장음표시 사용
51쪽
machi mirb/ ill da re die pinus. Sed fallitur author ι 1acchmrum namque penidium fit ex alio saccharo per clarificationem cum albumine ovi. Hinc colatur ae inspillatur lente , donee bullae magnae apparuerint. Hine retrahitur ab V, ut bullae resideant, essiuaditurque in tabulam oleo Amygd. illitam, atque ubi nonnihil induruerit , de unco suspenditur , manibus
celeribus amylo conspersis distrahitur in formam debitam, yponitur.
f. q. Nee ubique provenit conifera haec arbor, sed in Alpibus maximὸ versus Italiam , hinc Loniceriti Oribit, sig
f. s. Tradit Plinius, succum is iam tetrae bituminosum, Ἱλεκτρον Grapess, Ambra Persis, Gallis 6c Italis, Srccat AEgyptiis, Carabe Arabibus, Succinam Latinis, item Glusem Paraeelso&
Glesiim Germanis dictum , proluere ex arbore Pini o pus
medulla, ut Gumini in cepasis, erupti autem humoris abundantiam densari rigore vel tepore autumnali , cum intumescens aestus rapuit ex insulis, certὸ in littora expelli, ita volubile, ut pendere videatur atque considere in vado. Cui eonsentit Solinus Polyhistor. dc Tacitus de mor. Germ. c. s. v. s T. Veriorem tamen iudicavit, Nobilisi. Dn. D. Prases in lection. de simplici b. eorum sententiam , qui dicunt , pinguem esse terrae succinita seu oleum bimininosum essuens Emari, quod postea indurestit vel 1 subterraneo calore pinguedinem hane in spiritus resolvente in littore maris Ballici flantibus ventis aquilonibus. f. s. Fructus arboris, de quo nobis sermo, Pomum dicitur, quod vocabulum hodie, judice Salmasio idiotismo nostro de sola specie usurpatur , ein apses t quem fructum antiqui
Latini dicebant malum, ad contradistinctionem pyrorum , dcIOinum πα ντας ἰτω'co illa itaque elestricta, haec latior acceptio, quam Di iti eo by Corale
52쪽
quam etiam agnoscit Scaliger, licet inconvenientissime ab arguto de subtili rideatur Sperlingio r Nuces itaque poma sunt . mala non sunt. Unde Macrobius, sunt, inquit, de agricultura scriptores, qui nuces o ruati se dividunt, ut nuces dicavi omne pomum, quod 'ru duro tegatur, ' intus habeat. quod esui es
ut nostriam pomum pini) Malam vero quod foris habeat, quod esui est, ct durum intus includat.
9. 7. Vires & qualitates quod spectat nucleorum, temperati sunt & humidi; maturant, leniunt, humectant, agglutinant, resollaunt, modice abstergunt, impinguant, unde ad asperitatem faucium conducunt , pituitosum humorem bronchiis pulmonum impactum ad eductionem aptum reddunt : quare tussientibus, phthisicis, stranguria laboranti s admodum proin
ficu i : segnem excitant venerem, ulcera renum muudi sicant Me. In hunc finem parantur ex eis emulsiones. Aptantur quoque
. eonfectioni Tabulatorum & morsellorum cum pillaceis & nucl. amygd. delibratis. g. 8. Quantum ex dictis 'colligere licet, ut propius ad institutum accedamus, pomum pini substantiam hanet gemi- nam: Externam, quae dura, aspera, & ex multis quasi squamis conflata; oc internam ipsiim videlicet nucleum pineum, qui su vissimus est, esuique valdὸ aptus e cujus nomine etiam inter delicias seeundarum mensarum recensetur , & ut palato sapiat magis, sic aro obducitur. f. 9'Itaque ex parte agri significat, multas illi quandoque in curationis actu molestias devorandas elle: iis autem
deglutitis, sanitatis, quam Plutarchus maxime divinum longeq; suavissimum vitae condimentum vocat, participem fieri. Farparte vero Medici indicet, duros quidem illi plurimosque labores in faetenda Medicina exantiandos esse, priusquam dulcissimo eorum fluctu, honoribus scit.&praemiis perfrui queat. Ha- Tria studἰωhere igitur oportet illum, qui non vulgarem sed solidam accu- i xum requiratamque literarum scientiam sibi eomparare studet, tribus istis in proverbio trito contentis dotibus, esse instructum; Ferreo nimirum capite, h. e. validis firmisque viribus praeditum , ut juges ac indesinentes fere meditationes dc seriptiones citra jacturam sanitaus tolerare queat: quibus enim caput debile est
53쪽
atque infirmum, studiis assiduein prout interdum necessitas flagitat, diurno seil. & nocturno tempore, invigilare non pollunt. Caput enim, &cumprimis in eo contentum cerebrum, erasmodi studiorum laboribus debilitatur, ut Musarum chartis iugiter addicti eatarrhis, qui plurimorum affectuum fonte uni uberrimi, pallore faeiei , cephalalgia, vertigine, obscuritate visius, heb tudine auditus, totiusque corporis infirmitate laborent. Aurea quoque crumena desideratur, quoniam uno in loco neque videri, neque cognosci omnia pollunt, necesse hine est, ut peregrinationes suseipiantur, & exteris in Academiis studia contiis nuentur, quae certe sine auro atque argento peragi nequeunt; haud namque, inquit Poeta, facile emergunt. ct felicem sudiorum suem absequuntur, quorum virtutibus obstat res angusta dο- mi. Denique plumbeas, honos sit animis& auripus, nares habeat, nimirum ut sedendo, legendo, meditando, Icribendoque, doctorum Virorum monumenta sedulb , attente S constanter, is diurna nocturnaque manu volvantur, nec rebus vanis & inutilibus indulgeatur. Non enim, monet vetus distichon:
---- jacet in molli veneranda ficientia lecto,
ilia sed a si iduo parta labore venit.
g. I. AEGRacis avis hare dieitur a claueo vel earsio oculorum
colore, quo qpi praediti sunt, praestantioris acutiorisque ingenii essse seiuntur , vel propter lucubrandi contemplandique munus, quδd animi vis nocturni potissimum temporis silentio vegetatur. Lariηu vocatur Noctua, quia noctu potissimum volat. g. 2. Cur noctu serEsol im volitet, indicat Ovidius, quod nempe Nyctei Regis Lesbi filia, quae patris amore capta, incesti poenas dederit, inque noctuam mutata sit; hine
- - auu iEa quidem; sed conscia culpa Consectam, lucemifugit, tenebrus pudorem Celat, or a cunctu expellitur νthere toto. Sed
54쪽
sed haee fabulosia; subest ratio p0sica, haee sess. quia lumen s
lare visum disgregat , quod tenebrae congregant. Nec tamen 6T Theol. vel aeque videt de nocte, vel pariter caecutit de die. Minutum gentil.L3.ciri
est quod videt meridie; quia pauci, quos habet, spiritus discuatiuntur,ae dissipantur: ni nil est quod videt nocte intempestiva, ae illuni, quia aere non illuminato nihil cernitur, hine&aceeLsu hominis non movetur. Sed benξ videt dilueulo & erepusculo, quia tum lux est moderata. g. 3. Noctua infensae sunt aves, praesertim minutarum eivium omne genus, eamque circumvolant &vellunt eum Pipatur Magnam autem Deus solertiam indidit huic aVi contra co- Noctu s nantes ipsam deplumare, ut majore cireumdata multitudine, tertia. resupina pedibus repugnet , collectaque in arcum rostro&un- Plin.LIo. IIguibus tota tegatur.
θ. 4. Omina quoque Ethnici captabant ex avis hujus Noctuae, 'volatu & eantu. Noctumus tamen cantus , aut Occursus h latus ominmini ad seriam actionem accedenti , inauspiratus habebatur. malum, Cui rei testimonio fuit Pyrrhin Epirotarum Rex, in eujus hasta, cum argor proficisceretur, quam erectam ferebat, noctua eon Rψ' ' V sedit: Nam Argos ingressus, valdE inglori1 atque ignobili motate occubuit, saxo scit. aut,ut Plutarch. Pausan. Strabo ct Oνidius in ibin. tradunt, κερ- δα h. e. tegula, vel,ut Probus vult, lapide de muris ictus. Nostri Germani adhue hodie ominosam er dum noctuam ; unde aegrotis, quibus noctu candela servatur, plerunque avis litae cognata ad fenestras advolat,& cantu suo ireter terrotem incutit, quasi aegri sint morituri, & nominanthas Noectv lin. Quo spectat illud architremi, Poetae,
Noctua praecedit properami morte propinqustr.
Sed hare aniles sapiunt fabulas. 6. s. Non semper autem malo omine fuit , nam , ut Aesibstus memorat, ante prinam praetervolans omen est victoriae: & quemadmodum arisophamu Seholiastes refert, Atheni. 'ensibus olim, iam bellum cum barbaris gererent, per exercitum eorum volans, victoriam praesagiebat. Hine proverbium apud Eras . adag. ipsos natum, γλαυξ ιπιατα vel ἔπτατο , Noctua uolat, sive pala- 7 'ς Π viis cum profligatos hostes & subsequutam victoria innuerent. Τ ' ' G f. o. DO Diqi ivbν Cooste
55쪽
MEἡ; u. g. D et ergb ejus imago, Medicum debere esse vi xigilans. . gilantem, dc noctu etiam itudiis incumbere , ut de affectibus, quos interdiu apud laborantes habuit curandos , possit cogitare diligentius,& ex practicorum monumentis cognoscere, quo pacto illis si medendum. Spem quoque facit, fore, ut Medicus felicem suae praxeos habiturus sit succellum, ae de morbis victoriam reportaturus, si illis requisitis fuerit instructiis , quas Per respculapio attributas fuerunt designata.l
. Uemadmodum bruta rationis expertia umbram habent M ae vestigium rationis: ira dc iis insunt multae virtutum sperlin. Zoo- imagines ac simulacra: ut Tullius a. de Dib. jure statuat , bestias ira P esse specula natura. Quae enim homines agunt beneficio rationis, ea bestia instinctu faciunt naturae , ut multos etiam si perent homines. Aliis bestiis omnibus omissis, Canes exemplo sint , de quorum virtutum simulachris , aliqua saltem in stro seopo intervientia) in medium proferemus.
Canes noscut g. 2. Inter alia dominum suum apprime noscant, ita ut, dominos. si inter multos di micantem cernant, illa lo Domino, caeterosi elimi ς εχ trando mordendoque penitus persequantur, ita ut laedi non posioxid. l.3. Me- sint domini, nisi cane Interempto. Hinc Actaon Diana in .sa. cervum mutatus, 1 canibus persequentibus eum, eum cogno sei non poterat, clamabat; Astaph ego sntv , dominum cunρω- te vestrum. Amant &fi. ,. 3. Non est tamen, cur miremur hoc, quoniam a n . de sunt. tura singulari instructi sunt amore in dominos suos, qui radix& fundamentum est summae, quae repetitur in canibus, fidelit Aemil.sioeh. tu, post mortem domini etiam adhuc vigentis. Florentio quipia in Chronici pe V. Bollandia Comite a Gerardo Vellis, & conjuratorum aliis, Eolland. interempto, canes duo venatici cadaver custodiere : etiam cum . hymus . navi imponoretur, Alcmarrana deferendum, primi in eam insili-
56쪽
Nunt: adhaec, ubi templo illatum, adsederunt perpetuo , nee S avelli inde potuere, priusquam humo conditum soret. Hieronis quoque atque Lysimachi canes , accensis dominorum rogis, in il ammam se injecere, & uno arserunt incendio. Evolis
s. 4. Hine ab omni aevo his videtur eommissa fuisse Templorum, domorum, corporisque custodiae quia praeter dicta etiam sunt vigilantes, & auditu podent, ita ut facilimὸ ab exiguo quoque strepitu excitentur. Unde in AEtna Vulcani templum s lucum canes asservarunt, ciui adeuntibus caste dc religiose blandiendo associantes comitabantur: in scelestos verb& eontaminatos, si vel templum vel lucum ingredi vellent, irruebant, & mordicus eos appetentes lacerabant, caeteris allatrabant. Lares, qui apud veteres pingebantur habitu peregrinantium seu suceincti, una cum cane depingsbantur. Hi ne Tobia filio peregi inanti assignatur comes canis. Perpetui etiam comites erant Proserpina, quae sine his nunquam evocabatur, hine illud, Thelli, canes nobis per urbem Iarrant, Dea ades in triνiis. Majamssa, parum hominibus credens , canibus salutem suam obvallavit; Solemnis enim mos Heroum erat, ut eanes gressiim comitarentur, ac conciones ingrederentur, ut ex
9. s. Odore quoque superant animantia caetera, quare Seneca eos vocat nare sagaci , hine illud, Dirige odorisequos ad caeca cubicula canes. In est ergb iis, praeter miram venandi alaeritatem , miranda in pervestigandis feris narium sa) sagacitas r unde Philostratus,
ι. I. Iconum, Vocat caneS σκωπιωρους speculatores; quasi illi uni speculentur Maribus , elim caetera animantia oculis. Nares
igitur ipsis fere sunt pro sensibus reliquis; Sagacitas enim, inquit Seneca Epist. 6. prima est in cane, si investigari debet δε- νώ, cu in si consequi, audacia si mordere ct in νadere: hoe sen
su destituti αρινες is δεινοι dicuntur. g. c. Id verb notandum venit, quod Aristoteles tradit, Ze bro Mnto persante , canes minks comperire ferarum νsigia, G a propteΓCustodes
sunt aedium. Pier. l. s. hien Gyrat d. de Diis Genti Syntag. 33 Cael. Rhode. I a3. c. 29. Ludori dela Cerda. b. e. 6. F. F
Theocriti napharmacevt. Valer. Max.
Quando potileat odoratu Problem. sect
57쪽
propter fragantiam odorum, quam ille excitat, unde fit, ut od res eonfundantur, vehementi quoque vento facililis difflentur: quibus etiam caleulum suum addit neophrastin. Contrariam prorsus fovet sententiam Div. Chos . strat. 2o. scribensuanens bene institutum non impediri ab investigandu feris. etiam υιλ-
multi odores ex fructibus is saririu misceantur. Causam laria lassis ponit in hoe, quoniam etiam odor is imprimitur vestigiis, per poros tanquam occultos meatus cutis : in qua se tentia etiam est V . t. a. c. 63. Theοι. genrιI. ct I. . c. o. πι- άι g. 7. Ob recensitas naturae dotes eximias, MGraei tanto. 'cinibu , in honore eanes habuere , ut mortuos parentis affectu luxe-caὶ AEliam rint. Apud mrcanor, b & Calios scin canes pro Lepulehro δ .hist L , Rerunt, unde sd; sepulabrales dicti. Hos affluenti cibo nu- . triebant, de suos quisque eanes parabant in vit1 , quibus Alex ta L, mortuus dilaceraretur, atque hoc eximium dc solenne putab c Euseb. l.ε. tur funus: Atque id Regibus maximE in usu fuisse , monstrae
ὼ, piei. hi, Regia cum lucem poseueruηt membra, prosatum ess
1ogl.l ig. Orcanis adhibere canes Tua ' IustissimE tamen morem hunc tanquam summe abominandum
Homer. aa. rejecit Priamus, qui, proponenS sibi OmnIa atrocia, mniam, ina ii d- quit, esse θια πον miserrimum, si mo ια- deturpetur a mortuis. Nedieus em 3. 8. Per virtutes hasce monetur Medicus, ut, ad cura
gnost x N tionem aecedens, & egram e se naturam appriwὸ noscat: si Q aa ut enim fieri nequit, ut unum & eundem ealceum sutor eun-- ' ' ς' ' aeeomino lat, ita nee unam vitae speciem omnibus utilem Medieus praescribere voterit. Quapropter non possumus eos non demirari, qui nullo habito naturarum discrimine . de tu- L 3 ΜςΦ'-viletudine praerepta conscripsere. Nam arbitrari com-' ' munem quandam esse omniam curationem, summa est dementia: non enim homo generatim , sed speciatim quisque hominum 8 ςx εω- e minit. Quocirca medico opus est, peculiarem cujusque na-μ μ rurim miserutari , ut promam curationem cuivis adhibeat. Amore deinde prosequatur suoa aegrotantes , qtu viam monstrabit ei ad Idelitatem, quam illis tum in praesentis sanitati g
58쪽
conservatione, tum amisi, recuperatione praestare tenetur , ut Iul. Alen l. t.
pro aegrotante pugnare credatur. Hortatur quoque ad cuso. diam virium, quoniam Galenus moneta Vires animales a Vitales thod. e. io.& naturales conservare, ni t elle aliud , quam vitam servare: ad promptitudinem 2 alacritatem, quae adhibenda in quavis operatione medicinali: ad indagationem partium laborantium, speeterum affectuum, & morbi scarum causarum: ille namq; Trallian. I. g. benE curat , cui haec nota sunt. Ad quae non parum conducit cap. s. sensuum sagacitas. Auditus quidem, ut lubentibus benevolisque auribus audiat, tum aegrotantes conquerenteS de sarto dido heeest, secta, symptomatibus aliisque aecidentibus, tum adstante S, de rius. vitae genere antEacto, de statuverd praesente, quid medicamenta operentur, & quomodo se gerat aeger , praesertim circa lex res non naturales, qud facilius descendere possit in fontes causarum, priusquam pedem moveat ad curam , inprimis si ante,
cum aegro parum aut nunquam sit conversatus. Si odoratum Odotatuneonsulas, multa sunt hoe judice a Medico , non sine maxima utilitate expendenda: quale est universum illud symptomatum genus, quod circa ol sectiles qualitates, & totius corporis, dc
naturalium suceorum , & ipsorum excrementorum. In quibus tanta vis est hujus sensius & saeuitas , ut etiam ex odore deprehendas vitiata ne sit eorporis & humorum intemperies, an inculpata, & nullis eorruptelae vitiis conspersit. Quis non
facit E persi cit tetrum illum , & virulentum Elephanticorum
odorem , quem roto corpore expirant, maximum nobis corruptelae argumentum praeberet Quis etiam non animadvertar
foetidam axillarum & inguinum exhalationem in calidis N nu Ga Ll. i. demidis naturis, nobis facilὸ demonstrare propensam ad putri la- cristinem quam vorant) corporis consti tutionem Z In Minp pro- .sudoribus, urina, alvi delectionibus, pure, sputis, muco narium, mulierum menstruis, & aliis id genus, huius sensus indicium manifestius exillimamus, quam ut satis explicari post:t. Non dicamus hie de messicamentis vel alimentis, in quibus lagacissimo certe opus est hoe sensu odoratus. Gasu quoque Gustus,
non minus valere debet, cum ad illum tum alimentorum , tum medicamentorum judicium, ex saporum varietate sit resevem dum , in quibus potissima ae praecipua artis medicae materia
59쪽
versatur. Hue accedit, quod Medicum, artis culinariae non esse imperitum oporteat, quae ferme tota ex saporum judicio est aestimanda, familiare ne sit cibus hie futurus alimentum , an , nutriendo alienum. Qua in re multum ipsum juvabunt GLvit libri X. de re culinaria, ae alii, qui de re cunnaria scripsere. Tactus autem sit illi exactissimus, quo varias hominum tum sanorum, tum aegrotantiam temperaturas explorabit, calidi , frigidi, & aliarum qualitatum, tum varias vires, tum multiplices recessus observabit: Hoe judice ae censore, alium in juvene, alium in puero caloris gradum deprehendet. Si vero pulsuum differentias consideres , occultos arteriarum motus, cum aut in centrum te colligunt , aut m sit perficiem evehun- lux: si pulsuum aequalitatem aut inaequalitatem , non variis tantum pulsationibus , sed in una eademque motus Nite: si varios pulsuum rhithmos, duritiem. & mollitiem arteriae consideres , facilὸ judicabis temperatissimum dc exactissimum tactum Medicis esse perquam neeestarium: alioque plane divina pulsuum cognitione carebit , quae & ad morborum cognitionem, S eorundem curationem , ac praesagiendi rationem, est
Pulcherrimam visuque dignam avem Gallum, prisci ASAa-lapio saerificabant, teste Cal. Rhodig. antiq. Dct. I. I s.c. . ubi vult ideo immolatos esse gallos , quod Diνina seneficentia, morborum omnium curatrici, diem, h. e. vita lumen se debere τι teres testarentur. Legatur & Lipscent. r. epist. a. Festo Ly. Praesertim si ex morbo convaleseerent , id praestabant: Hinc Socrates infirmus, ut Plato tradit in Phaedoue ASsculapio , si eonvalesceret , gallum vovit. Etiam gallis ei dicatus, quia m dicamenta ex ipse petuntur , ac ipsi aegri ejus carne jusculisve
60쪽
juventur; tom quia Medicus ipsum in pluri bus aemulati debet. g. 1. Est a νυ haec vigilantissima, quare dicitur δελε τωρ vistilin lilia
vel ἀλ- ων, quod nos 1 lecto excitet. Hinc Simo alta κατ mus Gallus. gallos & eorum cantum intelligens, dicit , αερὶ τοῦς ἐω- lib. et hithe i των ὀρδεων κελυους , i. e. sub maturinos avium frepitus. i. a. Fastor. Ab Ovidio audit praenuntius lucu ales, a Virgil. in Moreto, Ex cubitor, Excubisora diem cantu praedixerat ales. .
A eantu matutino tempus dicitur Gallicinium Vel crepuscu pie .hierogl. Ium matutinum. Unde de eo Ambrosilia sic scribit; Bonus co- l. a . habitator, ct dormιentem excitat, ct silicitum admonet, ct viis L . in Gn antem Iolatur, processum noctis canora signiflcatione pro testans: . Hac canente, iatro suas relinquit insidias : Hoc canente, moesi
riam trepidus nauta deponit. Atque illic respiciunt Christiani templorum turribus gallos imponentes. Episcopum quippe, & eunctos Christiani gregis pastores , vigilare pro ovibus ubi commissis decet.
9. 3. Animosa insuper avis est , nee umida, sed semper Animosius. intrepida erectaque incedit, solem coelumque prae reliquis ani- Plina ιο ς, mantibus aspiciens. Animositatis indicem habet eristam in eapite regiam, dc dependentem veluti vitilem barbam , paleas di paleatia dictam , caudamque cristatam. Regnum ergb in quacunque fiunt domo, exercent, & imperitant illo generi,inee facile alienum, cui cristata illa cohors non c missi, admittunt
f. 4. Pugnax hinc etiam est,& pertinax in certamine, Pugnax.& pugnam fortiter init, actiter urget , ac feliciter finit: magna animi constantia est, praesente hoste. Excelso quippe animo
adversarium cantu provocat antequam eum adoritur , poste terram ferit, plumas circa collum erigit, pennas caudae sit usum Erasin. chu, deorsumque vibrat, hine insilit,&nune acuto rostro, nune eat DL 3. ad g-
earibus iterum atque iterum serit: Quod si palma contingiti R. ii . . statim in victoria canit , seque ipsi principem testatur. Hae '' '