Praxis medica curiosa : hoc est, Galeni Methodi medendi libri XIV

31쪽

suo loco diximus. Hic enim alterari debet a colore quodam externo, ut animal videat. Alterari autem non poterat, nisi purum perspicuum esset,quod non fit sine hoc temperamento Monstratum enim est,eorum,quae sunt, esse talia propter temperiem calidi frigidi, humidi&sicci,adeo ut siquid horum mutetur insigniter,aut non videbit animal, aut male. q. Sed hoc nondum agnoscimus,versantes in ipso artis vestibulo. Neque ero aequum est nos praescire quidquam eorum, quae postea tradentur. Sed neque ego propterea memini crystallini humoris, cum alibi demonstrata sint, sed at clara sint, quae nunc dicenda fuerant. Cum enim videamus,ocu- luna exacte agentem dc vicissim non agentem e hoc quidem esse sanitatem ipsius. illud autem morbum,aut certe παθος, aut si quo alio nomine vesis appellare non enim refert ad ea, quae agimus03am inquirimus,quarisit causa

COMMENTARIUS.

1.II tui sudet Galenus in avertendo a se vitio ii ααιο υτος, ut sic appellem et non potest tamenn bia fateri, tractari haec loco non suo. Sed est hoc illi

nativum, cum magnum conditopus.

6. Majoris momenti est,quod docet ex hocloco, το Pars esse vocabulum ab uno ut enim substantia alia est prima,alia secundae ita etiam pars alia est similaris,alia dissimilaris. Quo miniis molesti nobis porro esse desinant Feraeliani, commentitia sua definitione essentiali J Suffcit, τομοχιώ ες συμ-

1. Tunde, dicas, OperVeniemus, ut demonstremus ex axiomate indecimons tabili quidem, sed quod omnibus in confesta, id eb, quia intellectui evidens ξ Hoc vero quod est Hoc, nihil eri sine causa. Hoc enim non conceta, ne quaerere quidem fas nobis est caulam, cur viso laedatur,aut omnino tollatur. Qua vero evidens hoc est ex censa illorum , quae ad intelle,ctum pertinent, praesupponamus, omnino aliquam laesionis causam esse, descendamusque ad inquisitionem illius. Σ. Hanc causam, sive dispositionem aliquam corporis appelles, sive corpus aliquo modo dispositum,non refert ad id, quod agimus. Omnino, si1ve morbum illam esse dicas, sive morbum esse ipsam actionis laesionem, disposi tio ipsam laedens erit causamorbi. 3.Hoc ipso loco dubium iterum oritur circa nomen, an ipsam, quae in oculo, dispositionem, aqua visio laeditur, morbum vocemus ' an ipsam laesionem actionis in ipsam laesam actionem Θ Hoc si quis velit,necesse est mesto prius statuat, sanitatem, secundum naturam se habentem, esse actio-

32쪽

nena,aut dispositionem,a qui actio fit. Et hoc iterum multo prius, sive in

dispositione, sive inconstitutione secundum natura,sibinferat nomen sanitatis. At vero qui mactionibus collocet sanitatem , in dispositionibus autem putet consisterem Orbums aut vicissim dignum cum aliis Methodici tumistupiditate Thessali, cis ipsorum,dogma foveat.

. Fere igitur omnes, qui sectam hanc ab omni methodo alienam, quin furiosam tuentur,sanitatem quidem ευς αθειαν constantiamI actionum naturalium es se ajunt, robur morbum autem mon jam noram actionum, S ci

bilitatem,sed quidam dispositionem corporis, quidam corpus sic vel sic dispositum. Quo quis possit esse major stupor ' Hoc enim quivis alius invenerit,hoc scit. Non deberi in alio genere poni sanitatem in alio morbum, sed utrumque in eodem Contraria enim sunt, quae in eodem genere plurimum si se nvicem differunt,ueluti album nigrum. Unum enim genus illorum est, Color. Igitur si contraria sunt sanitas de morbus,in quo secundum nat amest sanitas, in eodem erit morbus. Ut si aetio secundum naturam est sanitas, proruis morbus erit actio praeternaturam. Sin, vel dispositio vel constitutio 1ecundum nat. est, necessario morbus vel dispositio, vel consiti tutio pon .erit. A.Thesi alus igitur nequidem tentavit definire morbum sed divinare oportet,qua de re nomen efferatur. Qu9d enim putat, morbum ἀαθος, esse idem, demonstravimus exscriptis ipsius, in quibus ex adverso sibi ponit, , tanquam non differant,alterum pro altero sumit, quasi nihil intersit, sive hoc, sive illo modo loquare. Qui vero sectae ipsius adhaerent, omnes susque deque

feruntur, ratiocinantur obscure, Omnia tentant , ut vel prorsus ob lauri sint,

vel non intelligant. Talis est Thessalus, talis Themison, qui stuporis hujus primus autor est. Quod si commemorem tibi , quae Proclus Rheginus 3c Antipater ausi sunt,ῆeterque hos Eudemus, Mnasaeus, Philo, Dionysius, fallerem me ipsum, nec amplius tractarem negotium meum, quod de scientificum est, utilia promittit. .Verum de horum dissensu fortaulis postea dica, simulq; de illo, qui omnia perturbaticonfunditq Menemacho, ut&nrigatore Olympico, est,qui post ipsum scripsit, Apollonida,atq; Sorano,&qui adhuc in vivis est,Juliano, quem

nos compellavimus, ut ab ipso met audiremus magnas nugas Ignorabatichic differentia inter morbum sathos, cujus rei indiciu erat maximum,quod dicam. Ultra 2 o. annos est, ex quo convenimus illum Alexandria: ex quo tempore subinde scribit compendia, semper enim transponit, aliterq; collocat, nunquam contentus iis,quae scripsit: in nullo tamen audet effui, quid sit morbus bEt cum nihil dicat ad rem, non minus usq; adeo, ut etiam quaerat, An piactura conferre possitMedicis qua Menemachus, deprehensus est in eo, quo Iagnorit absurditatem sectae methodicae,& ne nunc quidem in suis compendiis sci ipserit,quid morbum appellet, quid pathos p Mihi certe interroganti illum aliquando respondit oratione tam proliaea, tam obscura, ut nemo intelligeret,.

33쪽

eogererq; dicere illi in os, Deserere illum Olympicum,qui tamen sit pater hi jus doctrina Julianus enim hic discipulus est Apollonii Cyprii Is autem Olympici condiscipulus.

3. Olympicus igitur,utdlaebam, definire ausus sanitate pathos, illa quidem dispositione fecit per exclusionem morbi, hoc aute permutatione status naturalis in statu praeter natura stabilem. Profecto, utrumq; horum est magna: stultitiae plenii, quavi tunc coram exposui Juliano, nunc summatim dicam. g. od omne confusione facit, hoc est, Olympicii non solusimpliciteri

qui, Sanitatem esse διαπιν, quae excludatin orbu sed addere orationi, Qua sanitatem definimus ἐυς α α dc robur actionum naturalium. Non enim conjectura af Tequi postium , Utrum ponat sanitatem in sola actionum ἐυςαθω 'an incorporis dispositione simul: an in utroque Fortean, quemadmodum. more Methodicorum omnium, Graecorum verbis uti solet aliter atque ipsi, dcconfuse ita nunc quoq, διαλοπ transfert,non ad corpus, sed ad actiones e Ut

sermo ipsius ita sit accipiendus: Sanitas est dispositio actionum 11n morbo. Debebat addidissse ut ego arbitror, alterutrum, Aut actionum, aut corporiS,ut talis fiat definitio Sanitas est dispositio actionum sine morbo Autlane ita, Sanitas est dispositio corporis sine morbo. Quin, si utrumq; unxisset,& clarod paucis diceret, Sanitas est dispositio corpori se actionum s1ne morbo.Quid

autem, cum sublicit, Quam δεα θεην definimus ἐυς αθειαν ac onum naturali ,

robur earundem Quid si jungatur utriamque, ut una fiat definitio λ Ansermo hic per se est perfectus, di docet, quid sit sanitas 'quemadmoduMethodicis quibusdam placuit' dicentibus, Sanitatem elle ἐυς αθειαν actionum naturalium i Sed si seriaro praedictus est perfectus, non video, quomodo doceat διαθεα esse Quod enim ait,sine morbo, tale est, quod etiam puer rideat. Si enim concedamus illis, ut ita definiant,utraq; definitio non docebit quid res,

sed quid non sit. Sed sinamus,ajebam Iuliano, si ita placet, hoc sunt enim quodamm Ido πύειγα Illud certe non ita sini potest, quod in sanitatis negotio omnia adscribuntur actionibus aut solis , aut cum manifesta confusione θλδ εθυεως, ut Gympicus facit. Sed Mindefinitione τοῦ πάθοο non ampliussit mentio actionum. Illud enim satis illi fuit, quod παθ, sit conversio corporis ex eo, quod secundit natura est, in id, qNod praeter naturam, stabilis. Opori bat enim dicebam utrumq; ponere vel in actionibus vel in dispositionibus. . Ille vero mihi respondit, quod saepe tibi narravi, Hiero optime,ac nune meminit se licet, Nihil admirandi esset in actionum quidem constantia cum

robore sanitatem Lindispositione autem corporis praeter nat m6r ponat. Contraria enim non sunt,ut tu reris,inquit. Est enim medium quid, quod neq; sanitas est, neq; morbus . Hoc ego audito sermone,obstupefactous abii, tristissimul. Oportet enim dicere,quod evenit Ante enim id tempus inter hujus se homines,non incidet anain tam insigniter stupidam cum vero laciderem

34쪽

primum,verisimiliter extra me raptus sum,non quod hic solus tam insensatus esset, sed quod multo crassiores haberet discipulos, qui in ipso institutionis principio videntes tantopere filiosMethodicos,non subito relinquant sectam illam An quia prorsus non vident,plane sunt attoniti Quid enim ad rem,

quam agimus,morbum non esse sanitati contrarium , quia sit medium quid inter illa Fiet enim hinc,ut neque album sit coim axium nigro, quia medium inter illa est,&flavum,&fuscum, est rubrum,&pallidum,&reliqui colores Hac ratione neque calidum erit frigido contrarium. Nam re inter haec est medium,tepidum d temperatum

8 Sapientissimi igitur Methodici cum statim in limine ita offendant,quid rq veri inposterum ab illis exspectes Nihil sane. Demonstrabitur enim,

h.EI , omnia in Medicina ab his pendere. Et merito. In iis enim altibus,quae metalia, thodo traduntur, constitutionis principium est notio finis Et erratum qui- meo iu-dem in aliis multis est in Medicina, tum vero in hoo , quod alii dicant, finem .i iq. medicinae esse valere utplurimum bene ' alii facere, quae conducunt ad valetudinem alii, morborum causas exscindere alii, suo arbitrio vivere : alii, ut res ferunt, adeoque definire debere uia uni quemque quid privatim posita In his quidem illi ita variant nemo tamen tam stupidus est, ut in alio quidem collocet genere sanitatem, in alio morbum sed aut actiones considerat, aut constitutiones partium,quos διαθέσειc vocant quidam.

Miso .summa, si inaci ionibus secundum naturam est sanitas, in iis, quae prae- mni ter naturam morbus erit: si inconstitutionibus naturalibus sanitas est, in non naturalibus morbus erit: si indilositionibus in his erit morbus. Non enina hei opus est profunda speculatione sussicit, non esse perversum . Quis enim nescit,ii videre est valere, aegrescere esse vel coecutire,vel prorsus non videre Quis non intelligit, si audire est valere, aegrum esse vel vix audire, vel nullatenus λ Sic concoquere est valere,disticulter vel nullo modo concoquere male habere. Ita, si exarbitrio moveri est sanitas, imorbus forte erit spasmuS,pat pilatio,paralysis,tremoti in universum omne, quod aut tollit motum Voluntarium,aut aliquatenus impedit. Eodem modo, si secundum naturam sentires aiestas est insensibilitas, dimidulus sensus, stupor, dolor erunt morbi. Ita, si respirationem liberam habere sanitas est, ablata dc diffficilis respiratio morbus emi Atqui,si1hilunt morbi,apertum fit, quod dispositiones

partium, a quibus partibus actiones fiunt, morborum causae fiunt Neque dici debet,neque inflammationem, nequo seirrhum, neque erysipelas, neque apostema,neque ulcus, neque oedema esse morbosi sed causas. Quod umorbos dicas, clarum est , quod nullum illorum morbus est. Duo enim Ierum genera sunt, quorum neutrum simile est alteri, sed omnino natura differunt. Nominant autem alterum Corpus, alterum Actionem. Oculus igitur,lingua, uris, crus, singula horum, corpus est, aliquo modo se habens visio, audi-

35쪽

anditio, locutio, ambulatio, actiones sunt dictorum corporum. Itaque, si corpora aliquo modo disposita aegrum faciunt: acniones aliquo modo benesi habentes,aegrae non erunt. Quod si in hoc esset aegrum, apertum iterum est,

quod non incorporum dispositione est. In eo enim,quod dispositio est causari de vicissim,quod actio non est causa, sed id, quod fit a dispositione corporis coiisistit id, quod Medico debet in confesso et se, quod omnibus modis

observandum est. Qui ignorat, is in re necessaria deceptus est. Qui vero aut noxam actionis aut dispositionem corporis morbum nominarit, quamviS non ita debebat potest quidem de rebus recte sentire, veruntamen recte curare morbos non consistit in nominibus,sed in recta de rebus opinione. Io. Sed multi Mediai hoc ignorant,& putant, re ipsa differre inter se eos,qui corporum dii positiones putant esse morbos, ab iis, qui laesas a otiones censent esse morbos. Horam omnium errorum, ut saepe dictum est, dicetur iterum,una haec causa est , quod ii, qui tentant aliquid invenire ratione duce, non sunt exercitati in Logica methodo se simul atque ab Empiricis discesserunt,quasi jam versati essent cum nostratibus, prae se ferunt scientiam Logicam,ideoque immensum fallunt tur. Saepius igitur offendi illos denominibus certantes, quasi de rebus lis esset Hinc fit, ut putent, nomina senescire, cum res maximaS nesciant,v. g. cum de negotio nobis proposito agitur, discernere non pol Sunt, quod dispositio corporum causae rationem habet: actio

autem id, quod perficiunt,pariter, quod id, quod curatur, est dispositio corporis Necessario enim comisatur nanc, eum secundum naturam se habet,uz secundum naitaram agat cum excidiis statu illo, etiam actionem esse praeter

naturam. In hoc totam consistit, hoc est principium, quasi elementum primum totius methodi medendi. At ver δ, an hoc ipsum sit vocandum mor bus,an potiuslaesio actionis, pertinet ad illos, qui denominibus litigant. Di certar autem mihi quoque aliquid de nominum usti, ut in aliis quoque factum est. Nun C de illis molirdum distincte ago, ut opere pi hoc confirmem, monstrem, quod sit principium δc radix methodi medendi,de qua Mal multi, qui se Logico sic Dogma tuos vocant, scripserunt, circa quam&principes Methodicorum fassi sunt. Et hoc quidem prudentibus satis codinitum est, quod id quod curatur a Medicis, nihil aliud sit quam corporum daspositio,ut in sequentibus docebitur,

o MMENTARIUS,

II Heic statim ab initio inquirit in genus Logicum morbi: Ubi etiam illud tenendum est, quod antea dixi, totum hoc non esse Therapeuticum ,

non enim finem Oncernit, sed pertinet ad ea, quae ad finem i uno vel bci est

athologuum. Quare si conferas cum iis, quae libro de Diss morb. tantum non gemina experieris,excepto eo quod heic ἴδιιν Φεαιρετὼ est , ut Galenus solet

loqui,

38쪽

loqui,quod heic exquirit, EX auo rerum genere sit hoc petendum Z Docet auiatem ex Aristotele&ait, ex eo, e quo Samias. Hinc depromptum quia docui 3. Inst.2. ense ι ζαr: quid indignantur quidam magnifici ' Opponis te viro ingenti, ecper Europam celeberrimo, cujus umbra tibi gravis est,cubusu Sen-nerti qui uilitatem vult. Param sal Veritas praescii ptione non patitur,& fuit illelahomo qua ego, quiq; Aristotelem Galenum non minus reveritus est quam ullus alius. Eccos autem tibi duos Hercules,illum quidem in Postpradicam hunc autem h.I. g. 3. contra quos si stare vis, non ego tibi invideo laudem, quam acquisisti. Quae sequuntur,παρ τλκωμαὶα sunt: imo etiam insititia. 1 f. Historia colloquii cum Juliano docet simul mores sectariorum, simul detestabilem facit et δευειαν, quae praecipue pendet ab imperitia Logicae, quam nostri homines sibi propriam faciunt contem tu Veritatis, quo abs terrent adolescentes,qud plures habeam suae farinae,imo furfuris comedones. Ca P UT VIII.

t. Ed jam relictis aliis,& longe a Methodo distantibus propositum no-

bis esto, corrigere ignorantiam eorum, qui nesciunt, quot in universum in hoc sermone res sint sibi invicem vicinae Videtur autem ex corporibus quidem unum duntaxat genus esse Dexactionibus autem alterum. Et praecedere,adeoque producere actiones corpora sequi autem illas,in iis videlicet corporibus,quae secundum naturam se habent,inculpate: secundum naturam dispositas coirira in iis corporibus,quae praeter naturam, aut prorsus non fieri, aut valde impeditas esse. 2. Praeter haec duo tertium genus esse, causas, quae actiones cient. Quam

enim rationem habet dispositio ad actiones hanc aliud quid habeat oportet ad dispositionem, hoc solo differens, quod dispositio una cum actionibus exsistit, nec unquam potest esse, aut actio naturalis, sine dispositione corporum

naturali,aut vitiosa absque corporum vitio.

. use vero dispositionis, impedientis acstionem,postant quidem etiam nondum esse,possunt vero etiam nunc superstites esse. Quo fit, quod causae sunt diversae a dispositionibus , adeoque inventum fuit hoc tertium genus,

actionis, efficientis illam dispositionis.

. Praeter hoc tertium genus,inventum etiam fuit aliud quartum dispositionis, eorum, inquam,quae corporibus adhaerent, sive illa secundum natu-

Iam se habeant, sive praeternaturam, caeterum, neque juvantium, neque laedentium actiones. E. gr. , si corporis color aut niger fiat, atri albus, cum diutius vel in Sole versatum est,uel in umbra. Neque enim actio est, neque dispositio corporis,factiva actionis. Multo magis nec causa est, quae dispositiones praeternaturam creat. Est autem symptoma,nocessario superveniens corporibus propter diversas alterationes,sive corpora secundum naturam se habeant, sive

praeternaturam. . s. Post-

39쪽

3. Postquam igitur jam quatuor definita sunt genera,quibHs cognitis,aut non cognitas, bene vel male ordiatur quis methodum medendici liceat porro cuivis nomina illis dane, quae velit Ex. gr. Dilpositionem corporis praeternaturam, cum laeserit actionem aliquam, Morbum vocet: ipsam autem laesione actionis insigne quoddam morbi symptoma quae aliter accidunt, ut colores, vocet&illa symptomatased distinguat ab actionum laesio ine, εραέωα nomε- nando, cum haec οἰήμα ὰ ἴδια, familiaria ct prorita. Quqedam etiam praeter haec,si velit, nec familiaria, nec propria,sed fortuit Mincidentia. Quartum eris insuper ponat causarum morbificarum. Et harum quidem aliae, quae in ipso

corpore animalis consistunt, antecedentes dicantur quae verb extrinsecus accedunt, Praincipientes. 6. Haec ubi ita posueris,uel etiam aliter, quomodocunque volueri S, clare,d ex usu legentium, non amplius transponas, aut transmute usum, sed semper serves per totum sermonis fluxum, ut discamus, quae dicis, facile dc

contradictiones, redargutionesque manifeste distincte instituamus. QuQ- modo, inquis Nam hoc dilucidandum propter stupidos istos Methodi- COS. Ponamus ita , quod inflammatio sit dispositio praeter naturam ipsa Vero laesa actio ps rtis affecta sit morbi insigne de familiare symptoma, in

pςdet quidem ambulatio, in oculo autem visio, in auribus auditus rubor autem,si ita accidat,& tensio, renisus,& praeternaturam tumor, qui partem inflammatam sequitur , aliquod aliud aut ymptomatum genus, aut accidentium,aut quomodocunque appellare velis illud modo scias, aperteque

Mefinia , non esto idem genus cum vitio actionis. Rursius plethorai si ita contingat sit inflammationis causa antecedens, quemadmodum hujus prae- incipiens, ciborum copia. T. Quemadmodum igitur ego feci, exempla proposui evidentia sermonis,quatuor genera definivi, notiones singulorum indicavi eodem modo Thessalum fecisse oportuit, post tot tantosque viros, contra quos, quasi praeconi voce seipsum victorem declaravit, cum vellet novam sectam condere Verum, neque ille, neque quisquam illorum, qui illum secuti sunt, quidquam clarum clerspicuum attulit.

COMMENTARIUS.

8. Quam cap. 3 ex tr explicarat methodum in genere, eam i csus me

Usus igitur Olympicus definire , quid sit παθος non παθους sed symptomatis attulit notionem. Prorsus igitur non intelligit D neque

40쪽

neque quid sit παθοο,quidve differat a morbo ρ sed hoc quidem deinceps d finiam di omnia enim semel dici non possiant Colices igitur illi hoc,pathos

morbum esse rem eandem,videamus,quid dicat. Σ. Pathos, ut paulo ante dixi,ait esse conversionem status corporis ex eo, qui secundum naturam,in eum, qui praeternaturam stabilis. Deinde parum. per progressus ait,sciendum vero est,pathos asymptomate differre: pathos

enim est,quod dixi: symptoma est,quod huic accidit,quasi specialem &particularissimam habens imaginem, significationem. Et haec admirabilis Olympici locutio est,audentis definire pathos tymptomat illa vero plena

est tot&tantorum deliciorum , ut succurrat illud stulti ad cribrum stantis, Non invenio, ubi initium obturandi faciam ps. Quid enim primo loco quis dicat quid relinquatra Omnia enim quae perperam dicta sunt, refutare, longum foret. Omnis mutatio ex eo, quod secundum naturam,in id,quod praeternaturam Morbus est, si modo adsit τομωμαιον. Sed decolorationem vos ipsi, latrophian ad symptomata

refertis, non etiam ad pathe.

. Sed quid est cacochymiap quid cachexia quid alimenti defectus3

quid ejusdem redundantiad Annon praeternaturam Quamobrem si accedat illis τομονιμο, jam numerabuntur inter morbos At vos ipsi repugnatis p recte facitis Adesse enim oportet hoc, id quod prarier naturam,esse dispositionem, quae laedat actionem .Quamdiu enim actiones omnes sunt illaesae, quamvis millies immutentur,nulla dirpositionum illarum morbus est. Quod

enim curam desiderat,nil aliud est quam dispositio actionem laedens. s. F enim principaliter indigemus &praecipue,aclio est secundumna

ruram: propter hanc autem indigemus, vel dispositione,vel constitutiones cundum naturam,aut quomodocunque appelles. Visione enim indigemus,&auditione locutione&ambulatione, non oculis, auribus lingua,cruribus. Si igitur visio fieret per aliam partem quam per oculum,quid opus erat oculo pSi auditio fieret per aliud instrumentum quam per aurem, quid opus erat auis res Sic linguae crurum nullus erat usus, si absque his progredi cla loqui posissimus 3 Visione enim opus est propter ipsam : Oculis non propter ipsos, sed propter visionem Pariter lingua,auribus, cruribus indigemus, non ut multa&otiosa habeamus instrumenta e sed locutionis, auditionis,&ambulatio nis gratia. Quoties igitur gangrama laborat pars aliqua,quae abscindi potest, ut digitus, pes, manus, non patimur illam otiosam esse,in circumferri tanquam pondus alienum hoc ipso manifestum facientes,non ipsis partibus opus nobis esse,ledactione,quam partes edunt. Ut igitur totam partem habemus actionis gyatia: eodem modo constitutionem secundum naturam quaerimus propter actionem. Ut itaque diximus antea constitutio illa habet rationem causa ad actionem. Quae vero necessario sequuncia constitutionem, ob quam