Architectura

71쪽

quam ex venustatis rationibus ducti, eumdem accurate adhibito rint. Altitudo columnae in hoc ordine Secundario aequalis est alutitudini parastatae ordinis primarii, usque ad in Cumbae Originem, quae incumba potest quoque esse integra trabeatio Crassitudo a cus ordinis primari aequalis esse debet diametro hujus columnao,

unde elicitur arcuum crassitudines non esse arbitrarias, Sed suos limites habere determinatos. Si vero ordo secundarius trabeatione instructus Sit, parastata arcus Ordinis, quae reipsa Olumna Vadit, suo capitul erit ornata. ordo secundarius stylobata carere debet, ne confundatur Cum stylobata ordinis primarii, neve columna nimium exilis et par a

prodeat ordo secundarius , qui plano insistit gracilior esse debet Ordine primario, qui stylobatae imponitur, ut pari modo robusti, aut agiles appareant quae enim stylobatis columnae insistunt agiliores sunt. Hinc colligitur in structura Corinthia Ordinem secundarium excederem xx. Sed in computum adducta quadra Chassamentes stylobatae, ac lintho tamquam scamillo io colo P columnae secundariae, hujus gracilitas plurimum erit imminuta Si vero ordo ejusmodi secundarius Corinthio agilior prodeat , atque capitulum et traheatio adhiberi debeant, partes hae ab ipso Corinthio erunt desumendae, in quibus Architectus membra poterit subdividere, ut graciliora evadant. Ad haec addendum est, quod

si ordo secundarius adhibeatur cum capitulo et trabeatione, ColUmnae Ordinis primarii prominere eatenus debebunt, ut projectUra coroniCis secundariae invenusta non appareat. Ut autem arcus qui sub incumba arcus ordinis erigendus est definiatur, ac similis prodeat arcui ordinis, analogia Sequenti modo instituenda Altitudo a trabeatione primaria ad solum, ad latitudinem arcus ordinis, ita distantia ab incumba hujus arcus ad

solum , ad latitudinem arcus quaesitam Parastatae arcu tertii eamdem projecturam habeant, quam parastatae arcus Ordinis, et projectura cymatii stylobatae non excedat projecturam para Statae Ar-Cus tertius ornamentum definitum habeat ex modulo Ordinis secundarii, nimirum sit duorum modulorum si cuneus adhibeatur , Vel unius moduli si cuneo careat. Quemadmodum incumba arcus ordinis primarii pertinet ad o dinem secundarium, ita incumba arcus ordinis secundari ad tertium ordinem pertinet. Hinc autem nunquam secundario in USagilis fiat, atque construatur absque capitulo et trabeatione, incumba simpliciter ornatUS.

Si eroe columnationes aliae aliis sint imponendae, inferior

72쪽

praeses erre debet firmitatem ac robur, prae aliis suprapositis. Oricum genus in inferiore columnatione adhibendum si eidem Jonicum , aut Corinthium sit imponendum. Docuit Vitruvius eorum altitudinem in singulis osse minuendam prout eminentiori loco sita sunt, ut illae generum altitudines in Dorico , Ionico, Corinthio, numeris proportione responderent 6 II, 9. Sed ex eo praecepto absurda consequuntur. Nam si arcus in intercolumniis disponendi sint, ac in Dorico venustam proportionem habeant, nimium depressi et invenusti apparent in superioribus, ubi servata latitudine minuitur altitudo. Praeterea si trabeationes altitudinibus columnarum Proportione respondeant , ea quae ad Ionicum pertinet multo minor Dorica, et quae ad Corinthiuin Jonica minor habebitur, earumque projec turae similiter minuentur, quo et ut stillicidium superioris ab inferiore colligatur, abricae detrimento. Quare Satius est, quod etiam rationabilius, ut columnae paris sint altitudinis, earumque diametri sint in ratione fractionum in Dorico genere, ' in Jonie , E in Corinthio, relate ad altitudinem. Similis etiam altitudo trabeationibus est tribuenda , quae quartam partem altitudinis adaequent, ipsarum projecturas ab inferiore ad sinperiorem gradatim augendo, quo structura ab stillicidiorvin detrimento immunis stat Tres arcus aequales habebuntur, et Cum inserior ex ratione Dorica sit determinatus, secundo et tertio rationes Ionica et Corinthia datae non essent. Verum quoniam sub JO-Dica, et sub Corinthia columna stylobatae sint collocandi, agilita eorum arcuum quaesita Obtinetur. Praesertim cum quadra Oecolo quae sub stylobata Corinthio ponitur, altior esse debet

quadra quae stylobatae donici supponitur, ut nimirum praecaVeatur Vitium, quod ex projectura coronicis Ionicae altius positae haberetur. Hinc Corinthius ordo adhuc agilior apparebit. Quaerendtim est num hi tres ordines columnarum in altitudinem adhibentur illi stylobatas proprios singuli habere debeant,

an iisdem destitui Stylobata quidpia cum essentialis pars ordiniS non sit, Architectus illum omittere ac adhibere potest. Sed consultius videtur si primus ordo, et qui solo insistit absque stylobata sit, quod quidem etiam cum interna distributione aptius Convenit. Vel itaque primus et inferior ordo gradibus imponi debet, ex quibus quamdam majestatis speciem structura acquirit, vel plintho perpetuo et crassiori. Aliis ordinibus stylobata subjicitur ejus altitudinis , cujus podium interius est, quod ad senestra pertinet, nec refert si altitudinem habeat diversam ab ea, quae ex Columnationis genere idem competeret. Si aedificium minus Sit Stylο-

73쪽

bat ad justam dimensionem accedet: Si majuS, tunc loco tvlobatae cubus erit ponendus, ne Stylobata nimium humilis et inforamis sat. Interior Columnarum ordo exteriori aequalis esse debet, atque ideo exterior crassiori plintho imponi debet, quo Crassitudo Coaxationis suppleatur Vel stylobata exterior ab ipsa corona Ordinis inserioris initium habeat, aucta plinthi mensura , quam Capere jam

potest coronicis projectura Arcus in eodem prospectu Vel omnes cuneo in instructi, vel omne careant, alioquin simile arcu non

obtinentur. Intercolumniorum mensurae Ostiorum , ac senestrarum men Suras desiniunt, earumque Ornamenta. Quas diximus . . . ΙΟ, illae egregiae disponuntur pro medietatibus primariis a secundariis exornandis. Nam in unoquoque prospectu , pro numer lumbDum majorum, minorumque aperiendorum intercolumniorum distributio sieri debet. Si prospectus habeatur unius tantum luminis, in quo binae columnae unicum reum intercipiunt, cujusmodi e se potest ostium in turri aperiendum, unica haberi potest combinatio. Prospectus trium luminum ad parvam domum pertinere potest, in qua cubicula plano pede sint, et superiores interpositis contignationibus divisae, quatuor planis SuperimpOSitis Contineatur. Ne nimis angusta domus sit, ipsam tribus arcubus Construi pus

est, Columnis binis, aut simplicibus adhibitis vel arcu unico in medio latiore, intercolumnio utrinque posito Od. . et Columnis biniS. Prospectus quinque luminum ostium principale in medio positum habere debet, ac duae senestrae utrinque remanebunt. Hinc si columnae inter senestras disponantur, medietatem lateralem CSeCundariam columnae occupabunt, quod repugnat. Idcirco si in e tremis intercolumniis trabeatio projiciatur, ibidemque rotundae co-

Iumnae adhibeantur, atque in aliis Columnae rectangulares, medietati secundariae provisum erit. Vel columnae quadratae in PiremiS, et rotundae in medianis. Prospectus septem foraminum distribui potest in tria utrinque interColumnia inter quae arcus aperiatur vel tres arcus adhibendo interpositos quatuor intercolumniis vel demum septelia arcus

construendo.

Si novem sint foramina, fieri possunt tria utrinque inter Olumnia ex columnis rectangularibus, ac tria intercolumni ex CO

lumnis rotundis in medios vel Quo intercolumnia iv columnis

74쪽

rotundis in extremis, ac septem quadratis Olumnis in medio, aut viceversa. Si intercoluinnia ad extrema OSita projecta sint, a re Siliant magis erunt probanda, quia angulorum , quae debilior pars est in aedificiis, robur augent. In prospectu luminum undecim, tria intercolumnia ex columnis rotundis disponuntur in medio oria utrinque ex columnis

rectangulis, et in extremis intercolu Dinium unicum ex columnis rotundis. Si tredecim sint uinina septem intercoluiimia ex Columni rotundis erunt in medio , atque utrinque via columnis rectangularibus, vel vicissim . Tum etiam tres arcus in medio , tres paraStatae utrinque, atque unicum intercolumnium in utroque extremo.

Si prospectus sit luminum quindecim distributio vario fieri

poterit modo. Nimirum septem intercolumnia in medio tria ex paraStatis utrinque, atque unicum ex columnis in extremis singulis. Vel tria intercolumnia ex columnis rotundis in medio, tum intercolumnium ex parastatis mediocriter resiliens, tum tria non resilientia, inde alterum mediocriter resiliens, ac compleatur inter- Columnio ex columnis rotundis. Id ex utraque parte fiat. Vel tria interColumnia ex columnis rotundis in medio, tum quinque XJa-TIStatis, a demum unicum ex columnis. Atque ut intercolumniis quinque ne desit medietas , in tribus mediis arcus erunt ponendi. Vel quinque intercolumnia ex columnis rotundis in medio a totidem ex rectangularibus utrinque Vel distribuatur prospectu ex quatuor ternaris intercolumniorum quae sint mod. . . , ab invicem ea disjuncta sint arcu interposito, adhibitis constanti modo Columnis rotundis, aut quadratis. Vel arcus in medio, et utrinque ad latera septem intercolumnia modulorum 6 , quae parastatis constent. Vel ultimo loco, an quindecim intercolumnia ex Olumnis, Ut parastatis, quae alterne sint mod. 6 et I Cum arcu eaque distributio semper obtineri poterit, Cum subducta nitate a numer luminum, numerus reliquus dimidium habeat impar numero designatum. Ea methodus potest sicile applicari ad prospectus plurium luminum. Ab intercolumniis dependent magnitudines ostiorum a sene-Strarum, et ornamentorum, quae ad ipsas pertinent, men Surae.

Stia namquo et senestrae ornantur, vel auriculis orecchi quae in inferiore ostiorum parte altitudin aequar debent plinthum Cilregulo ne), vel alis lette opistylio, Ophoro , et Orona , quam

mensulae, seu prothyrides sustinent, vel columnis utrinque Ut Olent ornari altaria. Ex latitudine ostii altitudo desinitur, quae t -

75쪽

AD EXERCIΤ. II SIMONIS STRATICO 53 tuitur dupla latitudinis, addita ipsius latitudinis parte duodecima.

Si ostium ornandum sit epistylio , Ophoro, et CoroniC , altitudo dividatur in totidem partes, quot moduli Ordinis Sunt, ad quem ostium refertur harum partium quatuor ostii traheationem desinient. Hujus altitudine in tredecim partes divisa, quatuor tribuantur epistylio totidem Zophoro, et quinque coronici. Sed si prothyrides sint adhibendae, divisio in partes duodecim fieri dei, i,

quarum quatuor epistylio tres Zophoro, quinque coronici tribuan- tui: Eo modo voluta lateralis in prothyride, quae Ophoro est aequalis, in ipsa prothyride moderatam ac Venustam ecphoram producit. Supra trabeationem fastigium construitur, cujus altitudo aequalis esse debet duabus nonis partibus longitudinis coronicis, Cplioris ejusdem utrinque collectis Epistylium circum ostium in Caposcardinales progreditur, prope quos alae sunt Ophoro aequales vel prothyridum latitudini, quarum longitudo aequalis est epistylio, CZOphoro et volutae inseriori, quae tota sub lumina ostii posita esse debet. Supra prothyridem projiciuntur membra Coronicis Usque ad Oronam guttantem, ut ipsa prothyris Coronam sustinere Videatur. Crassitudo stipitum duobus modulis aequalis sit, Cui Inensurae proinde aequalis erit muri crassitudo quod si murus crassior sit intercolumnium adhiberi potest. Eadem de senestris repeti poS-

sunt.

Ostia nunquam latitudine mod. 4 excedant, neque senestraemod. l. Si intercolumnia sint mod. 6, ornamenta iisdem propria recipere poterunt. Si Od. 5, tunc ornatus epistylio tantummodo constabit, auriculis infra supraque adjectis Ostia senestris necessario majora, ad Ornamentum ordinis secundari pertingunt. Fenestrae quae minores ostiis sunt, tamen quod a podi incipiant, pariter ad ornamenta ordinis secundari perveniunt sua altitudine.

77쪽

EXERCITATIO VITRUVIANA Ill

79쪽

EXERCITATIO TERTIA

DE aDC, arena, ut ero Puteolano, Pso, OPho lateribus crudis

et Octis, o laseido saxo, marmore Proprietatἱ Physica eo-Viam OVPOLum C OΠuritur, quatenus ad aedificandiam Pertinent. Tentamen instituitur ad eas pro rietates e licandas E erimenta adducuntur de Pra aratione et usu mortarii. D ma-ιeria caedenda, ac in Sum seroauda De lignorum tribus.

sum duo sint Architecti munera, alterum ut aedificii

ideam mente concipiat, alterum ut operis ipsius Constructionem dirigat, hoc ut expleat Orpora quae adhibentur agnoscere, ipSarumque proprietate eidem est neCessarium, ut Opportune in sum

adducantur. Ea corpora sunt calx, arena , lateres, lapides, ligna. in quibus elaborandis appositi occupantur artifices, qui ab experientia et imitatione operandi normas habent, atque eqUUnim , Architecto notas. Quoniam vero ea est humanae mentis indoles, ut a praxi ad rationis principia homines ascendere contendant Sio etiam in hoc argumento Vitruvius sibi proposuerat se de naturali- tu materiae rebus, quem habeant usum disputare, et quibus, rationibus origines aedificiorum enutritae et progressae Sint grais datim ad hanc finitionem . Hinc postquam l. . . . Priscorum hominum vitana et initia societatis atque tectorum, et O- Tum incrementa enarraVit, ut unde origines aedificiorum sint in-Stitutae ostenderet de copiis, quae aptae sunt aedificiorum e sectionibus, agere constituit, quemadmodum videantur esse ab natura rerum procreatae, quibusque mixtionibus principiorum Congressu temperentur, de quibus ne Obscura, sed perspicua legentibus sint, ratiocinaturum se esse pollicetur se Namque, ait, nulla materiarum genera, neque corpora neque res sine principiorum se coitu nasci, neque subjici intellectui possunt neque aliter almis a rerum praeceptis hysicorum veras patitur habere explicatiO- nes, nisi causae, quae sunt in his rebus, quemadmodum , et, quid ita sint , subtilibus rationibus habeant demonstrationes . Fatendum est splendidis hisce promissis legentis animum in pena

80쪽

erigi, ut causae essectuum plurimorum, qui in aedificandi arte ab

inveterat praxi Obtinentur, patefiant, ut cum e saxo Calx ex Cal-C Cum arena et aqua mortarium conficitur, quod postea in lapideam duritiem concrescit, aut ex argilla lateres, vel crudi, Vel cocti parantur, ad aedificia interposito mortario Construenda , pluraque alia de quibus erit dicendi occasio : sed cum legendo prOceditur , angustam nimis esse theoriam Vitruvianam deprehenditur.

Nam Q. u. c. I. postquam brevissime indicavit Thaletem puta

Visse aquam esse rerum omnium principium, eraclitum ignem, Democritum et Epicurum atomos, Pythagoram praeter aquam et ignem, aera et terrenum adjecisse Democriti sententiam amplecti

Videtur, qui omnia ex atomis fieri constituit. Quae quidem philosophia physica, cum ad proprietates generales corporum Xplicandas utilissima sit, ad singularia phaenomen intelligenda minimum S Opportuna. Eapropter in hac Exercitatione illud mihi propositum St, ut materiarum, quae in arte aedificandi usurpantur Proprietate atque phaenomena ex magis perspicuis rationibus explicare tentarem, non inane hoc studii genus arbitratus. Etsi enim in artibus experientiae et praxi primas esse deserendas partes Sentiam, atque concedam, tamen si fundamenta rationis Cum ea Conjungantur, quae ex recte constituta theoria peti possunt, dubitandum non est, ab iisdem praxim etiam juvari, per experimenta non Ortuita , sed consulto instituta, atque per obSerVationes quas

ipsa theoria faciendas indicat. S. I. Ut in hoc argumento notiones physicae statuantur, quibus ratiocinatio inniti queat, parce nonnulla ex hemica doctrina delibanda sunt. Terrae simplices, et quae ulteriore analysi ita

tractari non potuerunt, ut ad compositas pertinere Videantur, nominibus agnoscuntur sequentibus Nimirum terra Calcarea, Seu Otius calx alumina, quam dixere terram aluminosam terra siliCea, magneSia, seu terra quae e sale Epso mensi elicitur, ejusque basis St, ac barytes, seu terra ponderosa Calx linguae admota saporem excitat acrem et urinosum cuti applicata si diutius adhaereat, eamdem inflammat colore albida : si tabilis, aquam avide absorbet, tum etiam ab aere humorem, si in ipso redundet Vegetabilium succos caeruleos in virides mutat pondere specifico ad aquam est v, 3. Pondere ipsa per so augescit ex humore aeris re- Sol Pt , Si in maSSa majores concreverit, ae aquam Vel humidum admiserit, ob nitie augetur, finditur, atque in tenuissimum pulverem satiscit. Id uin sit, calor excitatur in ejusdem masSa, Cintilla lucis in obscuro ex eadem splendescunt, sumi speCie ascen-