장음표시 사용
91쪽
CICERONIS. 43Mica pos7 mortemsuam futura sit, quam qualis
hodiest. In Latio. Caput est in omni procuratione negoc ,est muneris publici,ut auaritiae petatur uel minima β-- picio. 2. Offcio. Nullum est uitium tertius , quam auarisia, praesertιmm Principibus , O Rempublicum g bernantibus.habere enim quaestui Rempublicam non modo turpe est, sedsceleratum ci nefarium.
Senatorius ordo uitio eareat, caeteris specimensi :sire ueniat quidem in eum ordinem quisquam uitii particeps. 3. de Lex.
imitemur noΠros Brutos , Ramillos , Hala Decios,Curios, Fabricios, Naximos, Scipiones, Lentulos O Aemilios, quos in Deorum immortalium extis ae numero repono. Amemus patriam, consulamus bonis,praefenteis fructus negligamus,
posteritati O gloriae serviamus. Id esse optimum
put aes , quod erit rectissimum. Speremus quod uolumus,sed quodae derit, feramus. Cogitemsu denique,corpus uirorum foratum , magnorumque bomin- esse mortaleanimi uerὸ motus-uirtistis gloriam sempiternam. Pro Sest. - Ο eondition/s miseras adminis andam ciuitatum Oprouinciarum,in quib. diligentia plena simultatum est,negligentia uituperationuru biseueritas periculose astiliberalitas ingrata ermo insidiosus, assentatio perniciosa , frons omnium familiaris , multorum animus iratus, iracundia occultae, blanditia apertaeruenientes pratores expediant,praesentibus inseruiunt,abeuntes deserunt. Pro Haero. Sunt
92쪽
42 SENTENTIAE Sunt qui quadsentiunt, etiamsi optimum εἷλinuidia metu non audent dicere. I . Iis. Lex. L v x , est ratio summa,insita in natura,qua iubet ea,qua facienda sunt,probibetq; contraria. I.de Leg. . . Lex, nihil est aliud, nisi recta , ct a numine Deorum tracta ratio, imperans honesta , prob bems contraria. Philip. II. ii Lesbus proposuasuntJupplicia misistramia
uirtutibus. 2-orat. Visiorum emendatricem legem esse oportet,eo mendatricems virtutum :ab ea enim uiuendi do Ariua ducitur. I .de Leg. . Docemur auctoritate, nutus lexum, domitas habere libidines, coercere omnes cupiditates, nostra tuer ab alienis mentes,oculos, manus, abstiuere. I . de orato. Leges sunt inuenta,quae cum omnibus,una atque eadem uoce loquerentur. 2. F. Α maioribus noliris nulla alia de causa leges funt inuenta, iis ut suos ciues incolumes conferuarent.in vati a.
Adsalutem civium, ciuitatums incolumitatem,uitams bominum, O quietam , beatam, conditas ut leges. I. do Lex. Ea uirtute et sapientia maiores nos7ri fuerunt, ut tu legibus scribendis,nihil sibi nisi salutem, αι-que utilitatem Reipublica proponerent. Neque
enim ipsi quod obesset scribere uolebant: ct si scripsissenticum esset intesiectum,repudiatum iri lege
93쪽
. CICERONIS. 43Nihil ast tam aptum ad ius conditionems naturae,quam te , ne qua nec domus ulla,nee ciui-tas,nec gens , nec hominum uniuer,m genvi stare,nec rerum natura omni . nec ipse mundus po- .rs. 3 .de Leg. Fundamentum libertatis,fons aequitatis,mens animus,ct consillium, sententia esuitatis, posita est in legibus Pro Clu. Vt membra Pro Clo. In similib. I 7. Ius amitti non potest sine magno incommodo riuitatis. Pro Caecina. omnia sunt incerta,ckm a iure discessum est, Ad P .Paetum lib. Fam. 9. Maior haereditas uenit unicuique noΠrum a iure,o legibus, quam ab ι 1, ἀ quibus illa boninrelicta sunt. Nam ut perueuiat ad nos Dudus, te. stamento alicuiusfhri potest:ut retineamus quod nostrumfactum est ,sine iure ciuili non potest. iPro Catan. . Hoc spectant leges , hoc suolunt, incolumem essetauium coniunctionem: qmam qui dirimunt, eos morte, exilio , stimulis, damno coercent . 3.
Legis est persuadere, non omnia ui ae minis
Si esset ista coguitio juris magna ac diffrinlis, tamen utilitatis magnitudo deberet homines adfuscipiendum discendi laborem impe eret. I. de Orato. Domus Iurisconsulti, eΠ totius oraculum ei-nitatis Omnia iudi abaut distrahendarum controuersiarum , aut puniendorum malociorum cavsa repertasuiu. I. de Orar.
94쪽
sENTENTI AE. Ius Ciuile. Iv R I s eluitis summo semper in bonore fuiseognitio atque interpretatio. 2. O m. Nibit esun esuitate tam diligenter retinendum , quam ius esuile. Etenim hoe sublato, nihil est quare expuratum cuiquam possit esse quid suum,aut quid alienumst. Nihil est, quod aequabile inter omnes,atq; unum omnib.esse possit.Pro
Ius rivile eiusmodi esse debet,qaod neque insectigratia,neque perfringi potentia, neque adulterari pecunia psit. Quodsi non modo oppresesumsed etiam desertum,aut negligentius adseruatum erit,uιbs esὶ quod quisquam se habere certum,aut a patre accepturum,aηt relicturum liberis arbitretur. Pro Caecin. Qui ius civile contemnendum putat, is uineum Ia reuellit non modo iudi Gnim,sed etiam uti itatis,uitas communis. Qui autem interpretes iuris
uituperat,si imperitos iuris esse dieit, de bomin bus non de iure esuili,detrabit M imperitis nostistat esse obtemperandum non homines laedissed leges O iura labefacta. Pro Caecis. Veri iuris emanas iuInitia solidam se ex musam imagiuem nullam leuemus, umbra amaginibus utimur. z. m.
Tu de iuris ciuilis commendatione Ieges plenissime apud Ciceronem in oratione
pro A. Caecinna. Arma legibus contraria. v. . N I H I L erὶ aequitati μm contrarium atque
95쪽
que infestum, quam conuocati, armatique homines e nihil iuri tam inimicum, quam is. Pro
Nihil es3 exitiosius eluitatibus,uibit tam contrarium iuri est legibus, nihil minus ciuile his manum,quam constituta est composita Republiea quicquam agi per vim. 3 .de Legib. Silent leges inter arma, nec se expectari iubent,eum O qui expectare uelis,ante inium paena luenda',quam iusta repetenda.Pro Mil.
partes. 3s Iu D p x eΠ is,quem non minus bene de nobis exsimare, quam secundum nos iudicare ueli
Semper tuiquus es3 Iudex,qui aut inuideri aua fauet, debetque in iudicio imbecillis esse inuidia. Pro Plan. Abducuntur nonnunquam Iudices ab institutis suis magnitudine pecuniae. 6.a 7.in Vere. Ingentes diuitiae,iudiciorum religionem,ueritatems solent perfringere. 2. Act. in verr.
Prura iudicant homines,aut amore, aut cupiditate,aut iracundia,aut dolore,aut titilia , aut spe,aut timore,aut errore,aut aliqua permotione mentis,qMam ueritate, aut praescripto, aut iuris norma aliqtar, aut iudicii formula,aut legibus. secundo de Orat.
sapieulis iudicis, meminise , se hominem, cogitaresbi tantum esse permitsum,quantum co-m4μ nsit, se creditum. Et non solum sibisti ρο- testarem esse datam, ver-m etiam fidem babitam
96쪽
46 sEM TENTI A sesse memini Jerposse quem oderit, absoluere ;nou otiris,condemnetre, &semper non quae uelit Vse,sed quid lax,ct religio coeat,cogitare. An maduertere,qua lege reus citetur, de quo reo cognoscat,quae res tu quaΠioue uersetur. Cὰm hae sunt uidenda,lum illud eΠ bominis magni Iudia eis atque sapientis, habere in consilio legem dem religiovem, equitatem. libidinum autem,et
inuitam,metu, cupiditaιes omnes amouere. ma
ximi asim re conscientiam mentissuae, quam aD s immortalibus accepimus,quae a nobis diuelli non potest. Pro Clu. Cum iussici dicenda sevientia est, meminerit, se Deum habere testem,id est,mentem suam,qua
nihil bomiui dedit isto Deus diuinim. g. Ossic. Est sapientia iudicis in bot,ut non solum quid
possit, sed etiam quid debeat,ponderet nec Pau-tumsibi permissum,meminerit,sed etiam quatenus commissumst. Pro Rabir. Psbu. Laborare debent iudices, nou modo quid di- eant pro teHimonio ed etiam quibus uerbis utatur,ue quid minus moderate positum,ne quid ab aliqua capiditate prolapsum uerbum esse uideα-tur. Vultu aute laborare,ue quasignificari ρομsit fu picio cupiditatis,ut 9 cilm prodeunt,existimatio sit quaedam tacita de illis pudoris ac religionis, est cum discedunt ea diligeuter conserua
ta ac retenta se ideantur Tro Font.
Ne, coutra Rempublicam, neque contra iusiuraudum ac fidem , amici causa uir bouus faciet, uesi iudex quidem erit de ipso amico. ponit enim stersonam amici, cism induit iudicis. Nanis omnia facieuia sui, que amici uelint, non amicitiae tales,sed colurationes putandae s nt. 3 . siclorum.
97쪽
officiorum. Iudicis semper es7,uerum squL2. N. Est boni ruisicis, paruis ex reb;u coniecturam facere uniuscuiusque , ct cupiditatis inconti
tavistia mouetur. I. A I.in Verr.
. . Scrstum sequi , calumniatoris se boni uerὸ Iudicis,uoluntatem scriptoris, auctoritatems de fendere. ina lex euim, quod senatusiousultam, quod magistratus edicitum, nou Asirmari aut conuellipoteΠ, s ad uerba desectere uoluerimus,
consillim autem eorum,qui scri feruiit, rationem auctoritatem relinqωamusὸ Non enim ex
uerbis pendet tu ed uerba seruiunt hominum cousses, , auctoritatibus ; uec uerba ueniunt in iudicium edea res, cuius causa uerba in i ges coniecta sunt. Pro Cccin. Dubium non e Η, quin omnes omnium pecuniaepo sunt in eorum potestate,qui iudicia dant, meorum,qui iudicaut cum nemo nostrum postit ades Das,nemo fundum, nemo bona patriae obtinere, cum ad iudicandum detur iudex nequam,ct leuis qui de iis iudicet. s. Verr. Praeceptores. N v L L v M munus Reip. a ferre maius, melimve phomus quam si doceamus atque erudiamus iuuentutem , 'spraesertim moribus atque temporibu3, q ibus ita prolapsa eli, ut omnium opibus refranauda atque coerceuda st. 3. de Diuinat. Nudi bonarum au.om magistri uou beati sqtandi,
98쪽
eandi, quanuis eoufetinerist uires, atque desere rint. Cato blator.
Pιdagogi negligendi non sintsed quodammo
do colendi. Lelius. N emo est nostrem liberaliter eduratus cui non educatores,cui non maristrisui , atque doctores, cui non locus isse mutus,ubi ipse alius, aut iam sest, cum grata recordatioue in mente uersetur. Pro Planc. Iidem erant antiquitus uiuendi aceptores Metua diceus. 3 .de Orat.
Ciuitas. 37 C et v x T A S in seditisne no potψὶ esse bea
Proprium eΠ riuitatis atque urbis, ut se I bera , ct nonsolicita sua rei cuiusque cunodia. 2. m. Milites perire,in melius,quam in sua riuitate ne armorum prasidis nou posse uiuere praesidium
charitate O beneuolentia esuiu eptum oportet esse,non armis. 2 .Phil. Illa non eΠ esuitas , cum leges in ea nihil -- lant,cum iudicia iacent,cum mos occidit patrius. Parad. .
In bοe uel maxime uitiose en tauitas, qua largitione interposita,uirtutis O dignitatis ob ista solet. De Pet.consul.
RV I periculum nou timet, proposita in uia dia morte sena ,qui nihilo segnius Rem. defen
99쪽
uis uere , O ciuis putaudus est. Pro Milone. Ciuis eΠ is,qui patriam suam diligit, ac bonos omnes saluos incolumns desiderat. In Vat. Ab omnibus, huiusmodi eluis laudandusae dia ligendus est , qui ninsolum Ret . Huem immota remoue uerum etiam seipsum eiusmodifore profitetur ac praeΠat,ut sibi non modo communi uousate uirtuyis, atque offf,sed etiam ut quadam magis necessaria ratione,rerilist,bonestes uiuendum. s. Act.in Verr. Guem oportet aequo et pari cu ciuibus iurexere, quesummissum est abiectum,neq;ses rentem;tum in Rep.ea ueste, qua tranquilia ei ho
uvenis,quam abesse a ciuilibus controuersiis. ad Att. 9. lib. epist . Ciuis non est habendus,qui civile bellum Gncu
Ingratus est,iniustass ciui qui armorum pe--ulo liberatus, animum tamen retinet armatu. Pro Marc.
Civem abboste,non natura ae loco, sed animo, finis, distinguimus. Parad. q. Im O audaces,est mali. O perniciosi cives pse tantur,qui incitant populi animos adseditionem, aut qui largitione caecaut mentes imperitorum, aut qui fortes O claros uiros, bene de Republica meritos, in aliquam uocant inuidiam. Qui ueroseleratorum impetus, ct conatus represserunt,qui auctoritate, qui fide, qui magnitudine animi,cois saudacium restiterunt, j boni clara
100쪽
s' SENTENTI Aa Respublica,& Patria. 39
tatis est,pro qua mori,ct cui nos totos dare,ct in qua omnia nostra ponere,o q si consecrare debemus. 2.de Leg. Eo omnis uitae nostra ratio transmitenda est magnam nominis nos7ri famam, ex maximuin Rempublicam merisis collati posteris relinqua
Bono uiro. Lalius In Mam'. I I. Omnibus bonis expedit,saluam esse Rempublicam .Pbilip.Iῖ. Laudandus est, is qui mortem oppetit pro Re εpublica,qui doceaticiariorem esse patriam nobis, . quam nosmetipsos. Estque ista uox inhumana o lscelerata eorum, qui negantse recusare, quo mi- fnus ipsis mortuis, terrarum omnium desagratio consequatur. 3. de Finibus. Qui pro Republua ultam reddiderunt,nusquamebercule eos mortem potiμs, quam immortalitatem assecutos putaui. Pro Planc. . . Nihil est ex omnibus rebus humanispraeclarim aut pra Hautius,quam de Republica bene mereri. Ad Planc. Famil. Io.
omni timore deposito debemus libere Reipubliea consulere. Brut. ad Cic. Fam. II. Imitemur nostros Brutos. Pro SeΗ. De M