Physica vetus et noua

231쪽

iis Libri fecundi

tionem ignis , & leuem ad rationem

aquae.

Porro haec duo prima lationum principia leuitas, & grauitas, ut simplicibus

corporibus immediate conueniunt; ita his mediantibus conueniunt miXtis, suntque per unionem ac mistionem diis uersae speciei non minus quam ipsa mixta , quorum naturam propriam, siue eL sentiam consequuntur, 't propripta ges. Gravitationis , M leuitationis , domibus dicendum est art. II. gr uitas, leuitas princi pia sunt ea magis, caeteris

paribus, hoc leuitans, & illud grauitans, quo magis exte sum est individuum speciem participans. Haec de primis latio num principiis iuxta utramque leuis, εο graui bypothesim.

ARTICVLVS X. . Disinctiones talionum per mobile medium terminos, o tempora.

MO si ιε est magnum, aut paruum fluidum , vel conse fens mobili

magna luris denominatu Vna i mul tum scilicet spatium occupans: a paruo parua. Α consistente sumit nomis lationis,

232쪽

per lationem totius, S resistenti m eon-xigui, - actu am, quoi remstam viaspasi am, quanda si t. Mobilis in latione consissentis , partes eandem inuicςm, & eum stis centro ser .aox habitudinem non autem Midi a miis: sed illa mutant. Suam cuique m dies medium: nompe

Quo maius est mobile, , o aeteris parixibus, colerior est latio et quia maius a quali tempore deo rit mariam, seu Maestorem inoum 1 fieri quidem potest, viri sima reharua suus 3ssignetur tormimet, a quo, SI ad quem l vexumqtis aeque ac

seda , & recodat, eodem temporo: ae filucul adaequatvxconsideretuFi, ut maiori est in tot locus; sta motua exit Celeri rior : quia r ius illud motale, pari tzmάpore, maiorem mutabit locum, seu maius decurret spatium : hoc intelligendum est de vera celeritate: si cnim sumatur celeritas pro latione decurrentis

233쪽

s16 Libri fecundi

medium plura Continente aequalia mobili Ioea non communicantia; quo mobile est minus, eo caeteris paribus , celerius fertur. Sic mus moueri posset celerius quacumque maxima naue,mota celerrimὸ. '

Medium potest esse longum, se breue p

potest esse rectum s curuum. i A medio loreo, latio denominatur longa s breuis a bseui it a recto, recta ; a curuo curua. Tempus lationis est multum puelpaucum. A multo latio dicitur distarnara pauco, contracta. Α magno medio, Mpauco tempore, denominatur velox: χhreui medio, & multo tempore, denOminatur tardis. A sex locorum differe tiis , sex quoque lationum sumuntur denominationes. Loca in mundo sunt

Oriens, Occidens, Meridies , 'eptentrio, Tenith, Nadiri respectu hominis in nostro hemisphaerio constituti, &ad

Orientem conuersi, ante,retrb,siue pbstr

ad dextram, ad sinistram: supra, siue ad Zenith, infra, siue ad Nadir.

iadi

234쪽

ARTICVLvs XI. De inuisse. i. VIn sistuntur a propria natura, quiescunt. a. Quae sistuntur ab alio, sistuntur a

Contiguo.

3. Quae sistuntur a contiguo , minus feruntur, si feruntur. . Quae sistuntur ab immoto contiguo minus feruntur, quam, quae sistuntur a mobili: hoc enim, si non mouet, remo uet: illud autem neutrum per se facit. Pars in toto suo naturali quiescit ut in loco proprio. Immotum dicitur duobus modis: altero, si non mutet locum, neque secu dum se totum, neque secundum parteS; altero si mutet locum secundum partes: non autem secundum se totum, ut firmamentum et quod totum manet in suo

Potest item una pars totius moueri, aliis immotis: quia potest unus actus Couenire uni parti, & non conuenire aliis;

quod est unam partem distingui ab aliis, Per aliquem actum sibi peculiarem licet

235쪽

1 a Libri sieeundi

enim partes entitatiuae sitit unum actu per totum, siue per actum totius et quia tamen essentialiter sunt multa potentia, possitnt diuidi per varios actus: sic partes materiae totius mundi b&non alia rautione, diuiduntur. Vix autem fit latio unius partis aliis eiusdem roim, pactibus immotis, absque motu corporis diuersὰ rationis, quod illis permixtum sit. s. Corpus, quo remotius est , si'nm; ho minus impeditur 1 motu: cui consequens est, ut quo longius est filum, quo pendet plumbum v. g. in aere, eo minus plumbi motum impediat. Ergo plum hum pendulum facilius conuertitur;&sursum ab aere, M deorsum a graditate; caneris i hoc est, agento,uirtute,medio, i&impedimento) paribus.

Actio magna minuit celeritatem r CC Ieritas magna minuit actiomem. Resistentia maior utriusque causa est. Actio enim mamna est, quae multum extenditur : & celeritas magna , qua magnum spatium decurritur pauco i mpore.

Minus ferri diuisibile est in infinitum. Vnde lationes diuiduntur in sensibiles, O insensibiles, Ut ipsa corpora. t Lationes insensi les diuiduntur in eas.

236쪽

quae simplieiter sunt insensebius , x eas quae non sunt sensibiles , nisi post aliquod rempus sensibile. Lationes, quae per totam hominis vitam sentiri non possunt, hoc est sensu distingui possunt appellari insta uessimpliciter,nempe respectu unius, & elucdem hominis . .

Quorum latio est nse sibilis plici ter, ea dicimus quiestere, licὸt re ipsa

ferantur.

- De leuitatione se grauitatime.

tenvio per suam grauitatem,

vel mutat locum , vel constituit aliud corpus in statu violento, grauitat. Eadem est ratio leuitatis. Omne Corpus quod leuitat , per ali quam saltem suae lationis partem Dece dit , mundi ontro,accedendo ad extremum. Levitas enim est principium motus sursum, neque alid mouet,nisi mo tum iam inchoatum alio determinene eorpora vicina.c Omne corpus quod grauitat, per aliis quam saltem suae lationis partem acce,

237쪽

dit ad centrum mundi , recedendo ab Cxtremo. Grauitas enim est principium motus deorsum, neque alio mouet nisi motum , iam inchoatum alio determinent vicina corpora.

Gravitatio est latio cuisis principium est grauitas. Potest sursum es e per accidens in ea parte mobilis, quae fertur propter coniunctionem cum altera descendente, 6c impeditur ab descensu : hoc patet inbi lance. Accidens autem dicitur, sine quo est, vel esse potest res cui conuenit.

Ergo accidit grauitationi, sine qua gra- .uitas est, vel esse potest. Quod hinc, NI inde parem habet grauitationem, aut leuitationem est Centrum grauitatis , aut leuitatis . . Centro grauitatis respondet linea directionis, nempe quae recta est a Centro mundi, ad Centrum grauitatis per medium corpus, cui Conuenit grauitas.

Si centrum grauitatis sistitur , totum corpus per se graue,& consistens sistitur, quia tota grauitatio pendet a cεtro grauitatis. I dem esto iudicium de centro leuitatis. Quo pars grauitantis est propior centro grauitatis, eo magis grauicat; quo

238쪽

quasti. IX. iis

Qua patie grauitans sistitur, illa grauia alio finitur. Non grauitans iunctum grauitanti, acci dii grauitanti. Non grauitans motum a grauit ante mouetur per

accidesns, id est, non per se, sed per gx

uitans . cui adhaeret. Quod mouetur a grauitate per accidens, minuit grauitationem. Gravitans additum grauitanti, grauitationem auget.

Quod grauitat per se, M per accidens, partim mouetur, partim sistitur. Quod partim mouetur, partim sisti.

tur, lationem habet curuam. Grave positum circa leue, aut minus. graue natura sua leuitat. Grave de loco in locum non inferum transferenti resistit: quia grauitat: sic vase aqua contenta alio transsata, refluit rnempe quia per suam grauitatem loco suo inhaerens, ponenti se vasi extra locum illum resistit; eoque magis, quo celerior est vasis motus: nam quemadmodum plus est motus aequali tempore, quando celer est; ita plus est resistentiat aequali tempore,respondentis illi motui. Cum enim motus non sit absque resistentia alioqui fieret in instanti) ubi cae-

239쪽

teris paribus, plus est motus, plus quoque est resistentiar. In hac autem vase Contentae aquae r sistentia est compressio: atque adeo mu . tatio, & motus spirituum, unde sequiis tur aquae refluxus. Sic pillula intubo posita resilit ad tu-hi motum. Ponitur enim per talem motum extra locum, Cui adhaeret per grauitatem. Ergo tubo sic mouenti resistit, Ex resistentia sequitur Compressio me- dij capacis compressionis: ex illacomia pressione , motus spirituum t ex motu spirituum,motus pillulae. Medium enim inter mouens , ac sistens mouetur , ac sistitur : mouet ac sistit: utrumque Comagis, quo vicinius est principio.

Quod hic dicitur de graui, idem o

contrario dicendum est de leui. Gravitatio, & leuitatio, naturae compositae , sistuntur ab intrinseco, nimi-xum a parte Contigua quidem , & extrinseca graui & leui: sed intrinseca mouenti, & ipsum per se componente. Cui consequens est, huiusmodi grauitationes & leuitationes sic temperatas, esse

naturales Iori. Gravitatio, & leuitatio naturae com-

240쪽

postae possunt esse , haec deorsum, illa

sursum, propter resistentiam contigui extrinseci quidem grauitanti,& leuitanti, sed tamen intrinseci mouenti. Sic spiritus solares etiam a leuitate in

terram feruntur per accidens.

Latio composita squae nimirum est naturae composita: ὶ grauitationi quidem, L leuitatiorii, accidit: compossum enim accidit simplici: per se tamen ipsi composito aduenit. Sic latio spiritus solaris etiam ad terram , mundo per se conuenit: sic erectio pedis , & aliae

lationes spontaneae per se Conueniunt animali. . Eb, Caeteris paribus, maior est reste xio, si mobile reflectitur; quo Vehementior est latio.