장음표시 사용
41쪽
proseiam Fu- ea si nimis, H inbilissi addim sadientiὰ esse mutare, sebum m meoM,Vetu , verumque effatum sui scissa hae a pluribus uoluenda sint, cin plurium quod etiam minus benevoloru Incurrere queant oculos, a quandoque custod rietiam in Bibliothecis nec pernegari queant illis inserta re amo Auditorum excepta , cum tamen quae nuda proferuntur voce possint vel negari, vel Ermari haud esse taliter dicta, aut 22ῖccationis remedium adhiberi possitiuuiusmodi scripta instar librorum oporteret esse Thesauros iuxta monitum Pisonis apud Plin i p., cogitet cum Plinio Iuniori libr. 7. Epist quam, magnam da=eae mmmanus hominum , sibiq; persuadeaι, occum huissa traetatandum, quod placere se e Prudentibus , ac sapientibus uia.
42쪽
Illustrissimis, at Ixcellentissi resis D. D.
Praestantissimis Senatoribus ιQui inter SERENISSlMAE ElPVBLICAE Venetae Praeconsiliores , fonsibarios iam Adseripti, Est illius Religiosissimis ac Prudentissimis Moribus, atq; Institutis Ius suum Privato Cuilibe tribuere, Adeoq; Auaritiam, quae teste AMBROSiOTanta Virtutis Vigorem prim infirmat, ae inflectit, Longissime a Se repellere, Et Populorum astores imbi Patres esse didicerunt, Vnaq; noverunt,Impiam esse in nonnullos Pietatem, Ac Martem Uni illatam illibus Visam afferre Nec Domum, nec Ciuitatem stare posse, Nisi Impνοιδε Supplicia, Probis Praemia decernantur ι uida Quorum Sapientia PATAvim Civh censent omnino, Suis Animi, Corporis, ac Fortunae Bonis
Prospeclum latis sere: Animaduersiones Vigintiquinque PRO ACCEDENTiBUS AD PUBLiCA GYMNASIA
Placentinus Comes occ. Serenissima Reipubιie obsequio addictissimus, gulatricillorum apientiae. Prudenuae, ac Iustitiae
44쪽
Pro Accedente ad Pubasta gymnas a. 39
Uieumque adscialas accedit Publιeas , memo i saepe, si
non temper, reuoluat mente, quod in nobilissimi Deatis rimis fronte legitur, Maiis culis Romanis . Gura iisq; emctum Sic ingredere, ut te ipso quotidie Dbi2ιον, sile egredere . Mindies Patria christιanaque Reipublica γιιθιν adias. Ita Lemum 'mnasum a se feliciter ornatum exini bum Ioannes Cornelius Prator, o Antinus Prιulus Pr o F. Hoc in Votis est quidem omnibus huiusmodi cademiarum fundatoribus, sed nom: Datini Sere. mssima Veneta Reipublica, quae Regia plane magaincentia nullis pariscuit, parcitq; sumptibus,etiam grauidsimis occupata bellis ingentem auri molem exhaurientibus, in curandis illis, quae ad Patauina: De cus Academiae spectant Cuius Moderatores res semper eluis Se natoribus Primarios statuit; modoque illip sunt Illusti imi mi , ac Excellentissimi D. D. Petrus agredus Procurator D. Marci cuius il lustrissimus e Fratre Nepos Laumettius florenti adlluc aetate in publicis muneribus tam illustria maturi iudici argumenta exhibuit, ut praestantissi truorum maiorum suorum vestigi j inherentem Honorificentissimos quosq; illum in Republica Honores assecuturum publicarum consci rerum arbarentui Hieronymus Landus Eques cuius Filiorum Illustriss Anton , ac Ioatinis adeo egregia et Lindoles , ut eximias optimi, Prudentilli ni ac liberatissimi Parentis Virtutes eos esse imitaturos in totius vitet decursu celto polliceri videatu0ωFν ciscus Michaelius Sapientissimus Senator, Viri Obmuneia,quq iam obtinuerunt,obtinentque amplissima,Omni commendatione dignissimi. Male de Serenissima Republica mererenturi quod idem de alijs Academiarum laudatoribus asseri potest illi, qui in singulos dies in Gymnasium concedentes non euaderent Doebores, ac Patmes, Christianaeq; Reipublicae utiliores. Quid si multi, si non indoctiores, certe minus utiles, vel etiam perniciosi Patriae, Christianaeque Reipublice euaderent i Quod facile contingere possa bicumq; haec publica instituantur Gymnasiaci ι Schola*ci lecto, aut otio, suc non congruis sibi occupationibus detenti illa laep:us frequentare omitterent: γιι ira frequentarent lolummodo adam cos quoidam lodat si alutan dos. cum illis confabulandum, ad tempus non Oaan no odiose tran 1igendum G ι familiarιtates contraherent cum quorumdam Ado. lci centum , aut Hominum genere nec in huiuimodi locis horum
des deratur numerus, qui consulto ctiam ad id morantur) Qui ve improbis plane e lent moribus, nominatimque Vit ijs Guia, O Luxuria dediti Uet auiis Armis tractandis essent Iolum periti, aut te peritos Priantemuiu . Vel q/ii parum Piopensi irent in literarum studia aut ctiam illis infens et qui sine proposito solent vagari cluarintes nego 'tia, quotamque inqκieta inrita eiu ut Seneca e 1 2 de Tranquι Ani lo
45쪽
pro e credente ad Publiea Θmnasia.
quitur ira suum, Familiaeque suae Decus reponerent in quibusdam Armorum generibus penes se habendis, iis timorem intutientes, priuatis ciuibus, is inistris quandoq; publicis; simultates cum alijs
Scholasticis, cartata interdum, ne dum e leui occasione,serentes ac Ciuitatis, in qua degunt, tranquillitatem perturbantes: Si domos incolerent, in quibus dugerent. aut quibus cum id facie possent vita-ro proximaelsorent sceminε sui corpori 'iacuum amrrites: Si non pau- eos, electo iq; contubernales eligerent: Si os, aut tres menses in singulos annos,vel etiam hebdomadas aliquot dumtaxat etiam triennij,
eu quadriennii spatio impenderent in studio, reliquum tempus ludi.
Cris, saepe tum animae, tum corporis quoque valetudini nox ijs dicantes Partes suas explebit hq adiens Gymnasia, si quotidie nonnulla ediscat, quae vesperi secum enumeret, ac meditetur, magisque praeclar: s, ac Ingenuo iuuene vere dignis moribus ornetur; indeque ili us opera maiori sit futura emolumen totum Patriae, tum Christiarino orbi Unierso. Quo minus id eueniat, sed potius saepissimescontrarium, haud μοι centum Nat tribuendum estu Natura enim discere metiora volentibus promptum est , ut ver ιntuenti mirum sit illud magis , Ma cesse tam mitosa Nam, aqua pocibus, viscea terrenis, circumfusus nobis piratas volucribus conuenit; ta eri/facibus esse oporte,
bat secundum naturam, quam contra eis iuere. Id a Icribendum potius
Pro is multis Puerorum educatιαι, Prauissima Parentu nubgentιa Uιinam idem QuintιLib. I. c. a. inquit bberorum nostrorum inores no ipsi perderemus, infantiam statim delici js oluimus Molis illa edu catio, quam Indulgentiam vocamus, neruos omnes& mentis, corporis frangit&c. Ante Palatum eo: si, qua Os instituimus&c Gaudemus, siquid licentias dixerint Verba ne Alexandrinis quidem permittenda de icijs, risu in olculo excipimus. Nec mirum nos docuimus, ex nobis audierunt , nostras amicas c. vident: omne conuiuium obicanis cantibus strepit, pudenda dictu spectantur. Fit ex his fietudo; deinde natura. Dilcunt hec miseri, antequam sciant vitiae 4 inde soluti ac fluentes non aecstunt e Scbolis mala ini, sed mstbοus asserunt. Haec ille S Parrates enim uero in hoc prae caeteris Pinnibus, que leuioris quidem sunt ponderis , studium collocarent iuuiu , ut fiantes , ac Pueri sui optunis imbuerentur inoribus, nihil quod montis honestum sit, aut decorum, coram illis dici, aut agi per- Π ittentes sebi omnino forent obsequentis grandiorem quamlibet assecut lini cm, eo tu in amorem , unaq'tunorem seueritate quadam
L. On ultera concilia: iles In Guitatibus, in quibus sita sunt Acade- lud quo dam probate vice, auctoritatis viros alerent cos Mit m grautis viruin, aut fidele numerium, siue seruum lateri filio.
46쪽
tum suorum adiungerent, cuius assiduus comitatus meliores illos taceret,ut a tu eo ς 1. scribit, vel certos solummodo illis designa. rent sodales eiusdem aetatis, studij, ac pietatis, quibuscum versarentur; a Lis ainusan singulas hebdomada vellent certiores fieri de filiorum in bonis moribus, ac bonis artibus progressu Memtidem accederens, euex improuiso, ad Urbem , inqua illi degunt νώιaasse saltem in singulos annoscoram se a sinceris, peritisq; viris vellent filiorum in literis progressus periculum fieris praemiis eos allicerent ad literarum hidia maiori semper cum alacritate prosequenda mee parcerent sumptibus vllis , quo minus filiorum animi optimis mori.
bus, ac disciplinis exornarentur, ac denique non cara, ac sopitat ut Quintil. loquitur larentam soremdia taret Adolescentes, ac iuuenes, qui adhinismodi mittuntue Academias,'inmdie doetiores , utiliores Patriae, Christianaeuue Rei publicae euaderentia Corruptio morum haud est Gymnassis istis ascribenda,quae piissitne,ac prudentissime instituta sunt. Multa sunt conseruatae sanctissime in huiusmodi Scholis morum probitatis exempla. Diem certe illum perdidisse existimet Adolescens, in quo tecum concedens nouerit, haud lineam duxisse,vel protraciisse, siue doctrinae, siue probitatis, dum Gymn sum adierit. Σ. Nolit inplures, quae traduntur in Academiis,scientias incumbere, sed unius, vel duarum ad summum,quae habeant conne xionem,Studio se penitus tradat. Haud fimul cum Lutea ediscendae inuis, sicuti neq; cum Grammatica ediscendit betorica 3 neq; smul cum Pti Ophia vera, propriaque Theolagra . ills omnino histri. mittendae. Cum aliqua quidem P sicaparte edisti poterit me mucnm Iure Canonico ius ciuile; cum nonnullis Mathematicis quadam
Trima de Caelo&c. Nisi ingenio sit perspicacissimo, studijq; simul
amantissimus,in pluribus scientijs saltem inter se non conuenientibus, proficere multum non poterit. Cum tamen facile obtundi possit ingenium,si per totum diem uni solummodo vacet disciplina mutione animum recreet, alias certis diei horis, vel hebdomadae diebus ediscens; ita tamen,ut harum studium si veluti in transcursu, & in quibus si minus proficiat, sibi haud sit dolendum. 3. Si urgentum de sit, nulli se tradat scientiae: haud colendae sterilea omnino terrae: Cum autem snt pauci admodum plane hebetes,4 indociles,qui, cum eduntur,prodigiosis corporibus smiles sunt,est licet alius alium ingenio praestet, adeoq; unus plus emciat, quam alter,nemo tamen reperiatur, qui studio nibi sit reus eurus, teste a imu lib. I x. Naturae studium pertinax adiungat illius scientiae, in quam maxime natura sertur,4 ad quam maximam propensonem experitur. Ea decausa etiam multiplices in Academi, traduntur Scientiae, ut quisque exillia, eligere possit illas, ad quas magis erit idoneus, atque procliuis.
47쪽
νώ --,iseriistinuiam, cuius studio vacet, nequeomnes pina' ,--m eandeui spectant scientiam,audire Apenumero.
et 2 h, sit ut omnes audiret, quamuis posset, qua nimis mul uia Itali zai es duarum intelligentia videtur praeserenda ceteriss
uaedam enim qualibet inscientia pmseruntur aliis. s. Ne
ne modo unum, modo alium audiat Professorem,sui Druersis
48쪽
Pr, ceedente ad Publica tmnasia. 43
intentus c. comitetur eum ad schola, proficiscentem, S ad id opportuno adsit ad illius ianuam tempore. Huiusmodi ossiciun a exigit publicum Prosetaris ossicium, Magistrique munus a suis Auditoribus solius quoque hinc maior conciliatur beneuolentia caeteris enim paribus se magis studiosum exhibere debet Praeceptor i lius, a quo maiori se haberi in pretio cognoscit. Caeteros autenti Professores, qui in eadem Academia legunt, licet non suos Magiis stros, debito semper prosequatur honore, sed praecipue in Acad mle loco ι id postulat eorum tum sapientia , tum Gradus, quem in Ciuitati,in Academia obtinent. p. s suis Audito praestituto lectioni tempore adsit loco,in quo illa est habenda; potiusque horam
preveniat molestus est Professori, molestus est ceteris Auditoribus nouus , ac frequens auditorum accessus, ubi initium datum est lectioni. o. Rem iis in loco quisque, ex quo aptius exaudiri possit Prosessor,illiusq; presentia frui vult quide ad ut sis h. e. 3. Uultum praeceptoris intueri eos qui audiunt. II. Non streponat iuxta is,
illos, qui non solent attendere, solent confabulari&c. II. Sollieitὰ attendat. I - Sensum questionis , ac materie, de qua habetur lectio ideoque ante cetera in hunc a Prosessore explicatum mentis obtutum defigat; nam sine hac notitia nunquamsqtera , que tramdet, rite poterit comprehendere. Secund Sententiam Proselsoris cum sua ration vel Rationibus, quibus illam probat, confirmatque simul cum solutione contrarie opinionis argumentorum animaduerintat ;4 si minus memoria valeat , maxime in quibusdam precipuiscitationibus memori mente custodiendis , in pagella ad id consulto allata defcribat Tertio Distinctiones nominatim , quas ad solutionem adhibet, vel iuxta quas conciliat contrarias qualdam opiniones,aecurate discat auari Que peculiariter adnotanda innuit, ac iubet Praeceptor, iterumue repetit , peculiariter ipse etiam in a. animo reponat. 3. Hauasibi suadeat omnia plane, que a Prosessore semper traduntur, mise percipere, nedum mente retinerta o.
Nonnulla ille interit interdum, quet norit auditorum intelligentiam non assequi ad ampliorem doctrinam, suumque munus cum maiori
honore Obeundum, tunc maxime,dum nouus eruditus vir ad Gym' nasium accedit iplum auditurus. Preterea non omnes Auditorea sunt eluidem ingenii, vel in umilia incubuerunt studia, antequam
talem Proselsorem audire inciperent. I Cum Proseis per transe- nam aliquando , vel ex occasione data prostri manulla, qu non videntur valde assiua lectioni, que primo haberi cepit, illa tamea accurate obἰeruanda; nam lepe pi larissitna,in ex improuiso oc--rere ponuntie uti P Acistoricum: maiorem actue sueunt
49쪽
fructum, quam quiadlectionem per se conducunt, hoc quidem lacilius accidere potest inuti Professor pluribus fuerit instructus.
scientiis. Ignorare praeterea potest ipse Auditor connexionem quam habent illa cum lectione. S. Modum observet, o de stio ha tura Professori, quaenam dicantur primo , quaenam αλ μ loco aec. Neque enim Sapiens Prosessor temere haec praeponit illa postponit&c. connexitarem quoq; huius lectionis cum alia attendat, sed maximε consequentem ad Professoris principia Doctrinam. 6 Licet Professis lcripta composuerit , vel etiam libros ediderit de tali materia, de qua habet lemone in scholis, illum tarnen audiat ibi .rum sciaviva vox altius mentem penetrat, quam mortua inscriptis , ac libris , turn quin vocequsdam explicari , ac proserri possim , quae striptis,aut libris commendari etiam valde rationabiliter nequeunt, mn quin addere multa potest , fit enim Prosesib in dies sapientioris
Quid si ille haud in eadem persistat opinione 17 Si Professo Iectionem dictet, ipsemet Auditor scribat, non vero alium iubilituat βῆ quis attente scribat, simulque Professorem postea explicantem iam iuripta audiat, haud eo priuato indiget studio, quo ille , qui aliena
manu iubet laetionem describi ia Scribat autem quo magis percepti bili , grandiori potest carachere,, compendiosa&quasdam,
scribendi rationes sibi obuias adhibeat Si quando dictamxm Ma gistrum prosequi non valeat, post lectionem redicta describat , non autem illo tempore , quo Magister d.ctata explicat; tum quia id mo lastum, ingratumque esse solet Prosessori tum quia praecιpuus D uine fructus est in audienda Professorisexplicationi nemo enirn melius illam explicare potest, cum sit illius laboris, ac ingenii par ius: Cum quis. audit Magistrum, tunc maxime se illius discipulum Profitetur: Describere lectiones potest esse munus, viaque mana sum, quorum non pauci solent esse in aliquorum scholis , Viri saepe a bimperiti, ut opportuimus sit Lectioni putabillis descrip vi carere propter multiplices in omni genere errores, quam illa hac bere. Non imitetur illos, qui tantum quaedam scribunt, alijs omis-s , quae Praeceptor dictat; praeterquam enim id arrogantia potest es
is Rigumentum, eo quod ἐbi suadeat aliqua esse superuac 3, ali Praua speciem exempli id praebet. Iuuat quandoque conferre cripta
sum scriptis, ut recognoscantur errores, debita: appQnarreuc interpuncti es&c. Id certe praestandum, cum dubitat , vel suspicatur 'uMdam se calamo non rite excepta 18 Ante peractam stu- recedat e scholis, nisi urgente plane necessitates Id ingravi', 'mum esse solet Praeceptori , illiusque doctrinae contemptu signino M PQtest quandri et ceterique condiscipuli a lectionis attenti H
50쪽
retardari solent. Is NMμ-asiquid dicat, vel agat, quod sciat Professori minus arridere multoq; magis caueat ab vita illi qua
eumque inerationi iniuria inserenda. Haec oriri enimuero soluminmodo potest ab Molascente, ne dum Ingrato , venim& Rustico, Barbaroque, indigno plane, qui im morigeratis, ac milibus hominibu versetur. Isti potiuSagente , vel molientes ingenuus quisque Auditor remoueat pro viribus, Oret, obsecret, deterreat, si potest e. o. Numquam omittat lectionem vel unam;non sollim quia huiusmodi doctrinae t uctu carebit verum etiam quia saltem plerumque lectio quael: bcilolet facem praebere ad aliam melius M interdum quoque simpliciteryntelFgendam. Si quando legitima compulsus necessitate accedere ad lectionem non potuerit, ab ingeniosori ac diligentiori Condiscipulo illam intelligere studeat , adn
ne pro more praestantiora c. a. I. Interrogantes aliquid ciniscipulas proximos praeserat se non audire. vel illis respondeat brevitume
nec observet unquam , Quid ali faciant se existimet esse .
solum cum Magistro docente. χχ. eamnum , o quo sedeat , eli gat commodum si corpinas membra in loco ininus sibi congruo consederint, minus Auoque mens acie det. 23. Aurelictio. nis initium paratum habeat calamum, promptumque cum atra mentario, carta&c ad describendam lectionem , vel ad describenda praecipua pro more c. M. Peracta lectione non ante pe clam e schola referat, quam ex eadem diicesserit Prosellor , quem abeuntem omm honore, non tamen aflactat , proiequatur , illumque ad Domum ossiciose reducat , dum conluetudo id tuterit. Si Proseisor ad Classis fores , vel in alio loco post lectionem in
sui copiam faciat Auditoribus , quisque illum interroget de illis,
quae minus assecutus suerit , vel in ea , vel in antecedenti lectione , cui priuatim domi studuit , illumque reuerenter audiat nec cum illo arroganter contendat , potiusque arbitretur , se non fatis percipere tunc ea , quae ab illo proseruntur , quam quod ille minus apte,&ad rem respondeat ulteriorem tame explicationem ab illo imerdum modest Epetere non abs ref iit. I. ι sub alicuius Profissori disciplina satis proficiat , etiamsi alius doctis , aptiorque etiam ad docendum in eodem Gymnasio accedat , ne rimum derelinqua se a solum quia minus gratum semet exhiberet verum etiam quia minus ut hoc proficiet cum non sit assuetus illius Usci, Principiys , modo explicandi, Ordini m. Miuus sorsan amabitur ab illo c. Auditoris partes te esse inter caetera , multi aestimare sui Piolassori do uinam, illam caeteris inrubus commendare& M tu etiams