Praelectiones academicae Oxonii habitae annis 1832-1841

31쪽

PRAEL. II. Triplei rei poeticae apud rusticos ratio. 19

motiora quaeqtio, illis familiaria, magis placeant tith d locorum amoenitate disputaro, illi communibus naturae donis gaudere o gloriari videantur. Quo POSito, Vereor ut pluris faciant rura Ut riguis in vallibus innos' liberi, qui Vocantur, ingenuique, quam rudes et indocti homines. In utroque certe

censu modo absit verbo invidia non ita multis ea

cordi esse USpicor. Verum, ne longius abeam; qui non OrSu Oncinnando divinam art0m circumscribi Volunt, Sed

aliquid otiam apud illitoratos ad Poesin pertinere

nobiscum arbitrantur, illoriim arnimenta Si Xpendere quis velit, eum sero omnium tenorem inveniet, quem OStrae sententiae vi ac ratio postulet. Nam tria potissimum faciunt genera, uXt quae impriIden atque inscia, prodere se dicitur Poetica mensag Stium unum, quod in admonitu locorum alterum, quod in desiderio mortuorum', tertium, quod in religione o reverentia Dei pl. IaX. OrSatur. An longa vos oratione docendi estis, quam Ou-Pide, quamque Solerter locorum ipsorum, quo Semel

adamarint, memoriam Servare soleant homines, Simplici ac tranquilla vital uom qui fame consei

maluerint, quam nota arva finesque relinquere alit, relicta longo intervallo revisentes, aegerrimo tulerunt mutari omnia muniri vias, torrentium alveos purgari, et nemora everti multos ignava per annos: non tul unt, inquam, egeni homines, meliora ea et commodiora sori. Ita vidulico optimo declarabant, tu desiderio sua rura prose pierentur atque haud Scio an gravius mori indicium, quam si locuple

32쪽

20 Qua ei sit apud rusticos locorum admoti tu8, URAE L. II. Pauperta edocuerat, Omnia quodammodo ad normam

utilitatis X igenda. Jam, quibus artibus, amore tanquam capti, domestica sibi peregrinantes adumbrent, quid longius narraro attinet Satiari delectatione non OSSunt, modo vel minutissimum nativae edis angulum, aut fumantia paterna domu culmina procul se Spicere credant. Quin ab ipsa coeli regione longinquae patris locum Xtorres conjectura saltem ass0qui geStiunt. Neque enim pulchriora Sunt, quum Veriora,

quae apud Scoticum illum, divini ruri alumnum, legimu quae Graece utcunque versa hic loci proferre haud scio an perse sit pretium quoniam Theocriti ipsius indolem, aut suavius aliquid, spirare Videntur:

Ut soXeenta alia omittam, se una hae dulcissima cantilena tota ros intelligi potest. Erratis nim, Acadomici, si forte arbitramini subtiliora osse ista, et tenuiore filo deducta, quam pro captu ruris indocti. Sanioris esso judicii crederem, siquis diXerit, rem ipsam multis potuisse in mentem Venire, carmina nulli nisi vati praeclaro. Fingamus igitur, rem ipsam

nostri Oculi no cernere, aut fando, si res ita tulerit, audire, nullis adhuc neque numeri conelii Sam, nee

verborum deliciis conditam. Nonne tacita quaedam ori Popsis nonne divinae artis rationem ac vim agnoScet communi fere omnium sensus l

33쪽

PRAEL. II. proraertim merorum, et mainime sepulchrorum 21

Quid, quod omnes ad unam coloniae, quae quidem in Vacua Venerint, illarum, urbium fluViorum cara atque nota nomina de patria secum deportanda

curant Quod a Dorionsibus in Sicilia saetitatum,

nunc quoquo poSt ter mille annos, a nostratibus in Novo quem Vocant orbo quam religiosissime servari audimUS. Dieam doniquo quod omnium est graVissimum,sivo ad locorum desiderium, sive ad Vim quandam PoeSeO nativam atque ingenitum spectos. Nihil ostquod acrius sollicito simplicos hominum agrestium animOS, quam ut omnia ibi, ita functis, octo atque ordino fiant ut in solo natali inter patrum reliquias,not sacratae sedi angulo tutum inviolatumque corpus quiescat. Neque vero Xquisitam quandam opinionem, aut aueis modo Cognitam Narra MUS. Recenseantur omnes cujuSque agi agricolae ViXUnum atque alterum operietis, qui modo quid dos suturum sit sori aliquando animo cogitet qui non Husmodi Spe Senectutem Suam egestatomque OVOnt. Ac nolite, quaeso, putare, eademiei, mera SSO ista delirantium somnia quasi vero credant insulsi homines, Sensum oscio quem in corpore Vel mortuo doloris aut i Ominiae mansurum. Non ista sunt rusticorum animi neque ignorantia neque impietate. Verum morientos immortali amore loco ipsos soprosequi testantur, quos in omni ita prae o toris honoratos atque caros habuerunt. Ubi eum viventibus amicis o litabant, ubi fato functis ultimum Valedixerunt, ibi Sua quoque Ossa, quantum in Q St, recondi volunt. Hoc Xtremum atquoinde Sancti Simum pietatis, reverentiae, desidori dominionium; hoc aegri qualecunquo amoris solametiri hoc memoris animi tostimonium Summo umini non ingratum Se edere putant, sperant quidem certo.

34쪽

22 Do memoria mortuo m. PRAEL. Π.

Imprudontos paene jam incidimus in alteram propositae quaestionis pariem eam cilicet, quae memoriam mortuorum apud rusticos Orvatam spectat. Cujus quidem totius generis senilem fere est Vi Re ratio, utque eorum quae modo diXimus. Nam qui ita mortuos

amant, ut proximo ab illis se sepeliri velint, iis corto curae rit et cordi quisquis honos tumuli, quicquid solamen humandi sest.' Itaque in Xoquiis solvondis primum illud sanetissimo cavetur, ΘqUid temere ΠΟ- quid negligentor no qua forte particula eorum, quae Sacra moreSque postulant, omittatur. Deinde, si quid ipsos voluisse intolloX0rint, id necuratissima diligontiaeXSequuntur. Postremo aliquid etiam de suo, quodsiiuim si dosidori indicium, non raro XCOgitare

cernas. Aut enim mutatis aliqua e parte VeStibuS, perpetui luctu specimen, Vivunt aut dulce eXu-Vias, Veluti hosaurum quondam, condere laborantae componere aut cerii tomporibus tumulum invisunt. Dies o deficero citius quam omnia moerentium commenta dinumerare possem omnino autem credibile est, plura jusmodi latere quam Vulgari cum ori Ot vivi uetus sit proprium, Spectum hominum luesemque refugero, suaque sibi habere Oblectamenta, profanis Oculis areana atque Votita.

Sed do his satis quoniam quidem notiora

Sunt Omnibus, quam quae proli X sermone pili VOS

disputari obseant. Jam tortium leo attingamus

caput quod ad coelestos religiones, aeraque Or- Vanda pertinore diximus. Quod latissimo omnium patet. Etenim eum nulla pars vitae morumqUO St, quo non pertingat sincera Numinis placandi cura; tum sancti a foveri prae caetoris isti sunt animorum motuS, quique egorrime se orbis Torri, docta quamvis lingua interpreto, patiantur: nodum rusticis

35쪽

PR EL. II. De Sacrosanctis religionnus. 23

at tuo impuritis facilis sit jusmodi sermo. Itaque ad

Omnia confugere Olent, Si modo Ut corpori gestu, aut motu oculorum, ut Vocis arietate, aut aliqua

tandem ratione latentos valeant solari affectus. Quodsidubi soliciter ipsis evasit, amico etiam et propinquOS, artim amore, partim admiratione, partim ipso imitandi studio seadem tontaturos veri est simillimum: donec inveteraverit religio quaedam, quae mutari ista omittive prohibeat. Hinc illa ignoscito, quaeso, Academisti, Sicut sorte ostrum videar proferro Xemiplum audacius et graViUS, quam pro rei proposita dignitate:)-hinc illa, inquam, Sanctissimae Crucis toto terrarum Orbe veneratio. Cujus initia aturam ipsam piorum

mentes ultro docer potui SSO, Vi erit, Opinor, qui negaturus sit. Quid enim tam naturae eonSentaneum, qUam in pS rerum suarum articulo Rogis sui tanquam tessera fidos o muniro militos Id modo dolendum ac deprecandum, quod opinion neceS- Sitatis adjuncta, aut nudo Signo placari posse Deum arbitrantur, ut quasi per mugien nrtos, corpori remedium, non animo solatium adhiberi. Eandem Reliquiarum, quas Oeant, rationem SSeres ipsa loquitur Moerontium primo Orbitatem mulcent: Servatis deindo longo post tempore Sanctum nescio quid ac salubro ipsis per se inesse creditur. Ut illud gravissimum in praesens disputare mittam, an caelitus etiam comprobari videantur multa mortalium in his robus judicia. Quid do ominibus dicam o Portentis, et uni VerSO

eorum genere, quorum ope futura divinanteS, Prae- Sertim indocti, miro sibi placoni Cum amant homine impenso, eum metuunt ne cupiunt, Cum de capite suo aut suorum, de patria Ut cari propinquis, Xpectation ac formidino trepidi, diu mul-

36쪽

24 Quid sit apud rudes quod Poetie in azimo noceat PRAEL. M.tumque sociaetarunt eum etiam sibi semper praesentissimum union invigilare sentiunt mirum ni omnia eodem trahant, quo ipsi cogitando seruntur. rum avium Volatus, tum pulli pascentes, tum Oe- opinatae OeeUrrentium Voces, congruere divinitus et respondere renni animorum affectibus videntur: nihil tam ovo, tam fortuitum, quin augurii loco ha- boatur. Iam ista Vulgo avidius arripiunt, quo literarum sitit rudiorOS : neque enim, qUam Vana Sint pleraque, eert Seiunt; et pluribus caron cordis inflammati remediis, quae artium ingenuarum Su asserret. Videtisne, campum Satis amphim agricolarum quoque in Vita ac moribus patere, ubi se tentotntque Xerceat in carmine is quaedam Poetica lΝoquo enim Poplicam appellaro jam erit cur dubitemus cum in eo fere consontiat communis hominum literatorum sermo, quando Q r rustica disputatur; ut quicquid pietati ergo, nullo Xquisitius a Venustius a colonis Xeogitari viiloant; sivo ad locorum, sive ad mortuorum, Sive ad Numinis religionem portinoat id statim Poetis, quasi proprium, tradi a condonari Velint. Quod aut0m tripartita illa divisione sum usus, non equidem putabam amplissimum locum istis limitibus concludi posse; sed eum intolligorem totius se vim in Xemplis Osse positam, tria Vobis clarissima propononda existimabam quibus animadVerSis, caetera, qui olent, pro Se quisque facile poterunt inVentro. Unum mihi illud addor lie0at: quoniam, ut diXi, sunt qui Poeticam plerisquo indoctis omnino negent:)fateri nos etiam, xistor aliquid in infima set incompta plebe, quod tacitam illam Posesin lumenque Phantasiae, Obseuret saepius, interdum misere Xtinguat nempe quod Pliu es, commoti, temperare sibi

37쪽

PRAEL. II. Zindo etiam confrmari rationem nostram. 25

nequeunt, quin dicenda cum taeendi usque eo temere offutiant, dum aestuantes quieVerint animi Itan locum quidem suavissimo disciplinae apud se tumultuantes relinquunt. E quo etiam videro mihi Videor, cur plebi urbanae pauciora esse cum Poetis communia, quam rustieae, quivis diXerit. Illis minus est ingenui pudoris; ut qui in luce oculisque multorum empor magis in Versati itaque omnia liberius stundunt, neque ullum, ambage quaerendo, tempus terunt.

Sivo igitur ea contemplari libet, quae ab egenorum

vita Musarum delicias paene repudiare, SiVe ea potiuS, quae apud ho quoque colorem quendam POeseo praes serre videantur: utraque Pros et nostri QOn- Sentiunt eum utraquo poeticae artis id osso officium demonstrent, ut fervente animorum motus, Salvo pudore, offerri queant. Quod superest conSorVate preeor, Aendomisti ,- quandoquidem Obi ea quoque proVincia magna

plicon illum rusticorum hominum pudorem, et religiosam nimis lucis formidinem quam siquis X animo Volens perdiderit, sive insano laudis amore, Seu doctrinae atque ingenii molestissima illa arrogantia, seu pravo sanatio erroris instro percussus illum non modo pulcherrimis studiis valediXisse, Verum etiam gravissimam quandam Virtutis, Veraeque pietatis adjutricem a se removisse in perpetuum sciatiS. Sequitur ut in caetoris etiam artibus, UM Uidem liberales vocantur, quid sit Pooticum brevi dispiciamus. Undo facilior vado ipsius oeseos in Sua ParteS, ad propositam normam, distributio.

38쪽

PRAELECTIO TERTIA.

Confrmatur iterum nostra de Summa rei Poeticce ratio, argumentis ecceteris artibus, quo ad humanitatem pertinent, quoesitis. Eaeemplis docetur, qviale sit illud quod appellant vulgo Poeticum, apud Pictores primo et Sculptores deinde in Architectura et Musica postremo apud Oratores, Omnesque qui versibus solus scribunt.

ii ipse ad familiarem hunc sermonem, ad commvnom vitam pertinobat, ad illam altoram, Si placet, nec damus, quae X Usu Verborum docebit, primum

Singulis artibus suam quandam opsin tribui, indoapud omnos idem ore munus Hus metumque indieari. Atque, ut Verum fatear, Academici, invitus hunc loeum attingo, neque multum abfuit quin prorsus omittendum OXistimarem qui no primis quid in labris plura me studia gustasse scirem, de quibus apud Vos, tales Viros, Verba mihi facienda erant. Itaque praeteriissem, ni cogitarem, imporitis in hujusmodi argumento non bono suffragium donogari. Neque enim cujusque artis quae sit Ormula nune quaerimus neque nos discipulorum oeum nedum magistrorum, imploro volumus sed indoctorum

otioso poetantium. Qui si quando artis ipsius, quam

39쪽

PRAEL. III. Comparantur inter o summi duo Pictores. Tignorant, praecepta edunt, ineptiSSimae arrogantiae morito insimulantur: in ea tantum Onantur OXPlieare, quod in communi hominum sensu, atque in affectibus omnium sunt posita, Venia donantur etiam errantOS.

Cum igitur apud Vos hoc juro futurum ni hodie Sperem quid in pictis, quid in eoelatis, quid in aliis jusmodi operibus cum Opsi conjunctum Videatur, sicut unus de plebe, dicam. At luo, ut in Picturis primo quid volim molius innotescat componamus aliquantisper, si libet, plendidissimum illud nobilium Pictoriam par, UOTUmultor Italos tantum non omnes, alter uniVOrSOS, qui unquan fuere, Belgas, artificio, copia, dignitato superaVit. Et, quo propiore inter se, ut ita dicam, J Iarto committantur, etiam in eadem materia quid uterque effecerit speetemus. Ille pulcherrimam sanetissimi Filii eum AIatro imaginem inXit ' quae apud SaXones ad hoc usque Ompus Ser Intur sodapud nos etiam, Oto ac solici artificio, pervulgantur ejus primae Saltem, rudesque sine Olore lineae: ut nona Sit pieturarum muratior, quem Non Curioso, ut fit, eui illas aliquando aspeXiSS Credam. Qua reeordamini, quaeso, pauliSper, atque animis vostris intuemini. Recolite vobiscum formam Insantis humana grandiorem, Virginis beatissimae ulnis, tanquam augusto solio insidentem:

divini signa decoris, Ardentesque notate oculos qui spiritus illi, Qui vultus

Quem tamen nostrum SSO, OStri ille Curam orere,

vel ipsa IIatris similitudo satis arguit Infra, Suo

Eam, quae vulgo dicitur, a Madonna ello Sisto.

40쪽

28 Quid in Pietur recte habemur Poeticum: PRAEL. III.

quisque ritu, adorant hinc Pontifex illinc pia ita hiessenilis, illa virgines Sanctitati Suavissimum, mista gravitato, Xemplar. In modi alati duo uori; quos mirifico prae se ferre tenellulae cujusdam pietatis indolem noni non videt ipsos quidem Versis a Virgin oculis, sed ita, ut gestu vultuque indicent, praesente Deo, Securo se degere. Quid multi gravissimis sontentiis abundat unaquaeque Hul picturae pars, pSoque aspectu docere Videtur homines, quam ni divina sori oporteat. Veniamus ad recentiorom illum in quo id primum moleste ferendum, quod is in sanctissima hac maioria insolicior extiterit quam in caeteris. egat auctor satis idoneus, Britannorum in arto sua facito PrincepS, bene unquam cessisso huic pictori in Filio Dot adumbrando, nisi si quando mortuum depinX- orith. Etiam in illo ipso genere, quod opUS HUSsplondidissimum sextat ne notissimum, id iam aiunt magna e parte ab Italo quodam mutuo sumpsisse'; CHRIATUM dico do Crue demissum ut vi unam aliquam do pluribus jus tabulis invenias, quae iam Romana ista satis digne comparari possit. Fortasse igitur molius erit, ad um quem diximus iterum prOVocare, candidum, Si qui alius, mitemque judicem: qui multa magnasque praeclari hominis laudes

hae tandem censura cumulat: Eorum, quo pingeros, mores at tu ingenia nullo unquam Ompore

poetice sibi tutus singobat. Ita nobis est ori Deos, Deoque prognatos, ut nihil sexpectationi hominum

rospondeat, nihil ultra mortalium modum SSurgat, sod moram omnia humanitatem Sapor Videantur, trivialem illam, communiquo nota signatam '.' Idem,