장음표시 사용
491쪽
tam licet animis, tamquam oculis, lustrare terram, mariaque omnia λ cernes jam spatia frugifera, atque immen Sa Camporum, vestitusque denSiSSimo montium, peCUdUm PnStUS, tum incredibili cursus maritimos celeritate. Ne vero Supra I 62 terram, sed etiam in intimis ejus tenebris plurimarum rerum latet utilitas, quae ad usum hominum orta, ab hominibus solis invenitur.
Illud vero, quod uterque vestrum fortasse arripiet ad Ooreprehendendum : Cotta, quia Carneades libenter in Stoicos invehebatur Velleius, quia nihil tam irridet EpicurUS, quam
praedictionem rerum futurarum mihi videtur vel maxime Confirmare deorum providentia consuli rebus humanis. Est enim profecto divinatio, quae multis locis rebus, temporibus apparet, tum in privatis, tum maxime in publicis. Multa IMCernunt haruspices : 87 multa augures provident multa ra-P δ' Culis declarantur, mi illa vaticinationibus, muli somnii S multa portentiS quibus cognitis, ' multae saepe re hominum Sententia atque utilitate partae, multa etiam pericula depulSaSunt. Haec igitur sive vis, sive arS, sive natura, ad Scientiam rerum futurarum homini prosecto est. 9 nec alicuiquam adiis immortalibus data quae si singula vos forte non OVent, universa certe tamen inter se connexa atque conjuneta movere
debebunt. Ne Vero universo generi hominum solum, sed itiam' singulis a diis immortalibus consuli, et provideri solet. Licet
enim contrahere universitatem generis humani, Camque gradatim ad pauciores, postremo deducere ad singulos Nam 66 Si omnibus hominibus, qui ubique Sunt, quacumque in Ora
a Parte terrarum, ab hujusce terrae, quani o incolimVS, Continuatione distantium, deos consulere en Semia ob RSCRUSAS, qua ante diximus his quoque hominibus consulunt, qui has nobiscum terras ab oriente ad occidentem Colunt. Sin autem his consulunt, qui quasi magnam quandam in 16ο Sulam incolunt, quam nos orbem terrae vocamus : etiam illis Consulunt, qui partes ejus insulsa tenent, Europam ASiam, Africam. Ergo et earum partes diligunt, ut Romam, Athenas,
S multa augures promident Hoc e quam c. vel ab alio alicui, quam, ut Mss. addidit bene avisius, habentque et Mss habent. Sed hic non quaeritur et edd. Veteres, ut Mediol. Asc. Ald. unde homo acceperit, sed hominem Sc. Scidit in nonnullis culpa opera solum accepisse itaque credo legendum
rum esse, nec alicui a d. i. d. cetera esse as multino se res hominum sententia glossatoribus, qui saepe in verbo aliquis&C. Haec Sensum non habent, sunt haesere, cum pro alius qui diceretur. que sine dubio vitiosa si addideris ex alicuiquam factum videtur X alii cui-POSt res, ut placuit Lambino, sensus quam, sed hoc quoque non CS e Cori commodus erit suetudine latina ita commoda sententia
89 nec alicuiquam a d. i. atri Haec existit, estque dictum pro nec alicui, lectio est a Jac Gronovio, sed emss. id est, alii cuidam, vel cuiquam V, edd. veti habent, ne ab alio aliquo. Clavis in aliquis.
492쪽
Spartana, Rhodum : et earum urbium separatim ab universis, singulos diligunt, ut Pyrrhi bello Curium Fabricium, Coruncanium ; primo Punico Calatinum, Duillium, etellum,
Lutatium secundo Μaximum, Marcellum, Africanum post hos Paullum Gracchum, Catonem, patrumve memoria Scipionem, Laelium multosque praeterea, et noStra Civitas, et Graecia tulit singulares viros quorum neminem, nisi juvante 166 deo, talem fuisse credendum eSt. Quae ratio Poetas, RNimC-que Homerum, impulit, Ut principibus ieroum, lyssi, Diomedi Agamemnoni Achilli, certos deos, discriminum,
et periculorum comiteS, adjungeret. Praeterea ipsorum deorum Saepe PraeSentiae, quale Supra Commemoravi, declarant,
ab his et civitatibus, et singulis hominibus consuli quod quidem intelligitur etiam significationibus rerum futurarum, quae tum dormientibus, tum vigilantibus portenduntur multa praeterea Stentis, multa in Xtis admonemur, multisque rebus aliis : quas diuturnus usus ita notavit, ut artem divinationis emceret emo igitur vir magnus sine aliquo amatu 167 divino umquam fuit. Nec vero ita refellendum St, ut, si segetibus aut vinetis cujuspiam tempestas nocuerit, aut Siquid e vitae commodis casus abstulerit, eum, cui quid horum acciderit, aut invisum deo, aut neglectum a deo judicemus. Magna dii curant, parva negligunt. Magnis autem viriS90 proSpere Semper eveniunt omnes res si quidem satis a nostris, et a principe philosophorum Socrate dictum est de ubertatibus virtutis et copiis. 67 Haec mihi fere in mentem veniebant, quae dicenda Putarem 16s de natura deorum. Tu autem Cotta, si me audias, eandem CRUSam agas, teque et i principem civem, et pontificem esse Cogites, et, quoniam in utramque partem vobis licet disputare, hanc potius sumasci eamque facultatem disserendi, quam tibi a rhetoricis exercitationibus acceptam amplificavit Academia, huc potius conferas. ala enim et impia Con-Suetudo est, contra deos disputandi, sive ex animo id fit, sive simulate.
9 prospere semper eveniunt omnes res textu abhorrens r id quia in sq. bonis Emss. eveniunt addidit Davisius. a non repertum est, delevi. Uenit olim inhent et edd. Vett. Bonon Mediol. Ald. mentem, Ciceronem scripsisse princia 91 principem civem In vulgatis ad sem eiviratis inde vitiosam natam esseditur,utes, quod valde est ab re et con lectionem.
493쪽
Hoc libro continetur Cotti Academici contra Stoicam de iis rationem disputatio. Ea ut superior liber in quattuor partes distributa est. Nam
primo respondet c. 3-7. ad ea, quibus Balbus docere voluerat, esse Deos, et primo quidem ita, ut ostendat, praeter ram argumentis eam partem rationis Stoici conisi malam esse, si verum sit, quod Stoici dicant, non egere oratisne eam rem, quod Sit perspicua, et Zic omnes constet ;drini vero ita, ut singula argumentia bres iid reprehendate quamquam ea pars non integra nos pervenit. Secunda parte . 9 25 omnia ea impugnantur qui do iis ipsis, quale essent, disputata erant. Itaquς primo non ea argumenta Solum dissolvit, quibus mundo, soli DALE, sideribusque divinitas asserta erat, sed etiam ea opinio, quam absurda sit, pluribus argumentis demonstrat quorum facile princeps est id, quo Carneades uti solebat contra Stoicos, Nullum, neque corpus, neque animal, quod patibilem naturam habeat, immortale et internum esse posse immortalitate autem et ternitate sublata, ipsam divinitatem tolli. Deinde poeticos Deos, et quos plebs superstitiosa enerabatur σωρειτικαῖς ερωτησεσι quibus Carneades in hac disputatione uti solebat, aliisque argumentis lollit. Tertia pars autem disputationis cum partibus duabus quartis intercidit. Nam quarta disputationis Stoicis pars, qui Deo providisse et consuluisse hominibus, contendebat, quattuor argumentis nitebatur v. argum L. II in sine), horum secundo et quarto quin respondisse Cotta figitur, ea sola supcrsunt: c. 26-4O. Ostendit enim primo, quibus rebus ominibus consuluisse Dii dicantur, eorum pleraque, inprimis rationem, ad hominum perniciem converti summosque homines et virtutis amantissimos plerumque mala fortuna usos esse.
UAE cum Balbus dixisset, tum arridens Cotta, Sero in 1 quit, mihi Balbe, praecipis, quid defendam ego enim te
disputante, quid Contra dicerem, mecum ipse meditabar, neque tam refellendi tui causa, quam ea, quae minus intelligebam, requirendi Cum autem suo cuique judicio sit
494쪽
utendum, dissicile factu est, me id Sentire, quod tu velis. 2Hic Velleius, Nescis, inquit, quanta cum CXSpectatione, Cotta, sim te auditurus jucundu enim Balbo nostro sermo tuus contra Epicurum fuit praebebo igitur me tibi vicissim
attentum contra Stoico auditorem. Spero enim te, ut SoleS,3 bene paratum venire. Tum Cotta, Sina mehercule, inquit, Vellei neque enim mihi par ratio cum Lucilio est, a tecum
fuit. Oui tandem, inquit illes Quia mihi videtur Epicurus
vester de illis immortalibu non magnopere IgnRre tantummodo negare deo e8Se non audet, ne quid in idiae subeat, aut criti inis. Cum vero deo nihil agere, nihil curare confirmat, 3 mbrisque humani CSSe praeditoS, Sed Corum membrorum usum nullum habere ludere videtur, Sati Sque putare,4 si dixerit, esse quandam beatam naturam et aeternam. Balbo autem animadvertisti, Credo, quam multa dicta sint, quamque etiam Si minia Iera, tamen apta inter Se et cohaerentia itaque Cogito, ut diXi, non tam refellere ejus rationem, b quam ea, Vae minia intelleXi, requirere. Quare Balbe, tibi permitto, respondere ne mihi malis, e Singulis rebus qUaerenti e te ea, quae Pariam accepi, an Universam audire Orationem meam. Tum Balbus : Ego vero, si quid explanari tibi voles, respondere malo. Sin me interrogare, non tam intelligendi causa, quam refellendi utrum voles, faciam : vel ad singula, quae requireS, Statim reSpondebo: Vel Cum per-5 oraris, ad omnia. Tum Cotta Optime, inquit quamobrem 2 sic agamus, ut nos ipsa ducit oratio. Sed antequam de re,
pauca de me non enim mediocriter moveor auctoritate tua, Balbe, rationeque ea, quae me in perorando Cohortabatur, ut meminisSem, me et Cottam SSe, et pontificem quod eo,
Credo, valebat, ut opinioneS, qua a majoribus accepimus de diis immortalibus, sacra, caeremonias, religionesque defenderem. Ego vero eas defendam semper, Semperque defendi: nec me e Ca opinione, quam a majoribus accepi de culta deorum immortalium, ullius umquam oratio aut docti, aut indocti movebit sed cum de religione agitur, Ti. Coruncanium, P. Scipionem, P. Scaevolam, pontifice maXimos, non Zenonem, aut Cleanthem, aut Chrysippum sequom habeoque C. Laelium augurem, eundemque Sapientem; Uerupotius audiam de religione dicentem 2 in illa oratione nobili,
quam quemquam principem Stoicorum. Cumque omni populi Romani religio, in Sacra, et in auspicia divisa sit ter
Sim vehercule Sic bene paratus, Itaque non dubitavi id recipere. ox,
ut sim, optem utique Uulgg. Si meher pro par ratio. Lambinus malebat paretile, quod bene vidit ulterius Corri certatio est sed non est necesse. gendum esse sim, quod et mihi olim in in illa ratione nobili De Collegiis, mentem venerat absorpta S liter Ut cujus orationis mentio est in Laelio c. tima a prima sequentis verbi, ut Saepe . . et in Bruto C. 21. merum esse constat in libris antiquis.
495쪽
tium adjunctum sit; si quid praedictionis causa, e portentis
et monstris, Sibyllae interpretes haruSpicesve d Onuerunt: harum ego religionum nullam Umquam ContemnendRm Putavi: mihique ita persuasi, Romulum auspiciis. Numam Sacris Constitutis, fundamenta jecisse OStrae civitatis quae numqUam profecto Sine summa placatione deorum immortalium quanta esse potuisset. Habes Balbe, quid Cotta, quidp. 6 i. Pontifex sentiat fac nunc ergo intelligam, tu quid Sentias a te enim philosopho b rationem accipere debeo religionis; Vmajoribus autem nostris, etiam nulla ratione reddita, Credere.
Tum Balbus, Quam igitur a me rationem, inquit, Cotta, Sdesidera. Et ille, Quadripartita, inquit, fuit divisio tua:
primum ut velles docere, deos esse deinde, quale eSSent: tum ab his mundum regi poStremo, Consulere eos rebuS
humanis Haec, si recte memini, partitio fuit lectissime, inquit Balbus sed exspecto, quid requiraS.
Tum Cotta, Prinium quidque videamus, inquit Et si id
CS Primum, quod inter omnes, nisi admodum impioS, Convenit, mihi quidem 6 ex animo Xuri non poteSt, esse deoS. Id tamen ipsum, quod mihi persuasum est auctoritate majoriam, Cur ita sit, nihil tu me doces. Quid est, inquit Balbus, si tibi persuasum est, cur a me velis diSceres Tum Cotta, Quia sic aggredior, inquit, ad hanc disputationem, quasi nihil umquam audierim de diis immortalibus, nihil Cogitaverim, rudem me discipulum et integrum accipe, et ea, quae requiro, doce. Dic igitur, quid requiras. Egones sprimum illud, 7 cur, quod perspicuum in istam partem, ne
egere quidem oratione dixisses, quod SSet perSpicuum, et inter omne constaret, de eo ipso an muli dixeris. Quia te quoqLIe, inquit, allimadverti, Cotta, Saepe, cum in foro diceres, quam plurimis posses, argumenti onerare judiCem, si modo eam facultatem tibi daret causa. Atque hoc idem et philosophi faciunt, et ego, ut potui, feci. Tu autem, qUib. id quaeris, similiter facis, ac Si me roges, Cur te duobus On- tuear Oculis, et non altero tantum, Cum idem Uno assequi
monuerunt An monuerant γ Regius Paris habet exui quod et recepit tanta esse poIuisset Sic pro vulgat Alemannus. Cogitavi etiam excuti. potuissent legendum refertur enim ad 7 cur, quod persp. in istam partem, ne civitas et sic habent sq. plures, etiam egere C. Verba perspicuum . . partem Guelf et in m. Lamb. et edd. Vett. nullo modo cohaerent cum reliqua ora- Bonon Ven. 494. Mediol. Asc. Ald. tione, suntque sine dubio spuria, ut et potuissent primus edidit Victorius alii judicavere itaque uncis inclusi pro rationem accipere i. discere Cau quod et melius sit legere quum, quia sam, quare religio sit, esse debeat, per statim etiam iterum est quod. argumenta. 8 et non altero tantum Ss et edd. ex animo exuri non potest Durum Vett. pro fantum habent contuear, quod est exuri itaque alii ervi, v. Clav. h. et Davisius revocavit sed haec repetitio v. alii exui, alii eximi corrigendum pu verbi non placet itaque tantum ServaVi,tarunt libri nil juvant. M . tamen quod edidit Aldus.
496쪽
4 possim. Tum Cotta, Quam simile istud sit, inquit, tu videris.
0Nam ego neque in causis, si uid est evidens, de quo inter
onmes Con eniat, argumentari soleo : perspicuitas enim argumentatione elevatur nec, si id facerem in causis forensibus, idem facerem in hac subtilitate sermonis. Cur contuerere autem alter oculo, Causa non esset Cum idem obtutus esSet amborum, et una rerum natura, qtium tu Sapientem esse vis, duo lumina ab animo ad Culos perforata nos habere voluisset. Sed quia non considebas, tam esse id perspi-Cuum 9 quam tu velle ; propterea multis argumentis deos esse docere volitisti. Uihi enim unum satis erat, ita nobis majores nostros tradidisse. Sed tu auctoritate contemnis,1 Oratione pugnas Patere igitur, rationem meam Cum tua a tione contendere. Affers haec omnia argumenta, cur dii Sint remque, mea sententia minime dubiana, argumentando dubiam facis mandavi enim memoria nota numerum Solum, sed etiam ordinem argumentorum tuorum primum fuit, Cum Coelum Suspexissemus, statim nos intelligere, esse aliquod numen, quo hae regantur. Ex hoc illud etiam.
Ad Pedo sublime candens, quem in vocant onrnes Iovem.
11 Duasi vero quisquam nostrum istum potius, quam Capitolinum Jovem appellet aut hoc perspicuum Sit, constetque inter omnes, eos S se deos, quos tibi Velleius, unaliique praetorea, ne animantes quidem Sse Concedant. Grave etiam
argumentum tibi videbatur, Quod opinio de diis immortali- p. 62 hus et omnium 8Set, et quotidie Cresceret. Placet igitur, 'tantas res opinione stultorum judicari, vobis praesertim, quio illos insanos esse dicati. At enim praesentes videmus deos, ut apud Regillhun Postumius, in Salaria Vatienus: Onescio quid etiam de Locrorum apud Sagram proelio. Quos igitur tu Tyndaridas appellabas, id est homines homine natos, et quos Homerus, qui recens ab illorum aetate fuit, sepultos esse dicit Lacedaemone eos tu Cantherii albis, nullis calonibus, obviam alieno venisse existimas, et victoriam populi Romani Vatieno potius, homini rustico, quam M. Catoni, qUi tum erat princeps, nuntiavisses Ergo et illud in silice, quod hodie apparet apud Regillum, tamquam veStigium Un- 12 gulae, Castoris equi credis esses Nonne mavis illud credere, quod probari potest, animo praeclarorum hominum, quales isti Tyndaridae fuerunt, divinos SSe, et aeternOS, quam OS, qui semel cremati essent, equitare, et in acie Pugnare potuisses aut si hoc fieri potuisse dicis, docea Oportet, quom Ο-13 do, nec fabellas aniles proferas. Tum Lucilius, An tibi, in
quam tu eis Sic dedi pro vulga 1 nescio quid etiam de L. a. S. rω-t vetiis, quod vitiosum esse gramma Ilo nescio quid dicitur in contemtum lica ratio docet rei intelligendum autem dicebas.
497쪽
quit, fabellae videnturi nonne D ab A. Postumio sedem Ca
stori et Polluci in foro dedicatam : nonne senatUS Consultum de alieno vide. nam de Sagra Graecorum etiam St vulgare proverbium : qui, quae assirmant, Certiora esse dicunt, quam illa, quae apud Sagram. His igitur auctoribus nonne debes moveri y Tum Cotta, Rumoribus, inqUit, mecum pugnas, Balbe : ego autem a te ratione requiro. Desunt lan ulla.
Sequuntur, quae futura sunt. Effugere enim nemo id potest, si qUOd futurum est. Saepe autem ne utile quidem est Scire 14 quid futurum sit miserum est enim, nihil proficientem angi,
nec habere ne spei quidem Xtremum, et Amen Commune b.
Solatium praesertim cum vos iidem fato fieri dicatis omnia quod autem semper e omni aeternitate verum fuerit, id esse
fatum. Quid igitur juvat, aut quid affert ad Cavendum, Scire aliquid futurum, cuni id certe futurum sit ξ unde porro ista divinati, quis invenit fissum jecorisci qui cornicis Cantum notavit λ quis sortes quibus ego Credo nec OSSum Atti Navii, quem commemorabas, lituum ContemnerC. Sed,
λ' qui ista intellecta sint, a philosophis debeo diSCere, prae- Sertim δ cum isti plurimis de rebus divini mentiantur. At 15 medici quoque ita enini dicebas saepe falluntur. λ Quid
Simile medicina, cujus ego rationem video, et divinatio λquae unde oriatur, non intelligo Tu autem etiam Deciorum devotionibus placatos deos esse censes. Quae fuit eorum tanta iniquitas, ut placara populo Romano non POSSCnt, niSi
viri tales occidissent λ 15 consilium illud imperatorum fuit,
quod Graeci στρατηγημα appellant, Sed eorum imperatorum, qII Patriae Consulerent, vitae non parcerent rebantur enim
fore, ut Xercitu imperatorem, equo incitato 6 se in hostes immittentem, persequeretur id quod evenit. Nam Fauni Vocem equidem numquam audivi tibi, si audisse te dicis, CredRm etSi Faunus omnino quid sit, nescio. Non igitur 7 adhuc, quantum quidem in te, Balbe, est, intelligo deos eSSe quo AEquidem credo esse, sed nihil docent Stoici.
11 ab A. Postumio Addidi ab cum quamquam e scriptoribus ecclesiasticis, Davisio, quod et s. Gucis et edd. attulit Davisius. Vett habent. 15 consimum i imperatorum Vulgo est 1 qti ista intellecta sintJ Quidam imperatorium, pro quo ego semper le- habent sunt, vitiose gendum Credidi imperatorum, propter 13 eum isti plurimis de rebus Himin sequens, sed eorum imperatorum. Enim- mentiantur Divini sunt vates, haruspi vero sic habent s. Guel f edd. Uen. ees c. divini autem edidi cum Davi 1494. Mediol. Ascens Aldi c. Victo-sio, Buherio, et Oliveto, e correctione rius primus dedit imperatorium. Wallieri Vulgo est divinis. 16 se in hostes immJ Vulgo est ο- 14 Quid simile Int habet, vel a stem at hostes habent Mss etiam Gu. bent, quod et addendum putat Buhe edd. pr. et sic suavius sonat Oratio. rius. formae irius ' Templa Plura,
498쪽
16 Nam Cleanthes, ut dicebas, quattuor modis formatas in ani
mis hominum putat deorum SSe notiones. Unus is modus est, de quo Satis dixi, qui S SUSCOptus ex proeSensione rerum futurarum. Alter e perturbationibus rem peStatum, et p. a. reliquis motibus. Tertius e commoditate rerum, quas δ' percipimus, et copia. Ouartu CX nstrorum ordine, Caelique constantia. De praesen Sion diXimus. De perturbationibus caelestibus, et maritimiS, et terreni S, non possumit dicere, Cum ea sant, non CSSe multoS, qui illa metuant, et a diis im-17 mortalibus seri existiment. Sed non id quaeritur, sintne aliqui, qui deos SSe putent dii utrum ' Sint necne, quaeritur. Nam reliquae Causae , qua Cleanthe affert, quarum una est de commodorum, quae capim US, Copiari altera de temporum Ordine caelique constantia tum tractabuntur a nobis, cum
disputabimus de providentia deorum de qua phirima a te, Balbe, dicta sunt eodemque illa etiam disseremus, quod Chrysippuni dicere aiebas, quoniam Sset aliquid in rerum natura, quod ab homine estici non posset, e8S honnine ali-18 quid melius quaeque in domo pulcra Cum pulcritudine
mundi comparabas, et cum totius mundi Convenientiam consensumque asserebas, ZenoniSqUe breveS, et Cutulas Con- Clusiones in eam partem Sermonis, quam modo dixi, dissere-mUM: eodemque tempore illa omnia, quae a te ph3 sic dicta sunt de vi ignea, deque eo calore, e quo omnia generari di-Cebas, OCO SUO Userentur : omniaque, quae a te 9 nudiustertius dicta sunt, cum docere velles, deo esse, quare et
mundus universus, et Sol, et luna, et Stellae SenSUm a men-J9tem haberent, in idem tempus reservabo. A te autem idem illud etiam atque etiam quaeram, quibus rationibus tibi per-8 suadeas, deos esse. Tum Balbus, Equidem attulisse rationes mihi videor' sed eas tu ita refellis, Ut cum me interrogaturus esse videare, et ego me ad reSPondendum Compara-b rim, CPente averta Orationem, ne de respondendi locum.
Itaque maximae res tacitae praeterierunt, de divinatione, de fato : quibus de quaestionibus tu quidem Strictim nostri autem multa solent dicereri 20 Sed ab hac quae Stione, quae nunc in manibus est, Separantur uare, Si videtur, noli agere
I suas tercipimusJ Sic s. Guelf esse tertiam tertii diei disputationem.
alii et edd. veti capimus Vulg. perce Atque a simili Causa nutum esse puto, simus quod mo sequitur deos esse, alienum 11 necne sint Addidit sint e ss et illud ab laoc loco et delendum cum edd. et t. avisius sed supra notavi Davisi saltem uncis inclusi. mus, id non esse Ciceronianum. 2 sed ab hac quistione Davisius eam nudiustertius D Hoc verbum abi. ss. et ed. Bonon. 494. addidit ea abi alienum est, Cum tota haec disputatio hae ea quistione: sic et s. Guel f edd. continens et unius diei fuerit. Videtur Ven. 494 pertinet c. ea af multa,
esse a librario aut glossatore, qui in quae dixerat a suis dici de illis quaestio- aliis libris Ciceronis dies diversos dispu- nibus. potest autem intelligi etsi utionum meminerat, putabatque hane non diserte additum sit.
499쪽
confuse ut hoc explicemus hac disputatione, quod quaeri
Optime, inquit Cotta. Itaque quoniam quattuor in partes 2o totam quaestionem divisisti, de primaque dixinius consideremus secundam. quae mihi tali videtur fuisse, ut, Cum ostendere velles, quale dii SSent, Stendere nUllo CSSO RConsuetudine enim oculorum animum abducere dissicillimum dicebas sed, cum deo nihil praestantius esset, non dubitabas, quin mundus esset deus, 2 quod nihil in rerum natura
melius Sset modo poSSemu eum animantem cogitare, vel
PotiuS, ut Cetera OculiS, Si animo hoc cernere Sed cum 21 mundo nega quidquam Sse melius, quid dicis melius λ si pulcrius, assentior : Si aptiu ad utilitate nostras, id quoque assentior : sin autem id dicis, nihil Sse mundo sapientius nullo modo prorsus asSentior; non quod dissicile sit, mentem ab oculis evocare : Sed quo magi Sevoco, eo minus id, qUOd tu viS, OSSUm mente comprehendere. Nihil est mun-s do melius in rerum natura in terri quidem urbe nostra num igitur idcirco in urbe esse rationem, Cogitationem, mentem piata. aut, quoniam non it, num idcirco Xistimas, formicam anteponendam esse huic pulcerrimae urbi, quod in
urbe sensus Sit iussus, in formica non modo mensus, Sed
etiam mens, ratio, memoria Videre oportet, Balbe, quid tibi concedatur, non te ipsum, quod velis, sumere. Istum 22 enim locum totum illa vetus Zenonis abrevis, et, ut tibi P 64. videbatur, acuta Conchisio dilatavit. Zeno enim ita conclu- 'dit Quod ratione utiliti , melius St, quam id, quod ratione non utitur Nihil alitem mundo melius ratisne igitur mundus utitur Hoc si placet, jam essicies, ut rimitu optime 23 librum legere videatur. Zenonis enim vestigiis, hoc modorationem poteris concludere. Quod litteratum est, id est melius, quam quod non est litteratum nihil autem mundo melius litteratus igitur est mundus Isto modo etiam di-Sertus, et quidem mathematiciis, musicus, omni denique do-Ctrina eruditus, postremo philosophus erit num lus Saepe dixti, nihil fieri sine deo, nec ullam vim esse naturae, Ut uidissimilia posset iungere Concedam non modo animantem, et Sapientem esse mundum, sed fidicinem etiam, et tibicinem, quoniam earum quoque artium homine CX eo procreantur Nihil igitur affert pater iste Stoicorum, quareu quo nihi melius esses Ambiguum eamque Vitiosa judicant. v. Wophens. est, lus mirum rus mundum an ad Leci. Tuli p. 2IO Walherus corr. Oar- Deum referendum sit ad mundum re elavit, 'ulieri ut declaravit. Davisius ferri debere planum est ex re itaque dilucidatit Sensus lectionis aligatae, melius fuerit, cum libris veti legere, quam omnes libri habent, potest esSe: quod Sic et s. uel L Zenonii illam conclusionem occasio-
22 d. et-a. conclusi dilatavi J In nem dedisse, loci illius aperiendi dis- verbo dilatavit haesere multi viri docti, putationibus sectatorum.
500쪽
mundum ratione uti putemus, a ne cur animantem quidem esse. Non est igitur mundus deus et tamen nihil est eo melius . nihil est enim eo pulcrius, nihil nobis Salutarius, nihil ornatius adspectu motuque Constantius. Quod si mundus Universus, non est deus, ne stellae quidem, qua tu innumerabiles in deorum numero reponebas. liarum te UrSus
aequabiles, aeternique delectabant: nec mehercule injuria. 24 sunt enim admirabili, incredibilique constantia. Sed non1O omnia, Balbe, quae CurSUS CertOS, et Constantes habent, Adeo potius tribuenda sunt, quam natura Quid a Chalcidico Euripo in motu identidem reciprocando putas fieri posseh. Constantius quid freto Siciliensi' quid Oceani fervore illis in lociS, Europam Libyamque rapax ubi dividi unda Quid' aestus maritimi, vel Hispanienses, vel Britannici eorumque certis temporibHS Ct nccessus, vel recessus, sine deos fieri nonne possunt Vide, quae So, Si omnis motuS, Iamin-qUe, quae Certi temporibu ordinem Suum conservant, divina 26 dicimus, ne tertianas quidem febres, et quartana8 divinas esse dicendum sit, quarum reversione et motu quid potest esse constantius λ Sed omnium talium rerum ratio Od lenda 25 est. Quod vos Cum facere non poteStiS, tamquam in aram,
Et Chrysippus tibi acute dicero videbatur, homo sine du
bio versutus, et Callidus versuto eo appello, quorum Celeriter mens versatur Callidos Utem, quorum, tamqUam
manUS Pere, Sic animus Usu concalluit: Is igitur, si aliquid e St, inquit, quod homo efficere non possit, qui Messicit, melior est homine. Homo autem haec, quae in mundo Unt, essicere non potest qui potuit igitur, is praestat homini. Homini autem praestare quis possit, nisi deus λ est igitur deus. Iaec omnia in eodem, quo illa Zenoni S, errore ver-
26santur Quid enim sit melius, quid praestabilius, quid inter
23 ne cur animantem quidem J Vulgati de freto Siciliensi, idem ossius I. c. nec ', sed ultima liter e sequente verbo 25 feri nonne possunI J luto scriben- adhaesit, non bene latinum est nec qui dum esse non. dem vidit et Lambinus. 26 dicimus, ne tertianas quidem . J dia 24 Gahidico Euripo-constantius Sc. cimus habent Ss apud Davisium, et- traditum est, septies singulis diebus et iam uel f item edd. vett. plures, non noctibus reciprocari Euripum Livius ut vulgati nunc ducimus. s. in m. hoc negavit, et temere ventis jactari, ed. . dicemus tum pro quidem legen- dixit L. 28, . . se V. Vossium ad dum esSe quoque vel item Sensus docet, Melam I, 74. . . . ,1 O. d. ronov. et viri docti dudum viderunt, ediditque
qui docet, eum bis singulis diebus et atoque Lambinus. noctibus reciprocari, ut alia maria, sed 27 confugitis Sic pro eonfugistis le- et Austro et maxime Euro ut alia freta, gendum esse, res ipsa docet et sic edi- ita agitari, ut diei spatio aliquando sep dit e s. Davi Sius.