장음표시 사용
221쪽
por lapstriora eruptio fieti: ubi autem a signis, quihus generatim sanguinis eruptio significatur, gravitas, tensio, calor, dolor, pulsatio, circa lumbos sentiantur, per inferiora sanguinis sex cretio expectanda est. Ubi autem sanguis exitum per inferiora tentans, ad superiora regurgitaverit, ochrevi post caput prehenderit, vehemens sanguinis profluvium eXpectato.
Febres quae abscessibus judicari solent, lare sunt Febres criticae purulentae, hae, si diutius inhaereant, quod tempore hiemis maxime obtinet) & pus coctione jam maturum, neque per urinas, neque sputa, neque per alias vias evacuetur, alicubi assurgit abscessus, quo rupto, & pure ea via eXereto, Febris
solvitur. Ubi ergo in his febribus ab sessui opportunis circa diem vigesimum hypochondria mollia sint, di non doleant, & spiritus difficilis accesserit, & mox iterum deseruerit, dolore & gravitate capitis succedente, ad aures abscessum fore credibilo os . Sin post diem vigesimum dolor circa praecordia molestaverit, aut ad inferos artus translatus fuerit, &simul tensio, dolor, & inflammatio articulum aut aliam i feram partem occupaverit, ibidem ab ossus futurus
est. Ubi autem quod nec rarum) absces usjamjam
maturus iterum recurrerit, nonnumquam natura me
dicatrix ad alium locum pus eliminandum defert, hinc urina multa, crassa, sedimentosa sanguinis profluvium copiosum, alvuS biliosa purulenta, commodissime abscessum solvunt. Huc usque tibi, Lector, assignavimus, Febris quae sit essentia, quae Phaenomena, symptomata, affectiones symptomaticae, quae causae, qui effectus: monstravimus Febrem morbum esse, sed per se salutatem, omnes ejus effectus, humorum agitationem,
calorem, rarefactionem, ipsos quos producit humo-C c c a res
222쪽
res Praeternatural0s, ad materiae morbificae subactionem, coctionem, Oxterminationem, aegri salutem omni ope collimaro: sed & vidimus, morbum ad favorabilem nasci a causa irritante.. a causa, quae non semper unam producit Febrem, sed quae una cum Febre etiam producit varios alios morbos pius minus Periculosos. quorum effectus, utpoto effoctibus Febris omnino oppositi, salutifera Febris conamina maxime impediunt, sicque non modo cruditatem, crises dissiciles, imperfectas, sed non raro re summum periculum & mortem inferunt. Igitur ita omni Febre acuta duo veniunt potissi-mtim consideranda ; Febris nimirum sive natura pro aegri salute semper sollicita, & nisi bus naturae infensus inimicus, horum invicem continuo colluctantium vires, & operationes a Medico serio ponderandae ; quia exinde vera, & facilis prognosticandi Smedendi ratio omnium maxime haurienda est. Quo Pnim natura a morbo minus impedita aut oppressa fuerit, eo magis aegri res in tuto posita est: imo si pulsus magnus robustus, aequalis fuerit, si aeger cum bona facie libere respiraverit, Febris insultus regulares fecerit, si cum cute non nimium tensa, calor toto corpore aequaliter diffusus, excretionis negotium non impeditum, urina pro indole & tempor Febris probe colorata, & concocta fuerit, Medico promptam stultem praedicere fas est, eo citius ex pectandam, quo Febris fortior & vehementior exsti terit. Nec in tali casu Medicus inquietus erit, etiamsi aliquod invisum symptoma Febri socium fuerit, imo
hujusmodi symptoma, quassivis horrendum vi coer core consultum non ost, ne forte natura jam morbo portor detrimentum iude patiatur. At ubi Ox contrariis indiciis constet, naturam a
223쪽
morbo valde oppressam, aut impeditam esse , aeger ex eo, eo magis periclitabitur, & coctio eo dissicilius siet, quo natura a morbo magis oppressa, & functiones vitales inde magis laesae fuerint.
Igitur quemadmodum pulsus magnus, spiratio facilis, non obstante quovis periculoso symptomate, ad salutem plurimum faciunt, sic pulsus debilior, spiritus dissicilis, urina cruda, cum aliis malis stignis ingens, citumque periculum ostendunt. Ubi vero natura debilis, sed nec etiam morbus vigorosus sit, diuturni morbi argumentum est; in tali . casu, si ap-
Petitus vigeat, nec continenter vigilia, aut profusa humorum evacuatio, aut quid aliud vires atterat, morbus tandem concoquitur, & salus expectanda est. Sin in morbo longo aeger cibum aversetur, aut copiosa aliqua excretione, aut aliunde vires debilia tentur, metus est, ne aeger pereat, priusquam morbus concoctus fuerit. Ubi autem natura fortis, sed α. ei cum morbo, qui parem vigorem habeat, agendum
sit, uti si cum pulsu forti, & integro spiritu cutis
immane quantum tensa dc arida fuerit, sitis & ardor excessivus, cum urina cruda, aut insignis inflammatio viscus quoddam nobilius prehenderit 3 quamvis
morbus cum vehementia naturam impetat, animosa
natura vim vi repellit, hinc quidem acriter, sed dubia palma decertatur, nam ob naturae vigorem aeger vix perit, & nec salus expectanda ex tam impensis morbi viribus: si postea urina melius coloretur, aut quid concocti in ea apparea t, ut natura triumphet fore spes est. Sin autem morbus crudus insistat, mala accidentia invalescant, ac vires vitales magis magisque deperdant, aegrum periturum praesa gire licet. Ubi vero urina non constans, sed nunc cocta, nunc cruda sit, si sine notis morbus frequenter cesset, iterumque repetat, indici-
224쪽
um est longi morbi, in salutem vel mortom abituri,
prout aut natura aut morbus postea praevaluerit. Si aut m naturam oppido debilem morbus insigniter malignus impetievit, ni Febris mox invalescat, pulsus robustior fiat, aut insignis aliqua evacuatio, aut eruptio exanthematum succedat, natura tanto morbo suis perando impar, fere succumbit. Qui igitur naturae ex morbi indole rite perspecta, accurare observaverit, qua serie, nihil cogente arte, utriusque accidentia se invicem exceperint, mira praesagisti, & methodice curabit: & sane haec fuit observandi disciplina, quae veteres in praedicendo tam miros, tam excellρntes, in medendo tam iesices , & Medicos omni nota majores effecerit. Enim vero , calor nativus in eorum idea videbatur nutura medisatrix a ): hic praeter naturam
auctas pulsum accellerabat, intendebat, amplificabas b), totum corpus aequaliter calefaciebat c ; sed
nec n) Anima & natura nihil praeter calidum innatum. Gac de palpitat. i oncoctio alteratio quaedam existit, alteratio vero lata a calido potissim iam perficitur, atque idcirco tum nutritio, tum concoctio , tum omnis succi generatio: jam vero ec in excrementis ipsis qualitates a calore innato provenire, Hippocrates omnium post hominum memoriam primus re die dixit, Arsoletis post cum recte interpretatus. GaIL de facultat. nativ. l. c. cap. q. N ' il b ὶ Vehemens pulsus a lacultatis semper robore fit . ac quo sit vehementior , tanto robur majus esse facultatis. Gal. d. c. praef. ex pulsu cssp. 7. Sola autem extrema pulsus vehementia non modo vacat periculo, sed est etiam maxime utilis. Idem i. a. depr8ec π. ex pulsu le) Optimum vero est, si eorpus omne aeque calidum molle que est; aequalis enim totius corporis mollities disti osuit bunum calorem ab aliis, qui boni non sunt. H
225쪽
noe spiration om d), nec somnum e) offendebat, fa-ci m non multum mutabat f), ventrem non indura bat g), ad crisiim usque auctus h) coctiones regulares producebat i), quas per signa demonstratas fi
tandem crisis cum tumultu& non raro magna Ve-
d Spiratio facilis in morbis aeutis maximum ess argi,'imentum salii tis. Gac com. I. l. d. o f. c. I. Respiratio autem libera in omnibus. quae cum Febre acuta sunt iis est in qui intra diem quadra gesimum judieFntori praeclare ad salutem apparet, S sacit. Η .apud Duret. de rcsp. c. S. e)'Qui cum libertate spirandi S doloris vaeuitate m-nUm inire potest placidum, vix moritur. Duret. ibor.
Considerar porro hoc modo c0nVenit in morbis acutis , primum quidem faciem aegroti, an similis sit his, quae in sanis futit maxime vero an ipsa sibi ipsi; ita enim optime fuerit. Irap. lib. praenot. g 'dam vero hypoehondrium esse decet molle , doloris expers, aequalc. Hip. apud Duret. de H pochond. l. e. b) Circa principia omnia j sunt debiliora, circa Uigores vero vehementiora.'Hip. aphor. 3O. f. a. i) Certa & cita est erisis ad aegri salutem, quam colorata belle urina dc nuntiat, habetque hypostasin albam.
Fevem. Gah de diebus decretor. I. I. k Rursus sbsolutum crisim eam dico, quae ex morbo nil facit reliquii fidam , firmam , securam , certam , quaΘredit numquani, tutam, quae sine periculosis symptomatibus accidit, manife1l m cui excretio quaedam aut abscensus insignis adest, cluae ab indice die praemonstrata iam fuerit, hona denique est illa, quae in sanitatem desinit. Idem ibidem. t Fit autem erisis) natura separante a bonis mala, &ad excernendum praeparante, non temere igitur in tali
226쪽
expedita videbatur, 'nullo remedio turbanda m). Sed calor contra naturam ponebat morbum , naturae infensum inimicum, non modo mala inducentem symptomata, sed qui naturam turbabat, ejus sal bria conamina, .coctiones, crisos distrahobat, hinc morbos horrendos, dissiciles, diuturnos producebat. Ex magno vehementi morbo, simul naturam multum opprimente, pessima ominabantur; hinc inafimmationes, dolores fortes viscerum n), cum urina Cruda
Symplomata longe gravissima in morbis acutis solent interdum bonas crisas moliri. Idem in apbor. S. l. 7. Signa judicatoria sunt capitis dolor repente inUadens, rigores, dissicilis respiratio , oris ventriculi morsus, ilia citra dolorem extensa, vigiliae pluriniae, nox absque ratione moletia , accessio anticipans; lacrymae involuntariae, nihil patientibus oculis neque ex moerore prOUenientes, rubor faciei, labrum inferius tremulum, lucida vel obscura vel tenebrosa oculis observantia, hallucinationes quaedam, nasus Uel malae repente rubescentes , atque alia id genus symptomata, iquae omnia morbo jam cocto supervenientia, futuram statim sanitatem denuntiant, aut per largum alvi prosluvium, aut permultum sudorem, aut per vomitum, aut aliam evacuationem supervenientem. Idem in aphor. I 2. l. I.
Μι Quae judicantur & iudicata sunt integre nequemOUere, neque innovare licet , sive purgantibus, sive aliis irritamentis, sed sinere. Hip. apbor. IO. sec. I. Inoipientibus morbis , si quid movendum videatur mo-Ve, vigentibus vero quiescere melius est. Hip. apbor. a9. sec. a. n) Capitis dolor praegrandis, cum acuta Febre aliove quopiam dissicili signo conjunctus, mortiferus. Hip. apud Duret. de cephalalia coac. I. Delirium in spiratione minutula, & sudatiuncula, citam mortem denuntiat. Mortiferum etiam est, in dissicultate spirandi cum sngultu conjuncta, Hip. apud Durex. l. b.
In principiis Febrium sive delirium accesserit, sive alicujus
227쪽
o , profusis p), aut infensis G sexcrotis por sud sal-VUm Vomitum, pulsu debili r , spiritu dissicili s),
pellime audiebant , & fere certam perniciem Praesagiebant: liaec tamen minus perniciosa habebantur,
cujus membri sideratio, periturum hominem sciendum est, si nun omnino, aut ex optimis lignis aliquod accedat, aut corporis vires adlint. Hip. praedic. l. a. s. 23 Malignilsimae vero Febrς 9 S lignis horrendissimis ob orientes, quarto die aut prius occidunt. Hip. praenox. s. a. Qui enim superstites evasuri sunt, facile spirantes, es doloris expertes sunt, & nocte dormiunt, aliaque signa se . curissima habent; qui vexo morituri, aegre spirantes sunt, delirantes, vigilantes, aliaque signa pessima habent. Idem sec. sequenti. ob Si fuerit tenuis urina, eam nee perfectam salutarem critim polliceri, N ideo in Febribus acutis eum virium imbecillitate mortem, & periculum minari. Claudiu. de crispu. I 8. Lethaliores autem sunt urinae foetidae, & aquosae, & ni grae, & crassae. Hip. praenot. s. II. p) Febricitanti sudor superveniens Febre non remittente malum. Hip. uphor. s. q. num. 66. Qui vero ad melius judicant, non statim apparent. Hip. m. p. t. a. pN. 686. num. 33. In Fel e ardente si alvus astatim eruperit, lethale. Hip.
AL i egestiones variae diuturniores sunt nigris, &aliis lethalibus egestionibus, nihilo vero minus perniciosae.
Meracae, detinentes purgationes, omnibus quidem exacerbatoriae. Hip. praedis. 1 is. Alvi egessio abunde colerata mala est. Hip. com . s. 6.
r Languidus pulsus ex facultatis imbecillitate quare
quanto languidior, tanto facultatem ostendit imbecilliorem. Gal. de praecog. ex pulsu l. I. Q Qui vero morituri sunt, aegre spirantes fiunt. Hip. priri n0t. a I.
228쪽
76O CAPUT SEXTUM. ubi ex pulsu non debili t), & illast so spiritu v), na
turam a morbo minus impetitam displicerent. Imo si naturae & morbi vis aequalis videretur, re dubia existente, Modici clysmate ro , victu tenui x , morbi vehementiam extenuare omni ope molie-hantur.
Sed ubi in Febre periculosa nec/signum lethale,
a Vehemens pulsus a facultatis semper robore fit, &quo sit vehementior , tanto robur' majus esse facultatis. Gal. l. 2. praef. ex pulsu cap. 7. A calore nativo , es partium solidarum virtute, Veniunt pepasmi & crises. Hip. apud. Duret, coac. 3. cnp. 3. Pulsus igitur si in die inuice fortis apparuerit, indicat caloris nativi flatum optimum, S propterea futuram eo Ctionem optimam praenuntiat. Si debilis, contra. Claud.
pN. 16. -υ Oportet autem aestimare bonam respirationem magnam vim habere ad salutem in omnibus acutis morbis,
qui cum Febribus stant, & in quadraginta diebus judicam tur. Hip. l. praenot. f q.
π) Alvus autem curanda e si per clysterem subducentem, ac refrigerantem; hoc enim universo morbo commodissimum erit. Hip. de affeci. g. 8. num II. V II. Oportet igitur & infernam alUum neque valde suppressam esse, ut ne Febres sint acutae, neque Ualde egererς, quo saliva stu sum educi possit, S aeger viribus valeat. Hip. l. co. num. 69. x Ubi igitur peracutus est morbus, stati in extremos labores habet, & extreme tenuissimo victu necessarium est; tibi vero non, sed pleniori victu uti licet, tantum a tenui recedendum, quantum morbus extremis mitior fuerit. Hip. aphor. 7. s. I. Non igitur licet vigentibus morbis cibos exhibere. Hip. de vici. acutor. 6. I p. num. D. Febrienti cibum ne offeras . . . in potu dabis aquam calidam, & aquam mulsam, & acetum cum aqua, ii 2
antem quam plurima bibat. Hip. de locis in homine 39.
229쪽
nec coctionis nota deprehenderetur, aegrum in primo quaternario μ) non periturum haud duri e praesagiebant. Huic Febri si nulla diuturnitatis indicia accederent, in secundo quaternario et) judicatio expectahatur. Sin diuturni morbi jndicia una praesto essent, morbum fore longiorem praedixere. Ubi interiis
morbus crudus a) maneret, & exacerpatorio die excretiones non judicantes, sive ex quibus symptomata non mitescerent b), sed potius grandescerent, vel alia nova mala accederent, parOXismo proximocri sim fatalem fore praesagiebant. Sin die critico terrifica symptomata non ingra
Vescerent' At si acute febrieitet, nullum vero adsit signum Iethale , sed nee aliqua coctionis nota, non potest ut hic
quartanus decedat. GnL de diebus decretor. l. I. cap. 12.z Quod sit nec coctionis, nec longitudinis morbi indicia adfuerint, in secundo ouaternione morbus statum accipiet: si iungitudinis indicia adfuerint, secundum quater Dionem excedet. Hoc est diem septimum. Idem ibidem. ab Crucia vero & incocta , & in malos abscessus coninversa, acrisias, aut labores, aut diuturnitatem, aut mor-clem, aut recidivas ; quod vero ex his potissim tim futurumst, ex aliis considerandum est. Hip. m. pop. p. 661. Num. 9O.b Judicatoria non judicantia partim lethalia, partim dissicilis judicii. Hip. m. pop. p. 686. n m. 34. Qui arcessione correpti pollero die gravius habent, ma
lum. Hip. cossc. s. I. Num. II 2.
In Febre continua, si quis quarta die & septima affiga. tur, & non judicatus fuerit, undecima plerumque perit. Hip. judicat. s 8. Febres judicantur eisdem numero diebus, ex quibus superstites evadunt homines , ct quibus pereunt. Hip. prae n. s. 2O. At lethalia signa eum coctionis indiciis coibuut laqmquam, haeC autem non minus periculosa, S salutaria inspicienda si uit, quia si quarta apparuerint, septimo aderit
230쪽
vescerent c), & quid concocti in urinis conspiceretur u θ , dc urina post magis maturo scorpi cum pulsu valido, proximo die judicii crisis salutaris sp0rabatur e . Ubi aut m in simili Febro natura long' an orbo abscessum moliretur, quo quidem humoris morbi fici particula abscederet, non aut m judicaretqr f) , aut si urina frequenter mut rotur g), aut alia frequens vicissitudo corpori accidorot h), aut si corpus frigore jam affecitum rursus incalescerpt, aut calor alius ex alio sequeretur i), aut qua odam insignis excretio , sed sine coctionis notis morbum solverset , ex his omnibus periculum deferri longiorem fore morbum observarunt.
c) Remissio symptomatiam cum fgnorum bonitate Con-jimcta , semper res aegri bi no ei se loco Ostendit. Duret. rheor. pro nos. 26. d) Urina bene cocta brevitatem , & securitatem murbi praenuntiat. Ex AU. Claud. eop. I p. e) Coctiones urinarii in paulatim mature si enies, si in judicatoriis diebus concoctae fuerint, morbum solvunt.
s huius igitur, si in die indice fortis apparuerit, indicat c ili ris nativi statum optimum, S propterea futuram coctionem optimam praenuntiat. Si debiliri contra. Claud. p. 16. ) in Febribus abscessus inprimis judicat Onibus morbum non solvεntes. Morbi longitudinem sigia scat. gὼ in Febribus mutationes si habuerit urina, longitudinem significat. Hip. judic. s. p. s ) Mutationes prolunt, nisi ad prava mutemur. Idem m. pF. l. a. s. a. p. 69O. i) Et si in toto corpore mutationes, & si corpus perfrigeretur, es rursus calefiat aut calor altu, ex alio gignatur, iungitudinem morbi significat. Hip. 'vi 0V. ψO. J. 4.k Quae in morbis post crisina inm, relinquuntur, recedi vas sacere solent. Hip. aphor. s. 2. num 12. Quae non iecundum rationem leUAnt cretiere non Oportet, neque timere Valde, quae Praeter rationem fiunt Pi Ava. Mul ἀ