장음표시 사용
151쪽
Ia DE COMPARANDA Cur compote non erunt, ut operum suorum Ductus percipiant Cum hoc apud cultas nationes certum, firmumque teneatur, quanta erit senum consol
tio, qui memores piaeteriti temporis, quo ignoti , multisque egentes, plures annos laboriosam, affictamque vitam duxeriint , tandem ad hon rabilem , commodamque conditionem pervenisse laetantur Hoc autem singulari gaudio litterati homines asse debent, quando depulsis aemulationibus', suavior tranquillitatis aura eis adspirat , quando illustre nomen sibi compararunt, benevolentiam amicorum conciliarunt, usui i-tae commoda necessaria hi inuerunt . Nullus illos dignitatis ambitus sollicitat , nullum thesau- rizandi studium promovet ad maiorem contentionem; sed ita sorte contenti nihil aliud em gitant , quam iis , quibus possunt beneficeres, quietos, sanctosque dies in finem usque traducere . Haec vera senum felicitas , si ad eam
purvenire valent, quaeque multorum fructus est
laborum: quibus si sors aliqua accesserit, ubi ampliores, laetioresque fient. Sortem aliqui dixere fortunam , quae unde veniat, haud satis compertum est. Nonnullis placuit huiusmodi gratiae oavoris propensionem ad probitatis opinionem referres quippe nihil ea fortius ad benefaciendum inclinat. Aliis
visa est similitudo animi potissima amicitiae conciliatio, cum ea in factis , verbisque reluceat, se naturaliter prodeat . Quidam ingeniosam dexteritatem putant ortunae opificem scilicet, quod
152쪽
quod oblata opportunitate, aut patronum quis sibi adsciscat , aut sapientiae aestimatorem acquirat. Pro certo tamen hoc habendum est , stultos nempe immerentes ortunam non sequi ct qui aliquandiu visi sunt fortunati, vento si utile felicitatis suae tempus apparuit . Non deerunt qui
fortasse dicant, nimis caro pretio hoc virtutis praemium comparari, scilicet totius pene . . vitae labores, studioque, ut breves, incertique senectutis anni iucundiores eis obveniant . Pudet hos talia, comminisci . An ne pro nihilo habent conscientiam bene acti temporis, sibique aliis utiles fuisse An ne cognitiones contemnunt,
qui hus studii sedulitate mentem suam exornarunt ignorantiae tenebras depulerunti An ne ipsum virtutis meritum , ad quam nascimur illos non sollicitat, ut omni conatu de ea mereantur Mi Esto in terrenis facultatibus ortuna destituti parum accrescant, divites tamensent in bonis spiritualibus , quae cum vita corporis non intereant , aeternam sane retibutionem consequuntur . Ab inertia igitur expercu scantur, qui ita sentiunt, ut praesentes conditionis humanae calamitates leviores reddant, adique beatam immortalitatem in otio torpentes non
153쪽
4Augetur senum onsolatio, si nemin iniuriam fecinunt, ct quibuscumque profuerint. Honesti hominis vere christiani est nemini causam offensionis dare . Uerum sortitudinis virtus, quae summa in tantis vitae vicissitudinibus requiritur, non numquam deficit, qui provocatus fuerit, vix contineri potest, quin vindictas sumat. Licet profecto cuilibet sua defensio praecipue si de bono nomines, aut de vita agatur; sed habita semper moderatione necessariae defensionis . Cum quis ad
provectam etatem pervenerit, Sc conscius sit nullam cum aliquo querelam habuisse , immo quibus libuerit beneficia contulisse , magna Perfunditur iucunditate , mutuae dilectionis percipiens effectus. Neque hoc tam dissicile videri debet cum quilibet , si velit , comparare sibi
possitu sussicit 'im, si ingratum aliquid ei contingat , primos iracundia motus compescat, magnanimitatem iniuria opponat , qua homo seipsum vincit, mentisque tranquillitatem custodit. Praeclarum hoc documentum nobis praebet moralis Philosophus de Clement. lib. I. cap. s. ait Magni autem animi est proprium, laeidum
esse , tranqu/iluxoque , iniurias , atque fusiones semper despicere. Nemo magis sitam tuetur dignitatem , quoties eum non feriant adversita- tes, inuavis in angustia sorte, ac strenuum pQctus
154쪽
sEN Tors ELICITATE. 2I3.lii Iarpectus exhibeat , maxime si his nullam dederit causam quod brevi evanescunt, innocentia, ac probitas splendiditis coruscant . Cavendum inquit Plutarchus Polit. pag. sa. edit. Griph. Lugd.nοό is summopere est, ct imprimis optandum , ne ipsi nobis tempestatem aliquam eoncitemus maioris nostrorum auctores, O principes imM; 'erum si quo cara adversita eruperit, uua ο- . his arte A ineis discedendum non erit manci lanestam calamitatem se praecipitem egit M. Tullius , qui amore in rempublicam elatus, cum laxatis omnibus inimicitiae habenis , M. Antonium tamquam patriae pestem insectaretur ab Urbe profugus undique quaesitus ad necem, tandem- ab eius militibus interfectus .est Quam tristes luctuososque senectutis suae dies
Ciceronem egisse arbitramur qui nussibi vitae securitatem inveniens, S undique sibi paratas insidias agnoscens, a formidine mortis, ct implacabili odio conflictatus , seris cessit iniquis Ecquid ei profuit tam vehementer contra Catulinam, Μ.Clodium, verrem, vatinium aliosque in foro perorasse, proscriptos damnatosque vidissest os equidem sibi secit infensissimos
hostes , nec ullum ex his patronum habuit pro quibus omnes eloquentiae suae vires, artes .
que prudentiae tot annis impenderat tui Ex quo patet plus nocere unius inimici invidiam , acerbitatem , quam plurimorum amicorum clientelam S benevolentiam prodesse. Multo aliter
155쪽
sectus, cum frequenter coram populo libertatem commeis daret is excutiendam tyrannidem diceret quod contra Dionysium , qui regnum usurpaverat, nihil insolens acerbum protulisset, Rege humaniter dimissus est cum Lacedaemonem applicuisset , summo cum honore Spa tan complexi sunt. Hic autem commemorasse
iuvabit, aliquos me vidisse senes, qui florentibus annis dignitate, ε Magistratu valde spectabiles, cum fastum, elationemque ostentassent, insignibus muneris exuti , in despectu, o livione omnium vitae suae reliquum transegerunt i . Difficile admodum esse aiunt aliqui , dignitatis auctoritatem sustineres, rectamque iustitiam administrare absque querela , ussensione, quod nemo adverso uilicio subiacere velit ast si adhibeantur mansuetudinis , lenitatis modi, delientur animi , ut ea etiam
quae displicent, tranquille, Sciatienter excipiant. Alterum consolationis caput , quod senibus accedit, est recordatio largitatis, S beneficentiae amatores suisse Plura sunt beneficiorum e nera, quae sapienter describit seneca lib. i. de Benes cap.a. Alium re, inquit , auum fide, alium gratia, alium ransuis , alium praereptis salutaribus adiuva. Non enim singulis eadem bona
ti Plutar in vita Platon. ta Qualis regia, potenιta minismi sunt, isos delaeta 1 . terbia, .a ongum spectaculum , miremque se aedicant posse,
156쪽
SENECTUTI FELICITATE. LIB. III. 29na praestare valemus sed pensandae sunt circumstantiae, facultates. Re quidem benes cimus, si pecuniam indigenti, vel patrocinium impertimur . Hoc primum est liberalis hominisopo, qui aurum in arcis, non ut idolum se vat, sed in alterius impendit utilitatem. Is non solum apud Deum optime meretur, sed exumiam exercendo virtutem , sibi devotum amucui adsciscit magnam acquirit aestimationem . Ex quo numquam satis aliquorum impro-ho avaritiam , c tenacitatem , qui huiusmodi cum possint, negant elargitiones, neque mutuum dare sine maximis cautionibus, aut scenore in
dulgent. Quid ipsis prosunt superabundantes divitiae, si copiam aliis non faciunt, praecipue eum de promovendis studiis, aut de sustenta do praeclaro aliquo ingenio agitur; qui vir sim diis deditus, ornamentum, decus patriae s turus videtur Quantae igitur iucunditatis, e
laetitiae erit senibus illis, cum Petrarcas altem ros, vel orellios , aut Torricellios suis opibus adiutos exsurgere viderint, S de nobilioribus a cultatibus ab ipsis restitutis, vel amplificatis publicum testimonium habuerint. Mediceorum equidem Principum memoria, S gloria totum in orbem perlata, aeternisque monumentis comsecrata semper celebrabitur, quod nullis parcem
tes sumptibus, ct subditos s-s, undequa que conquisitos doctos ros aluerint , largi que stipendiis munerati sierint i
Munum Laurentiam Medicem commendat, quod a teneris Diuilias by Corale
157쪽
Aliud beneficii genus est fides, in qua honestatem significare voluit. Cum enim amicus amico secretum aliquod ei conserat honestum virum decet, non palam faceres, quod subis creti sacramento reconditum est. Contingit etiam ,
ut si quis de instanti aliquo discrimine, aut delamae ejus detractione inscius sit, ubi ab amico oppoclune admoneatur, suisque consulat rebus, maximum illud beneficium fideli amico referri debet . Nemo flocci faciat huiusmodi fidem, sed tamquam inviohibita bonae voluntatis pro positum habeat, sartam, tectamque alterius amicitiam , vel propria utilitati, vel gloriae
anteponat, neque ab ullo malo consiliario submoveri sinat . Ut mala plurima , prodito mi. corum secreto, in privata domos, S in populos redundarunt ita a religiose custodito, res magnae, mutiles prodierunt. Inter beneficia Seneca tertio loco conoe
vi gratiam, quae est personarum acceptio cum eas comiter amplectimur, c quem possumus s vorem impertimur. Ad viros in dignitate constitutos hoc maxime spectat; quorum aliqui ita proclives sunt, ct iacues, ut vulgares quoscumque
anilis eum liberaliter sustentaverit 3 ad Molendam philo sophinni praecipue impulerit. Angelum Politianum Graecae,
Latinaeque eruditionis lumen immortale , Bernardum oviis rium , deinde Cardinalem .R.E. ceIebratissimum quis ad studia promovit, aluitque nisi idem Laurent.Μedices cognomento
maeniseus vide Elogia ediseorum Principum a me oa rata oc in sua collectione viror in tu trium Etruscommedita. Disitiae by orale
158쪽
SENECTUTI OLICITATE. Lia.rir. a tque humaniter benigneque coram admittant, Scadloquantur, S si quae petunt p stare nequeant, bonis saltem verbis consolatos dimittunt. Ex his aliquos, cum Florentiae frequentarem , saepe admiratus sum, quod quamvis suo cessivis horis supplices libellos , quaerimonias, negotia audirent, numquam ab hilaritate, patientia excidebant i . Alii autem longa mora fastiditos clientes aspere agunt, is , quae
recusare nequeunt, tanta cum Puditate concedunt, ut qui preces suas exauditas vident, ius. sibi actum, non gratiam putent. Quid ergo dis eam de his , qui humanitatem summis cum noribus copulaverint, nisi vere animo praesta tes, omnique aestimatione dignos celebrandos esse et); qui autem a vanitate , brevique splendore decepti animos a se alienariines, sublata auctoritate , spectaculum irrisionis , dc contemptus evaserunt tQuarto loco habetur consilium pro heneficio; salutaris , ac prudens est insinuatio me in diorum ad obtinendum finem . Hinc duo requiruntur; un um ex parte consulentic nempe rei
cognitio, de qua situra alterum ex parte po- a sti
cia Inter hos memoria dignissimum reputo . Comitem Emmanuelem de Ricli ecour Francisci I. Imperatoris M.E.D. a consiliis, qui animos omnium singulari quaciam humanitate
silia devinciebar, cum supremo resimini praeesset , nisi niamque haberet auctoritatem sat suetonius ergo Titi vespasiani arumanissimi dictum commendat cum ait et eoo moere umqu- em n Principis tri ι- diiciatre. .
159쪽
I32 D COMPARANDAstulantis , voliinta scilicet equi bonique faciendi consilium . Senes autem longam Propter rerum experientiam, aptiores , tutioresque sunt
ad optima praestanda consilia; ideoque sinemunt ea negaverint,is alicuius es salutis, vel selicitatis auctores fuerint, maxime ab honestate, sapientia commendabuntur tTandem hortatur seneca, ut proximos nostros salutaribus praeceptis adiuvemus . is praecipue instituendi sunt adolescentes , qui a Mrentibus nostrae disciplinae traditi, prima elementa vitae christianae , litterarum accipiunt Explorata statim eorum indole cognitisque naturalibus cupiditatibus , iis solertim occurrendum est paulatim inserendus amor virtutum , ne
oborientibus vitiis, inexperta aetas inficiatur. Ut semina germinent, ager prius aratur, noxiae herbae evelluntur, terra praeparatur eodem modo res est cum adolescentibus novi suam ad
institutionem veniunt , leniter , hilariterque imbuendi facilioribus proeptis maiorum exemplis ad eorum sectanda vestigia sunt alliciendi. Si in aliquo delinquunt peramanter corrigantur
ut peccati turpitudinem potius horrere discant quam praeceptoris severitatem formidare Candor spiritus, puritas animae super omnia ipsis commendetur, quam si dilexerint ac custodierint, digni sient, ut uberioribus gratiae coelestis muneribus cumulentur. Felices ergo senes illi qui totius vitae cursum memoria repetentes, non
solum neminem laesisse viderint, sed sibi conscii sunt liberales cum omnibus in elargiendis
160쪽
beneficiis extitisse . Hae sunt equidem eximiae artes, quibus e metua nectitur cum amicis societas, S quae numquam nisi fato extremo di sinitur
Bonum nomen adversa fortana conterit ictus. D Raecipuus honestae , castigataeque vitae nox strae fructus est bonum nomen. Quanti referat illud sibi comparare ex sacris litteris docemur, ubi pretium eius divitiis multis antefertur, omnique cura custodiri praecipitur. Quid enim verum hominis honorem constituit , nisi virtutum suarum commendatio Non a prosapiae nobilitate, non ab opulentia , neque enim a d ctrina perennis laus stabilitur nihil enim ducitur sanguinis claritas , si ab inscitia obscur
tur, abundantia auri non infrequenter pabulum est vitiorum, humanarum rerum cognitio sine innocentia morumque integritate, mundana promsus est non coelestis, impiis etiam communis Cum vero quis per longam annorum seriem ingenuus, liberalis, amicus cum omnibus apparuerit, si sorte adversitas aliqua contra eum e surgat, conflictetur nempe ab aemulatione, atque
ab invidia, nihil calumniae, nihil salsa dicteria,
nee sutiles eritices ei nocebunt. Non enim unius, aut alterius iniquitas, dicacitas sapientes, probosque viros bene de illo sentientes expugnare poterit , eorumque iudicium per-