장음표시 사용
561쪽
quaerimus, faciliora. Continet enim totam hanc quaestioneni ea ratio, quae Si de natura deorum, quae a te secundo libroci est explicata dilucide. Quam si obtinemus, stabit illud quidem, quod locum hunc continet, de quo agimus, Esse
deos, et eorum providentia mundum adminiStrari, eosdemque consulere rebias humani S me Solum imi OrSis, verum
etiam singulis Haec si tenemus, qVae mihi quidem non videntur posse convelli profecto hominibus a diis futura significari necesse est Sed β distinguendum videtur, quonam LI smodo. Nam non placet Stoicis, Singulis jecorum fissis, 52 aut avium Cantibus interesse deum : neque enim decorum est, nec diis dignum, nec fieri ullo pacto potest sed ita a principio inchoatum esse mundum, mi Certis rebuS Certa Sign praecurrerent, alia in Xtis, alia in avibus, alia in fulguribus, alia in ostentis, alia in stellis, alia in somniantium visis, alia in furentium vocibus. Ea quibus bene percepta sunt, ii non saepe falluntur Male conjecta maleque interpretata, falsa Sunt, non rerum vitio, Sed interpretum inscientia. Hoc autem posito atque conceSSO, SSO Uandam Vim divinam hominum vitam continentem non dissicile est, quae p. 05, seri certe videmus, ea qua ratione fiant, suspicari. Nam et δ' ad hostiam deligendam potest dux CSSe vi quaedam sentiens, quae est toto Confusa mundo et tum ipSam cum immolare velis, extorum fieri mutatio potest, ut aut absit aliquid, aut Supersit parvis enim momenti multa natura aut assingit, aut
mutat, aut detrahit Quod ne dubitare possimus, maximo 119 est argumento, quod ββ Paullo ante interitum Caesaris contigit qui cum immolaret illo die, quo primum in sella aurea Sedit, et Cum purpi ire veSte proceSSit, in extis bovis opimico non fuit Num igitur cense ullum animal, quod Sanguinem habeat, sine Corde esse posses qua ille rei novitate perCUSSUS, Cum Spurinna diCeret, timendum esse, ne et consilium, et vita deficeret earum aenim rerum utrumque
a corde proficisci poStero die Caput in jecore non fuit quae quidem illi portendebantur a diis immortalibus, ut videret interitum, non ut caveret Cum igitur eae partes in extis non reperiuntur, Sine quibus victima illa vivere nequisset; intelligendum est, in ipso immolationi tempore ea ParteS,
55 si explicata Addidi est e s. 58 auri alite interisum G Sic non
Guel f sed et alii habent et edd. vett. interitu, ut in vulgatis, habet s. Guel f. ut Ven. 404. item s. in m. d. L. ediditque etiam 5 distinguendum vide ur Brevius di tacite Davisius scd sic et edd. veit utctum pro sed diStinguenda sunt genera Ven. 1494. Mediol. Asc. Ald Vict. C. diversa, et diversi modi significationis forte casu itera ustima excidit in ed. divinae declarandae. GrUt.
57 am non placet St. Addidi Nam e 5 rei novitate perculsus Hic sine du-Ms Guelf et edd. Vett. In s. reperit bio legendum percussus cui saepe in et jam recepit Davisius libris male substitutum perculsus.
562쪽
n Q quae absint, interisse. Eademque efficit in avibus divina
1riminens Ut tum huc, tum illuc volent f Oalites tum in hac, tum in illa parte se occultent tum a dextra, tum a sinistra parte canant Scines. Nam Si animal onme, ut vult, ita utitur motu Ut Coi Oris, Prono Os liquo, Upino, membraque quocumque uti in tit, Contorq ri, porri it Contrahit eaque ante essicit paene, quam cogitat: upra o id deo est faci-12l lius, cujus numini parent omnia λ Idemque mittit et signa nobis ejus generiS, qualia permulta, histCria tradidit quale
scriptum illud videmus : Si una paullo ante Solis ortum de-b. fecisset in signo leonis, fore, ut armis Darius, et Persae ab Alexandro et Macedonibus f proelio vincerentur, Dariusque moreretur et, si puella nata biCeps esset, seditionem in populo fore, Corruptelam et adulterium domi et, si mulier leonem peperisse visa eSSet, fore, ut ab exteris gentibus vin-
Ceretur ea respublica, in qua id contigisset Rusdem generis etiam illud est, quod scribit Herodotus Croesi filium,
o cum esset infans, locutum quo ostent regnum patris et
domum funditus concidisse. Caput arsisse Servio Tullio dormienti, quae historia non prodidit Ut igitur, 3 qui se tradet quieti, praeparato animo cum ionis cogitationibus,
tum rebus ad tranquillitatem accommodatis, Certa et vera cernit in omnis: Sic Castus animus, purusque vigilantis, et ad astrorum, et ad avium, reliquorumque signorum, et ad
54 extorum veritatem est paratior Hoc nimirum est illud, 122 quod de Socrate accepimus, quodque ab ipso in libris Socraticorum saepe dicitur, esse divinum quiddam, quod daemonion appellat, cui Semper ipse paruerit, numquam impellenti,
saepe revocanti. Et Socrates quidem, quo quem auctorem meliorem quaerimus D Xenophonti conSulenti, sequereturne Cyrum, OStea quam Xposuit, quae sibi videbantur, Et nostrum quidem, inquit, humanun est consilium; sed de rebus et obscuris et incertis ad Apollinem censeo referendum : ad quem etiam Athenienses publice de majoribus rebus semper re-ὶ23 tulerunt Scriptum est item, cum Critonis, sui familiaris, oculum alligatum vidisset, quaesivisse, quid CSSet cum Ru- p. ao6 tem ille respondisset, in agro ambulanti ramulum adductum,' ut remissus esset, in oculum recidisse : tum Socrates, Non
6 alites-oscines Utrumque verbum autem additur ante generis quod in edd. eSSe posset, quia ante aves comme- Vett. non repertum delevi. moratae sunt: sed eleganter adduntur id cum esset infansl i. e. mutus, qui nomina diversorum generum in augu loqui non posset Herodotus κωφον di-riis ; in volatu alites, in cantu oscines cit. 61 proelio incerenIur Jurali delevit 64 qui se tradet quieti Vulgo additur auctore s. avisius sane redundat, ita id delevimus, quia est manifeste cum ante jam sit armis poterat utrum alienum, et in libris Scriptis non est reque abesse, sussiciebatque vincerentur pertum amavisio.
fu Ebusdem generis etiam . . . LVulgo
563쪽
enim paruisti mihi revocanti, cum uterer, qua Soleo, praesagitione divina. dem etiam Socrates, cum apud Delium
Diale pugnatum esSet Lachete Praetore, fugeretqiae cum ipso Lachete ut ventum est in trivium, eadem, qua ceteri, fugere noluit quibus quaerentibuS, Ur non adela Via pergeret, deterreri se a deo dixit tum quidem ii, qui alia via fugerant, in
hostium equitatum inciderunt. Permulta Collecta sunt ab Antipatro, quae mirabiliter a Socrate divinata Sunt quae praetermittam tibi enim nota sunt mihi ad Commemoran dum non necessaria. Illud tamen ejus philosophi magnis 124 cum ac paene divinum, quod, cum impiis sententiis damnatu esset, aequissimo animo e diXit mori neque enim domo egredienti, neque illud suggestum, in quo causam diserat, adscendenti signum sibi ullum, quod ConSUeSSet, a deo, quasi
mali alicujus impendentis, datum. Equidem sic arbitror, 55
etiam si multa fallant eos, qui aut arte, aut conjectura divinare videantur, esse tamen divinationem : homines autem, ut
in ceteris artibus, sic in hac poSSe falli. Potest accidere, ut aliquod signum dubie datum pro certo sit acceptum e Potest aliquod latuisse aut ipsum, aut quod esset illi Contrarium. mihi autem ad hoc, de quo disputo, probandum Sati est, non modo plura, Sed pauciora, divine praesensa, et praedicta reperiri. D in etiam hoc non dubitans dixerim si unum 12saliquid ita sit praedictum, PraesenSUmque, ut Um Venerit, ita cadat, ut praedictum sit, neque in eo quidquam CASU, et fortuito factum esse appareat, esse Certe divinationem, idque esse omnibus confitendum.
Ouocirca primum mihi videtur, ut Posidonius facit, a deo, de quo satis dictum est, deinde a fato, deinde a natura, vi b. omnis divinandi ratioque repetenda. Fieri igitur omnia sato, ratio cogit fateri Fatum autem id appello, quod Graeci
ens veritas sempiterna Uuod cum ita sit, nihil est factum, quod non futurum fuerit, eodemque modo nihil est futurum, Cujus non ausas idipsum essicientes natura contineat. Ex 126 quo intelligitur, ut fatum Sit non id, quod superstitiose, sed id, quod physice dicitur, causa aeterna rerum, Cur et ea, quae
praeterierunt, facta sint, et, quae inStant sant, et, quae Sequuntur, futura sint ita fit, ut et observatione notari possit, quae re quamque CauSam Plerumque consequatur, etiam Sinon Semper. nam id quidem assirmare dissicile est. Easdem que CaUSa verisimile est rerum futurarum cerni ab iis, qui aut per furorem eas, aut in quiete videant. Praeterea Cumisi fato onini fiant id quod alio loco ostendetur, Si qui mor 12 tali posSi CSSe, qui colligationem Causarum omnium PerSPiciat animo, nihil eum prosecto fallat qui enim teneat causas
564쪽
rerum futurarum, idem necesse est omnia teneat, quae sutura sint. Ouod cum nemo facere, nisi deus, possit, relinquendum est thomini, ut Signis quibusdam, consequentia declarantibus, p. 107. futura PraeSentiat non enim lin, quae futura sunt, subito ex-- sistunt, sed est, quasi rudentis explicatio, si traductio temporis nihil novi essicientis et primum quidque repliCantis. Quod et ii vident, quibus naturalis divinatio data est et ii,
quibus cursus rerum obServando notatus est qui etsi causas ipSas non cernunt, Signa tamen CauSarum, et nota cernunt:
ad quas adhibita memoria et diligentia e monumentis superiorum essicitur ea divinatio, quae artificiosa dicitur, exto-128rum, fulgiarum, Stentoriam, ignorumque Caelestium. Non est igitur, ut mirandum sit, ea praesentiri a divinantibus, quae nuSquam Sint. Sunt enim omnia, Sed tempore absunt. Atque ut in seminibus vis inest earum rerum, quae iii progignuntur: sic in causis Conditae sunt res futurae, qua esse futuras aut concitata menS, aut Soluta Somno, Cernit aut ratio, aut conjectura praesentit. Atque ut ii, qui solis, et lunae, reliquorumque Sidorum ortUS, ObitUS, OtUSque Cognorunt, quo quidque tempore eorum futurum sit, Halto ante praedicunt: Si qui Cursum rerum eventorumque consequentiam diuturnitate pertractata notaverunt, aut semper, aut, si id dissicile
est, plerumque quod Si ne id quidem Conceditur, nonnumquam Certe, quid futurum Sit, intelligunt. Atque haec quidem, et quaedam hujuSmodi argumenta, cur sit divinatio, ducuntur a fato. 57 natura autem alia quaedam ratio Si quae docet, quanta 129 sit animi vis sejuncta a corporis sensibus quod maxime Contingit aut dormientibus, aut mente permotis . Ut enim deorum animi sine oculis, Sine auribus, sine lingua sentiunt inter se, quid quisque Sentiat ex quo fit, ut homines, etiam cum taciti optent quid, aut voveant, non dubitent, quin dii illud exaudiant sic animi hominum, Cum aut somno soluti vacant Corpore, aut mente permoti per se ipsi liberi incitati moventiar, Cernunt ea, quae permisti cum Corpore animi videre non13OpΟSsunt. Atque hanc quidem rationem naturae dissicile est fortasse traducere ad id genus divinationis, quod ex arte proh fectum dicimus: Sed tamen id quoque rimatur, quantum
potest. Posidonius esse censet in natura Signa quaedam rerum futurarum. 6 Etenim Ceos accepimus ortum Caniculae diligenter quotannis solere Servare, ConjeCturamqUe RPere, ut scribit Ponticus Heraclides, salubrisne an pestilens annus futurUs sit nam si obscurior et quasi caliginosa stella exstiterit, pingue et concretum Sse caelum, Ut ejus adspiratio
65 tenim Ceos Sic cum avisio meo ed. Ven. I 494 correxit Unde Ceos; Mss edidimus Vulgo male est Ut enim non male. Ceos, quod manus docta in exemplo
565쪽
LIBER PRIMUS. 557 gravis et pestilens futura sit: in illustris et perlucida stella
apparuerit, Significari, Coelum CSSe tenue purumque, et propterea salubre DemΟCritu autem Censet, sapienter insti-131tuisse veteres, Ut hostiarum immolatarum inspiCerentur exta, quorum ex habitu atque e colore tum salubritatis, tum pe- Stilentiae signa percipi nonnumquam etiam, qUse Sit vel Sterilitas agrorum, vel fertilitas futura quae si a natura profecta, observatio atque usus agnovit; multa afferre potuit dieS, quae animadvertendo notarentur ut ille Pacuvianus, qui in Chryse physicus inducitur, minime naturam rerum CognOSSe videatur. Nam istis, qui linguam avium intemgunt,
Plusque ex alieno jecore sapimnt, quam ex Suo, o Magis audiendum, quam auscultandum cenSeo.
Cur quaesi cum ipse, paucis interpositis versibus, dicas satis luculente
Quidquid est hoc, omnia animat, format, alit, auget, creat, Sepelit, recipitque in sese omnia e omniumque idem est pater: Indidemque eadem, quae oriuntur de integro atque eodem occidunt.
Quid est igitur, cur, cum domus Sit omnium Una eaquCCommuniS, Cumque animi hominum semper fuerint, futurique sint, cur ii, quid ex quoque eveniat, et quid quamque p. Ios. rem Significet, perspicere non possint Haec habui, inquit,'
de divinatione quae dicerem. 58
Nunc illa testabor, non me Sortilegos, neque eos, qui quae ὶ3a Stus causa hariolentur, ne PSychomantia quidem, quibus Appius amicus tuus uti Solebat, agnOSCCre
Non babeo denique nauci Marsum augurem, Non vicanos aruspices, non de circo astrologos, Non Isiacos conjectores, non interpretES Somnium. Non enim sunt ii aut scientia, aut arte itini, Sed superstitiosi vates, impudentesque harioli. Aut inertes, aut insani, aut quibus egestas imperate Qui sibi semitam non sapiunt, alteri monstrant viam
Quibus dititias pollicentur, ab iis drachmam ipsi petunt. De bis diυitiis sibi deducant drachmam, reddant cetera. Atque haec quidem Ennius, qui paucis ante versibus esse deos censet, Sed eo non Curare pinatur, quid agat humanum genus. Ego autem, qui et Urare arbitror, et monere etiam, ac multa praedicere, levitate, vanitate, malitia exclusa, divinationem probo. Quae cum dixisset Quintus. Praeclaro tu quidem, inquam, ParatuS. Desunt pauca quoedam.
66 Maris audiandum suam auscult. audiendo, nempe studium et cupido au- ωnιGJ Plus est in auscultando quam in ruiςndi et inclinatio ad credendunt C.
566쪽
553 DE DIVINATIONE, M. TULLI CICERONIS
Hoc libro continetur Ciceronis contra Storcam atronem a fratre explanatam et defensam disputatio. Initium ejus est a Carneadeo Cinnento, quod nullam esse di inationis tamquam materiam objectum docet. Nam nec est earum rerum, qui SenSibus Subiecti Sunt, nec earum, quin artibus continentur, nec earum, qui in philosophia disseruntur, nec earum, qui in republica versantur Nam quod itinatio dicitur esse rerum fortuitarum primum, venti, eventus morborum, multa alia Sunt fortuita, neque tamen e Stoicorum mente divinationi subjecta dein L si fortuita haec dicuntur, qui nec ratione nec arte proviiri possunt, quod in fortuna positi sunt; illa potest earum rerum esses Esensio, quaenibi habent rationis, quare futuri sint Quod si omnia causas certas labent, nulli sunt res fortuiti, adeoque nec divinatio. Si fatum continet omnia, nil divinatio prodest que ero utilis hominibus est δε- turarum rerum scientia e quod provisio ma rur totam vitam acerbam esset redditura, neque tamen ullo modo, si fatum Isci, levari mala redivina possent. c. 3 - 1O Sed ba tamquam levis armaturae prina excursione facta, cominus agere incipit, et ipsa cornua Stoici rationis sommovere aggreditur. Itaque singliau itinationum genera excutit, et quare rejicienda sint, demonstrat. Initium facit ab haruspicina, et toto genere arti cioso, et primo exta inspicit quibus qui praesigni cari dicuntur, non possunt cognita esse obserSatione diuturna, neque ipsa conformantur, aut ante, aut inter immolandum a numine Deorum, quibusnibi est cum extis commune, aut ab ipsa natura, cui, etsi est quidam omnium rerum cognatio συριπάθεια. tamen num cum extis convenientia esse potest Neque inteliigi potest, immodo immolaturus convenientem rebus hostiam inveniat duce ibina vi, et si immutantur a Diis exta unis post tristia exta statim Lnta, aut unde tam subita DEorum placatis unde denique eodem empore ab his litatur, ab aliis Gnitem 4. 12. s. Fulgura autem et fulmina eae r ma bominum admiratione et timore credita sunt mitti a Iove Olli utilem sunt incerta, ni certi signi care possunt Neque si quid provignificiarent, ratio esset, quare tam ruis frustra in sinas, montes, maria Diterentur d siquid interdum accidit, quod uisuine signis tum id ri possit, casu drta apte cadit. c. 18. Stenta I riaquentia sunt qui autem Vera, ut monstra, ea homines mirantvr, quia non a)rpetunt qui scri non potuissent, non facta essent; sin potuerunt, non debebant mirabilia m-
567쪽
d i. Causarum ignoratio admirationem facit in re nova in rebus sitatis non item. Quare vero Dii ostentia mittunt, si sine interprete intelligi non possunt, et si quin portenduntur mala, caveri non possunt. Interpretationes printerea incertae sunt, et o e inter se repugnantes, ut plane frustra ostentum missum sit. c. 22. s. Iam auspicia etsi sunt a Romulo ditinatio=lis causa instituta, tamen postea ad opinionem tantum πιιsti, et ad metuas reip. utilitates retenta et conservata sunt. Nam iliud auspicium e pultis cum tam coactrim et expressum sit, itini habere nihil potest. Ex ceteris vero avibus auguria diversa sunt apud Romanos et alios populos, nec apud illos nunc adbibentur, nisi in re bellican neque tamen et bic semper, postquam bella a Pro-Cons et Proprint administrari coeperunt, qui auspicia non babent ex acuminibus autem auspicia, quod genus totum multare est, jam M. Marcellus conses omisit. Ipsorum autem auspiciorian ri potest, neque idonea causa, neque idoneus auctor et inventor, tigus ulla est eorum constantia. c. 33. s. Omina porro si valerent, nemo tibero et quieto animo esse posset, ni Vers ratione duce, sed omine est casu. c. 4O. SorteS, tamquam Prin Stamiae, fabulosum inῬentionem habent, nec est in iis aliquid certi, cum Fort/ι iis monitu, tamquam nutu capitis aut alio signo toliantur, apties misceantur et ducantum itaque cum ceteri etiam nunc contemnuntur. c. 41.
Chaldaeorum autem ratio cum ab ipsis celeberrimis astro is repudiatur, tum rationem habet ictam et absurdam. Neque enim potest intelligi, quomodo a steliis, ex in nito si ene intervam, contagio ad terram pertineat mod si adfectio coeli, quare non potius venti tempestatesque, .atem locorum ingenia, ad ortum nascentium pertinent, qui in diversis orbis partibus diUersa sunt. Neque verum est, eodem tempora b. e. Eodem coeti et siderum statu natis eadem fata instare cum conStet, ad mlora natis, tamquam geminis, ditersa, diversis autem temporibus natis eadem accidisse Gid' quod eodem tempore nati non propterea etiam eodem Stro nati su=it, quod ὁρίζοντεe b. e. orbes inientes arietatem maximam babent, aliique in aliis locis sunt. Denique constituta ratione Chaldaeorum ossitur seminis vis, quin maxima esse Solet. c. 42. S. Repudiato genere arti cros ad naturale progreditur, citis prima pars est futurorii per furorem praedictio. In qua mirum iliud est, quod, quia Iani non vident, ea insani videre putantur et zod autem ex hoc
genere libri Sibymni sunt, facile intelisti potest, eos esse conscios, idque
cum estis aliis ex rebus, tum ero inprimis ex eo, quod et ersibus scripti sunt, et κροστιός adbibita est. Reliqua autem a vetustate celebrata vaticinia fabulosa fruit, ipsique oraca, rura sortes partim fati partim casu veri, partim exiloqui, ambiguo et obscuram denique Iam diu desierunt, quod ieri non potitit, si is in itina fuit. c. 54. seq. Somniorum longa repetitur a Stoicis defensio, qui rationem oraima mentis divinitate et conjunctione clim aliis mentibus ducunt. Sive autem mente per se, sive externa visione moventur, permesta falsa somniantibus videri possunt pro veris, quod et vigilantibus accidit. Neque vero, si unum ex iisnumerabilibus verum somnium fuit, propterea somniis es habenda, quod id casu accidit. Quod si mero somniis erum idoremus, aut divina vis uredam consesens nobis somniori uigni cationes faceret aut conjectores ex quadam convenientia naturin συμυπαθεία nfrid quainqvι rem sequeretur, intomorent aut denique observatis quod b
568쪽
dam constans esset, et diuturara, cum riui secundum quaelem visum est, quid evenire soleret quinum cum ulium sit, etiam somniorum divinatio explodenda est. c. 58 seq. elod autem exemplis potius quam rationibus usus est Quintus, id non dignum philosopho judicas. c. 11. Neque
illam latebram probat, in quam se conjecit Quintus, cum rationem Secausamque non quaerere diceret, ubi res deret. c. 2O. In Stoicorum autem ratione, qua divinationem esse concludant, sum ait ea, quorum iis nihil concedatur. c. 49. S. Nequc tandem, quod oculi, quamquam aliquoties decepti, tamen sensum videndi haberent, propterea etiam dimnationem esse, etsi s h llatur; quod oculi vera cernentes tantur na
tura et sensu, animi autem in omnis aut vaticiniis vera cernentes, fortuna et casu. c. 52. S.
V QUAERENT mihi, multumque et diu cogitanti, qUanam
re possem prodesse quam Plurimis, ne quando intermitterem consulere reipublicae, nulla major CCLirrebat, quam 1 optimarum artium vias traderem meis civibus : quod compluribus jam libris me arbitror consecutum. Nam Ct Cohortati Sumus, et maxime potuimus, ad philosophiae tuclium eo libro, qui est inscriptus Hortensius, et, quod genus philosophandi minime arrogans, maXimeque et constRns et Olegans Tarbitraremur, quattuor Academicis libris ostendimus. Cumque fundamentum esset philosophiae positum in finibus bonorum et malorum, perpurgatu est is locus a nobis quinque libris, Ut quid a quoque, et quid Contra quemque philoSophum diceretur, intelligi posset. Totidem subsecuti libri
Tusculanarum disputationem, res ad beate vivendum maxime neCCSSaria aperuerunt primu enim est de contemnenda
morte secundus de tolerando dolore de aegritudine lenienda tertius : quartus de reliquis animi perturbationibus :quintus eum locum complexus est, qui totam philosophiam maxime illustrat docet enim, ad beate vivendum virtutem a se ipsa eSse contentam. uibus rebus editis, tres libri perfecti sunt de natura deorum in quibus omnis ejus loci quae-Sti continetur quae ut plene SSet cumulateque perfecta,
de divinatione ingressi sumus his libris scribere quibus ut
P. Io9. est in animo de fato si adjunxerimus, erit abunde satisiactum' toti huic quaestioni. Atque his libris annumerandi sunt sex de Republica, quos tunc ScripsimuS, Cum gubernacul rei publicae tenebamus magnus loCUS, Philosophiaeque propriuS, Platone, Aristotele, Theophrasto tot suae PeripatetiCorum familia tractatus uberriine. Nam quid 'go de Consolatione dicam quae mihi quidem ipsi sane ali QMantum medetur Ceteris item multum illam profuturam puto interjectus est etiam nuper liber is, quem ad nostrum Atticum de Senectute
Guibus rebus editis rebus mihi sus pro eo libris scribendum sit, omisso pectum est, idque aut delendum, aut post Libri.
569쪽
misimus In primisque, quoniam philosophia vir bonus ericitur, et fortis, Cato, noster in horum librorum numeroso nendus est Cumque Aristoteles, itemque Theophrastus, ex 4 Cellentes viri cum subtilitate, tum copia, cum philosophia dicendi etiam praecepta conjunxerint, noStri quoque oratorii libri in eundem numerum referendi videntur ita tres erunt de Orator quartus, Brutus quintus, Orator Adhuc haec 2 erant. ad reliqua alacri tendebamus animo, Sic Parati, ut, ni Si quae causa gravior obstitisset, nullium philosophis locum CSSU Pateremtur, qui non Latinis litteris illustratus pateret. Duod enim munus reipublicae asserre majUS, CEUSU POSSU-mUS, quam Si docemus atque erudimus juventutem his prae- Sertim moribus, atque temporibus : quibus ita prolapsa est, Ut omnium opibus refrenanda ac coercenda Sit Nec vero id 5essici posse consido, quod ne postulandum quidem St, ut
Omnes adolescentes se ad haec Studia convertant pauci utinam' quorum tamen in republica late patere poteritia dustria. Equidem ex his etiam fructum capio laboris mei, qui
jam aetate provecti, in nostris libris acquiesciant: quorum b.
studio legendi meum scribendi studium vehementius indies incitatur; quos quidem plures, Unin rebar, CSSe Cognovi. Magnificum illud etiam Romanisque hominibu gloriosum, ut Graecis de philosophia litteris non egeant. Quod assequar Profecto, si instituta perfecero. Ac mihi quidem CXplicandaei
philosophiae causam attulit gravis casus Civitatis, Cum in armis civilibus nec tueri meo more rempublicam, nec nihil agere Poteramici nec quid potius, quod quidem me dignum esset, agerem, reperiebam. Dabunt igitur mihi veniam mei cives, vel gratiam potius habebunt, quod, cum OsSet in Unius pote- State reSpublica, neque ego me abdidi, neque deserui, neque assiixi, neque ita gessi, quasi homini aut temporibus iratus rneque ita porro aut adulatus, aut admiratus fortunam sum alterius a ut me meae poeniteret id enim ipsum a Platone philosophiaque didiceram, naturales CSSO URSdam Conver-Sione rerum publicarum, ut se tum a principibus tenerentUr, tum a populis, aliquando a singulis Quod uni acci-7 disset nostrae reipublicae, tum pristinis orbati muneribus, haec stUdia renovare coepimus, ut et animus molestiis hac potissimum re levaretur, et prodessemus civibus nostris quare Cumque possemus. In libris enim sententiam dicebamus, concionabamur, philosophiam nobis pro reipublicae Procuratione subStitutam putabamus unc, quoniam de republica consuli coepti sumus, aribuenda est opera reipublicae, vel
ut me meae poeniteret mei habent tribuenda estis. Videtur addendum libri scr. etiam uel f et edd. Vett. Gru et nam consequens est in isto tantum terus edidit mei. h. t. relinquendum.
570쪽
Omnis potius in ea cogitatio et cura ponenda : tantum huic studio relinquendum, quantuni vacabit a publico ossicio et munere. Sed haec alias phiribus : nunc ad institutam disputationem CVertamur.3 ani cum de divinatione uintus frater ea disseruisset,s quae Superiore libro Scripta Sunt, SatiSque ambulatum videre-11ο tur, tum in bibliotheca, quae in Lyceo est, assedimus. Atque R ego, Accurate tu quidem, inquam, Quinte, et Stoice Stoicorum sententiam defendisti quodque me maxime delectat, plurimis nostri exemplis su es, et iis quidem claris et illustribus. Dicendum est mihi igitur ad ea, quae sunt a te dicta, sed ita, nihil ut assirmem, quaeram omnia, dubitans plerumque, et mihi ipse dissidens si enim aliquid certi haberem, quod dicerem ; ego ipse divinarem, qui esse divinationem 9 nego. Etenim me movet illud, quod in primis Carneades
quaerere Solebat, quarumnam rerum divinatio OSSet earumne,
quae senSibus perciperenturi at eas quidem Cernimus, audi-mUS,auStamUS, OlfacimuS, tangimus. Numquid ergo in iis rebus est, quod proviSione, aut Permotione mentis magis, quam natura ipsa Sentiamus aut nescio qui ille divinus, si oculis captus sit, ut TireSia fuit, POSSit, quae alba Sint quae nigra, diceres aut, si surdus sit, varietates vocum, aut modos nosceres Ad nullam igitur earum rerum, quae OnS a Cipiuntur, divinatio adhibetur. Atqui ne in iis quidem rebus,
quae arte tractantur, divinatione opus est. Etenim ad aegros non vates, aut hariolos, Sed medicos solemus adducere. Nec
vero, qui si libus, aut tibiis uti volunt, ab haruspicibus acci-1Opiunt earum traCtationem, sed a musicis . adem in litteris ratio St, reliquisque rebus, quarum S disciplina. Num CenSe eos, qui divinare dicuntur, pOSSe respondere, sol majorne quam terra Sio an tantus, quantus videatur luna Suo litanine, an solis utaturi Sol, luna, quem motum habeant λ quem quinque stellae, quae errare dicunturi nec haec, qui divini habentur, prostentur Se esse diCtUrOS; ne eorum, quae in geometria describuntur, quae vera, quae falsa sint; 4 Sunt enim ea mathematicorum, non hariolorum. De illis vero rebus, quae in philosophia versantur, numquid est, quod quisquam divinorum aut respondere Soleat, aut ConSUli, quid bonum sit, quid malum, quid neutrum ciunt enim haec pro-I1pria philosophorum. Quid de ossicio 6 num quis haruspicem Consulit, quemadmodum sit Cum parentibus, cum fratribus, Cum amicis vivendum y quemadmodum utendum Pecu-
aut nescio itiJ s. Guelf ut alii, post sol sine copulari cui aptior foret. item d. Ven. 1494. addit num quod et G num quis dar eonsutis, Sic s. edidit Davisius Guelf idem in m. d. . et alii apud lunaque que delevit Davisius au Davisium tum d Ven. 47I. 494.εtoreis Balliol. Placet, nam est etiam Vulgo S consuluit male.