Marci Tullii Ciceronis De officiis ad Marcum filium: libri tres

171쪽

quam quidem,ante hanc confusionem terna porunt, in possessione sua principes retinuerunt; nunc, ut honores, ut omnes dignitatis gradus, sie hujus stientiae splendor deletus est idque eo indignius, quod eo tempore hoc contigit, eum is esset, qui omnes superiores, quibus honore par esset,stienti facile vicimet haec igitur operagrata multis, et ad beneficiis obstringe dos homines aceomithodata atque huic arti finitima est dicendi gravior facultas, et gratior, et ornatior quid enim .loquen tia praestabilius, vel admiratione audientium, vel spe indigentium, vel eorum, qui

desensi sunt, gratia ρ huic quoque ergo a majoribus nostris est in toga dignitatis principatus datus diserti igitur hominis, et facile taborantis, quodque tu patriis est

moribus, multorum caussas et non graVae te et gratuito defendentis, beneficia et pa - trocinia late patent admonebat me res, ut hoc quoque loco intermissionem eloquentiae, ne dicam interitum, deplorarem.

ni vererer, ne de me ipse aliquid viderer

172쪽

as Dr OFFICII squeri sed tamen videmus, quibus exstin iis oratoribus, quam in paucis spes, qua to in paucioribus facultas, quam in multis sit audacia cum autem omnes non posisunt, ne multi quidem, aut jurisperiti esse aut diserti; licet tamen opera prodesse multis beneficia petentem, commendantem judicibus et magistratibus, vigilantem pro re alterius, eos ipsos, qui aut consuluntur aut defendunt, rogantem: quod qui faciunt, plurimum gratiae consequuntur, latissimeque eorum manat industria jam illud non sunt admonendi est

enini in promtu), ut animadvertant, cum Juvare alios velint, ne quos offendante saepe enim aut eos laedunt, quos non debent aut eos, quos non expedit: si imprudentes, negligentiae est si scientes, i meritatis utendum etiam est excusatione adversus eos, quos invitus offendas, qu

cumque possis, quare id, quod feceris, necesse fuerit, nec aliter facere potueris; caeterisque operis et ossiciis erit id, quod violatum est, compensandum. Sed, cum

173쪽

LIBER IECUNDUS. Issin hominibus juvandis aut mores spectari aut fortuna soleat, dictu quidem est proclive, itaque vulgo loquuntur, se in beneficiis collocandis mores hominum, non fortunam sequi honesta oratio est sed quis est tandem, qui inopis et optimi viri

caussae non anteponaei in opera danda, gratiam fortunati et potentio a quo enim expeditior et celerior remuneratio fore videtur, in eum fere est voluntas nostra propensior sed animadvertendum est diligentius, quae natura rerum sit nimirum enim inops ille, si bonus est vir, etiam si referre gratiam non potest, habere certe potest commode autem, quicumque dixit;

pecuniam qui habeat, non reddidisses qui reddiderit, non habere gratiam autem et qui retulerit, habere et qui habeat, retulisse.' at qui se locupletes,honoratos, beatos putant; hi ne obligari quidem beneficio volunt: quinetiam beneficium se dedisse arbitrantur, cum ipsi quamvis magnum aliquid acceperint atque etiam a se

postulari aut exspectari aliquid suspican-

175쪽

LIBER IECUNDUS. Is 3 qui pecunia evat, quam pecuniam, quae viro id conrupti mores depravati φsunt admiratione divitiarum quarum manutudo quid in unumquemque n.

strum pertineti illum lari sic adiuvat, qui hibet ne id quidem sempeτ sed lac juvare, potentior sane sit, bouestior vero quomodo quod si etiam bonus erit vir, ne impediant divitiae, quo minus juvetur, modo ne adiuvent, sitque omnium iudi-eium, non quam locuples, sed qualis quioque sit. xtremum autem praeceptum in beneficiis operaque danda est; ne quid contra aequitatem contendas, ne quid pro injuria fundamentum enim perpetuae commendationis et famae est justitia, sisne qua nihil potest esse laudabile. Sed quoniam de eo genere beneficiorum dictum est, quae ad fingulos spectant deinceps de iis, qua ad universos, quaeque ad rempublicam pertinent, disputandum est. eorum autem ipsorum partim eiusmodi sunt, ut ad universos cives pertineant

portu singulos ut attingant; quae sunt

176쪽

as DE AE FI ea Isetiam gratiora danda est opera omnino si possit, utrisque nec minus, ut etiam sngulis consulatur sed ita, ut ea res aut prosit, aut certe ne obsit reipublicae C. Gracchi frumentaria magna largitio e hauriebat igitur aerarium modica M. Octavit, et reipublicae tolerabilis, et plebi necessaria ergo et civibus et reipublicae salutaris in primis autem videndum erit ei, qui rempublicam administrabit, ut suum quisque teneat, neque de bonis privatorum publice diminutio fiat perniciose enim Philippus, in tribunatu cum legem agrariam ferret, quam tamen antiquari facile passus est, et in eo vehementer se moderatum praebuit; sed, cum in agendo multa populariter, tum illud male, ' non esie in civitate duo millia hominum, qui rem haberent ' capitalis oratio, et adaequationem bonorum pertinens qua

peste quae potest esse maior hanc enim

ob caussam maxime, ut sua tenerentur,

respublicae civitatesque constitutae sunt radiam, etsi duce natura congregabant

177쪽

LIBER IECUNDUs. Is 'hommes, tamen, spe custodiae rerum suarum urbium praesidia quaerebant danda etiam opera est, ne, quod apud maiores nostros saepe fiebat, propter aerarii tenuitatem assiduitatemque bellorum, tributum sit conserendum: idque ne eveniat, multo ante erit providendum si quae necessitas hujus muneris alicui reipublicae obvenerit malo enim alteri, quam nostrae ominari neque tantum de nostra, sed de

omni republica disputo), danda erit opera, ut omnes intelligant, si salvi esse velint,

necessitati esse parendum atque etiam omnes, qui rempublicam gubernabunt,

consulere debebunt, ut earum rerum c

pia sit, quae sunt necessariae; quarum qualis comparatio fieri soleat et debeat, non est necesse disputare : est enim in

promtu tantum locus attingendus fuit. caput autem est in omni procuratione negotii et muneris publici, ut avaritiae petilatur etiam minima suspicio. utinamς inquit C. Pontius Samnis, ad illa tempo- ra me fortuna reservavisset, et tum essem

178쪽

16 Πν oppicii g natus, s quando Romani dona aeespere eo visent non essem patas diutius infit Imperarer nae illi multa saeeula exspe

179쪽

LIBκα IECUNDUS. ι isorum at hic nihil domum suam praetermem oriam nominis sempiternunt detulit. imitatus patrem Africanus, nihilo locua pletior Carthagine eversa quid i qui ejus collega in censura fuit. L. Mummius, numquid copiosior, cum copiosissimam orbem funditus sustulis es Italiam ornare, quam domum suam, maluit: quam quam Italia ornata, domus ipsa mihi videtur ornatior nullum igitur vitium tetrius est ut eo, unde digressa est, referat se oratio), quam avaritia; praesertim in principibus rempublicam gubernantibus: habere enim quaestui rempublicam non modo turpe est, sed sceleratum etiam et nefarium. itaque quod Apollo Pythius oraculum edidit, 'Spartam nulla re alia, nisi avaritia esse perituram. id videtur non solum Lacedaemoniis, sed et omnibus opulentis populis praedixime nulla autem re conciliare facilius benevolentiam multitudinis possunt ii, qui reipublicae prae . sunt, quam abstinentia et continentia qui vero se populares volunt, ob eamque

180쪽

16 DE OFFICII scausian aut agrariam rem tentant, ut poD se res suis sedibus pellantur aut pecunias creditas debitoribus condonandas putant ii labefactant fundamenta reipublicae, concordiam primum, quae esse non