장음표시 사용
31쪽
side, libertatis domicilio, totius Italiae, atque adeo terrarum omnium tutissima quadam arce,& ipsus Principis, & nostrum omnium patria communi, nihil est, quod hoc tempore dicen dum putem et quanquam enim non parui ad gloriam refert, qua quisque in ciuitate sit natust & ipse etiam praeclarissimus imperator Themistocles, si Seriphius natus esset,nunquam se nobilem futurum fuisse consessus sit: multo tamen ego ea magis laude digna arbitror, quae in homine ipso sentiquam' haec ex terna,&quae sortunae arbitrio dispensentur. quamobrem de ipso etiam Leonardi genere, quod & multo etiam uobis, quam' mihi est notiust non est, quod es me multa expectetis . sed ne de tam illustri tamen familia omnino nihil audiatur rhoc unum dicam. vii Romae ὀ Curionum genere plures quondam dicendi facultate, P Scaevolarum, iuris scientia prestite runt i ita Lauretanam familiam fato quodam huic reipu. da tami quae seminarium quasi quoddam summorum esset imporatorum, omnes prope' huius resp.opes, omnis dignitas, quae
maxima est, maritimis rebus creuit, multa mari maiores no
stri egregia facinora sepe gesserunt i multa hoc tempore quo
tidiea' praeclaris Imperatoribus uestris, cum res exigit, gerun tur i atque ea semper nostrorum in hac re virtus apparuit: ut non sne causa iam tot annos maris imperium Veneto nomini
concessum sit. sed siquis omnia recordari, aut ex annalibus quaerere uoluerit r plures prope' ex una Lauretanorum familia imperatores rem praeclare gessisse , q ex reliquis omnibus inueniet. ut mihi diuina quam mente nomen huic familiae indistum videatur r quae omni bello superior victoriae semper lau/ream reportaret. Neque uero ex hoc genere ego quenquam nominabor ne de Hieronymo quidem Leonardi patre, &viro optimo, & sapientissimo senatore quicquam dicetur: unus mihi sit Leonardus satis rad cuius unius laudes celebrandas omnes
orationis meae vires, quantaecunque hae sunt, conserantur. quicum praxiarissima domi exempla haberet i ac maiorum sibi suorum virtutem, non solum quam imitaretur, sed etiam quam
superaret, proposuisseti ita id consecutus est: ut in eam fami liam, FR
32쪽
Ilam, quas nullo pacto seri illustiior putabatur i multum in
men luminis intulerit. Ac mihi quidem .penumero cogitan ti, quam' multa ab iis, qui preciatis P maioribus orti sunt, expectari soleant i q'amque illis, si uel minimum quid deli uerint, nihil ignoscaturi dubium visum est, melius' ne ac conucibilius homini sit, non ex ignobilibus quidem viris nasci, sed ex iis tamen, qui non ita magni suerint rut eorum nobis gesta oneri futura sint i & eam fortasseexpectationem excitatura: quae nullo paeto sustineri es nobis possit. &. prosecto ita se rem habere comperio i quanquam hoc admodum tutum sit nam & facilior errato est ueniat&si nihil feceris, non exigiturisquid egregie seceris i id,cum non ut debitum praestes, gratias, ac magnae tibi laudi est: longe tamen imaiores res ab illis gerit quos & expectatio hominum ,& parentum virtus excitet. haeret enim eorum animis quas fax quaedam, assidua cogitatio i quae noctes dies' que illos ad egregium agendum aliquid ingam tiquo maioribus suis digni reperiantur: ac patrimonium gloriaesbi ab illis relictum & tueri, & augere possint. hoc ut alios omittam in Principe hoc nostro sicillime cognosci potuit. nihil erat, quod ab hoc homines non expectarent: malo
rum ille suorum virtutibus excitatus est: ut omnium taenen expectationem viceriti tantum gloriae P maioribus suis accepe
rat: ut difficillime eam tueri posse credereturi sc illam auxit: ut non eos solum, sed omnes, qui unquam suerunt, principes superarit. at uero antequam de iis, quae ab eo in principatu ge sta sunt, loquari totus ex ordine egregii huius viri cursus , quoad altissimum dignitatis gradum ascenditi proponendus vo bis est i&ut quaeque ab eo gesta sunt, ita quaeque dicenda, ita ut ne incunabula quidem ipsa tanti principis praetermittamus . Cum puer esseti egregia quaedam pulchritudo & probitate,&praeclara ingenii adiuncta indole, sic in illo elucebati ut cum multum ab his illa ornamenti acciperet e non minus tamen si lius haec essent commendatione gratiora. primam hanc ille artat in literarum studiis exegittae, quod mirum omnibus vi
dat possit, tantum puerili illa institutione, quae vix primis
33쪽
Iercipiendis rudimentis satis est, profecit : ut nunquam postea it literarum expers habitus. Vt primum uero e' pueris excebsit: Mul ea , quae se prius ostenderant, augeri videbantur i si mul prudentia ac virtutes omnes pullulare, atque admirabili quodam prouentu se efferre coeperunt. cuia que ille iam quae maiorum tuorum virtus fuisset, quid ab se illis deberi crede
retur, consideraret: ac non multo post , cum tempus esset, pescendam sibi remp. constituisseti non in mira, atque ocio
interea delitescendum, neque quid agendum esset, e libellis qui busdam ediscendum i sed in solem atque aciem sibi prodeun
dum censuit. ac maiorum quidem ille nostrorum morem at que institutum id secutus est i quo ego uno seruato, nostram remp. maxime auctam, intermista, non parum debilitatam puto . Existimarunt maiores nostri, eos, qui ad remp . admini strandam admittuntur romnium rerum petitos esse oportere: facillime enim in scopulos intrudi rempu. posset si imperito commissa sit. adolescentes ideo ac iuuenes sc institui mi cum ad remp. accedunt, gnari sint rerum, quae necessariae sunt i summo
pere utile & tutum esse crediderunt. praeterea ut maximae reip.
diuitiae , cum usus posceret, praesto' esse possenti omni studio sibi persciendum esse opinati sunt. has enim non pacis solum ornamenta, sed cum nonnunquam bella, uel inuitis etiam su/scipienda sint: neruos illos esse, quibus maxime reip. vires se stententur. ad haec cum admirabilem, & munitissimum hunc huius urbis stum intuerentur i quo nulli exercitus, nulla vis, nulli hostes , omni aditu mari intercluso,peruenire possint rtum demum & hanc se inexpugnabilem reddituros ,& rem venetam maxime auctam iri arbitrati sunt i si mare,quo solo adiri
potest, ualidis classibus possiderent. h. tria illi cum sibi essicienda proposuissenti admirabili quadam sapientia uno omnia
instituto assecuti sunt. constituerunt enim,ut complures quot annis onerariae triremes, quae mercaturam exercerent, ad omnes nostri maris oras, &extra hoc etiam quaedam, nauigarent r at
que in his patricios ire adolescentes uoluerunt. ex hoc id effectum est tuti cum illae, omnes prope' maritimas Asiae urbes,.
34쪽
omne interius Asricae litus, Hispanias, Callias , omnem pro
per Europam, omnes,quae circa eam sunt, insulas adirenti qui in his essent, diuersa rerum publicarum genera, diuersa impe ria intuerentur e multarum nationum , atque homnum ino res cognoscerent: ac per haec prudentiores facti, cum exacta in his iuuentute ad.remp . accederenti eam sapientissime admini
strarent. Atque ego quidem neque negare ullo pacto possumi neque, si possim, negemi multa in libris inueniri, multa lapientissimorum hominum praecepta memoriae traditat quibus &hac,&omni alia in re, quae homini agenda siti instrui possi mus . sed ut hoc non negemi sic id constantissime assirmare ausimi multos sine ullis literis ipso rerum usu edoctos, sapie tissimos ac regendae reip. scientissimos extitisse. prudentia enim ea nimirum elli quae in omnibus, quae es nobis geruntur, re bus dominatur . ea quanquam multa es literis habet adiumen lai eo' tamen habeti quod quae multi viderunt, quae experti sunt, ea memoriae prodita legere,& legendo institui, ac doceri possumus. quae si adiumento esse nobis fatemur: quanto id magis reserre credendum est: sciuis , quae alii legunt, videat rquae scripta in libris sunt, in his ille uersetur: neque cuiuisuam
scriptis, quae plerunque falsa sunt: sed ipsis rebus, quae nulla ratione in uerti possunt et erudiatur. pruδentissimos Homerus, Vlyssem,& Nestorem, atque omnibus in rebus sapientissimos fingit: neque tamen aut ocio, aut literis deditos, unquam consperimus. dum multorum ille hominum &urbes,& mores vi det, prudentiam illam assecutus est. hic trium saeculorum φυtio,plurima tum videndo, tum audiendo, atque ipse etiam ge rendo, maximum rerum omnium usum adeptus, ac sapientis smus existimatus est . quae cum maioribus nota essent: pra clare quod Ψ nobis distim est, instituerunt. sed & id, etiam instituto illo assecuti sunt: ut mirum in modum reipublicae Opes crescerenti praeter portoria enim, quae maximum e plarimis, quae ct importantur,& exportantur rebus, reipubli
me emolumentum asserunt ετ auctis assidua mercatura priuat
nuri diuitiis, in hac pia sitim adiministrandae reipublicae
35쪽
tione, augeri publicas necesse est . fiebat id etiam assiduis his.
nauigationibus i ut multi maritimae rei petitissimi euaderent ratque hi quoties instruendae classes essent, eam reipublicae operam nauarenta ut non sine causa per tot annos venetum nomen cunctis gentibus mari formidolosum sueriti ac non
solum his propugnaculis semper urbs se nostra tutata sti sed re longissime imperii sui fines protulerit. dolerem patres opti
mi institutum hoc aboleri r quererer iuuentutem nostrana non iam his artibus niti, quibus haec creuit respublica i sed aliis captam madiis urbanae se inertiae, atque ocio penitus dedidisset nisi sperarem, ac plane' iam viderem, omnia iam es uobis, quae proxinu huius belli motu concussa, ac labefactata erantisnarit neque quicquam praeterimitti, quod uobis aut ad utilitatem, aut ad dignitatem reipu. necessarium videatur . Sed , ut vn de digressius sim, redeam: totam Leonardus iuuentutem non inertem, non ociosam, sed in laboribus , assiduis in diuerssimas regiones nauigationibus, perdiscendo rerum omnium usi egit: multas prouincias atque urbes adsiti multa diuersorum populorum imperia perspexit i multarum gentium mores , at que instituta percepit. quo factum est: ut non solum merca tura opes, quam diligenter & cum dignitate exercuiti sed dc prudentiam quoque, quae illi i natura maxima data erat, mirum in modum tamen haec cognoscendo auxerit . neque uero haec sola in illo conspiciebaturi sed & reliquis ita virtutibus abun dabati ut mirum nemini videri debeat, cum in Africa negocia
retur,id quod diuulgatum est,Aegyptium illi quendam lenem diuinantem, dixisse, & seelicissimum & suae ciuitatis principem
suturum. Equidem non nego potuisse senem illum coclesti quodam afflatu commoueri r& ea, quae sutura essent, huic praescietis, qui diis semper carissimus suisse existimandus est, diui no monitu nunciasse i sed hoc contendo, sine ulla id etiam diuinatione , ex ipse huius virtutibus praedici facile potuisse. Non immerito igitur,ut primum domum uenitratque animum ad regendam rempu. appulit i omnes honorum gradus ade ptus est: neque quicquam in r*u. nostra tam amplum fuit rquo non
36쪽
quo non ille dignissimus iudicaretur. plures ille magistiatus
tum in urbe, tum extra urbem,aliis multis in locis gessit ratque eos ita gessit tui cum summa omnia sbi homines,ob egregiam quandam, quae de illo in omnium animis insederat, opinio nem, cum magistratum inibat, pollicerentur i magistiatu de functus non modo, quae sibi illi promiserant, sed multo plura, quam' quisquam aut optare, aut sibi ipse fingere ausus esset rpraestitisse videretur. Dicenda illi in urbanis magistratibus derep. sententia saepe erat. hic uero prudentia illa admirabilis ca
pum, quo excurreret, ac se ostenderet nacta, omnium oculos in se trahebat . cum multa ille praeterita meminisseti presentia omnia exactissime perpenderet i ac rerum inter se nexum, &consequentiam quiu quandam,diligentissime consderaret i ne mo futura acrius coniectabatur: nemo coniectura minus falle batur. ea uero uerborum grauitate, ea dignitate orationis ute batur rut, cum nullis id ille illecebris, nullo artificio aucupa retur: nemo tamen uehementius in quam uellet partem audientium animos impellereti in nullius sententiam frequentiora se natusconsulta fierent . atque id ille eo' etiam facilius assequeba rur i quod egregius illius quidam in remp. amor erat omnibus perspectissimus. nemo erat, qui nesciret, nulla illum priuata re, nullis suis commodis unquam mouerit non amicitiis peruenirnon inimicitiis perturbarii nihil in gratiam cuiusquam loqui rnihil dies nocte que aliud cogitare, quam' quemadmodum reip. prodesse posseti nihil dicere, quod non reip. utile arbitraretur. haec cum de illo homines sentirent i mirum si maxima eius uerbis auctoritas inerati s senaper est senatus princeps ha bitus. Age uero in ilire tum in urbe, tum extra urbem dicun do qualis fuit i equidem difficillimum esse arbitror sine multo rum offensione, ita iustitiae praecepta seruare i ut nihil ab illis re cedatur . ac multi quidcm ita tristes , ita acerbi in iudicando sunt rut uel utranque partem etiam i nemo fortasse est i qui non eorum saltem animos, quos contra statuit, offendat, hic ciunnulla gratia, nullis opibus, nulla vi, nullis precibus permo ueri unquam potuerit i quin grauissimus, & seuerissin ius tu
37쪽
stitiae custos esseti ita tamen illam iustitiae asperitatem clememtia & comitate quadam. condire est solitust ut ne ii quidem, quos contra pronunciabati cur illi inimici esse possent, inueni/rent . magna haec ingenii vis r virtutes eas , quae diuersissutae, atque aduersae prope inter se esse creduntur , ita coniungeret ut non alteri Iolum altera non ossiciati sed & magno etiam sit oranamento. quid ζ in caeteris qualis inuentus este abstinentia sin/gularit lumina in rebus omnibus temperantia . ita faciles ad eum aditus patebant i ut neque tempore, neque loco unquam
ullo quisquam exclusus siti quin &eum adire, & quae uellen, libere loqui posset. Iam populos, qui eius curae commissi
erant, non ille ut dominus, sed ut bonus parens regebat. amas bat omnes t aequus erat omnibus t sed bonos tamen & amore de indulgentia quadam praxipua prosequebatur . ex his fie/bat i ut hae scelicissimae ciuitates esse, quibus ille pneerat, pisrarentur . his ille gradibus, hac uia nixus in amplissimam hanc huius principatus arcem ascendit . cum enim eius iam la te nomen inciebuisset:virtutes omnibus notae essenti Augusti no Barbadico principe defuncto,in eius locum suffectus est. Percursa sunt i me multa breuiter i quae multo profecto'& la eius &omatius erant explicanda. omissa etiam non pauca. ne que enim in ulla hic uitae parte non omni laude, omni admira
tione dignus suit. sed rapuit nae ad se citius sortasse quam' docuit, ipsius principatus miendor. hic suo lumine quasi tene/bras reliquis rebus offugit. de quo cum mihi multa dicenda
essenti ac ne longitudine orationis meae uobis molestus essem, uerereri satius ullum est, eorum, quae minora certe sunt, quasdam relinqueret quam' ex maioribus his quicquam praetermit tere . quanquam ne de his quidem est, quod sperem es me osmnia dici posse . longe enim inferiores ingenii mei uires sunt. sed tamen,si illa omnia persequi uoluissemi multo pauciora de his uerba facere coactus essem . nunc nulla re interpellabor quo minus ea,quae es me dici poterunt, explicentur. Maior quaedam res, ac longe dissicilius quam' homines opinantur, ne gorium est i unum quempiam, aut regnum, aut cuiusmodi in
38쪽
perium aliquod adminissetve. non enim solum quae in priuatis hominibus probari solenti ea in hoc, qui caeteris praeest, requi
runtur: sed & multo hunc rebus omnibus prestantiorem esse lconuenit i cum in illis uel magna plerunque vitia uirtute aliqua obtegantur r hic, quod eius ita omnibus proposita vita in i ut nec latere nec obtegi quicquam possit i ac uel minima eius culpa maximae obscurari virtutes queunt r nihil prorsus unquam delinquat necesse est. quod cum praestare permagnum est i tum longe id maximum t unum esse, cuius consilio omnia gubernentur: qui non sui solum, sed&omnium, qui in imperio eius sunt, curam gerat i eorum commodis consulat i incommodis medeatur i saluti prouideat i qui & praesentia recte disponat i & ea etiam, quae sutura sunt, multo ante praeuideat . Accum hae dissicultates iis omnibus, quibus aliquod sit impe rium administrandum, propositae esse videantur i tum & has, re multo his maiores subeat, necesse est, qui nostrae resp. dux prascitur . atque huius ego rei ostendendae causa, dum altius quaedam repeto i ne me quaeso oblitum instituti mei putetis . nihil loquar, quod non ad rem pertineati nihil, quod non&nostro huic Principi ,& uobis omnibus laudi sit. Tanta pruIdentia maiores nostri, tanta ac tam singulari in rebus omnibus sapientia suerunt: ut eos potius nunquam satis admirari,quam' pro meritis laudare possimus . hos ego quanquam in omni Dus tum distis, tum factis diuinos quosdam viros inuenior nuhil tamen ab his praeclarius, quam' sane huius reipu. admini strationem, aut excogitatum, aut constitutum arbitror. Tres regendarum ciuitatum rationes sunt: unius, optimatum popu
Ii dominatus. unius imperium, siquis id recte gerat, caeteris praeferturi secundo loco optimatum, postrema omnium popula ris administratio existimatur. quod saepissime is tamen, qui o mnia unus potest i pro libidine plurima, nihil iure agiti atque eo' caeca quadam cupiditate sertur i ut omnia unus possidere, nihil cuiusquam esse proprium uelit i quod'que extremum ei uitatibus exitium esse consueuit, suis iple ciuibus, quorum si
luti praecipue consulere deberet i insemillanus hostis est i S
39쪽
quod populi dominatio uelut mare quoddam, ita multis saepe
uentis, atque adeo auris omnibus agitatur: ut nihil illa sit commotiust ac tanti plerunque in ea fluctus excitantur i ut in ciui talem etiam redundent i atque eam saepe demergant. Ob hare optimatum potentia, quanquam& suis ipsa vitiis non careat rmaxime tamen tuta, atque omnium optima existimata est. hare: cum maiores animaduerterenti quod in unaquaque optimum visum est, transierentes, ac vitia omnia quantum fieri poterat, amputantes , hanc reipu. sormam constituerunt. quae quidem ita ex omnibus mista est: ut , cum optimatum quidem illa gu bernatio esse maxime uideatur: caeterarum tamen etiamfadmi
nistrationum quodammodo expers non sit. Comitia, qui bus magistratus creantur, quod maxima in his ciuium multi ludo ei atque eo' omnes conuenimus i quanquam nullo pa cto huc quisquam H populo aspirare possit: atque unius sine nobilitatis omnia: speciem tamen quandam popularis guber
nationis prae se serunt . unius dominatio in eo , qui dux crea tur, conspicitur: caetera omnia optimatum administrationi conueniunt. atque unum quidem ex omnibus eligi, qui toti pn esset reipu. cum ob alia multa, tum ob id maxime constitue
runt i quod videbant id in hac rep. quod in omni & optima tum, & populi imperio fit, fieri necesse esse: ut annui scilicet magistratus, aut aliquo certe non longo tempore definiti, cieare tur . in eo uero id esse incommodi i quod , cum ii plerunque, qui ea, quae in rep . agenda , ac quo' omnia dirigenda consilia
essent, tenerent i peracto magistratus tempore priuati serent: noui uero, ac rerum, quae gererentur ignari, succederent i praeter mitti multa, ac magno assici remp. 3etrimento necesse erat. ob
haec illi unum aliquem reip. praefici utile esse opinati sunt: qui ad reipu. gubernacula asssiduus sedeate caeteri munus quisque suum exequaturi ille omnia disponat: &quae visa suerint,in iseret i atque es cursum dirigat, ubi maxime & salutem, & utuitatena reip. esse cognoscat. neque uero, quemadmodum in re ge suo Lacedaemoniorum resp. successione hoc fieri, sed ex iis, qui in rep. uersati essent: atque egregii in re . animi, ac vir
40쪽
tutum omnium lana Hulta dedissent, sapietitissimum eligi uoluerunt . huic autem, ne imperandi dulcedine transuerius alo quando rapi postar ita suas dixerunt leges i ut cum in summa
rerum omnium potestate sit non minus tamen, quam' nostrum
quilibet legibus teneatur . maximo igitur consito,& alta qua dam si mente praeditus necesse est i qui in nostra rep. princeps constitiatus, quae ab eo debentur,pnestare, ac recte exequi uo luerit. ac caeteris quidem omnibus, qui ciuitatibus soli impe/rant: si eas rei te administraturi sint i multi & magni suscipiendi labores sunt i sed quod pro sua illi uoluntate, ni preta ipto liberi, multa gerere possunt i minus id difficile haberi de t.
nostrae reip. Principi simul onuria, quae illis, onera incumbuntr ut seuerissimis legibus obtemperandum est. quod siquis hoc, quod omnium difficillimum est, recte gesseriti non ne immortales illi laudes, &diuini honores debentur e quis igitur nostrum hunc Principem satis pro meritis unquam laudauerit equi talis in diuersissimis his rebus inuentus est i ut recte pri cipatum administrando, iis, qui in imperio sunt, quemadmo dum administrari imperia debeant i legibus parendo, priuatis, quemadmodum legibus parendumst, proposuisse exemplum videatur. quae ut ab omnibusicognosci possint: quemadmo dum per .X X. hic annos remp. administrariti quem se primcipem ostenderit, quo coepimus ordine persequemur. Qua tempestate Princeps is uester creatus est: quanquam ne id qui dem praetermitten)um est: mariniis illum consensu, at ν eia liue, quo ferri suTagia coepta sunt, quod raro admodum fieri
consueuit, creatum esse r neque paruum hoc testimonium il/lius virtutum haberi debeti in refertissima sapientissimorum ciuium rep. ne diu quidem dubitatum emi quisnam preferri o mnibus deberet. sed qua tempestate is princeps matus est: bellum nos cum Baizeto Turcarum rege aliquot iam annos acer
rimum gerebamus i S cum iam Benedicti Pisaurii clarissimi ac sortissimi uiri ductu meliore loco res esse nostrae coepissent tacplerisque hostium oppidis eius consito, ac militum uirtute captis, repressus aliquantum illorum suror videmur:& iam