Physica vetus et noua

221쪽

xos Libri secundi

Quemadmodum terminare, & Continuare , opponuntur, silc termini continuansCS , terminantes incompatibiles sunt. Continuantes enim non sunt acta termini: sed solum potentia: terminantes autem sunt actu termini. QVare termini lationum continuantes sic efferun

tur ; non es his mobile , sed immediate Foss

erit: non es his, sed immedia ἡ ante fuit. His verbis significatur terminus potentia, nempe locus, ubi finiri motus,&incipere potuit. Per ha C autem verba his est: significatur terminus , & negatio, motus. Nempe locus determinatus ubi est mobile sine motu licet illum vel modo acquisierit per motum , ω Vocatur terminus ad quem: vel ipsum mox relicturus sit, & appellatur terminu S a quo. Hic terminus significatur his verbis, est hi Cimox non erit: ille autem his: est hic, modb non erat. His igitur semper determinat locum, ubi est. Vel non est, mobile : ubi est, quando affirmatur Cum negatione motus , ubi non est ; quando negatur cum affirmatione motuS.

222쪽

De causis lationis.

SVsi ac Tu M lationis est corpus fguratum exi stens in mundo , seu Consistens, seu fluidum, & est pars materialis

Causa formaιs lationis est , definitiolationis, siue sei resultans ex toto mobili , cuius pars formalis est locus, a quo,& ad quem, fit motus. Causa finalis est ubi certum, ac determinatum

Causa efficiens est principium ferens, sue intrinsecum mobili, nempe corpori figurato, quod denominatur ferri, siue

extrinsecum. a- Ex dictis patet, in Iatione esse consideranda, mobiae semedium se principium : Mquia medium non intelligitur nisi per extrema, quae sunt locus, unde incepit latio : M locus ubi desinit: consideranda quoque sunt illa duo loca, ut latio. & Ω-tionis species, intelligantur Primae sunt in loco, M ad locum, ex quibus aliae

Eomponuntur.

223쪽

Libri letana

AD quorum intelligentiam concipiendus est mundus asectakilis in

Caelo empyreo, tanquam globus in oris he , tanquam medium in extremo , tan quam Centrum in Circumferentia , tanquam locatum in loco. Formalitas illa, quae resultat ex tot quod componitur ex muriis , velut con tento, seu parte materiali , M superiicio Concaua caeli empyret,utin, inente,sea parte formali, Vocatur et bi mundi. ι Nisi malis ex doctrina peripatetica locum mundi constituere in illius medio, cuius superficies est mismix ifixis Atti rer, non Vt Circumferenti ae , Me orbis e sed ut centri, siue globi.Centruin enim,& circumferentia; globus;& orbis continentur inuicem, re Continent suo modo. Et certὸ, si extra mundum mobis mihil esset ι alius mundi locns; quam ipsius centrum constitui non posset: verum communiter pro loco semitur superfi-

His positis, latio diuiditur in eam,quas est in locis, & eam, quae est ad locum.

224쪽

Latio, quae est/n loco vocatur conuersior quae est ad locum retinet nomen Commune laetionis. Itaque motus locali, dixi id itur in conuersiovem , ct latronem. Pereonuersionem voriam mouetur secundum partes : per latimeren totum ipsum mutat locum. Conuerso Conuenit firma mento. Sic enim mouetur, Ut ipsum to-hum maneat in suo loco: partes autem 4llius mutent locum, sibique succedant inuicem in locum. Hic motus est circularis , quia fit circa immobile : talis est axis mundi , cuius medium est globus terraqueus; extrema veIo sunt poli mundi. De hoc motu fuse dictum est in Sole Ramma q. 3 Lationes,quibus totum mobile de loco transit in locum, diuiduntur in rectas, E non rectas. Recta sunt super lineam

rectam, seu breuissimam inter locum, seu terminum 1 quo: &locum, seu terminum ad quem. Non recta sunt super lineam obliquam, &cur aen. Ob Iiqua distinguitur angulis , siue rectis, siue non rectis, hoc est acutis, vel obtusis. Acuti sunt ninores, obtusi maiores rectis. Super hanc lineam fiunt lationes obli

225쪽

21x Libri ferendi

quae,& reflexae. Curva est linea , quae cum recta non sit, nullis tamen distinguitur angulis: dc diuiditur inoualem,ω circularem: partes huius Omnes aequaliter distant a centro , partes illius inaequaliter super has lineas fiunt lationes Curvae , & circulares ; eaeque simplices.

Mixtae lationes Componuntur CX rectis & non rectis: quales sunt eae, quae - vocantur spirae, siue helice : quae sunt triplicis generis , nempe conica , supra superficiem coni : cylindrica supra superficiem cylindri :sphaerica supra super- ficiem obarae , seu globi. Spira circularis est , quatenus est circa Centrum, quod perpetuo mutat: recta quatenus est de loco ad locum per linea, quae potest esse distantia breuissima, composita

ex centris conuersionum. Sic mouentur

planetae, quatenus simul conuertuntur ad Occidentem, & feruntur ad Septentrionem , vel meridiem. Quatenus enim circa terram conuertuntur, tenduntque ad occidentem , motus est circularis: quatenus autem feruntur a Septentrione ad meridiem, vel contra, potest maduci linea recta composita ex cetris, per

qua rectus fiat motus de uno loco ad altu.

226쪽

Porro hic uotandum est, nusquam in mundo fieri mutationem loci, quin Corpus , quod locum alteri cedit, moueatur in locum illius, cui locum cedit: vel al- , rerum eo moueat sic,Vt ab uno principio fiat motus eo, unde movet. Hoc si fieri non potest ε, non fit loci mutatio, ut optime docet D. der C res in sua Physica partea. pag. II.

ARTICVLvs VIII. De principiis lationis. sis uiis est ab aliquo principioia efficiente r principium lationis, quod est causa illius efficiens, est ipsi mobili vel intrinsecum, Vel μιrinsecum. Quando principium lationis est intrinsecum corpori, quod fertur; mobi Ie dicitur ferri a se. Quando est extrinsecum, mobile fertur ab alia. Omnis latio, quae

conuenit per principium extrinsecum re-- uocatur ad lationem, quae conueniat

per principium intrinsecum. Duobus modis principium lationis est inuissi cum mobilit altero, quia est ipsum totum mobile: altero, quia pars est naturalis ipsius mobilis: hoc poste-

227쪽

Bibri feranssi

riori modo conuonte mobili pags momuens. ω pars mota. P 3s mouens eo

pars corpolieta mouens per se mora. Latio, quae conuenit molesti per principium ipsi per se intrinsecum, dicitur naturalis: quia est a propria ipstus corporis, quod fertur, natura. Sic motus membrorum est naturalis animali,quando est

Quo maius est Nu ipium natur is lationis , eo maior, id est,cclorior , diutus- , nior, fortior, & amplior est, caepexu paribus, latio: quja maior est virtus motrix.

228쪽

Corpus, quo remotius est a principio mouente, siue intrinseco, siue extrinseco , eo, c*teris paribus minus fertur. Qui vixtus sitia minus potest in distas m m in propinquum. Plus enim, caeteris paribus, est resistentiae in remoto, . quam in propinquo.

ARTICUL 'S IX. De primis lationum principiis. - νOVie avio sextur, vel a se fertur, vel ab altu. inae tiruntur a se , feruntur a principio intrinseco : quae feruntur ab alio, feruntur ab extrinseco. Ouae feruntur a principio infrinspco , per se feruntur: quae feruntyr a princi pio extrinseco, feruntur per accidens, & vehuntur. Quae per se feruntur immundo, feruntur Vel ac medio ad extremum, vel ab extremo ad medium. Prioris lationis principium vocatur leuitas: posteriorix ,'rauitas. Quod vehit; corpus α se diuisum mouet illudque vel simpliciter vehit, vel pellit, vel trahit. Quod simpliciter vehit, ita communiescat vecta suum motum, ut ex vehente vecto fiat unum mobile. Sic ea, quae

229쪽

iis Libri secundi

naui, aut curru vehuntur, unum fiunt Cum mul, aut curru mobile: quod pellit, a se movet: quod trahit, ad se mouetr quod vehit, s ecum fert. Quae mouentur

grauitate, aut leuitate; aliud per se pellunt quia per se tollunt medium inter se,& locum naturalem: trahunt peracis acidens: quia non feruntur , quin aliud Corpus ipsos Consequatur, hoc est in ipsorum locum feratur. Quae mouent per magneti sinu, per se trahunt; pellunt per accidens, ut constabit ex iis, quae dicenda sunt de magnete. Fluidum a consistente, &consistens afluido vehi potest. Sic nauis vehit aquam , dc Vehitur ab aqua. Racitas, ut dictum est priore lib. q. 2. dest principium leuitatis; densitas aut mgrauitatis: siue densitas sit quantarum' a partium penetratio: siue non; quo posteriori modo sumitur prioris libri quaestione secunda. Hypothesis enim rari, ac densi duobus modi fieri potest: altero, quem eX-plicuimus q. illa 2. altero , quo dic mus densiim corpus illud esse, cuius partes

extra sunt, di intraieXtra per extensionem; intra per peuctrationem z raram S e

230쪽

vero illsd esse, cuius partes extra sani, se non intra :&sic ab initio mundi creatas fuisse quamplurimas corporum simplicium, de naturalium species , cuiussi bee

agentis naturalis motu, M actione Niores: hique adeo nulla virtute naturali

Hae species sint velut numeri. nam quemadmodum unitates duae simul unitae speciem numeri, qui dicitur Blanarius , constituunt , tres aliam speciem; & sic de caeteris r ita penetratio duorum Corporum,unam faciet speciem densi; penetratio trium, aliam: &sic de

Pro diuerfitate, & numero specierum corporis fimplicis, atque adeo rari, ac densi; variae, ac multiplices erunt grauitates, & levitates intra leuitatem simpliciter , quae conuenit raro simpliciter: quale est corpus absque penetrationC, & grauitatemsimpliciter, quam probabile est conuenire materiae partis auri. Quae mediae sunt inter hanc leuitatem, 'Sc hanc grauitatem , faciunt partim leue, partim gruie : leue, respectu grauioris; graue, respectu leuioris: sic ae-xem doc.it plerique esse grauem ad ra-