Opera omnia;

발행: 1810년

분량: 639페이지

출처: archive.org

분류: 미분류

571쪽

LIBER SECUNDUS. 563nia' quemadmodum honores quemadmodum imperio λ ad

Sapientes haec, non ad divino referri solent. Quid λ quae a dialecticis aut physicis tractantur, num qui eorum divinare PoteSt, nuSne Undia Sit, an Plure. quae sint initia rerum, ex quibus nascuntur omnia λ PhySiCorum est Sta prudentia. Quo modo, aut mentientem, quem γευδομενον Vocant, diSSOlva. aut quemadmodum oriti re Sistac quem si necesse sit, Latino verbo liceat acervalem appellare sed nihil opus est: ut enim ipsa philosophia, et multa verba Graecorum, Si forites satis Latino Sermone tritus est. Ergo haec quoque dialectici dicent, non divini. Quid λ cum quaeritur, qui sit opti- mu reipublicae statuS, quae legCS, qui more aut utiles, aut inutiles, haruspicesne ex Etruria arceSSentur, an principes

statuent, et delecti viri, periti rerum civilium λ Quod si nec 12

earum rerum qias subjectae Sensibu sunt, ulla divinatio est; nec earum, quae artibu Continentur ne earum, quae in philosophia disseruntur; nec earum, quae in republica verSantur : quarum rerum Sit, nihil prorsus intelligo. nam aut Omnium debet esse, aut aliqua ei materia dand est, in qua p. III. versari possit. Sed nec omnium divinatio est, ut ratio docuit, nec locus, nec materia invenitur, Cui divinationem praeficere

possimus. Vide igitur, ne nulla sit divinatio. Est quidam 5

Graecus vulgaris in hanc Sententiam verSUS Bene qui conjiciet, vatem hunc perhibebo optimum.

Num igitur, aut quo tempestas impendeat, Vates melius Conjiciet, quam gubernator; Ut morbi naturam acutius, quam medicus aut belli administrationem prudentius, quam im Perator ConjeCtura assequetur λSed animadverti, Quinte, te caute et ab iis conjecturis, 13 quae haberent artem, atque prudentiam, et ab ii rebus, quae sensibus aut artificiis perciperentur, abducere divinationem; eamque ita definire, Divinationem CSSe earum rerum praedictionem, et PraeSen Sionem, quae SSent fortuitae. Primum eodem revolveris . nam et medici, et gubernatoris, et imperatoris praesensio est rerum fortuitarum. Num igitur aut haruSPOX, aut RUgur, aut Vate qUiS, Ut omnian melius conjecerit, aut e morbo evasurum aegrotum, Ut e Periculo navem, aut e insidii eXercitum quam mediCHS quam gubernator, quam imperatori Atqui ne illa quidem divinantis esse id

dicebas ventos, aut imbres impendentes quibusdam praesentire ignis in quo nostra quaedam Arate memoriter a te pronuntiata sunt etsi haec ipSa fortuita sunt plerumque Cnim, non Semper eveniunt. Quae est igitur, aut ubi versatur fortuitarum rerum praesensio, quam divinationem vocas quae enim praeSentiri aut arte, aut ratione, aut Sia, Ut Conjectura possunt, ea non divinis tribuenda putas, Sed peritis.

572쪽

564 DE DIVINATIONE

, Ita relinquitur, ut ea fortuita divinari possint, quae nulla neo arte, nec sapientia Provideri posSunt ut, si quis . Marcellunt illum, qui ter consul fuit, multis annis ante dixisset,

naufragio 8Se periturum divinasset profecto nulla enim arte alia id nec sapientia scire potuisset. Talium ergo rerum, quae in fortuita poSitae Sunt, prae Sensio, divinatio est. PoteSine

I 5 igitur earum rerum, quae nihil habent rationis, quare futurae Sint ulla esse praesensi, quid est enim aliud fors, quid fortuna, quid caSus, quid eventus, nisi cum sic aliquid cecidit, sic

evenit, ut vel non Cadere, atque venire, vel aliter cadere, atque evenire potuerit quo modo ergo id, quod temere sit caeco Casu, et volubilitate fortunae, praeSentiri, et praedici potest λ16 Medicus morbum ingravescentem ratione providet, insidias imperator, tempestate gubernator et tamen hi ipsi saepe falluntur, qui nihil sine certa ratione opinantur ut agricola, Cum sorem oleae videt, baccam quoque se viSurum Utat: non sine ratione ille quidem sed nonnumquam tamen fallitur. Quod si falluntur ii, qui nihil sine aliqua probabili conjecti ira ac ratione dicunt quid existimandum est de conjectura eorum, qui extis, aUt avibus, aut Stentis, aut oraculis, aut somniis futura praesentiunt Nondum dico, quam haec Signa nulla Sint fissum jecoris, corvi Cantus, VolatUS aquilae, Stellae trajectio, voce furentium, sortes, omnia do1 quibus singulis dicam suo loco D nunc de universis Qui potest provideri, quidquam futurum esse, quod neque cau-Sam habet ullam, neque notam, cur futurum sic Solis defectiones, itemque lunae, praedicuntur in multos annos ab iis,

p. 112. qui Siderum motus numeris perSequuntur ea enim praedi-- CUnt, quae naturae CCCSSita perfectura est. Vident e constantiSSimo motu lunae, quando illa e regione solis facta incurrat in umbram terrae, quae est meta noctis, ut eam Ob-

Scurari necesse Sit quandoque eadem luna subjecta atque opposita Soli nostris oculis ejus lumen obscuret quo in signo quaeque errantium Stellarum, quoque tempore futura Sit, qui exortus quoque die Signi alicujus, aut qui occasus futurus sit haec qui ante dicunt, quam rationem Sequantur, videS.

9 Qui thesaurum inveniendum, aut hereditatem venturam di-1scunt, quid sequunturi aut in qua rerum natura inest, id futurum quod si haec, eaque quae sunt ejusdem generis, habent aliquam talem necessitatem quid est tandem, quod casu fieri, aut forte fortuna putemui nihil enim est tam

siderum cursus et motus Dei evi cur Qui thesaurum intenturiam J Vitio sus et, auctoribu MSS. tribus oss. sum est inventurum. Lambinus corrigit apud Burm. U. C. Anthol. T. I. p. I. inventum iri quod mihi quoque in et Guel f et in m. d. Lanab. mentem venerat. mavisius in Ss re quin es meta noctis Nempe umbra perit inet eniendum, quod pro inventum iri terrae nocturna habet figuram metae s. dici potest, et saepe sic illa forma dicitur,

coni. ut docuit Davisius. Itaque id recepi.

573쪽

LIBER SECUNDUS. o.

contrarium rationi et constantiae, quam fortuna ut mihi ne in deum quidem cadere videatur, Ut sciat, qUid casu, et fortuito futurum sit. Si enim scit, eri illud eveniet sin certe eveniet, nulla fortuna est est autem fortuna rerum igitur fortuitarum nulla est praesensio. Aut Si nega esse fortunam, I9 et omnia, o quae simi, quaeque futUr Sunt, X omni aeternitate definita dicis esse fataliter muta definitionem divinationis, quam dicebas praesensionem esSe rerum fortuitarum. Si enim nihil seri potest, nihil accidere, nihil evenire, nisi quod ab omni aeternitate certum fuerit, esse futurum rato tempore quae potest esse fortuna' qua Sublata, qui locus est divinationi quae a te fortuitarum rerum est dicta praesensio. quamquam dicebas, omnia, quae fierent, futurave essent, fato contineri. Anile sane et plenum superstitionis fati nomen ipsum sed tamen apud Stoicos de isto fato multa dicuntur, dei. quo alias nunc, quod necesse est. Si omnia fato quid mihim

divinatio prodest Quod enim is, qui divinat, praedicit, id o

vero futurum est ut ne illud quidem sciam, quale sit, quod Driotarum, o necessarium nostrum, e itinere aquila revocavit qui nisi revertisset, in eo conclavi ei cubandum fuisset, quod proxima nocte corruit. ruina igitur oppressus esset. At id neque, si fatum fuerat, effugisset nec Si non fuerat, in eum casum incidisset. Quid ergo adjuvat divinati, aut quid est, quod me moveant aut SorteS, aha CXta, Rutili Praedicti, si iiiiii fatum fuit, classes populi Romani bello Punico primo, alteram naufragio, alteram a Poeni depressam interire etiam si tripudium solistimum pulli fecissent, L. .Iunio et P. Clodio consulibus classes tamen interissent. Sin,

cum auspiciis obtemperatum esset, interiturae Classe non fuerunt, non interierunt fato vultis autem omnia fato nulla

igitur est divinatio. Quod si fatum fuit, bello Punico se-21cundo exercitum populi Romani ad lacum Thrasimenum interire num id vitari potuit, si Flaminius consul iis signis, iisque auspiciis, quibus pugnare prohibebatur, paruisset λὶ Certe potuit. Aut igitur non fato interiit Xercitus : mutari enim fata non possunt aut, si fatori quod certe vobis ita dicendum est etiam si obtemperasset auspiciis, idem eventurum fuisset. Ubi est igitur divinatio ista Stoicorum quae, si fato omnia sunt, nihil nos admonere potest, Ut Cautiores SimUS. quoquo enim modo nos gesserimus, fiet tamen illud, quod futurum est. Sin autem id potest lecti, nullum est fa-

1 quaestant, quaeque f. sunt. J An althi utrumque coniungit. anz-sant, ut aliis locis Θ Iae certe totuit learcius addi vult

II necessarium nostrum Ed. Ven non certe non potuit neutrum Placet, 1494. familiaremis. DaVisius utrumque nec aptum est sententiae ; totum de- iri sq. reperit, ediditque familiarem tendum puto nam respongio est in se nostrum et necessarium et Cicero etiam quentibus.

574쪽

566 DE DIVINAΤΙΟΝΕ

tum ita ne divinatio quidem, quoniam ea rerum futurarum est Nihil alitem est pro certo futurum, quod potest aliqua

procuratione accidere, ne fiat.

. Atque ego ne utilem quidem arbitror esSe nobis futura-22runi reriam Cientiam. Quae enim vita fuisset Priamo, si ab P. IIJ. adoleSCCntia Cisset, quo eventus senectutis esset habiturus λ' Abeamus a fabulis propiora videamus. Clarissimorum hominum nostrae civitatis graviSsimo exitus in Consolatione

collegimus. Quid igituri ut omittamus Superiores Marcone Crasso, PutaS, Utile fuiSSe, tum, Cum maXimis opibus, fortunisque florebat, Scire sibi interfecto Publio filio, exercituque deleto trans Euphratem cum ignominia, et dedecore esse pereundum y An Cn. Pompeium, CenSes, tribus suiSconsulatibus, tribus triumphis, maximarum rerum gloria, laetaturum fuisse, si SciSSet, Se in solitudine AEgyptiorum trucidatum iri, amisso exercitu post mortem vero ea ConSCCu-23 tura, quae sine lacrimis non possumus diceres Quid vero Caesarem putamus λ Si divinasset fore, ut in eo Senatu, quem majore e parte ipse Cooptasset, in Curia Pompeia, ante ipsius Pompeii si nihil acrum, tot centurionibus sui inspectantibus, a nobilissimis civibus, partini etiam a se omnibUS rebia ornR-tis, trucidatus ita jaceret, ut ad ejus corpus non modo mi Coriam, sed ne Servorum quidem quisquam accederet quo Cruciatu animi vitam acturum fuisses Certe igitur ignoratio 24 futurorum malorum, utilior est, quam scientia. Nam illud quidem dici, praesertim a Stoicis, nullo modo potest: Non isset ad arma Pompeius: non transisset Crassus Euphratem: non suscepisset bellivi Civile Caesar non igitur fatales exitus habuerunt vultis autem evenire omnia fato nihil ergo illis profuisset divinare atque etiam omnem fructum vitae Superioris perdidissent quid enim posset iis esse laetum, exitus h. Suo Cogitantibus λ Ita quoquo se verterint Stoici jaceat neCesse est omnis eorum odertia. Si enim id, quod eventurum est, vel hoc modo, vel illo potest evenire fortuna valet

Plurimum. Quae autem fortuit Sunt, Orta CSSe non POSSUnt.

Sin autem Certum est, quid quaque de re, quoqUe tempore futurum sit quid est, quod me adjuvent haruspices, cum re tristissimas portendi diXerint.1 Addunt ad extrenuam omnia levius casura, rebia di-25 vinis procuratis. Si enim nihil sit extra fatum, nihil levarire divina potest Hoc sentit i HomeruS, Cum querentem

33 Addunt a L extremuml Non con ratis. veniunt huic seqUentia, Si enim C. ut I rebus divinis i. e. cerimoniis iis, vidit etiam mavisius iam mon con in quibuς expiatio sonitur istento- firmatio in his est, sed refutatio. Pear rum, somniorum c. sic et mox re dictus excidisse putabat male Post ex re vina. mum Poterat etiam Stare post procu Homerus--uci J Iliadi, 483.

575쪽

LIBER SECUNDUS. 567

Jovem inducit, quod Sarpedonem filium a morte Contra fatum eripere non posset. Hoc idem significat Graecus ille in

eam Sententiam verSUS Quodfore paratum eat, id summum exsuperat ovem.

Totum omnino fatum etiam Atellanio versu jure mihi esse irrisum videtur sed in rebus tam severis non est ocandi locus. Concludatur igitur ratio si enim provideri nihil potest

futurum CSSe eorum, quae RSu fiUnt, quia SSe Certa non possunt divinatio nulla est. Sin autem idcirco possunt provideri, quia Certa sunt et fatalia rursus divinatio nulla est. eam enim tu fortuitarum rerum esse dicebas. Sed haec fue-26rit nobis tamquam levi armaturae prima rationis XCurSi : nunc cominus agamus, XPeriamurqUC, Si POSSimus Cornua commovere disputationis tua . Duo enim genera divinandi esses dicebas, unum arti lificiosum, alterum naturale artificiosum Constare partim ex Conjectura, partim e Observatione diuturna : naturale, quod animus arriperet aut exciperet extrinsecus e divinitate Unde omnes an inios haustos, aut acceptos, aut libatos haberemus Artificiosae divinationis illa iere genera ponebas,

extispicum eorumque, qui X fulgUribUS StentiSque Prae- p. ii 4. dicerent, tum augurum, Coriamque, qui SigniS, Ut mini-bUS Uterentur, omneque genUS ConjeCturale in hoc fere genere ponebas Illud autem naturale, aut Concitatione nien 27tis edi et quasi fundi videbatur, aut animo, Per Somni in sensibus et curis vacuo provideri Duxisti autem divinationem inanem a tribus rebUS, a deo, fato, a natura.

Sed tamen cum explicare nihil posses, pugnaSti Commenti- Ciorum exemplorum mirifica Copia. De quo primum hoc libet dicere hoc ego philosophi non arbitror, testibus uti; qui aut casu veri, aut malitia falsi Ctique esse possunt Argumentis, et rationibus portet, quare quidque ita sit, do-Cere, non ventiS, iis praeSertim, quibus mihi liceat non credere.

Ut ordiar ab haruspicina, quam ego reipublicae Causa, 12 communisque religionis, colendam Censeo : sed Soli Sumus Das licet verum exquirere sine invidia, b inihi praesertini de plerisque dubitanti inspiciamus, Si placet, Xt Primum. Persuaderi igitur cuiquam potest, ea, quae significari dicuntur Xtis, cognita es e ab haruspicibus observatione diuturna quam diuturna ista fuit aut quam longinquo tempore observari potuit aut quomodo est collata inter ipSOS,

I mihi p. de plerisque dubitanti Mi inimica esset, cognosceretur vel sta- hi, qui Academicus sum tueretur sed id est durius lenius est I qu. est comta inter ipsos &C. Ιnt. Corrigere cum Lambino collatum. Pars utraque, uti quae familiaris, quae

576쪽

563 DE DIVINATIONE

quae par inlinici, quae pars familiaris esset quod fissum, Periculum, quod conrnaodum aliquod ostenderet an haec inter se laaruspices Etrusci, Elii, AEgyptii, Poeni contulerunt At id, praeterquam quod sieri non potuit, ne singiquidem Potest alios enim alio more videlitus Xt interpre-29tari, ne CSS Unam omnium disciplinam. Et certe, Si est in extis aliqua vis, quae declaret futura, necesS CSt, eam

aut cum rerum natura esse Conjunctam, aut X conformarib quodam modo numine deorum. 9 Atqui divina cum rerum natura tanta tamquC praeclara in omne Parte motuS-que diffusa, quid habere potest communes non dicam gallinaceum et, sunt enim, qui vel argutissima haec Xta esse dicant sed auri opimi jecur, aut cor, Ut pulino, quid habet naturale, a quo declarari possit, quid futurum sit λ13 Democritus tamen non inscite ι nugatur, ut physicuS: quo 3O genere nihil arrogantius.

Quod est ante pedes, nemo spectas coeli scrutantur plagas.

Verum is tamen habitu extorum, et Colore declarari a censet, hae duntaXat, pabuli genuS, et Carum rerUID, URSterra procreet, vel ubertatem, vel tenuitatem; salubritatem etiam, aut pestilentiam extis significari putat inmortalem beatum cui certo scio ludum uni quam defuisse. Hunccine hominem 2 tantis delectatum SSO Ugis, ut non videret, tum futurum id verisimile, Si omnium pecudum eXta eodem tempore in eundem habitum e coloremque Converterent λ sed si eadem hora aliae pecudis jecur nitidum at-31que plenum est, aliae horridum et Xile quid est, quod declarari possit habitu extorum et colores an hoc ejusdem

modi est, quale Pherecydeum ill id, quod est a te dictum

1 conformari . m. numine l. Vulgo rares. est numini correxi numine, ut Aldus ne- nugatur J Ludit, ocatur. Pos edidit nam et in vis Guel f est ae censet hae duntaxaty Edidi hae nomine, ut et in ed. Ven. 1404 Ubi do Ms Guel f sed malim pronomen de-Cta manus Correxit numine forte et mo teri. do est spurium. 23 cui c. s. ludum numquam defuisseJ19 Atqui di*ina cum rerum natura Ms Guel f ut alii, et edd. vet. Ut Veri. Locus dissicilis, varieque tentatus a vi 1494. pro ludum habent judicium. Inris doctis. Mihi videtur rerum delen meo exemplo Ven manus docta Supra dum esse, quod insertum est, quia Pu scripsit ludum i e jocum, ut et Iuvenatabant rerum naturam esse Commemo tis Sat. X. dixit quod et editum derandam, nec videbant eam in sequenti inde est, probante Camerario. Davisius bus memorari sed signum interrogari autem malebat ludicrum, ut minus le-cli est ponendum post tauri opimi jecur cito abesset a Judicium. Mihi non li- ad rerum naturam pertinent sequentiara quet. Sequentibus quidem magis con- aut cor, aut pulmo, quid habet narurale venire videturisdicitim.&c. 24 tantis delectatum nugisy Non pla-uo quo declarari possit Sic edidi e et forte Cicero scripsit tantum delecta-Ms Guel f et libris Victorii, Unde et re tum nugis. posuit Davisius vulgo est quod decla-

577쪽

L1BER SECUNDUS. 569

qui cum aquam vidisset ex puteo haustam, terrae motum di xit futurum. 2 Parum, Credo, impudenter, quod, cum factus esset motuS, dicere audent, quae vis id effecerit. etiamne futurum Sse aquae Ugi Colore praesentiunt multa istiusmodi dicuntur in scholis sed credere omnia, vide, ne non sit necesse Verum sint sane ista Democritea vera. 32

quando ea nos extis exquirimus aut quando aliquid ejusmodi ab haruspice, inspectis extis, audivimui ab aqua, p. 115. aut ab igni pericula monent tum hereditates, tum damna δ' denuntiant fissum familiare et vitale tractant caput ecoris ex omni parte diligentissime .considerant: si vero id non est inventum, nihil putant accidere potuisse tristius. Haec 14

Observari certe non potuerunt, ut supra docui. Sunt igitur artis inventa, non vetuStatis, Si est ars ulla rerum incognitarum. Cum rerum autem natur quam Cognationem ha-33bent' quae ut uno consensu uncta Sit, et continenS, quod video placuisse physicis, eisque maxime, qui omne, quod CSSet, unum Sse diXerunt quid habere mundus potest cum thesauri inventione conjunctum si enim extis pecuniae mihi amplificatio ostenditur, idque fit natura primum exta sunt conjuncta mundo deinde meum lucrum natura rerum continetur. Nonne pudet physicos haec diceret Ut enim jana Sit aliqua in natura rerum cognatio, quam esse Concedo :multa enim Stoici colligunt: nam et musculorum ecuscula bruma dicuntur augeri, et puleium aridum florescere ipso brumali die, et inflatas rumpi vesiculas, et semina malorum, quae in iis mediis inclusa sint, in contrarias arte Se Ver-.tere jam nervos in fidibus, aliis pulsis, resonare alio :ostreisque et Conchylii omnibus contingere, ut cum luna Pariter Crescant, pariterque decrescant arboresque ut hye- mali tempore, cum luna simul SeneScentes, quia tum XSiC- Catae sint, tempestive sedi putentur.

Quid de fretis, aut de marinis aestibus phira dicam 44

quorum CCOSSUS, O recessu lunae motu gubernantur. Sexcenta licet ejusmodi proferri, ut distantium rerum Cognationaturalis appareat. Demus hoc. nihil enim huic disputa-15tioni adversatur. num etiam, Si fissum cujusdammodi fueriti,

in jecore, lucrum ostenditur qua e conjunctione naturae, et quasi Concentu, atque ConSensu, quam συμ.παθειαν Graeci appellant, convenire potest, aut fissum jecoris Cum lucello meo, aut meus quaesticulUS cum Caelo, torrn rerUmque natura λ Concedam hoc ipsum, si vis etsi magnam acturam auSpe fecero, si ullam esse convenientiam naturae

u Parum credo impudenter Hoc nul dum sit, non facile dixerim: Non parumlo modo verum est nec commodus e. i. an Parum credo pudenter sensus inde existit quomodo corrigen-

578쪽

57O DE DIVINATIONE

35 cum extis concessero. Sed tamen eo conceSSO, qui evenit,

ut is qui impetrire velit, convenientem hostiam rebus suis immoleo hoc erat, quod ego non rebar posse dissolvi. At quam festive dissoli itur Pudet me non tu quidem, cujus etiam memoriam admiror, sed Chrysippi, Antipatri, Posidonii, qui idem istuc quidem dicunt, quod est dictum

a te, ad hostiam deligendam ducem esse vim quandam Sentientem, atque divinam, quae toto Confusa mundo sit. Ιllud vero multo etiam melius, quod et a te usurpatum St, et dicitur ab illis cum immolare quispiam velit, tum seri extorum mutationem, Ut aut absit aliquid, aut supersit 36 deorum enim numini parere omnia in Haec jam mihi crede, ne aniculae quidem existimant i an Cen Ses, eundem vitulum, si alius delegerit, Sine capite ecur inventurum si alius, cum capite hae decessio capitis, aut accessio subitone fieri potest, Ut Se exta ad immolatoris fortunam ac ommodent' non perspicitis, aleam quandam esse in hostiis deligendis, praesertim Cum res ipsa doceat cum enim tristissima exta sine capite fuerunt, quibus nihil videtur esse dirius proxima hostia litatur saepe ulcerrime. I Ubi igitur illae minae superiorum extorum aut quae tam subito facta est deo- 16rum tanta placati, Sed affers, in tauri opimi extis, imp. 116. molante EeSare, Cor non fuisseri id quia non potuerit ac- a. cidere, ut sine corde victima illa viveret judicandum esse, 37 tum interisse cor, cum in i molaretur. Qui fit, ut alterum intelligas, sine corde non potuisse bovem vivere alterum non videas, Cor subito non potuiSSe, nescio quo avolare λego enim POSSum vel nescire, quae vis sit cordis ad vivendum, vel SUSpicari, Contactum aliquo morbo bovis exile

et exiguum vel vietum cor, et dissimile cordis fuisse. Tu vero quid habes, quare putes, si paullo ante cor fuerit in tauro opimo, subito id in ipsa immolptione interisseri an, quod adspexit vestitu purpureo excordem Caesarem, ipSecorde privatus est y Urbem philosophiae, mihi crede, proditis, dum castella defenditis. Nana, dum haruspicinam veram esse vultis, physiologiam totam pervertitis Caput est in jecore, cor in extis jam abscedet, simul ac molam, et inuni insperseris deus id eripiet, vis aliqua consciet, aut Xedet. Non ergo omnium interitus atque Obitu natura conficiet et erit aliquid quod aut ex nihilo oriatur,

aut in nihilium subito occidat. Quis hoc physicus dixit umquam haruspices dicunt. His igitur quam physicis, potius credendum existima. Quid cum pluribus diis im-- molatur, qui tandem evenit, Ut litetur aliis, aliis non te-

26 Ubi ieitti illi min.WJ igitur addunt Mss. Apud avisium, etiam uel f et in m. d. amb. bene.

579쪽

LIBER SECUNDUS. 571

turi quae autem inconstantia deorum est, ut primis minentur extis, bene promittant secundis aut tanta inter eos diSSensio, saepe etiam inter proximos, ut Apollinis exta bona sint, Dianae non bona λ quid St tam PerSpicuum, quam, Cum fortuito hostis adducantur, talia utque Xt CSSe, qua

lis cuique obtigerit hostia λ At enim id ipsum habet aliquid

divini, quae cuique hostia obtingat, tamquam in SortibuS b. quae cui ducatur Mox de sortibus quamquam tu quidem non hostiarum casum confirmas sortium Similitudine, sed infirmas sortes collatione hostiarum AD, 7 Cum in AEqui-39 melium misimus, qui asserat agnum, quem immolemuSGis mihi agnus affertur, qui habet exta rebia accommodata, Ct ad eum agnum non casu, Sed duce deo servus deducitur λ nam ' si casum in eo quoque dicis S Se quasi Sortem quandam Cum deorum voluntate conjunctam doleo tantam 9 Stoicos nostros Epicureis irridendi sui facultatem dediSSe non enim ignoras, quam ista derideant. Et qui-4Odem illi facilius facere possunt deos enim ipsos o candi causa induxit Epicurus perlucidos, et perflabiles, et habitantes, Quamquam inter duos lucos, Si inter duos mund OS, Propter metum ruinarum: eosque habere putat eadem membrR, quae nos, i nec usum ullam habere membrorum.

Ergo is circuitione quadam deos tollens, a recte non dubitat divinationem tollere. Sed non, ut hic sibi constat, it ei Stoici illius enim deus nihil habens nec sui, ne alieni

negotii, non potest hominibus divinationem impertire ve- Ster autem deus potest non impertire, ut nihilominus mundum regat, et hominibus consulat. Cur igitur vos indui-41ti in eas d captiones, quas numquam explicetisse ita enim,

27 cum in AEqurmelium misimu J Liv. Gron et Neapolim ad vid. Fastos III,

XXXVIII, B substructiones factas tra- 43O Colligo e verbis propter metum ruidit in AEqui melio quo nomine magnae narum. porticus et basilicae in primis intelli II nec usum uVum habere membrorum Jguntur. Ex h. l. colligi videtur posse, habere mihi h. l. suspectum est, puto- oves ibi et pecora alia fuisse venalia, que esse insititium, a temere C supe- Praesertim, quae ad Sacra SSent idonea, rioribus repetitum. ut Hierosolymis in porticibus templi. 32 reor non dubitat divinationem OL 28 eu casum in eo . dicis esse Edd. lere Clericus et Davisius malunt recta, veti et Ss habent casu inde factum nempe ut opponatur circuitioni frustra. recentioribus casus immo casum erat Sensus St, quia Deos tollit, quam- Scribendum, idque res postulat quam per circuitionem, recte et con-29 Stoicos nostros Davisius correxit sentienter ei rei, etiam divinationem vestros, ut Ad Quintum referatur, qui tollit, sibique in eo constat, ut statim Stoicorum sententiam defenderat. sed Cicero dicit. Cicero etiam favebat Stoicis, et eos in Bd captiones, quas umquam explice isJ multis sequebatur. Usitatius dixisset e quibus et os numquam 3 tamquam inter duos lueos 4 Hoc re e licetis vel expediatis sed et hoc re

spicit, ut opinor, ad locum in Capitolio tum est, ut et laquei dicuntur expe- inter duos lucos, quod erat Asylum et diri et solvi. perfugium securitatis Liv. I, 8 ubi v.

580쪽

s 72 DE DIVINATIONE

Cum magis properant, concludere solentes Si di sunt, est divinatio sunt autem Hii. est ergo divinatio. Multo est probabilius D non est autem divinatio non sunt ergo dii. Vide, quam temere committant, ut, si nulla sit divinatio, nulli sint dii divinatio enim perspicue tollitur deo OSSe retinendum CSt.

18 Atque hac extispicum divinatione tablata, omni haru-42spicina sublata est Ostenta enim sequuntur, et fulgura. p. λὶ 7 valet autem in fulguribus observatio diuturna in ostentis μ' ratio plerumque conjecturaque adhibetur Quid est igitur, quod observatum sit in fulgure odium in xv partes diviserunt Etrusci facile id quident fuit, quattuor, qua nos habemus, duplicare post idem iterum facere, ut ex eo di-Cerent, fulmen qua e parte venisset Prinium id quid interes deinde quid significat nonne perspicuum St, exprima admiratione hominum, quod tonitrua, actusque fulminum extimuissent, credidisse, ea essicere rerum omnium praepotentem Jovem λ itaque in nostris commentariis Scriptum habemUS 43 ove tonante, fulguranfe, comitia popes habere nefas. Hoc fortasse reipublicae causa constitutum est comitiorum enim non habendorum causa esSe voluerunt. Itaque Comitiorum solum vitium est, fulmen quod idem omnibus re-bUS Optimum auspicium habemus, si sinistrum fuit Sed Io de auspiciis alio loco, nunc de fulguribus. Quid igitur minus a physicis dici debet, quam quidquam certi significari rebus incertii non enim te puto esse eum, qui Iovi fulmen fabricatos esse Cyclopas in in putes. Nam Sset mirabile, quomodo id Iupiter toties jaceret, cum unum haberet. Nec vero fulininibus homines, quid aut faciendum

CSSet, Ut Cavendum, moneret placet enim Stoicis, eos anhelitus terrae, qui frigidi sint, cum fluere coeperint, ventos CSSe: Cum autem Se in nubem induerint ejusque tenuissimam quamque partem ceperint dividere, atque disrumpere, idque Crebrius facere, et vehementius, tum et fulgura, et tonitrua XSistere si autem nubium Conflictu ar- b. dor XpreSSU Se miserit, id esse fultaen. Quod igitur vinnturae, nulla ConStantia, nullo rato tempore videmus essici, ex eo Significationem rerum consequentium quaerimus Scilicet, si ista Jupiter significaret, tam multa frustra fulmina 45 emitteret Quid enim proscit cum in medium mare

3 tam multa frustra . emitreret MAs plerique et edd. veti quidam libr Mss. quidam addunt non sed non est tamen habent jacit, quod et edidit Da- necesse hoc verbum addici modo inter visius, idque recte putat ordinem tem- rogando pronuncietur sententia, ut et porum postulare, atque ita correxit ma- scripsimus. nus docta in exemplo meo Veneto. 3 cum in m. mare fulmen jecιiI Sic

SEARCH

MENU NAVIGATION