Marci Tullii Ciceronis De officiis ad Marcum filium: libri tres

141쪽

LIBEM SECUNDUS. 23 censemus superiorem illum Dionysium t quo cruciatu timoris angi solitum Z qui,

cultros metuens tonsorios, candente carbone sibi adurebat capillum quid Alexandrum heraeum quo animo vixisse arbitramus qui ut scriptum legimus),

cum uxorem Theben admodum diligeret, tamen ad eam ex epulis in cubiculum veniens, barbarum, et eum quidem ut scriptum est)compunctum notis Threiciis, districto gladio jubebat anteire praemittebatque de stipatoribus suis, qui scrutarentur arculas muliebres, et, ne quod investimentis occultaretur telum, exquirerent o miserum, qui fideliorem et a barum et stigmatiam putaret, quam conjugem l nec eum fefellit ab ea enim est ipse propter pellicatus suspicionem interfectus nec vero ulla vis imperii tanta est, quae premente metu possit esse diuturna. testis est Phalaris, cujus est praeter caeteros nobilitata crudelitas; qui non ex insidiis interiit, ut is, quem modo dixi, Α-le ander non a paucis, ut hic Noster ;

142쪽

ra DE iniis sed in quem universa Agrigentinoriam multitudo impetum fecit quid λ acedones nonne Demetrium reliquerunt, universique se ad Pyrrhum contulerunt ρquid' Lacedaemonios injuste imperantes nonne repente omnes fere socii desere runt, spectatoresque se otiosos praebuerunt Leuetricae calamitati. Externa libentius in tali re, quam domestica recordor. Verumtamen, quamdiu imperium populi Romani beneficiis tenebatur, non injuriis, bella aut pro sociis, aut de imperio gerebantur exitus erant bellorum

aut mites, aut necessarii regum, populorum nationum portus erat et refugium senatus nostri autem magistratus imperatoresque ex hac una re maximam Iamdem capere studebant, si provincias, si socios aequitate et fide defendissent itaqne illud, patrocinium orbis terrae veriusquam imperium, poterat nominari sensim hanc consuetudinem et disciplinaret 'mantea minuebamus, post vero Syllae fetoriam penitus amisimus defitum est O.

143쪽

LIBEM SECUNDUS. Iasnim videri quidquam in socios iniquum, cum extitisset in cives tanta crudelitas. ergo in illo secuta est honestam caussam non honesta victoria est enim ausus dicere, hasta posita, cum bona in fibro venderet et bonorum virorum, et locupletium, et certe civium, praedam suam se vendere.' secutus est, qui in caussa impla, victoria etiam foediore, non singulorum civium bona publicaret, sed universas provincias regionesque uno calamitatis jure comprehenderet itaque, VeXatis et perditis exteris nationibus, ad exemplum amissi imperii portari in triumpho

Massiliam vidimus; et ex ea urbe triumphari, sine qua numquam no imper tores ex Transalpinis bellis triumpharunt. multa Praeterea commemorarem nefaria

in socios, si hoc uno sol quidquam vidisset indignius jure igitur plectimur nisi

ςnim multorum impunita scelera tulissemus, numquan ad unum tanta pervenis'

se licentia a quo quidem rei familiaris ad paucos, cupiditatum ad multos ini-

144쪽

ia D E sprobos venit hereditas nec vero umquam bellorum civilium semen et caussa deerit, dum homines pcrditi hastam illam cruentam et meminerint et sperabunt, quam

145쪽

LIBEM SECUN D US. Ia=pariter omnes egemus: nam ad cujusque vitam institutam accommodandum est, a

multisne opus sit, an satis a paucis diligi. certum igitur hoc sit, idque et primum

et maxime necessarium, familiaritates lia..bere fidas amantium nos amicorum, et nostra mirantium haec enim est una res Prorsus, ut non multum diMrat inter summos et mediocres viros eaque utrisique est propemodum comparanda honore, et gloria, et benevolentia civium fortasse non aeque omnes egenis sed tamen, si cui haec suppetunt, adjuvant aliquantum tum ad caetera, tum ad amici- tias comparandas. Sed de amicitia alio libro dictum est, qui inscribitur Laelius. nunc dicamus de gloria quamquam ea quoque de re duo sunt nostri libri sed attingamus, quandoquidem ea in rebus majoribus administrandis adjuvat plurimum. summa igitur et perfecta gloria constat ex

tribus his, si diligit multitudo, si fidem

habet, si cum admiratione quadam honore dignos putat. haec autem, si est si

146쪽

tas DE AEFFlCIispliciter breviterque dicendum, quibus rebus pariuntur a singulis, eisdem fere a multitudine sed est alius quoque quidam aditus ad mustitudinem, ut in universorum animos tamquam innuere possimus.

147쪽

LIBER IECUNDUS. 29 nullae esse leviores fides autem ut habeatur, duabus rebus estici potest; si existimabimur adepti conjunctam cum justitia prudentiam: nam et iis fidem habemus,

quos plus intelligere quam nos arbitramur, quosque et futura prospicere credimus, et cum res agatur, in discrimenque Ventum sit, expedire rem, et consilium X tempore capere posse hanc enim utilem homines existimant, veramque prudentiam justis autem et fidis hominibus, id est, bonis, ita fides habetur, ut nulla sit in his fraudis injuriaeque suspicio itaque his salutem nostram, his fortunas, his liberos rectissime committi arbitramur harum igitur duarum ad fidem faciendam justitia plus pollet quippe cum ea sine prudentia satis habeat auctoritatis, prudentia sine ustitia nihil valeat ad faciendam fidem quo enim quis versutior et callidior est, hoc invisior et suspectior, detracta opirtione probitatis quamobrem intelligentiae justitia conjuncta quantum ubie habebit ad faciendam fidem virium:

148쪽

justitia sine prodentia multum poterit; sine iustitia nihil valebit prudentia.J Sed ione quis sit admiratus, cur, cum inter Omnes philosophos constet, a meque ipso saepc disputatum sit, qui unam haberet, omnes habere virtutes; nunc ita seiungam, quasi possit quisquam, qui non idem prudens sit, justus esse alia est illa, cum veritas ipsa limatur in disputatione, subtilitas alia, cum ad opinionem communem omnis accommodatur oratio quamobrem ut vulgus, ita nos hoc loco loquimur, ut alios fortes, alios bonos viros, alios prudentes dicamus: popularibus enim verbis est agendum et usitatis, cumri quimur de opinione populari idque eodem modo fecit Panaetius sed ad propositum revertamur erat igitur ex tribus, quae ad gloriam pertinent, hoc tertium, ut cum admiratione hominum honore ab iis digni judicaremur admirantur igituc communiter illi quidem omnia, quae magna et praeter opinionem suam animadvem terunt separatim autem in singulis, si

149쪽

LIBER SECUNDUS. 3Iperspiciunt nec opinata quaedam bona. itaque eos viros suspiciunt, maximisque emerunt laudibus, in quibus existimant se excellentes quasdam et singulares virtutes perspicere despiciunt autem eos et contemnunt, in quibus nihil virtutis, nihil animi, nihil nervorum putant non enim omnes eos contemnunt, de quibus male existimant: nam quos improbos, maledicos, fraudulentos putant, et ad faciendam iniuriam instructos, eos contemnunt quidem neutiquam, sed de his male existimant. quamobrem ut ante dixi contemnuntur

ii, qui nec sibi nec alteri, ut dicitur in quibus nullus labor, nulla industria, nulla

cura est admiratione autem assiciuntur ii, qui anteire caeteros virtute putantur, et cum omni carere dedecore, tum vero iis

vitiis, quibus alii non facile possunt obsistere nam et voluptates, blandissimae dominae, majores partes animi a virtute detorquent et dolorum cum admoventur faces, praeter modum plerique exterrentur vita, mors, diVitiae, paupertas, Omnes

150쪽

33 DE OFFICIIS homines vehementissime permovent: quae qui in utramque partem excelso animo

magnoque despiciunt, cumque aliqua his ampla et honesta res objecta est, totos ad se convertit et rapit tum quis non admiretur splendorem pulchritudinemque vi tutis largo et haec animi despicientia ad y mirabilitatem magnam facit; et maxime justitia ex qua una virtute boni viri ainpellantur mirifica quaedam res multitudini videtur nec injuria nemo enim justus esse potest, qui mortem, qui dolorem, qui exsilium, qui egestatem timet aut qui

ea, quae his sunt contraria, aequitati anteponit maximeque admirantur eum, qui Pecunia non movetur; quod in quo viro

perspectum sit, hunc igni spectatum arbitrantur ita illa tria, quae proposita sunt ad gloriam, omnia justitia conficit et benevolentiam, quod prodesse vult plurimis; et ob eandem caussam, fidem et admirationem, quod eas res spernit et negligit, ad quas plerique inflammati aviditate ra-Piuntur ac mea quidem sententia omnis