장음표시 사용
441쪽
LIBER SECUNDUS. 433bui quid vovemus λ At etiam liber est Epicuri de sanctitate Luditam ab homine non tam faceto, quam ad scri 123bendi licentiam libero. Quae enim potest SSO SanctitaS, Si dii humana non curati P quae autem animans natura, nihil Curan. veriti est igitur nimirum illud, quod familiarisOmnium nosti uni Posidonius disseruit in libro quinto de natura deorum, nullos esse deos, Epicuro videri quaeque is de diis immortalibus dixerit, invidiae detestandae gratia diXisse. neque enim tam desipiens fuisset, ut d homunculi similem deum fingeret, lineamentis duntaxat extremis, non habitu Solido, membris hominis praeditum omnibUS, USU membro-TUm ne minimo quidem, exilem quendam atque perlucidum, nihil cuiquam tribuentem, nihil gratificantem, omnino nihil Curantem, nihil agentem quae natura primum nulla SSepoteSt idque videns Epicurus, re tollit, oratione relinquit deOS. Deinde, si maxime talis est deus, ut nulla gratia 124 nulla hominum caritate teneatur valeat quid enim dicam, Propitius sit i esse enim propitius potest nemini, quoniam, ut dicitis, omnis in imbecillitate est et gratia et caritaS.
Hic liber continet Balbi disputa sonem de natura Deorum, ex mente Stoicorum qui totam istam urestionem in partes quattuor di debant. Primum enim docebant, esse Deos deinde, quales essent tum, mundum ab his administrari postremo, consulere eos rebus humanis. His igitur quattuor tamquam capitibus tota Balbi disputatio continetur Et
43 homuneu similem Sic Davisius in homunculis illud melius convenit sin-Mss. Suis reperit, nos in Gueli vulgo gulari deum.
442쪽
prima quidem pars, quamquam n egere quidem oratione deri poterati tamen argumentis confirmatur. Nam primo, quod omniam consentienses de Diis opinio, natura evidens sit necesse est deinde Dii ipsi prae-
Sentia sua et apparitione eam rem conisi marunt: pridictiones item espra scnsione rerum futurarum, Deos esse, clamant omnium maxime autem mira totius vitili varietas, pulchritudo, ordo rerumque omnium
ad filitatem bumanam conspiratio. Quin ex ipsa hominum soliertia colligi potnt, Esse aliquam diυinam vientem. Nam si cetera, quia in corpore Sunt, sumsimus alimrde, aliud a terra, aliud ab humore, aliud ab aere, aliud ab igni rationem etiam aliunde abeamus necesse est: et cum cetera omnia mundus habeat, quod est omnium optimwn id quoque cur non habeat, nulla est ratio. Omnes porro concedunt, nil non modo esse mundo melius, sed ne cogitari quidem posse e quare, cum ratione ni melius, ea quoque mundo insit necesse est; qui projecto non Iosset ita omnibus partibus consentire, nisi uno divino et continuato spiritu contineretur. c. 2-S. His rationibus subiiciuntur demonstrationes physicae. Prima hujusmodi est omnia qui aluntur et crescunt, ea temperatione caloris oriuntur et augentur, omnesque partes mundi calare fultis sustinentur itaque et mundus simili parique natura servatur. Est igitur natura, qui omnem mundum continet eumque tuetur quin quoniam muli principatum, ηγεαονικο , ut in bomine mens, obtinet, et M adeo omnium optima, sensus quoque et ratio huic naturae insint necesse est, qui in partibus muridi sunt, et multo quidem acriora atque majorari ex quo u dum Deum esse concluditur. Est praeterea animan mundu ; quod motu suo cietur, qui, vel Platone auctore, tantum in animos cadit. c. - 12. Allera ratio sic procedit In omni rerum institutione est aliquid extremum atque perfectum, nisi quaedam vis obsistat. Igitur in omni natura . universo, ac multo etiam magis, necesse est absolvi aliquid ac persci quod nil, ut in ceteris naturis, obsi-ίtcre potest ergo cum in is, qui gignuntur ex terra, ni sit praeter nutritionemri bestii praterea sensum et motum habent et appetitum homini addita etiam est ratio, qua appetitus regantur. Ex quo seciatur, esse etiam quartum et altissimum gradum eorum, qui natura bona sapientesque gignantur, quibus ab initio insit recta constansque ratio, qui Deo tribuenda sit, hoc est Mido. Eodem fere modo secitur, cissi mundo summam irtutem et sapientiam. c. 12-14. Sed mundi divinitate perspecta, astris etiam ditivitas est tribuenda. Gignuntur enim ex mobilissima et purissima Viberis parte, est alia admixta natura, totaque sunt calida et pellucida. Abstirdum autem esset, si res
Aere ortae rationem haberent, qui in multo puriore Ethere nascuntur, casu aut ratione carerent, quae ibi multo acriora sint necesse est, et Hordine eo rvin et constantia, motuque volu tario declarantur. c. 5. S.
Sed maxime astrorum sensim et intelligentiam itinitatemque declarat mirabilis ordo eorum et constantia, qui neque naturam igniscat, quod est plena rationis, neque fortunam, qui constantiam respuit. In quo Epicurus ridicule errat, qui innanam Auram iis attribuit, negatquι rotundum et olubilem Deum cogitari posse. c. 16. seq. Sed multa alii naturiae Deorum ex magnis corin benesciis constitutia sunt.
Nam primo quod est a Deo natum, id nomine ipsius Dei nuncupatur; deitia res ipsa, in qua est vis major aliqua ii appellatura bones ε
443쪽
porro excellantes Siri in coelum fama ac voluntate sublati sunt ac denique ex physica ratione multi sumerunt poetici Dii. c. 23. SEq. Constitutis duobus bis, eos esse, et qualis forum natura Sit, sequitur disputatio de providentia Deorum. Ea tribus argumeutis asseritur, LStoicorurn more. Primum ab eo ipso, quod Di sunt, ducitur c. O.
31. . itfrum inde, quod omnes res subsecti sunt natura sentienti, abcaque omnia pulcherrime geruntum c. 32. tertium autem ex admiratione rerum coelotium et terrestrium arcessitur, qui locus copiose admirabilia
terque explicatur. Tertiae huic disputationis parti subjicitur tandem ea, qui istam tantam rerum molitionem homini; causa factam esse demonstrat, hominumque commodis miri ce esse a Deo provisum : quod quidem quattuor argumentis it quorum primum ductum est a corporis uniani structura alterum a perfectionibus animi tertium ab utilitate, quam re cum coelestes tum terrestres hominibus adferunt; quartum denique ab exemplis hominum illustrium, quibus Dii consuluerunt.
Uu cuna Cotta dixisset, tum Velleius, te ego, inquit 1
incautuS, qui cum Acadentico, et eodem rhetore, Congredi Conatu Sum. Nam neque indisertum Academicum pertimui8Sem, ne Sine ista philosophia rhetorem, quam vi eloquentem neque enim flumine Conturbor inanium verborum, ne Subtilitate Sententiarum, si orationis est siccitas. Tu
autem, Cotta, utraque re valuisti. corona tibi et judices defuerunt. Sed ad ista alias nunc Lucilium, Si ipsi commodum est, audiamus. Tum Balbus, I undem equidem a mallem audire Cottam, dum, qua eloquentia falso deo SU-Stulit, eadem vero inducat. Si enim et philosophi, et pontificis, et Cottae, de diis immortalibus habere non errantem et
Vagam, ut Academici, sed, ait nostri, stabilem Certamque Sententiam nam Contra Epicurum satis Superque dictum St.
Sed aveo audire, tu ipse Cotta, quid sentias. An inquit, Oblitus es, quod initio dixerim, facilius me, talibu PraeSertim de rebus, quid non Sentirem, quam quid Sentirem, POSSCdiceres Quod si haberem aliquid, quod queret tamen CavicisSim audire vellena, cum ipse tam multa dixissem. Una Balbus Geram tibi morem, et agam quam brevissime Pote- To etenim convictis Epicuri erroribus, longa de mea disputatione detracta oratio est. Omnino dividunt nostri totam b. istam de diis immortalibus quaestionem in PariCS UAttuor.
Primum docent, esse deos : deinde, quales Sint tum mundum ab his administrari postremo, Consulere eo rebUSJU- maniS NOS autem hoc Sermone, quae Prior dia SUnt, SumamUS tertium, et quartum, quin majora Sunt, Puto CSSC in
aliud tempus differenda. Minime vero, inquit Cotta : nam
corona tibi et judices des Audito ut nostri, Stoici, qui existentirem rum Opia, qualis circumstare judicium Deorum a se certis argumentis demon in foro Solebat-defuere, quo minus e strari dicebant, nulla dubitatione reli- vementius et copiosius diceres. Ctu.
444쪽
et otiosi suinus, et iis de rebus agimus, quae sunt etiam negotiis anteponen Ita. Tum Lucilius Ne egere quidem videtur, inquit, ratione
4 prima parS. quid enim OtCS CSS tam apertum, tamque Per- Spicuum Crim Caelum SUSPOXimus, caelestiaque Contemplati SumVS, quam CSSe aliquod tanton praestantissimae mentis,
quo haec regantur λ quod ni ita esset, qui potuisset assenSuomnium dicere Ennius
Adspice hoc sublime an ins, quEn invocant omnes Iotem
illum vero et Jovem, et dominatorem rerum, et omnia nutu regentem, et, Ut idem Ennius,
et praesentem a praepotentem deum. Quod qui dubitet, haud sane intelligo cur non idem, sol sit, an nullus Sit, o dubitare possit. Quid enim est hoc illo evidentius λ quod
nisi cognitiana comprehensumque animi haberemus, non tam Stabilis opinio permaneret, nec confirmaretur diuturnitate temporiS, nec una Una speculi aetatibusque hominum inveterare potuiSSel. Etenim videmus, ceteras opiniones scias atque vanas diuturnitate extabuisse. Quis enim hippocentaurum fuisse, aut Chimaeram putat' quaeve artus tam XCors inveniri potest, quae illa, quae hiondam credebantur apud inferos portenta, extimescat 3 opinionum enim Commenta p. 27. delet dies naturae judicia confirmat. Itaque et in nostro - populo, et in ceteris, deorum Cultus religionumque sancti-6tates exsistunt in dies majores atque meliores. Idque evenit non temere, ne casu, Sed quod praesentiam saepe divi suam declarant ut et apud Regillium bello Latinorum, cum A. Postumius dictator cum octavio Mamilio Tusculano proelio dimicaret, in nostra acie Castor et Polluce equis pugnare viSi simi et recentiore memoria iidem Tyndaridae Persen victum nuntiaverunt. J P. enim alienus, avus hujus adoleSContis, cum e praefectura Reatina Romam venienti noctu duo juvenes Cum equis albis dixissent, Regem Persen illo die Captum, Senatui nuntiavit, et primo, quasi temere de republica locutus, in carcerem conjectus est post a Paullo litteris allatis, cum idem dies constitisset et agro a Senatu, et Vacatione donatus est. Atque etiam Cum ad fluvium Sagram Crotoniatas Locri maXimo proelio devicissent, eo ipso die auditam esse eam pugnam ludis Olympiae, memoriae proditum eSt. Saepe Faunorum voce CXauditae, Saepe visae formae deorum, Hemui non ut hebetem, aut impium, deos prae sentes esSe confiteri Coegerunt Praedictione vero, et Prae-
P. Viatunus avus hujus Aleto. J v. Clavis.
445쪽
sensiones rerum futurarum quid aliud declarant, nisi homi 7nibus ea, quae Sint, Stendi, monstrari, portendi, praedici e quo illa ostenta, mon Stra, portenta, Prodigia dicunt ur. Quod si ea ficta credimus licentia fabularuna, PSum, Tiresiam, Amphiaraum, Calchantem, telenum quo tamen augures ne ipsa quidem fabulae SCiviSsent, si re Omnino repudiarent: ne domestici quidem XCmplis 6 docti, numen
deorum comprobabimus nihil nos P. Claudii bello Punico
primo, temeritas movebit, qui etiam per ocum deos irridens, cum cavea liberati pulli non pascerentur 7 mergi eos in b. aquam jussit, ut biberent, quoniam esse nollent qui risus, Classe devicta, multas ipsi lacrimaS, magnam populo Romano cladem attulit Ouid λ collega ejus Iunius eodem bello
nonne tempestate ClaSSem amiSit, iam uspicii non paruisset y Itaque Claudius a populo condemnatu e St: IuniuSAE necem sibi ipse conscivit. C. Flaminium Caelius religione neglecta cecidisse apud Thrasimenum scribit Cum magno reipublicae vulnere. Quorum Xiti intelligi potest, eorum imperiis rem publicam amplificatam, qui religionibus paruis-
Sent. Et Si Conferre volumus noStra Cum CXternis, ceteris
rebus aiat pares, aut etiam inferiores reperiemur religione, id St, Cultu deorum, nihili superiores. An Atti Navii 1-9 tuus ille, quo se ad investigandum suem regione vineae terminavit, contertinendus est y Crederem, nisi ejus augurio rex
λὶ Hostilius maxima bella gessisset. Sed negligentia nobili
tatis, augurii disciplina omissa, veritas au SpiCiorum preta CSt, Specie tantum retenta. Itaque maximae reipublicae partes, in his bella, quibus rei publicae salus continetur, nullis auspiciis administrantur nulla perennata servantur, nulla Xacuminibus; a nulli viri vocantur, e quo in procinctu CSta-
ea, quis sint Quoties hoc legi, e 9 C. iust Historicus cognomine Anni in mentem excidisse futura, nisi lipater, de quo v. Clav. in C. et Anti-
malimus e praecedentibus r. rum futu PatCr. rarum intelligereri quod tanten durius 1 ad in vestigandum suem Maec e est. ba cum Bulieri delenda judicavit Pear- Mopsum, Tiresiam C. Hi accusa Cius nam non suem Sed viam Uaereistivi e lora redisnus pendent: si fictum bant: V. de Divin. I, 7. Unde et sic credimus Mopsum c. mox pro repu legi quidam volunt, ad investigandam drarent malim repudiass nt. Quam maximam P Ut avis ius, probante 6 Aetidi Sc esse tales praedictiones : Bu Leri : non bene. frustra hic haesit et laboravit vir doctus II Hostilius Tarquinius rex fuit, non Buherius. Hostitius itaque aut Ciceronem memo mergi eos in aquam Sic libri omnes ria lapsum, aut nomen Hostilii delen- atque inde hanc constructionem firmat diim putant hoc melius videtur nam Burmannus Se . V. C. Anthol. . Ι. res nota fuit Ciceroni, qui l. C. Verum P. 394. Ceterum saepe mihi haec verba nomen habet. Aherius etiam conje- in aquam de glossa suspecta fuere: ne Cit posterius. metuo, ne falso. 2 num viri vocantur, χα quo c. J
Claudius J Delevi cum Davisio prae Pertinet ad omina militaria, quod cum nomen P. quod in nudo s. reperit: in delectu pomi vocandi es ent, item in abest et Guel f et in marg. d. Lamb. principio praeliorum, vocabant eos, qui
446쪽
menta perierunt. Tum enim bella gerere nostri duces inci-IOpiunt, Cum auSpicia posuerunt. At vero apud majores tanta religionis vis fuit, ut quidam imperatore etiam seipsos diis in intortalibus capite velato in verbis certi pro republica devoverent. ii ita ex Sibyllinis vaticinationibus, multa ex
haruspicum responsis Commemorare POSSum, quibUS CR4 confirmentur, quae dubia nemini debent esse. Atqui et no-us. Strorum augurum, Het EtrUSCorum haruspicum disciplinamR P. Scipione C. Figulo ConsulibuS, re ipsa probavit quos
gatorum, 9ut eos retulit, ibidem est repente mortuus. Gracchus Cum Comitia nihilominus peregisset, remque illam in religionem populo venisse sentiret, ad Senatum Ietulit. SenatUS, quo ad Soleret, referendum censuit haruspices introducti, responderunt, non fuisse juStum Comitiorum roga-11torem . iam Gracchus, Ut e patre audiebam, incensus ira,
Itane vero λ ego non juStiis, qui et ConSul rogavi, et augur, et auspicat, an vos TuSci, ac barbari, auspiciorum populi Romani jus tenetis, et interpretes esse comitiorum potestis' itaque tum illos exire jussit. Post autem e provincia litteras ad collegium misit, se 20 Cum legeret libros, recordatum esse, vitio sibi tabernaculum captum fuisse 2 in hortis ScipioniS, quod, cum Pomoerium postea intraSset, habendi senatus causa, in redeundo, Cum idem pomoerium transiret, auspicari esset oblitus itaque vitio Creato Consule e SSO Auguros rem n Senatum : SenatuS, 2 ut abdicarent consules; abdicaverunt. Quae quaerimus Xempla majora λ vir sapientissimus, at iii haud scio an omnium PraestantiSSimVS PCCCatum Uum, quod celari posset, consteri maluit, quam haenomen haberent sensus laeti, ut Sal iterum pertinet ad consul pro recrearetvius, Valerius et similia, boni ominis avisius vult crearet, bene nam pri- causa. Hoc cum testamentis in pro mum tum illi consules creati sunt. Cinctu sic cohaeret, quod ea fieri sole I primus rogatorumJ Pro rrmus robant, Cum viri militare in aciem voca galor, Ut corrigit Davisius Sed et vul-bantur, ut est ap. Gellium Noct. Att. gatum bene habet fuerunt enim plu-XV, 7. in quo idem fieri solebat, ut res, estque intelligendus rogator Centu-tatibus nominibus quosdam nominatim riae praerogati Vae v. ClaV. in h. V. vocarent. 9 ut eos retulit In tabulas nam 3 cum auspicia posuerunt l. e. cum suffragia rogator punctis notabat in ta- non amplius habent jus auspicandi, bula vel ad Consulem, qui comitiis nempe magistratibus, ut Consulatu, de praeerat, Gracchum, qui erat et post di-
positis. Cestra rogarc comitiorum.
I et erbis certis Formula certa, quod uo cum legere libros Augurales. devotionis carmen dicitur. 21 in hortos Scipionis Legendum in 1 covimemorare possum possum habet hortis Scip. ubi nempe auspicari volue-Ms Guel f et alii apud Davisium, qui rat. et sic edidit pro vulgato possumus. 21 ut abdicarent consules . ab Sio 16 et Etrtiscorum aruspicum Vulgo interpungitur in s. Guel f et marg. est, et aruspicum bene delevit et Davi ed. . sic et ed. Victorii Vulgo post h-sius. diearent. ar Ti. Gr. consul iterum, recrearetJ
447쪽
rere in republica religionem : consules summum imperium Statim deponere, quam id tenere punctum tempori contra religionem. Magna augurum auctoritas Quid λ haruspi 12 Cum ars nonne divina λ haec innumerabilia X eodem genere qui videat, nonne cogatur Confiteri deos esses quorum enim
interprete sunt, os PSO esse Certe necesse est Deorum b.
autem interpretes sunt deos igitur esse fateamur. At fortaSSe non omnia eveniunt, quae praedicta sunt aegri quidem quia non omnes convalescunt, idcirco ars nulla medi- Cina est Signa ostenduntur a diis rerum futurarum. In his si qui erraverunt, non deorum natura, Sed hominum Conjectura peccavit. Itaque inter omne onanium gentium Sententia constat omnibus enim innatum est, et in animo quasi inSculptum esse deos. Quale Sint varium est: SSe, 5 nemo negat. Cleanthes quidem noster quattuor de causis is dixit in animis hominum informatas deorum 8Se notionOS. Primam posuit eam, de qua modo dixi, quae orta OsSet ex
prae Sensione rerum futurarum alteram, quam Ceperinim CX
magnitudine commodorum, quae percipiuntur Caeli temperatione. Decunditate , terrarum, aliarumque Nommoditatum Complurium Copia tertiam, qriae terreret animos fulminibus, Id tempestatibus, nimbis, nivibus, grandinibus, vaStitate, peStilentia, terrae motibus, et saepe fremitibus, lapideisque imbribus, et gutti imbrium quasi cruciatis tum lapidibus, aut repentinis terrarum hiatibus tum, praeter naturam. hominum pecudumque portentis tum facibus visis caelestibus tum stellis iis, quas Graeci cometas 2 nostri Crinitas vocant: quae nuper bello Octaviano magnarum fuerunt Calamitatum Praenuntiae tum Sole geminato, quod, ut e patre audivi, Tuditano et Aquillio consulibus evenerat quo quidem anno P. Africanus sol alter exstinctus est quibus exterriti homine vim quandam Sse Caelestem et divinam suspicati sunt.
Quartam CRUSam CSSe, Camque vel maximam, aequabilitatem ictmotUS, Conversionem Caeli: OES, Unae, Siderumque om-P 29
nium distinctionem, 2 varietatem, pulcritudinem, ordinem quarum rerum adspectus ipse satis indicaret, non esse ea fortuita Ut si quis in domum aliquam, aut in gymnasium,
aut in forum venerit: cum videat omnium rerum rationem,
23 inter s. o. gentium sententia constat 2 conversionem caeli Hoc sic abso-
Davisius e ss edidit hic summa, pro lute positum nihil habet admirationis. sententia secutus est ulterius sic et itaque Davi si V corrigit in conversione, MS. Guel f. utinam explicassent. Si ut cum antecedente cohaereat malim adderetur consensione, ut alibi in hac re, conversionumque. placeret iambinus conjecit inter om- 26 utilitatem Sic libri consensu at
nes . g. homines constat. P. Manutius corrigebat a letiatem, quod
24 nostri crinitas Ms Guel f crini as, bene consentit stiloritudini de utilitate sic et alii et edd. Vett. Vulgo recen ante dictum probavit et Cum ulteriotiores Arcinnatas. Etiam alii veteres avisius nec dubitavi ipse recipere. Si earluitas interpretantur. Et C. 6. St.
448쪽
Daodum disciplinam, non possit ea sine causa fieri judicare, sed esse aliquem intelligat, qui praesit, et cui pareatur: multo magis in tantis motionibus, tantisque vicisSi tudi Dibus,
tam multarum rerum atqhi tantarum ordinibus, in quibus et nihil umquam immensa et infinita vetustas mentit Sit, statiant neceSSe St, ab aliqua mente tanto naturae motus
6 gubernari. Chrysippus quidem, quamquam est acerrimo 16 ingenio, tamen ea dicit, ut ab ipsa natura didicisse, non ut ipse reperisse videatur. Si irim inquit, est aliqi id in rerum natura, quod hominis inenS, quod ratio, quod is, quod pol Sta humana ejicere non possit est certe id, quod illud efficit, homine melius. Atqui e CmleStes, omneSque Hω, Vllarum Stordo sempiternus, ab homine conjici non possunt euet igitur id, quo illa consciuntur, homine melius. Id autem quid potius dixeris, quam deum P etenim si dii non sunt, quid esse potest in rerum natura homine melius P in eo emur solo ratio St, qua nihil potest esse prinstantius Esse autem hominem, dii nihil in on ni mundo melius esse, quam e pulet, desipientis arrogantino est Ergo est aliquid melius. Est igitur profecto deus.l An vero, si domum magnam pulcramque Videri S non OSSisadduci, ut etiam si dominum non videas, muribus illam et
mustelis sediscatam putes: tanti a vero ornatum mundi, tantam varietatem pulcritudinemque rerum CaeleStium, tan- h. tam vim et magnitudinem mari atque terrarum, Si tutam, ac
non deorum immortalium domicilium putes, nonne plane desipere videare An ne hoc quidem intelliginius, omnia supera esse meliora λ terram autem esse infimam, quam Crassissimus circumfundat aer Ut ob eam ipsam Causam, quod etiam quibusdam regionibus, atque urbibus Contingere videmus, hebetiora ut sint hominum ingenia propter caeli pleniorem naturam, hoc idem generi humano evenerit, quod in terra, ho est, in crassissima regione mundi collocati sint.18 Et tamen ex ipsa hominum sollertia Sse aliquam mentem, et eam quidem acriorem et divinam, existimare debemus. Unde enim hanc homo arripui P ut ait apud Xenophontem Socrates. Quin et humorem, et Calorem, qui est fusus in Corpore, et terrenam ipsam viscerum Soliditatem, animum denique illum spirabilem, Si quis quaerat, a unde habeannis, apparet quod aliud a terra Sum Simus, aliud ab humore,
aliud ab igne, aliud ab aere eo, quem 'piritu ducimus: 7 9 illud autem, quod vincit haec omnia, rationem dico, et Siu nihil umquam-et eiustas mentis mihi est, natumque videtur ab librario, sit Walherus conjecit tita verit: sen qui ita sqq. Cum apparet conjungenda su percommodo nam Vulgatum sane Putabat. non intelligo etsi uberius dicit idem illud autem Cohaeret hoc cum esse, quod mutaverit superioribUS maleque hic novum Cay unde habeamus J Vulgo habemus put factum. Dixerat, apparet, unde male tum sequens quod suspectum viSibilia humorem c. habeamus re-
449쪽
placet pluribus verbi8, mentem, OnSilium, Cogitationem, prudentiam, ubi invenimus unde sustulimus an cetera mundus habebit omnia, hoc unum, quod plurimi St, non habebit atqui certe nihil omnium rerum melius est mundo, nihil praestabilius, nihil pulcrius nec solum nihil est, sed ne cogitari quidem quidquam melius poteSt. Et, si ratione et sapientia nihil est melius, necesse est haec inesse in eo, quod optimum 8Se concedimuS. Quid Croci tanta rerum 19
tempore florere, deinde vicissim horrere terra aut tot rebus ipsis se immutantibus, Solis CCOSAUS diSCOSSUSque sol-P-δ0. Stitiis brantiis lite Cognosci aut aestu maritimi, fretorumque' angusti te ortu aut Obitu lunae commoveri' aut una totius Caeli Conversione Cursu astrorum dispare Conservari y Haec
ita fieri omnibus inter se concinentibus mundi artibus pro-1 CCto non possent, nisi ea uno divino , et Continuato spiritu Continerentur. Atque haec cum uberius disputantur, et fu 20Sius, ut mihi est in animo facere, facilius flugiunt Academi-
Corum calumniam. Cum autem, ut Zeno Olebnt, brevius, guStiuSque concluduntiar, tum da apertiora Sunt ad reprelaendendum. Nam ut profluens amnis, aut viX, aut nullo modo conclusa autem aqua facile corrumpitur : Si orationis lumine d reprehensoris vitia diluuntur angustia autem conclusae orationis non facile Seipsa tutatur haec enim,
quae dilatantur a nobis Zeno sic premebat Quod ratione 3 utitur, id melius St, quam id, quod ratione non utili/r. Nihil iaulen mundo meliuS. ratione igitur mundus litur. Similiteressici potest, sapientem esse mundum : similiter, beatum :Similiter, aeternum omnia enim haec meliora Sunt, quam ea, quae Sunt hi carentia : ne mundo quidquam melius : ex quo efficitur, esse mundum erit n. Idemque hoc modo: 22 Nulliu Sensu carenti pars aliqua potest esse Sentiens Mundi
autem parte Sentiente Sunt non igitur Caret en Su mundus.
Pergit idem, et urget angustius : Nihil, inquit, quod animi,
quodque rationis est expers, id generare ex Se poteSt animantem compotemque rationis Mundus autem generat animantes, CompoteSque rationiS. animans Si igitur mundus composque rationis idemque similitudine, ut sepe Olet, rationem
conclusit hoc modo: Si ex oliva modulate canentes tibine
spondet huic at rati nem unde CCe agertus. Perimus, non apparet. 3, reprehemoris vitra i. e. quae re-d Oro tempore Bulierius legit De o piehensor Objicit non igitur opus cum tempore non est OPUS. uno respondet vi Davisio Corrigere convicia, quod et gracissim, quod est alio tempore. vius est, quam pro re nam durius sit,3 et co=itin /ars Di C. per totum muri reprehensiones philosophicas vocare n- dum pertinente uno CS eodem vicia. 32 apertiora sunt ad repr. v. Clav. in
450쪽
nascerentur mim dubitares, qui Dresset in liva tibicinis quintam scientia P Quid, si platani siliculas ferrent numerose
sonanten idem scilicet censeres, in platani ineSSe musicam. Cur igitur mundus non animans, sapiensque judicetur, cum eae se procreet animantes atque sapientes Sed quoniam coepi secus agere, atque initio diXeram : ne-23 garam enim hanc Primam Partem egere oratione, quod esset omnibus perspicuuida deo esse : tamen id ipsum rationibus
physicis Confirmare volo. Sic enim res se habet, ut omnia, quae alantur, et CreScant, Contineant in se vim Caloris' sine qua neque ali OSSent, neque CreSCere. Nam omne, quod est calidum et igneum, Cietur et agitur motu suo quod autem alitur et creSCit, motu quodam utitur certo et aequabili quiquamdiu remanet in nobis, tamdiu Sensus et vita remanet; refrigerato autem et Oxstincto calore, occidimus ipsi et ex-24 stinguimur. 4 Quod quidem Cleanthes his etiam argumentis docet, quanta vis insit caloris in omni corpore negat enim ullum esse cibum tam gravem, quin is die et nocte Concoquatur cujus etiam in reliquiis inest calor iis, quas natura
respuerit. Jam vero venae et arteriae micare non desinunt,
quasi quodam igne motu animadVersumque Saepe est, cum cor animanti alicujus evulsum ita mobiliter palpitaret, ut imitaretur igneam Celeritatem omne igitur, quod vivit, Sive animal, sive terra editima, id vivit propter inclusum in eo calorem. Ex quo intelligi debet, eam caloris naturam vim habere in se vitalem per omnem mundum pertinentem. 23 Atque id facilius cernemus, toto genere hoc igneo, quod p. 31. tranat omnia, Subtilius CXplicato. Omnes igitur partes mundi tangam autem maximas calore fultae Sustinentur quod primum in terrena natura perspici potest. Nam et lapidum confliotu atque tritu elici ignem videmus et recenti fossione,
atque etiam ex puteis jugibus aquam calidam trahi, et id maxime hibernis fieri temporibus, quod magnas vis caloris terraecavernis contineatur eaque hieme Sit densior ob eamque 1 causam Calorem δ' inSitum in terris Contineat arctius Longadio est oratio, Ultaeque rationeS, Uibu doceri possit, omnia,
34 confrmnre motri Sic bene s. 6 quod trana Omnia mss. quidam dedit avisius pro confirmari, quod et trahat, ut est et in ed. Ven. 494. male. sine tali auctoritate Corrigendum Sic e- Si pro tranSit, permeat, quo modo et rat Cicero dicit, non quid fieri, sed aliis dictum est, ut docet Davisius. quid facere velit. 37 vis caloris In Vulgg. nimis eaA-a Ouod uiuem Cleanthes C. Non is distractum est a vis cum eo con- bene cohaerens est oratio, ut facile qui jungunt Μss. quidam apud Davisi vis sentiat. Sed in ea lectione omnes m. libri consentiunt. Si est sic a Cicerone 3 insitum in terris Davisius in terris Guod erit pro qua in re, aut simile delendum censet Bulierius corrigit imquid. V. Clav. in quod Ierius non male.