장음표시 사용
211쪽
putPm illi humores non generentur.a coctione naturali, haec videtur ratio, quod sanguis in statu naturali. ubi coctio modeste, & tranquille procedit, non nisi sensim & sensim orbetur suo side, si quo mutetur in humorem mucosum perfecte elaboratum,minuS concrescibilem: per coctionem aut m febrilem, quae celerius tumultuositusque peragitur, non adeo Praepropere omnis pars saliua a sanguino abscedit unde exurgit humor inter sanguinem & humorem mucosum modius, qui cum sale praegnans sit , . ma gis ad sanguinis quam humoris mucosi naturam a Cedit; imo qui non videtur esse nis1 unus verus sanguis, coctione febrili ita elaboratus, ut jam magis subtilis, tonuisque factus sit; quamVis magis concreScibilis, prout in pelvi videre est.
Hi prasetornaturales humores tales, quales, jam a coctions sobrili productos vidimus , dum ultra a
Febre concoquuntur, ultimum coctionis gradum acquirunt, & ut alii humores, mutantur in eXCrementa V & haec excrementa vocamus purulenta: id ipsis accidit, dum per actionem arteriarum aquae, quae iis pro vehiculo inservit, ita uniuntur, ut colatoria permeare & foras elabi queant, quod cum sine salis so- paratione accidere soleat, est , quod humores puru-lonti putredini obnoxii sint: quod autem illi humores, ut humores sanguinei, priusquam excretioni apti fiant, non mutentur in humores mucosos, id coctionis celeritati itorum tribuendum censemus: diximus enim partem salinam ab oleo mucoso partis adiposae lactis, ex quo sanguis, non nisii dissiculter & cum tompore separari, quod c*m a praecipitanti &celeriori coctione febrili fieri n0queat, est cur ex hujusmodi coctione proveniant quidam humores, quos coctio naturalis producere nequit. Humo
212쪽
Humores purulenti utut praeternaturales',& exeromsentitit, boni tamen maxime salutares, imo ad coctionem & crisim soli apti & maxime n0- cessarii sunt; etenim cum heterogeneum febrile sae-po consistat in acrimonia adeo exotica, quae nec a Febre subigi, nec per vias eXcretorias evacuari ponsi, prudentis naturae provisione factum est, ut a Febri producatur humor quodammodo pinguis , qui hanc materiam acrem involvendo, ac in se recipiendo Oxcrotioni aptam reddat, & quod revera purule tum materiam morbificam in se contineat, patet ex inoculatione variolarum pure facta, ubi ex uno corpore in aliud morbus implantatur: praeterea si attendimus, qUod Febres, quae per notabile tempus inhaerent, raro in salutem abeant , absque eo, quod materia purulenta abscessu, sputis , urinis aut dojectionibus purulentis abunde evacuetur, satis liquet, purulentum huic silutari usui destin,
Sqd si crustra phlogistica consistat in humoribus, quos Febris producit, si illi humores tam fluidi, tam subtilos sint, si por exilissima vasa capillaria tam expedito transeant, si ad finem adeo salutarem a naturaripstinati, ubi nunc est spissum & densum illud inflammatorium, quod crusta phlogistica in idea tot M sedicorum produxit' Ubinam tot remedia dissolventia, seponacea, diluentia, tot& tam saepereiteratae venae sectiones 8 Imo non defuere, qui ad evacuandos hos humores venae sectionem tamdiu utilem ac necessariam praetenderint , quamdiu sanguini inhaerens crusta phlogistica dispicer
tur : quam sane medendi methodum, non modo ut maxime perniciosam, sed ut fere occisivam detestamur. Verum
213쪽
Verum hic aliquis, quasi indignatus, duris his verbis in me invehitur: numquid pellis dura, sic dicta crusta phlogistica, indispensabiliter venae sectionem indicat P Nonne tanto magis urget haec indicatio, quanto haec crusta magis dura crassa & spissa est 'Huic respondeo, crustam phlogisticam utcumque duram ac crassam numquam venae sectionem indicare per se, consistit enim ut jam iterato vidimus, in uno humore dissoluto, qui una cum sanguine Omnia vasa liberrime permeat, ac coctione febrili mutatur in humorem purulentum coctioni & crisi dicatum, cum autem hic humor oppido concrescibilis, ubi stagnat, facile concrescat, est, cur in Febre complicata cum spasmo metuendum sit, ne alicubi interceptus fatales congestiones faciat, atque in tali rerum stata ad relaxandum spasmum, & abigendam partem humoris adeo concrescibilis, venae se stio rite instituitur,& cum bonis aegri rebus reiteratur, dum pulsus tensus, ct sanguis non satis dilutus sit 3 mox autem ac ex venae sectione pulsus mollescat, ac sanguis sat sero dilutus dispiciatur, non amplius ex crusta phlogistica, utcumque crassa & dura, perstat indicatio pro venae sectione. QuDd in praxi, utpote punctum summi mo- monti, a Medico probe animadvertendum est. Sed elim hic de crusta phlogistica sermo fiat, cavsat sibi Medicus, ne hanc confundat cum crusta mucosa pituitota minus d ura, qualis in febribus catharratibus &rheumaticis fere conspicitur; haec enim ab illa immane quantum discrepat; crusta enim phlogistica ab
expodita coctione febrili producta laudabilem coctio-nom significat, sed crusta mucosa generata ex humoribus mucilaginosis & gelatinosis erudis, potius cruditatom & coctionem impeditam ostendit, quin imo haec crusta, si admodum crassa sit, & rubri sanguianis pars valdo imminuta, nec eo maἀis crusta extenue,
214쪽
nuetur, quo Febris ad statum magis accedas, in summo apgrum v 0rsari discrimine sciendum est. Non quod humores nimio pere glutinosi, lenti ac viscidi sint, udivi edici sibi imaginarunt, sed quod do ficiant humores sanguinoi satis densi ad viros & coctio nona requisiti;
concipe hinc, cur remedia dissolveritia, attenuantia,& prae caeteris venae sectio, hic tam male cedam. &cur ipsemet Boerhamius, quamvis & crusta mucosa do humorum glutinosa spissitudine praeoccupatus, solla ductus experientia, venae sectionem , & Temediorum attenuantium usum in periesneet monia notha
ut noxium damnaverit, Vide Aphor. 869. g. VIII. Coctio er crisis. Novissimi, sed maxime praecipui Febris effectus,
sunt materia se morbi ficae concoctio , & expulsio si vo cristis: quomodo autem febris ab aliis morbis non impedita , tum per se, tum actione caloris, hos salutares effectus semper, necessario , & manis sto producat, jam tam saepe inculcatum est, ut opus non sit, crabsem toties recoctam hic iterum apponere. Nonnulli tamen hic aliquas obj sectiones faciunt; si Fobris, inquiunt, coctionem et crisim semper & manifesto producat i non CapimuS, Cur Coelio in Fobribus toties adeo dissicilis sit, & cur in-dios tot Febres sine ulla coctionis nota & manifesta crisi conquiescant; nec hic responsum volumus inquiunt , id do beri perturbato vel impedito Fobris mechanismo, nam, dicunt, quotidie observamus, Febros dolore , vigilia, delirio, aliisque diris symptomatibus stipatas producere coctio nos & critos muni- fostas. Hic sic objicientibus respondo o. dico & assero: quod toties quoties Febres aut dissi cultor, aut sino notis coctionis, aut manifesta crisi solvantur, id numquam ob aliam causam accidere, qaum quod Febiis
215쪽
Febrcs mechanismus ab aliis morbis turbatus, aut impeditus sit, & quamvis haud diffitear', diotim observari Febres, quae horrendis stipatas symptoma tibiis, absoluta &manifesta criti in saluistin abeant; non ta men eX eo concludero fas est, ideo has FPbres plurimum impeditas ac perturbatas osse; non enim laesiones Febri comites, quo horrendiora prae se ferinat symptornata, eo magis semper Febrem impodiunt: econtra sunt morbi, nullo insigni symptomate conspicui, qui Febri juncti vim vitae ae flammam vitalem, praecipuas coctionis actrices, insigniter debilitant, ubi alii, qui deliria, vigilias, aliaque dira symptomata accersiunt, vires vita ac salubrom calorem febrilem vix extenuant; unda non es: conceptu dissicil0, cur cocti es dc crisos incertis Febribus, visis minus periculosis, saepe multo dissicilius fiant, quam in iis, qui horrendioribus symptomatibus conspicui, pro periculosoribus habsentur ;& vel in promptu es: hujus rei ratio ; quo Enim Febris cum aliis morhis complicata, prompte & eXpe 'dito offectus suos sortiatur, sat est, si morbi Fobri
comitos salubria ejus conamina non nimiopore cohibuerint; hinc etiam veteres, qui Id luctam inter morbum & naturam accuratissime attendebant, numquam erant inquieti, horribiles utcumque motus hostis concitaret, tamdiu, quam calor nativus, sive natura medicatrix calori alieno, sive morbo, prae- dominaretur. Quare non obstantibus symptornati-hus vel maxime horrendis, ac periculosis, pulsus validus, vires constantes, i coctionis indicia in tempus' apparentia, de futura naturae victoria numquam non
Sed alii ultra objicientes sic dicunt; licot Febris
non nimis impedita morbi causam constanter concoquat,
216쪽
quat, & expellat, equidem haec expulsio, qua a cri-seos nomine venit, non videtur peragi a sola Febre; nam varia symptomata spasmi, quae ut plurimum crisim concomitari solent, satis demonstrant, quod tam spasmus, quam Febris, ad producendam crisimcontribuat: ad hanc objectionem respondeo, non osse verum, nec etiam conceptibile, quod crisis, quae in ultimo gradu coctionis, simul & in concocti excretione consistit, fieri possit ab una violenta fibrarum affectione, qua motus partium plurimum impeditur, ac coercetur; hinc non esse verosimile, horrores, inquietudines, urinae suppressiones, aliasque spasmi affectiones, quae tumultum Criticum concomitari solenti ad crisini contribuere, saltem per se, dico per se, quia non inconceptibile est, spasmum
utpote natura o motibus contrarium, nonnumquam facere, ut Febris inde magis exstimulata concit0t motus tanto vehementiores, quanto magis spasmus ei
rosistit, & sic reportet victoriam eo gloriosiorem, quo acrior ante Pugna eXtiterit. Porro unicuiqus otiam notum est, dari certos motus spasmodicos, quibus materia morbifica critice eliminanda, specialinaturae directione ad certa loca ducitur : nullum est dubium, quin hujusmodi spasmus, qui vel eb peculiari nomine insignitus, autocraticus dicitur, ad cri sim non parum contribuat; licst sompor sit sola F bris, quae morbi causam critice expellat. Coctio tu crisis febrilis, relativo ad materiam mor bificam multifarie subigibilem, alia saecul senta, alia eruptiva, alia Purulenta voeatur. Coctio crisis Deiaculanta, respicit heterogeneum, quod brevi temporis intervallo a Febre subaltum, excrementis facile uniri, & cum iis foras excerni contingit: unde Fe-hris intra primam septimanam, Per eXcretiones
manifestas sensim dePuratur. 0ctis
217쪽
. - coctio re crisis eruptiza sic dicitur, respoctu heterogenei, quod intra primos morbi dies a natura concoctum, sub forma exanthematis cum insigni t vamin ad superficiem corporis deponitur, ibi dom-que delatum sensim expirat, prout contingit in febribus exanthematicis benignis, Fobre nimirum scar- latina, variolosa, morbillosa bsenigna, & caeteris. Et licet aliqui has eruptiones male criticas dictas asso- runt, quod, ut inquiunt. non fiant ex naturae di-xoctione, sed sex acrimonia f-tuito ad cutim ii posita, ipsi si animo expenderint quod ρXanthemata vix
umquam cum levamine erumpant, absque eo, quod prius morbi materia ab eXpsedita Febre concocta iit, mox clare videbunt, salubrem eXanthsematum eruinptionem naturae medicatricis opus esse, quo nimirum
morbi causa prius subacta, ac foras delata, ibidem sibi exitum parat. Helorogenea autem dissicilioris subactionis, quam ut brevi a natura concoqui, ac subigi possint,tqualia sunt, quibus nec excrementis uniri, nec cum . iis
ovacuari dolum siti, nec ejus indolis, quae ad suppr- . iem corporis doponantur, sed quorum acrimonia adeo exotica sit, ut quo excretioni apta fiat, humor purulonio in viscari, & involvi opus habeat, costiones cris purulenta subigi & evacuari dicuntur, ex hujusmodi heterogeneo Febres ultra primam sopitis manam fere exspatiantur, quia ad earum coctionsem requiritur humor purulentus, qui ut jam notavimus, tam cito generari ac produci nequit. Cristis purulenta omnium maXime regularis ost,& ne quid sinistri, aut aegri aut famulantium culpa int0rcesserit, per signa coctionis in urinis conspicua, regulariter pr.emonstratur; etenim humor purulentus utpote excrementitius, dum a Febre productus cum eXcrementis foras expellitur , hinc aliqua
218쪽
ejus pars instar n bulas urinis inhaeret, quae proxima exacerbatione copia aucta, & consistentia gravior, & coloratior profundius in urinis suspenditur, atque haec coctionis indicia crisim absolutam fore exacerbatione proxime subsequente haud dubie d0signant; quod dum eo ventum est, Febris, quae tunc vehementissima & spasmo stipata esse solet, per ex-crotiones manifestas simul & sempi solvitur , & tum urina deponit sedimentum album, leve, & aequale. Ad excretionem criticam omnes viae eX retoriae contribuunt, sic tamen, ut in singula Febre per vias particulares copiosior fiat evacuatio. In morbis acutis omnium maxime crisos fiunt per sv dores, potissimum; ut notat divus Hippocrates a , si aestas humida fuerit, aut veri similis, maxime quibus cutis laxior desinentibus accossionibus madescit: pulsus autem undosus potissimum hujus evacuationis argumentum ost. Si adhaec anto crisim alvus exsiccetur, Parcius fluat urina, & parogismus criticus cum horrore ingruat, ne dubites quin sudoris multi, calidi a toto corpore difflu vium expoctandum sit. Crisibus per expectorationem morbi pectoris maxime opportuni sunt, ut & non raro in aliis febribus, post coctionis signa sputa alba, probata, puri aemula cum insigni levamine excreentur; sed qua demum via morbi causam natura expellat, urinae sedimentum & alvi dejectio, quae solito magis a Pure fere pallescit, satis arguunt, quantitatem aifatu dignam per urinas & alvum amandari : hic tamen notandum est, in alvino excremento qualitates adeo laudabiles constanter non reperiri, nam ubi quod non rarum est) materia depravata primis in viis retenta fuerit, haec materia una cum Pure
σὰ Cum aestas sit veri sinitis. sudores in Febribus mullos exspectare oportet. Hipp. 'bor. 6. βε
219쪽
oxcreta facit, ut nonnumquam dejectiones valde fluidae, biliosae, fulvae ac oppido foetidae fuerint:
haec est: ratio, cur vel pres circa morbi finem do j0ctionρs biliosas, cholericas bonas & salutareS agnoverint b). Praeter crises jam memoratas per secresonem dantur etiam, quae fiunt per eru Ptionem, nempe per haemorrhagias, & purulentos abscessus: dari cri-ses per haomorrhagias jam inde scripsit Hipyocru tesc), ct indies otiam nobis eas videre contingit. Sod dicet aliquis: quomodo Febris solvi potest pertexcrotion m humoris innoxii; nemo enim umquam diXit, sanguinem in febribus potissimum circa finem poccaro & evacuari do buro; huic dissicultati ut occurram, dico in haemorrhagia critica non tam sanguinom; quam ejus vehiculum considerantum esse, ost: quippo
sanguinis vehiculum materia morbifica prasegnans S purpureo colore tinetiim, quo eXCroto. febres judicantur : sic ut lia morrhagia non sit fallat aris, qua- tonu S evacuatur sanguis, qui circa morbi finoni vix abundat s id quatonus morbi causa, una cum san. guinis vehiculo foras elabitur.
Sed, inquiunt, otiamsi rubicundi sanguinis particulam parvi facimus respectu vehiculi, quo morbi
causa abripitur, non capimus equidem, quomodo vehiculum unius haemorrhagiae, non nisi parvum quid respectu universae massae, secum ducat morbi materiem per humorum molom longe lateque disper-C c c a fam, b) Cholera in principio vegritudinis apparens signifiei, sd Omlnium choleras , et non est bona, et in fine ejus apud declinationem significat, quod mundificatur corpus. et est si onificatio bona. Avicin. aphd Savon. pog. 7S8. c) Septimum diem morbi agentibus aut ni num aut de . Cimum quartum sanguinis profluvia o narribus ut plurimum tolluat Vehres ... idcin quoque salit in i Oemina pri
220쪽
sam, aut quod eo modo ex hac materia tam impensa abripiatur copia, quae ad Febres perfecte judicam das satis sit. Respondso in primis solutionem febrium esse unum factum , facti autem certitudinem pro praxi sufficero, nec esse, cur de modo, quod id fiat, adeo simus solliciti; ubi tamen hujus rei ratio danda foret, crodiderim id non nisi poculiari naturae directioni,
oliminandum heterogenium ad locum determinatum duconti, adscribendum esse: & quamvis revera hujusmodi directio longe nostrum superet conceptum, absit tamen, ut de rei realitate maxime in haemor hagia critica dubitetur, cum manifestum sit, spasmi autocratici sive dirigentis symptomata hanc haemorrhagiam numquam non Praecedere, ac concomitari Iadhaec notari quoque meretur, non opus este ad
crisina decisivam, ut tota materia morbifica simul &semel ovacuetur; quo enim febris haomorrhagia critica solvatur, satis est, sit ex hac materia certa quantitas haemorrhagia abripiatur, relicto reliquo, per alia colatoria postea sensim & sensim eliminando:
imo a vero non absimile est, excretiones per Vias o
dinarias, perfectae humorum depurationi, quam ipsammot haemorrhagiam magis contribuere. Febres sanguinis profluvio maxime opportunae, sunt Febres acutae, sive quae primis exacerbationi-hus judicantur, tempore maxime veris es aestatis, in junioribus, temperamenti sanguinei: caeterum ha morrhagias praesagiunt pulsus magnus, ardor, maxime circa praecordia, alvus Pigra, urinae Prius concoctae improvisa tenuitas; ubi vero una cum indiciis jam memoratis caput cum faciei & oculorum ruboro doleat, si aeger sine maestitia lacrymas fundat, nares pruriant, praecordia sine dolore cum dissicili spiritu intendantur, rigore praecedente, sanguinis