Physica vetus et noua

41쪽

Libri primi

turalem ad figurationem: activam; ad figuram sphaericam : passivam i ad alias figuraa. Impotentiam activam ad lationem versu centrum: potentiam passiuam ad alia loca.

tias ad centrum & figuram sphaericam am- u.is: ad alta loca, SI alias figuras ;pissimas habent mediocres.. Potentia ad centrum activa in aqua, ma- ιior est quam in aere: passiua ad alia loca; maior in aere, quam in aqua. Potentia ad figuram tum activa, tum pas- sua, maior est in aere quam in aqUa. 'Porentia activa ad figuram sphaericam vocatur rur Ias: passiua ad alias, vocatur de tas. Potentia activa ad centrum mundi, vo Catur grastitat: im potentia; l IIas. Potentia passiua ad figuram alienam vocatur hin dii se impotentia; ccitas. Potentia ad diuidendum, ac dilatandum aliud corpus per rarefactionem, qualis est in aethere, vocatur calor, seu potentia natu. ratis calcfactiva.

Potentia ad constringendum aliud per icondensation em quae fit per pulsionem, Vocatur frax , seu potentia naturalis frigefactiva Quid sit condensatio per pul- ssionem dictum est. Terreae particulae sunt in octro mundi per

42쪽

βuaestio I t. 2.

a pleas diuisae sub toto, quod dicitur aqua:

sunt 'aves , densae, sicca , ac frigide. Aqueae particulae sunt, partim in terra, quatenus implent eius spatio la: partim supra terram per aereas diuisae sub toto, quod

dicitur aer. Graues, rara, humiara, aό fgidabunt mediocriter.

Aerear particulae sunt , partim in aqua, prout illius complent spatiola: partim super aquam per aethereas diuise sub aethere: ubi

Componunt totum, quod vocamus acrem . L eues, rar e, humidae, π calidasunt mediocrieteri Ethereae particulae sunt leves, rarae, h ιmι-d.e, calide. Sunt partim in aere, Cuius imia

plent spatiola: partim supra aerem, sub mu-di superficie: ubi faciunt Vnum totum continuum , quod a centro remotum, S extra propriam figuram positum, mirabiles facie gyrationes, diuisiones, ac penetrationes, aliorum corporum simplicium t mundum enim absque mixtione consideramus) unde innumerabiles oriuntur motus, ac species mixtorum corporum per sui intrusionem, Maliorum simplicium Vniones, ac proporLIO.

Hinc oritur haec inter aethereas, M alias particulas, differentia: quod hae semper dividantur per illas: atque adeo numquam Vniantur simul absque aliquo diuerta ratio-

43쪽

18 Libri primi

nis intermedio corpore: quae causa est in ipsis figurae sphaericae: partes enim eiusdem ra- ionis , & humidae sunt aequaliter in suo toto,nisi adsit impedimentum, vel intrinsecu, quale potest esse grauitas in aqua: vel intrinῶ secum, quale est corpus contiguum minus humidum: partes autem aethereae faciunt totum per naturam diuisibile in minora etiam minimis illis naturalibus. Quartum igitur hoc elementum, & maiores habet,&minores, quam caetera elementa, particulas. Estque ad rationem illarum forma pam is, quae tanquam instrumentum diuinum dat mundo formam, & ornatum. Hactenus de raritate, ac densitate, accidentali: & hypothesi quatuor element rum; Vt corporum simplicium. Redeamus ad hypothesiim duorum, nempe densi, ac rari substantialis.

ARTICVLVS V. Varia de iiiones ac diuisiones ex supradictis.

COR Pus , Quantum, Extensum distin

guuntur formaliter & realiter i sed una sunt entitas,sive non distinguuntur en litatiuE. Corpus est ens ex partibus extra partes. Quantum est ens diuisibile in ea, quae insunt, quae post diuisionem sunt hoc

44쪽

βuastio II. 29

aliquid. Extensum est id quod facit, de

replet spatium. Quantum diuiditur in magnum M paruum. magnum dicitur quod in multas aequales uni certae partes diuisibile est. Quale est in mundo firmamentum. paruum, quod in paucas: qualis est in

mundo terra.

Extensum diuiditur in valde extensum, dc parum extensum. Valde extensum est, quod uno minimo naturali amplum facit, & replet spatium, &VOCatur rarum, qualis est aer: parum extensum, quod uno minimo naturali angustum facit & replet spatium, dc appellatur densum, quale est aurum. Hinc sequitur quaestionem an sit quantum, diuersam esse a quaestione quantum sit priori enim quaeritur an sit diuisibile in partes uni certae aequalest posteriori ve - ο, in quot partes sit diuisibile. Quantum praeterea diuiditur in longum , latum M profundum : cui diuisioni respondet diuisio arithmetica simplex, radicalis dc cubica. Rarum valde motivum, leue , calidum , de humidum, sunt una quidem

45쪽

3o Libri primi

entitas,at formaliter distinguuntur.Dε- sum, parum motivum, graue, frigidum 8c siccum, una quoque sunt militas, at formaliter distinguuntur.

QVAESTIO III. uanam sint species mixti perfecti.

ORPUS mixtum diuiditur in mixtum primum , mixtum fecundum, se mixtum tertium: mIxtum primum componitur ex denseo , tanquam materia partis, & raro, ut forma partis. Mixtum secundum componitur ex cornpositis ex denseo se raro: mixtum tertium ex mixtis secundis. ARTICVLVS I.

Qpothesis ad inlesistendam mixti primi

naturam.

VT autem intelligantur variae compositiones ex raro 6c Denso, quibus fiunt, ac distinguuntur El menta , Malia tota naturatia, seu corpuscula.

46쪽

Quaestio III. 3IGlobulus, quam fieri potest minimus

eX rara , tanquam extremo , M denso, tanquam medio, Vtroque paris profunditatis concipiendus est, ac diuidendus diametraliter. Primum, in octo partes aequales compositas,Vt patet, ex raro, ct

denso : deinde singulae partes in duas,

quarum altera sit minimum naturale denssum: altera minimum naturale raram. Haec minima sumuntur pro partibus materiae , siue subiecti: sunt enim minima partium globuli: sic habemus

sexdecim partes materiae densi: Octo partes materiae rari: dc sic rarum ac denseam distinguentur; si dicamus, in pari materia rarum occupare magnum ; densum Vero, paruum spatium. Intellige autemper materiam rari, portionem rari: per materiam dens, portionem de seu materiam totius, non autem materiam par-ris,ut patet ex supra dictis. Densum enim,& rarum, ita sunt m Ieria partis, nempe densum, & forma partis nempe rarum , Venon constent materia, O forma partis.

47쪽

32. Libri primi

De Elemeniis.

HAEc minima sic uniantur , Ut rari septem sint particulae, una densi, fiet ignis: una rara & septem densi, fiet terra: sex rari & duae densi, & fiet aer: sex densi, & duae ruri, fiet aqua : fiant

aliae proportiones ; alia fient tota naturatia , quales sunt spiritus m teriales. In his Elementis, ac spiritibus, manent virtutes dens & rari simpliciter, non formae partis : tum quia fiunt materia totius Elementi: tum quia , Ut supra dimina est , tales formas non habent: manent igitur secundum entitates, Vnde Oriuntur virtutes: at non secundum for-m , neque secundum denominationes; quia tota illa non sunt simpliciter den is, neque simpliciter rara: rarum enim simpliciter includit negationem densi, Meorum quae ipsum per se Consequuntur: densium item negationem rari, & proprietatum illius. Aqua Vero, ignis, terra aer , aliaque primae mixtionis Corpora talem negationem non includunt, cum entitates utriusque , atque adeo

48쪽

α uastio III. 33

virtutes participent: denserem Vero dc rurum simpliciter, denominationes ac formalitates perdunt per Unionem : transeunt enim in totum, cui conuenit deno minatio & forma : Vnde, quemadmodum duae unitates desinunt esse numerus binarius, sit adsit lenia unitas: ita rarum simpliciter perdi ationem rari simpliciter, si iungatur denseo: & quemadmodum adueniente tertia unitare Ginu merus ternanus; ita ex raro, or densso, simul unitis, sit mixtum: mixtum scilice tprimum; ignis, aer, aqua se terra, SI Vari; spiritus materiales, pro Varietate prΟ

Ex dictis inferes, mixtorum pr7morum esse varias species, quae diuiduntur in elementa, 'iritus maιcriales, ex quibus Componuntur mixta secundi , ut mox dicetur; Et patet ex eo, quod corpora diuidi possint in corpuscula: Meadem sit iratio compositionis, &diuisio

nis.

Hic vero notandum est 1. Quemadmodum diuiditur mundus in superiorem SI inferiorem; in caelestem ac terrestrem: sic aerem, & aquam diuidi insuperiorem, & inferiotem: in caelestem,

49쪽

3 4 Libri primi

& terrestreiruacrem quidem in caelestem, qui supra lunam est, eo putior ac subtilior, quo propius accedit ad stellas: Mierre em, qui est infra lunam: appella rique potest aqueus, sicut alter, aerherem. Aquas Vero in superis,quae sunt circa firmamentum in spatio,quo stellae micant, possuntque dici in eae : M inferas, quae sunt apud nos,possuntque dici terrem supera per astrorum motum dissipatae ac cedentes ad polos, & factae densiores, descendunt in terram, iuxta partes a se in te remotissimas, scilicet polos: in earum locum ascendunt per motum, & actio nem solis inferae mutatae in vapo res: M quia ipsae sunt semper Unitae , magis quidem, & minus, particulis ignis, aeris & terrae, sit elementorum circulatio per ascensum ex orbis terraquei zona torrida, & descensum per polos. Haec duo elementa , nempe aen,& aqua, non quidem pura & simplicitertiornogenea; sed cum aliis permixta j licet liquida , non. minus replent mundum, quam solida, dura & sicca: neque

enim minus habent Partes extra partes& impenetrabiles: hoc solum habent quod facilius moueantur loco & diui

50쪽

dantur: unde dicuntur subtilis. Sic auiatem corporibus illis , atque aliis plenus est mundus, Ut non possit magis repleri: ac proinde rarefactio, quam aliqui tribuunt potentiae materiae', absque ad

Uzntu rarorum corporum , non est admittenda : facilis enim esset pene ratio, scamaior mundi repletio , si tam facit

unum corpus rare fieret aliis linmotis 2 condensatio item quae oriatur ex sola materiae poteria, sine recessu corporumά non est probabilior: tum quaa sunt in mundo corpora; quae licet conssent muteria, nulla tamen vi naturali condensa

ri possimi: quale' est mixtum ex aere, M stanno aequalibus: tum quia sic plenus

est mundus ut vacuum non admittat:

quod tamen facile contingere Evnum corpus absque aliorum t irefactiones quam tamen in hac sententia oon malgis inseri, quam calefactio Iuno corpore frigefactionem in aliis in minorem in mundo locum occupare per illam Condensationem posset. Certe: , si non detur vacuum, semper, atque addis per se, densitas in alio raritatem produce L. Praeterea, qui aspirat, facile densabit, Scrarefaciet aerem: ergo pondus pectori