Marci Tullii Ciceronis De officiis ad Marcum filium: libri tres

161쪽

LIBEM SECUNDUS. I 3tate benignitas tollitur; qua quo in plures usus sis, eo minus in multos uti possis. at qui opera, id est, virtute et industria, benefici et liberales erunt; primum quo pluribus profuerint, eo plures ad benigne faciendum adjutores habebunt deinde

consuetudine beneficientiae paratiores inrunt, et tamquam Xercitatiores, ad bene de multis promerendum praeclare in epistola quadam Alexandrum filium Philippus accusat, quod largitione benevolentiam Μacedonum consectetur quae te, maluml' inquit, ratio in istam spem induxit, ut eos tibi fideles putares fore, quos pecunia corrupisset an tu id agis, ut Macedones non te regem suum, sed ministrum et praebitorem sperent fore i 'bene 'ministrum et praebitorem, quia sordidum regi melius etiam, quod largitionem corruptelam eme dixit fit enim deterior, qui accipit, atque ad idem semper exspectandum paratior hoc ille filio;

sed praeceptum putemus omnibuS. quamobrem id quidem non dubium est, quin

162쪽

3 4 DE in is illa benignitas, quae constat ex opera et industria, et honestior sit, et latius pateat, et possit prodesse pharibus nonnumquam tamen est largiendum, ne hoc benignitatis genus omnino repudiandum est; et

saepe idoneis hominibus indigentibus de re familiari impertiendum sed diligenter

atque moderate multi enim patrimonia

effuderunt inconsulte largiendo quid autem est stultius, quam, quod libenter facias, curare ut id diutius Reere non possis 3 atque etiam sequuntur largitiGnem rapinae cum enim dando egere coeperint, alienis bonis manus afferre coguntur ita, cum benevolentiae comparandae causia benefici esse velint, non tanta studia assequuntur eorum, quibus dederunt, quanta odia eorum, quibus ademeruot quamobrem nec ita claudenda est res semiliaris, ut eam benignitas aperire non possit; nec ita reseranda, ut pateat omnibus modus adhibeatur, isque referatur ad facultates.

omnino meminisse debemus id, quod a nostris hominibus saepissime usurpatum

163쪽

Lingst 4ECUNDΠs, 1 sJam in proverbii consuetudinem venit, largitionem fundum non habere: etenim quis potest modus esse, cum et idem qui eonsuhrunt, et Hem illud alii a desiderentes omnino duo sunt genera largorum, quorum alteri prodigi, alteri liberalas prodigi, qui epulis et visceratiaonibus, et gladiatoris muneribus, ludorum venationumque apparatu, pecuniaqprofundunt in eas res, quarum memoriam aut brevem aut nullam omnino sine relicturi liberales autem, qui suis facultatibus aut captos a praedonibus redimunt, aut aes allienum suscipiunt amicorum, aut in filiarum collocatione adjuvant, aut opitula itur in re vel quaerenda vel ali genda itaque miror, quid in mentem venerit Theophrasto in eo libro, quem de divitiis scripsit in quo multa praeclares Blud absurde est enim multus in laudanda magnificentia et apparatione popularium munerum, taliumque sumtuum lacuutatem fructum divitiarum putat mihi autem ille fructus liberalitatis, cujus pau-

164쪽

r 6 DE OFFICrisca exempla posui, multo et major viem e

165쪽

LIBI ID SECUNDUS, 147 temporibus, ut splendor aedilitatum ab optimis viris postuletur: itaque et P. Cras ius, cum cognomine dives, tum copiis, iunctus est aedilitio maximo munere et paullo post L. Crassus, cum omnium hominum moderatissimo. Μutio, magniscentissima aedilitate functus est deinde C. Claudius, Appii filius multi post, Luculli, Hortensius, Silanus omnes autem P. Lentulus, me consule, vicit superiores; hunc est Scaurus imitatus magnificentissima vero nostri Pompeii munera secitudo consulatu in quibus omnibus quid mihii, Placeat, Vides Vitanda tamen est suspicio avaritiae. amerco, homini ditissimo, praetermissio aedilitatis consulatus repuusam attulit quare et si postulatur a populo, bonis viris si non desiderantibus, attamen approbantibus, faciendum est, modo pro facultatibus nos ipsi ut fecimus et siquando aliqua res major, atque utilior, populari largitione acquiritur ut resti nuper prandia in semitis decumae nomi- ι magno honori fuerunt ne arco quiq

166쪽

i s Dr OFFICII sidem Seio vitio datum est, quod in easetate annonae asse modium populo dedit: magna enim se et inveterata invidia, nec turpi jactura, quando erat aedilis, nec maxima liberavit sed honori summo nu per nostro Μiloni fuit, quod gladiatorubus emtis reipublicae caussa, quae salute nostra continebatur, omnes P. Clodii e natus furoresque compressit caussa igitur largitionis est, si aut necesse est, aut utilet in his autem ipsis mediocritatis regula

optima est. L. quidem Philippus filius,

magno vir ingenio in primisque clarus, gloriari solebat, se sine ullo munere adeptum esse omnia, quae haberentur amplis.sma dicebat idem C. Curio nobis quo , que licet in hoc quodammodo gloriaritnam pro amplitudine honorum, quos cunctis suffragiis adepti sumus nostro Mudem anno, quod contigit eorum nemini, quos modo nominavi, sane exiguus sumtus aedilitatis fuit atque etiam illae impensae meliores muri, naValia, Portus, aquarum

luctus, omniaque quae ad usum reipu

167쪽

LIBE R IECUNDUS IUlicae pertinent: quamquam quod praesens tamquam in manum datur, jucundius est; tamen haec in posterum gratiora theatra,

porticus, nova templa, Verecundius re inprehendo propter Pompeium sed doctis simi non probant ut et hic ipse Panaetius, quem multum in his libris secutus sum, non interpretatus; et Demetrius Phale reus, qui Periclem principem Graeciae vituperat, quod tantam pecuniam in praeclara illa propylaea conjecerit sed de hoc genere toto in iis libris, quos de republica scripsi, diligenter est disputatum tota igitur ratio talium largitionum genere Viti. osa est, temporibus necessaria; et tum linia et ad facultates accommodanda, et M is diocritate moderanda est. In illo autem

altero genere largiendi, quod a liberalitate proficiscitur, o uno modo in disparibus caussis affecti esse debemus alia caussa est ejus, qui calamitate premitur; et eius, qui res meliores quaerit, nullis suis rebus adversis propensior benignitas

esse debebit in calamitosos, nisi forte erunt

168쪽

uo FFICII sdigni calamitate in iis tamen, qui se adse

169쪽

Lia Ea ECUNDUs. Issab ordine nostro, in oratione Crassi scri tum copiose videmus ba ergo coasuetudinem benignitatis largitioni muneruin longe antepono Maec est gravium homusnam atque magnorimis illa missi atant torum primit, multitudinis lavitatem voluptate quasi Rillautium conveniet a tem eum in dando muniacum ex tumis exigendo non aerebum; in omnique m

eendo, locando vicinitatibus et confiniis, aequum et iacilam multa multis de june

suo cedentem a litibus vero, quantum Eceat, et nescio an paullo plus etiam quam liceat, abhorrentem in emin non modo

liberale, paullum nonnumquam de suo jure deredere, sed interdum etiam fructuo, sum habenda autem est ratio rei familiaris, quam quidem dilabi sinere, flagiti sum est; sed ita, at illiberalitatis avaritia aeque et i suspicio posse enim liberalitatenti, non spoliantem se patrimonio, nimirum est pecuniae fremas maximus recte

aliam a Theophracto est laudata hospita-

170쪽

rsa DU OFFICI is litas est enim, ut mihi quidem videtur , valde decorum, patere domos hominura illustrium illustribus hospitibus idque tiam reipublicae est ornamento, homines externos hoc liberalitatis genere in urbe nostra non egere est autem etiam vehementer utile iis, qui honeste pom multuri volunt, per hospites apud externos populas valere opibus et gratia Theophrastus quidem scribit, Cimonem Athenis etiam in suos curiales Laciadas hospitalem fuisse: ita enim instituisse, et villicis imperavisse, ut omnia praeberentur, quicumque Laciades in villam suam devectisset. Quae sautem opera, non largitione beneficia dantur, haec tum in universam rempublicam, tum in singulos cives conferuntur: nam in jure cavere, consilio iuvare, atque hoc scientiae genere prodesse quam plurimis, vehementer et ad opes augendas pei tinet et ad gratiam itaque cum multa praeclara majorum, tum quod optime

constituti juris civilis summo semper hi honore fuit eognitio atque interpretatio γ