장음표시 사용
191쪽
varietas dubium peperit utrum revera sit' Fobrigphaenomen, & symptoma essentials & inseparabile : etenim praeter difficultates jam excusas, quae etiam de aucto calore moveri possunt, aliae sunt, quae relative ad idem sympto ma non videntur minores: ecce quid objiciant: Calor, inquiunt, non omni spatio Febri comes est : Febris siquidem fero cum frigore incipit, ergo non modo existere potest absq. aucto calore , sed cum reali caloris privatione. Hoc argumentum utut prima facie valde nervosum, mox Omnes vires perdit, dum in Febre consideramus duos morbi status sibi oppositos : igitur tamdiu quam spasmus, qui ponit frigus , dominatur Fe-hri ; hujus mechanismus adeo impeditus est, ut ipsa arteriarum actio, quamvis accelerata: multo debilior sit, quam in statu naturali ; hinc nec mirum, si calor a parte rei sit imminutus. Quod autem spectat actionis arteriarum auctum celeritatem, quae stante frigore sese manifestat, & ponoro do beret augmentum caloris , quo spatio calor re ipsa imminutus est, non est dissicile hanc apparentem contravistionem sibi ςonciliare, ad id namque attendore sussicit, diminutionem caloris longe impensiorem fore, si simul arteriarum actio non esset accelerata , ut adeo
vel etiam tempore frigoris, augmentum caloris augmento celeritatis pulsiis semper correspondat; quia diminutio caloris, nata ex ejusdem actionis debilitate, superans augmentum caloris natum ex actioniscirteriarum celeritate, facit quidem, ut calor sese minus existat, quoniam dicta actionis celeritas deficeret, protinus etiam deficeret calor inde profectus; sic ut calor dum vel sese manifestare nequit, numquam non sit verum & essentiale Febres symptoma.
Sed calor inquiunt, non sempor respondet FG
192쪽
bris magnitudini; potost siquidem esse parum consi-dserabilis in Fobro valdo intensa , & vice-versa. Massia sanguinea, supponas, in nonnulsis vel a natura vol aliundo magis aquosa, acquirendo calori minus apta est, ac massa sanguinea magis densa dc insta naabilis. Praeterea artoriarum actio, tanto dobilior est, quanto sanguis est magis aquosus: ergo qtam veli 'mons Febris existat, non 'odo ex parte sanguinis, verum etiam sex parte a Aionis. arteriarum,
numquam non subsistit dispositio calori multum
B0spondoo in primis hoc argumentum supponere. Omnino im possibilia, & absurda , supponit enim F brem: aliquando fortem, & simul actionem arteriarum esse d bilitatam, quod absolute repugnat; quia nos tum sest, totum robur mechanismi corporis a roboro actionis arteriarum depend0re, & utut non dissit ar, Fobrem a parte roi calorem ponere intemsiorem in homino sanguino d0nta dc inflammabili Praedito , quam in eo , in quo sanguis magis aquosus est, quod nemo umquam, quod sciam, negaVita Cave nct inde inferas, calorem in omni subjecto, non esse Febri proportionatum, quia calor fortior, aut demissior manset Febri proportionatus, si excessus caloris amplitudini Febris correspondeat: id contingit tam in subjecto , in quo sanguis magis aquosus est , quam in oo in quo magis est inflammabilis, quia si
Febris, tam in uno, quam in altero subjecto increscat, exporimur ad eumdem gradum increscere calorem: sunt igitur in Fobro sejusqu0phaenominibus, pro subj istis, de circumstantiis , admittendae certae varietates, quae tamen non mutant, noc Febris, nec ejus Phaon 'menum naturam; cum perpetuo inter hareea sim 'at proportio, quae essentialiter requiritur,
193쪽
nimirum juxta dictis varietates, & statum mechanis. mi, Febris essentiam constituenti'. Sed indopondenter, inquiunt, ab his circumsta tiis, calor nonnumquam valde sensibilis est, & molestus, ubi a seger vix febricitet, quin, aeg0r a Febra Omnino immunis, saepe sentit calorem excossivum; ergo calor.non est symptoma si acero Ostendons amplitudinem Fobris. Solutio hujus argum senti non est dissicilis, si calor verus, phy Ccus rite distinguatur a calore non physico, sive ab illo calore quia parte rei calor non est, sed sensus caloris: dum im contendimus calorem est e symptoma Febris, id d0 calore voro , physico, sive de igne motu caloris animato intell0ctum volumus, non autem de sensu Caloris, qui non a Febre, sed ab exotica quadam acrimonia partos sensii biles aegre feriente, ortum ducit: sic ut non mirari sub at, si aliqui, qui vix febricitoni, aut a Febre omnino immunes sint, ab hujusmodi calore nonnumquam de VeXentur.
g. V. Pulfus amplitudo. Quoad pulsus amplitudinem, contra hoc sympto. a etiam objiciunt, quod nimirum pulsus stante Febre saepe adso restrictus sit, & ejus volumen ad
eo imminutum, ut exilitatem, contractionem nedum amplitudin m prae se ferat: sed haec objectio, utpote aliis jam Oxpositis omnino similis , eisdem et iam solvitur argumentis ; nam hic iterum cum Fe-hre confunditur una affectio Febri adeo contraria, ut haec sua symptomata manifesta reddere nequeat, esset tamen pulsus etiamnum multo magis restrictus, si in casu posito Febris abesset; ex quo iterum li-qusti, pulsus amplitudinem, quamvis haec non ap- Pareat, kmper a Febre produci, & este verum ejus
194쪽
symphoma, imo unum symptoma maxima attentio ne dignum : est enim ex vario statu hujus symptomatis, quod Medicus de facilitate, aut dissicultato executionis mechanismi Febris potissimum debeat iudicare. g. VI. Respirationis celeritas. Respirationis coleritas est unum ex symptomati-hus Febris , quia ost dependentia necessaria auctae
col0ritatis circulationis sanguinis, nam sanguis non potest per omnes corporis partes celerius circumduci, quin pari celeritate rapiatur per pulmones, quod utiuat, necesie est, ut febricitantes respirent celerius , adeoque debet respirationis celeritas absolui. esse a Febre inseparabilis.
.r g. VII. Lassitudo. Quamvis lassitudo sit phaenomen non nisi ipsis
adgris sensibile, sic ut Medico de praeciso ejus statu non bene judicare liceat, tamen certum est, febricitantos do lassitudine satis conqueri, ut haec pro symptomate Febris haberi possit. Igitur lassitudo
febrilis maxime ex eo videtur dependere, quod spiritus animales, ad organa circulationis pro accel rando eorum motu magis determinati, minus sera tur ad musculos, qui motibus voluntariis dicati sunt sunde minus expedita musculorum actione, homo
195쪽
AFFECT. SYMPTOMATA FEBRIS. 727
Afeectiones symptomaticae Febris. Affectiones symptomaticae Febris, sunt illas affectiones, quae quidem instar symptomatum a Febre producuntur, sed non semper & necessario: imo potost Febris absque illis comptote existere; sic ut
eaedem affectiones considerari debeant, ut affectio- nos Febri accidentales, dependentes a peculiari tempseramento, sive dispositione naturali febricitantium. Didimus a dispositione naturali, ut excludamus om-nom affectionem symptomaticam, quae in febricitantibus a dispositione morbosa ortum ducens, ut in pote a Febre aliena, pro affectione symptomatica
Febris hab ri nequit, hae a fractiones symptomaticaa obris sunt nimirum: sitis, siccitas, detor, & delirium de quibus singulatim nunc dicemus. II. Sitis Febrilis.
Sitis numquam non pro Fobris affectione symptomatica, quin a nonnullis pro vero Febris symptomate habita fuit; oriri quippe videbatur a cal re, qui annuentibus omnium suffragiis, est Febris
phaenomen & symptoma essentiale: calor namquo Febrilis, in eorum idea, adeo excessivus erat, ut exsiccitate oris, ossophagi, '& ventriculi inde orta, D-bricitantes ad humectandas has partes avide potiones appeterent: quidl idem calor, ut nunc saepius diximus, sub eorum conceptu adeo excessivus erat, ut indo in partos solidas ariditatem, immane quantum periculosam induci certo crederent. Sed cum Prae. tonsus calor adeo excessivus, ut nunc abunde probavimuεν
196쪽
vimus, non a Febre, sed aliundo ortum ha bstat, liquot sitim Febrilem ex inde derivari non posse. Sitis in genere fere a tribus oritur causis a defectu nimirum filirationis liquidi, quo partes, qua rum siccitas sensationem sitis causat, humectari de-hsent, vel ab acrimonia quadam apta in eisdem partibus excitare eamdem sensationem, vel denique aprofusis sudoribus, aliisve excretionibus immoderatis, quibus sanguinis vehiculum usque adeo deperditur, ut deficiat humidum dictis partibus irrigandis inserviens. Ex una vel altera harum causarum sitis Fe-hrilis etiam nascitur: in primis observamus in biliosis silirationes humorum, quorum bonΘficio os, o sophagus & ventriculus irrigantur, durante Febre qua dantentis impeditas esse: ad quod sane humor biliosus a Febre acrior redditus, non parum contribuit. Vorum sitis hujusmodi febrilis, quae valde molesta osso nequit, longe aliena est, & facile distinguitur, a siti illa inexplebili, quae non a Febre, sed violemta partium crispatura, arte quantocius removenda, d0p0ndet: praeterea, ut febris sitim Producat, requiritur, ut jam diXimus, certa dispossitio naturalis,dopendens a constitutione sive temperamento febricitantis; haec major est in biliosis. & sanguineis, quam in melancholicis, & pituitosis: ita ut iterum haud dissiculter colligi possit, qualis, & in quibus subjectis sitis ad febrem referri debeat. q. III. Siccitas febrilis.
Siccitas ad eortum gradum ex febre etiam esse potest: hanc affectionem febris in certis subj sectis ponit, quatenus nimirum quodammodo impedit Hiratione, illorum humorum, quibus partes solidae nostri corporis continuo irrorari, & humectari debent:
197쪽
AFFECT. SYMPTOMATA FEBRIS. 729
ost enim ex siccitate eo modo producta, quod praecedenti para grapho sit tim febrilem derivaverimus, &quemadmodum sitis febrilis, facile tolerabilis haud dissicito distinguitur a siti illa molesta, & intolerabili,
quae ab alia causa dependet; sic siccitas a febre, quae non nisi levis ost, & sine periculo, multum etiam differt, a si citate & ariditate periculosa, quae aliunde ortum ducit, & cui quantocius omni arte occurendum est.
f. IV. Dolor Febrilis. Dolor in nonnullis, potissimum, qui sunt calidi
temperamenti, poteest esse, & non raro etiam est una affectio puro Fobrilis; sanguis siquidem calore febrili rarefactus, in cerebri vel aliarum partium membranis, inducsere potis ost unam tensionem, quae a nulla alia causa dopendet: sed dolor hujusmodi non potest osse valde intensius, quia calor moderatu S, qualis calor febrilis , non aptus est inducere, nisi unam expansionem & rarefactionem moderatam,quae numquam intense dolorifica est, unde liquet, vehem ntsem & excessivum dolorem de quo toties conqueruntur febricitantes, non esse dolorem febrilom, sed a parte rei dependere a causa, quae ParteS nervosas immane quantum lacessit, distrahit, atque con-v llit: unde vehementem dolorem a febre alienum, a is viori dolore febrili interstinguere non admodum
dissicile est. f. V. Delirium febriis.
Quamvis delirium a febre non frequenter producatur, ac proinde raro sit symptomatica febris anfectio: ciun tamen nonnulli ad delirium ita proclives sintr
198쪽
sint, ut vix umquam absque leni dolirio febro corripiantur, videtur motus spirituum animalium excitatus, ab artoriarum motus activitate nostras id Pas quodammodo turbare, sicque lene delirium inducere posse, qua vero ratione id fiat, non ita liquet: etenim in delirio ideae ordinariae magna ex pArte sunt interceptae, ac ideae peregrinae eo spatio animam occupant, est quippe per absentiam illarum id sarum, di praesentiam aliarum , quibus aeger contra usum rationis occupatus est, quod a segrum delirare novimus, sed sola major spirituum agitatio quidem apta est, ut dot nostris ideis activitatem majorom, non autem ut intercipiat ideas jam impressas: ad hoc argumentum dico, quamvis ab aucta spirituum agitatione ideae nostrase non intercipiantur, equidem concoptibile esse, eamdom agitationem spirituum impertiri polle improsi sis nostris idois talem activitatem, & animam afficere sensationibus, tam rapido di tumulto se representatis, ut ind0 validum ratiocinium formari nequeat, sicqus
hujusmodi delirium, quod non nisi in rapiditate id darum, & in ratiociniis irr0gularibus ili praecipitatis conis sistit, osso omnino distinctum, a delirio spasmodico graviori, quod ab id earum interceptione dependet: scd esto quod hujusmodi delirii sp cies oppido rarast, imo quod ad perturbandam prorsus rationem numquam existat; experientia compertum est, homines ad delirium valde proclives, tempore febris vix umquam delirare, quin simul sint soporosi , & rsvs-ra hujusmodi delirium, non multum differro videtur a simplici insomnio cum garrulitate: vero similo est , sanguinem calore Febrili rarefactum in coestis
sub joctis hujusmodi insomnium, dc dulirium inducere posse: quod, e tum non sit durabile, de febr0 reo mittente ut plurimum etiam cessct, haud dissicile
199쪽
CAPUT QUINTUM. DE CAUSSAE Sc. 73
distinguitur a delirio durabili, spasmodico & peri.
culoso, quod a febre prorsus alienum est.
Caussae Febris. Inter Febris causas prima occurrit causa formalis,
hanc in una cordis c arteriarum artista, ct accelerata actione consister , capite primo luculenter ostondimus, ubi de natura Febris disserentes, refutavimus quidquid de calore, fermontatione resistentia ad capillaria, veteres & moderni Medici commentati sunt. Quod autem ad febris causam materialem spe stat, in dubium est, labentibus causis jam memoratis, amplius etiam stare non posse, quidquid do humore calorifico, acido fermentativo, ae impermeabili spisso statutum, & creditum est. Igitur materialis Febris caussa, ut eodem loco etiam vidimus, consstit in uno acri heterogenio, quod irritando ponit Febris causam, formalem cordis nempe & arteriarum motus spasmodicam accelerationem: intima hujus heterogenei natura, & irritandi ratio hactenus nemini innotuit, qui eo usque pertingere annisi sunt', & suis omnes seducti conjecturis, o lotam dc operam perdidere: sic, ut labor irritus fuerit, singularem heterogenei Febrilis acrimoniam, singulari & specifico remedio corrigero velle. Id enim heterogenei, ubi per humores ultro citroque vagatur, subigere, concoquere, & eli minare, non arti, sed uni Febri datum est. Quod itaque Medico hic potissimum rescire incumbit, non
est, quod scrutetur in intimam hujus hederogenei
200쪽
indolem, sed quod super omnia notatum ha bstat, id quod Modici fere supergressi sunt, nimirum, quod
illud licte rogoneum non semper unam producat Febrem, Verum quod saepenumero una cum Febre etiam producat varios alios morboS , qui simul con .stituunt unum morbum comPositum , dc quod medela ac solutio hujus morbi, nota ab arte, sed ab una Febro, qui scii coctionis facultas concessa, OX-pectanda sit. Medici, qui scitu adeo opportunatam negligenter transierunt, statu sentes nihil morbosi pra ter Fobrem ox heterogenseo Febrili promanare , quasvis laesio nos una cum sobre sex eodem heterogeneo profectas, febri tribuentes, in varios ac
pessimos errores prolapsii sunt. Resistentia ad capillaria , sanguinis de nutas, ad capillarium spasmus,
sunt commenta ad decumanum a segrotantium damnum excogitata, ad stabili indam unam iobris naturam adeo porniciosam: sed utut aliquando, quod humanum Ost, a vero tramite deviatur, mirandum plane, tot Viros incomparabiles , in ro tam obvia
usqu0 adeo hallucinatos fuisto. Numquid manifesto liquet , quod febris, quae , quae celeri pulsu monstranto in acceleratione motus cordis & arteriarum
consistit, ab uno possit excitari aci i lipterogeneo ΤQuod si ita sit. an quid obest, quominus idpm ho- toro geneum, maligniori stimulo infensum, ponat pra 'iser fabrem in iisdem partibus unam constrictionsem violoniam, sive spasmum 8 Sed numquid duo es eius . quamvis ex adem causa producti, sunt duas la0siones, sive morbi omnino distincti, quor nni singulus sua propria habet sympto ala; Porro an idemhsetosogoneum, sed qualitate colli quativa insensum, non aliquando humores dissolvit, ac plus justo attenuat 8 Quo ergo sundamento humorum plenaria distolutio Febri tributa est ' Haec cum sint absolute