장음표시 사용
81쪽
am vigilantiam impendere considerando primum, an anginao, quae sibi curandae demandantur, talis naturae sint, ut in pejora mala mutari possint; post a vero ea adhibere remedia, quae talem succensionem, si tamen fieri possit, tollere valeant. Elapsis annis civis nobilis indolis adolo sentula Ioannis Castra gaghi filia, interno gutturis dolove, absque visibili tumore corripitur cum acuta febri continua, ct pulsu parvo. celeri, frequenti, & duro, huic a Chirurgo vena brachii secatur, & pedis, exhi-hetur casita, externaeque parti ungu0ntum de Althea, cum Butyro recenti, nido hirundinis, Oleoque amygdalarum dulcium, & liliorum alborum commixtum apponitur, nullum sentiente ex adhibi is pracsidiis Puella levamen arcessitus ogo sanguinem ex sublingualibus mitto, cassiam eXtsernae parti a P-
pono, lac tepidum, emulsiones copiosas in usum re-.Voco, omnia tamen incassum, tandem decima quarta absque ullo sputo, sensibiliquo evacuatione a dolore, febrique ipsa liberatur, postridio surgit se lectulo, ambulat per domum, & se se etiam ad 1acram audiendam missam confert, post quinque dies febri acuta continua cum pulsu parvo , celeri, frequenti, & duro corripitur; ad 9 respirandi dissicultas, tumefiunt brachia, oculi, & manus, atque intra dies quinque adolescentula a morbo sublata est, quo exemplo, ut etiam alias obs servavi, edoctus sum, quod anginas illas facile in pulmones descendunt, quae siccae sunt, quae a materia calida, & acri dependent, quae aestate, & autumno magis fiunt, ut notat Hippocrates in libro de ratione victus; dc quas sunt absque tumore glandularum, & partium externarum, &sine sputo, quae semper pessimae sunt, ut etiam Hip-
Pocrates notat in Prorretico, Anginosis cum aequali
82쪽
veficatoria brachiis ad malignae materia o derivatio- m sunt apponenda. Desinit etiam , ut dixi, An gina in Pleuriti dom, & hoc duplici modo fir, nam aliquando tota anginae materia, methastasi facta, sodofert ad plouram, nullo anginae vestigio relicto, aliquando vero pleuritis anginae, ipsa etiam angina Permanente, supervenit, vidi pluros ex simili angina ad pleuram delata intortisse, sod plures etiam breviter , & facile repetita sanguinis missione ex bracchio, & ex pede eX parte directa usque ad animi deliquium in ipso transductionis principio, servatos notavi, vesicantibus etiam bi achiis appositis , idque observavi in Sutoris Voronensis filio, α in Reversendo Patre Benedicto Cappuccino, cui ex vento, & pluviis, S magno, longoque itinere mortalissima Angina suborta
erat, certum t mon est, quod ex hisce duobus morbis pejor est ille, qui ab eva noscente ex toto tumore an ginoso producituri quam ille, qui eX propagatione,& extensione materiae morbificae per consonsum la-ryngis cum thoracis visceribus remansente adhuc primaria affectione sub oritur. Dicebat enim Hippocratos in Prorret. anginose in lingua trumores clam ePan fientes, morti erι. Non solum vero Anginae in Pectoris morbos, Verum etiam aliquando in ventris, hypochondriorum, Capitis, & crurum morbos transmutantu , ut Magnus Hippocrates ipse, artis Magister, pluribus in locis in Prorret. adnotaVit. In Anginae qui abs re prorepunt dolores ad caput cum febre, sunt desperatae fa-lutis: in angina qui abs re prorepunt ad crura dolores cum febre, mortiferi. Ex Anginosis pol hondrii dolor irrita crisi cum infirmitate summa , s exsolutione
Ohortus, clam necat, tametsi admodum videantur esse in tuto, & alibi, ex Anginosis immerito adaequatis dolor praegrandis cum ad pectus, s ad ventrem transie-
83쪽
non exsolvatur, Aliginosis mortifera Omnia, quae dolor cum malum foras non edunt, quin etiam ad crura procedunt diuturna mala , disculter, in pus vertuntur.
De Morbis, qui a Pleuritide proveniunt.
M gna, & gravissima mala gravissimo pleuritidis .
morbo succed*nt; pleuripneumonia, enpiema, V Ο- mica, phrae nitis, aurium , & Pedum tumores, sp-bres continua se acutae, & diarrhaea, de Pleuriti- trans unio in plouripneumoniam jam in suis aphorido si icis sontontiis Hippocrates scripsit: s pleuritidi pleuripuerimonia superveniat, malum; uti etiam dixit in Prorret pleuripneumonia pleuritidi succedanea gravior es primigenia, neque aliter evenire potest, cum a nobili loco ad nobiliorem translatio fiat, pluresquo ita affectos jam Vidi, qui vitam cum morte commutarunt. Noscitur Vero talis maligna mutatio, quando dolor pleuriticus diminuitur, rubores ingentos in genis excitantur, & Oculi voluti igniuntur, pulsusque ex duro mollis fit, quae omnia attento a Modico animadvertenda sunt, ut in tanti morbi suc-c0ssio no parom se reddat ad aegrum salvandum : quod potissimum consequitur cavendo, ne aegrorum vires nimia sanguis ovacuatione confringantur, cum enim mat0ria jam amplius dissolvi rioqueat, sed in stippurationem transeat, ut Praecipuo observatur in Pulmonia succ danea, Vel a Pleuritid0, vel ab angina, tunc venae sectio par Vi emolumenti osse potest, quinimo maximi d0trimenti tollendo vires. Quas animad
84쪽
versio mihi felicitor cessit in nobili quadam. vidua
prope diva a Mariae Templum, cui cum dolor pungitivus primum c pisset fieri gravativus, & pulsus ex duro mollis, ad altoram venae sectionem non de VO-ni, ex quo inde factum est, ut eam suppuratam feli- citer servaverim: Transiit in Empi ema Pleuritis, cum intra I . dies non expurgatur, quod etiam Hippo crates notavit illis verbis, qui pleuritide laborant, nisi intra dies quatuordecim superne repurgentur, iis inemptema fit mali translatio. Hoc ut plurimum fit, quando initio pleuritidis variast sunt expuitiones; scripsit enim Hippocrates in frorret. lirier pleuriticos , quibus initio variae sunt e uitiones, it tertio
moriuntur, quoi si evaserint, nec dum m illum illis sit
nielius septimo, aut nono, aut undecimo, incipiunt sup-Purari, non autem omnes suppurationes statim post quatuordecim dies rumpuntur, nam eX eodem Hippocrate, aliae quidem sunt vicenum dierum, aliae veroqv idraginta, nonnullae e iam fmaginta ; utlibus vero
initio dolor es fixus, oe contumax, unaque di cilis respiratio, ac tuos cum p alismo, ad vigesimum diem,
eoque celerius ruptionem expecta, haec autem mali translatio noscitur ex doloris acerbitate, qui in gravita tem vertitur, ex febris mutatione, quae facile nocturno tempore recrudescit, nam dicebat Hippocrates quod purient i febres habent interdiu let es, de no-nte fortiores, hocque fit non propter in adescentiam, quam inducit cibus, ut vult Galenus, sed quia fumidus vapor non tam libere habet exitum noctis tempore, ut notat Duretus pag. 2T T. ox dyphnaea, & ptyalimo, qui ante ruptio nem accedunt, ex sputo mutato ex salso in dulce, primum enim expuunt falsa mox dulciora, dicebat magnus senex: ex rigore, qui crebro citatur; dicebat enim idem artis Magister, qui perhorrescunt crebro
85쪽
uero adfl) Irationem deveniunt, noscitur etiam ex syncope , ex cardialgia, eZ collapsa appetentia, & ox sudore cum facie rubicunda , quae ut plurimum etiam tanti morbi successo nona comitantur. Inter specifica hujus morbi r media enumeranda sutat decoct. sor. papa v. orrat. 9 hoderae torr0stris, sympus do Erysimo Lobelli, .Pilillae Mediocris magnitudinis Ricardi Mortonis, & Balsamum sulphuris threbenti natum, quibus non paucos suppuratos servavi. Transit etiam Plouritis in Vomicam, sed rarius, & tunc collat sitis, tussis minuitur, pulsus in aequalis fit, aeger veluti tremore quodam concutitur, es expuit cruda nullo juvanto modicamento. Curabam famulum illustris Civrs Ioseph. Toninetti utriusque juris Doctoris qui pleuritide magna correptus: erat, tussi acerrima, siti inestinguibili, vigiliis, deliri is nocturnis, & maxima an- holitus dissicultate comitatus, videbatur nullo modo
posse ex tam vehementi inflammatione eVadere, e Va-
sit tamqn cossante febri, siti, delirio absque ullo coctionis signo, sputo semper tonui, ct crudo existente, sobricula tamen sub horis serotinis accenditur, & tuse sis sicca semper comitatur; neque tamen per tres men sos ab domesticis Domini ia gotiis ag*ndis imp seditur, at post illos maxima, & nova respirationis difficultato aggreditur, & dirupta vomica moritur. Pleuritidem in causon permutari docet Hippocrates primo de morbis; & ratio est, docet Mercurialis, quia materiabiliosa, quae jam caeperat colligi in lateribus, retrocedit in vena. cordi proximas , atque ibi putrescens facit ardentem febrem, transit etiam , ct quidem frequenter, Pleuritis in febrem acutam continuam, licet enim febris semper comitetur inflammationem, aliquando etiam inflammatione sublata ex illa materia stabulante intra Thoracis cavitatem , atque Per sanguifera vase delata, veluti nova febria eacitatur, quae
86쪽
aliquando bonigni, aliquando maligni synochis morem sequitur, de hac pleuritidis specie se se in folirem continuam commutante plures, atque plures in praxi vidi, quorum etiam majorem partem emulsionibus, medicamentis parogoricis , vesicatoriis , di plandis diaphorotis servavi
Plo uritis quandoque etiam in phraenitidem transit nullo primarii morbi vestigio relicto, tota n sempopor ibi thastasim morbosa antecedentis morbi ad cprq-brum dolata materia, alteraque in me ningibus inflammatione excitata, quae ut plurimum funesta est, cum dixerit Hippocrates in Prorret. phraenitis pleuritidi fuccedanea malum, noscitur haec morbi transmutatio Oxpulsu celeriori, & frequentiori facto, ex rPspiratione rara & gravi, & ex urinis claris tenuibus, his odiebus, quibus ha0c scribo, aggressi sunt duo hominos lateris dolore non tam acuto, at febri acutissima an holitus constrictione, absque siti, & tussi continuis tamqn vigiliis cum urinis albis tenuibus agitati; hi ambo post repetitam venae sectionem ex pracchiol nempe, & ex pede, videbantur praeter spem levari, mitiori nompe absque sensibili vacuatione, & sputo r0ddita sobri, at post tres dies respiratio gravior, & rarior fit, pulsus frequentior, & celerior, febri ardenti irna jam excitata , & delirio correpti ambo intra quinque dies nullo ju Vante praesidio moriuntur, adeo Verum est, quod dixit Hippocrates, quod iis, qui absque ratione bene se habent, non oportet fidere. Succodit aliquando pleuritidi lethargus, quod aperto cognoscitur ab insueta Pulsus raritate , quod notandum diligenter a Medicis est, ut propriam existimation om in tam lethali morbi succossons tueantur. Succedunt etiam pleuritidi affectus soporosi, qui pariter ex raro pulsu praedici possunt, at hic notandum diligenter a Medico est, quod hi affectus ali-
87쪽
thoracis membranulis stabulande materia ad caput delata, Sc tunc ut plurimum eveniunt, quando Primarius morbus adhuc viget, & exitiales ut plurimum sunt; aliquando vero evoniunt. in fin se primarii morbi; ac veluti per crisi m iam pulmonum morbi ad consuma. tionem reda dii capitis morbos soporosos producunt, qui morbi non ita exitiales sunt, nequ0 curatu dissiciles, uti in sono Bona glia, aliisque pluries observa Vi. Pleuritidi paralysis nonnunquam supervenit, quae tamen i sepolitis V nae sectionibus mihi contigit sanare in multoro quinquaginta annorum naturae calidae, &sie-cae frigidis, & humidis praestitis perseveranter medicampntiS.
Transiit praseterea Pleuritis in tu moros vel sub auribus, vel pedibus, qui ab ipso Hippocrate in Prorretico boni habentur, & judicantur, inquit enim, quibus ex peripuistimonia sub auribus, vel infernis partibus nascuntur abscessus, ibique juppuraui, Astulantur, hi defunguntur morbo. Quo etiam in loco nos admonet, de signis talom praemostrantibus eventum iubiiciens: exorauntur et ero ad infernas Fartes, quibus hyMochonuria excunde cunt; ad supernas autem , quibus nypochoiiurium quidstm molle est, dolori
que expers, i 'si vero ρ uuliber suspirio si quiescunt sine
caussa, at vero , qui ad cri ra descendunt Abscessus in Peripneumonia multum peruulosa utiles quidem omnes, seu optimi demum illi , qui purulento jam sputo pro flavo abfccdunt, sin autem buto non edits coue enienter, nec urana hypostasim bonam habente, periculum est, ne vel homo claudicet, vel multum face Fat negotii, cavendum tamsen est, ne talis abscessus rocursus fiat ad dictas partes, cum doceat idem Hippocrates, sin autem recurrant abscesus, re febris confectariast, nec sputum foras exeat, hinc mortis, re delirii metus adfertur. Succedit Pleuritidi aliquando etiam diarrhaea, quae
88쪽
octo quae distinguenda est, an sit critica, vel syntommatica; n critica sit, quae foro sempor in biliosa pleuritide evenit, hona pliam in plauritido tarrhaea est, si Vero symptomatica, mala ut plurimum est, cum ab ipsa supernae partes eX siccentur, & sputi purgatio amplius prodire non possit, do hac d arrhasea locutus cst Hippocrates in Prorretico illis verbis; quibus autempleuriticis illud accedit etiam , ut multum rubeat dor-fum, incandeycant humeri, re ipsi residendo gra Ventur, Gibui autem perturbata viridi, s multi m foetida bile fcratur, ii fano propter eam subdumon vigesimo die intereunt, quos se offugerint . periculo desurigliritur. Succedit etiam pleuritidi pleuritis, & pleui i pneum Onia 'plouripn0umoniae ipsi, & tunc evonit quando ex una pleurae parte ad altoram, & ox uno pulmonis globulo ad altorum globulum transfertur morbos amateria, quo in casu animadvertendum est, pejor ῆm esse pleuritidem, quase ex latere ad dorsum defertur, quam quae ex dorso ad latus, quia pleura in parte poli riore ad dorsum spectante est durior, quam in antoriori, sicuti paritor peior est pleuritis, quae ex la- toro sinistro fertur ad dextrum, quam quae ex dextro ad sinistrum, cum pars dextera ob majorem eXercitationem densior sit. Elapsis diobus in Vico, qui vulgo dicitur, Disciplinae, curabam mulierem, cui EX dorsali doloro pl0uritico sub ortus est dolor lateris doX-tri, inde post duos dies alter excitatus est sub latore sinistro, accedente maxima corporis gra Vitate , & respirationis, ita ut neque in unum , nsque in alterum latus se amplius movere posset, sed semper supina jacens siti, vigiliis, molestaque tussi concitabatur ; attamen pulsus erat semper elatus, eX pansus, durus, &
89쪽
De morbis ab hepatis morbis supervenientibus. Cum h0par vi seus sit Glandulosis acinis. & pluri. hus surculis a Vena portae, a Vena Cavae, &iPori Bitiarii constructum, variis, ct quidem gravissimis mor- his, nseque raro ascitur, a quibus postea alii fors innumerabitos suboriuntur. ut enim est corpus glandulosum, ita indurationibus, Obstructionibus, & tumoribus subiacet, quibus hydrops, Icterus, cachexia, &fobres Fornelianae. succedunt, ut Vero Venosum compus ost. intomperiei calidae, dolori, inflammationi,& calori ost obnoxium, quibus superveniunt dolor capitis . colliquationes, biliosi vomitus, scirrhi, & morbosae foro omnes culanoae affectiones. De hydrope mortias hepatis superveniente jam loquitur Hippocrates aph. 55. lib. I. illis verbis: quibus hepar aqua pisuum in ometitum exti crit, iis venter aqua repletur, smorsuritur, ropletur autom hepar aqua ex vasis lymphaticis illuc conflu0ntibus, & plerumque hydati dos innumeras ob glandulosorum acinorum obstructorum coinpression m excitantibus, quae ubi nimium distoniatae amplius expandi non Possunt, neque aquam gravescentem continere, in omentum, quod hepati, &ventriculo superincumbit, illam eXonerant, unde omentum ipsum sua natura adipo sum ab ejusdem salsilagin se acri, ut docet ToZZi & erodente disrumpitur. atque universam aquam in ventrem, idest in abdominis cavum effundit, & hydropem ascitom dictum , excitat. De Ictoro obstructionibus, ct hepatis indurationibus superveniente dicetur in serius cap. 8. do Ictoro. Cachexia autem succedit ob impeditam a tali obstruction0 biliosarum particularum secretionem, unis
90쪽
de sanguinis elassis vitiatur, febris voro illa Femhmna aliquando solas obstructiones in hepatis canaliculis
subsequitur, quandoque Vero humores Oxcrementiatios in Ρaranchymate ipso detentos, substantiam quo ejus dom visceris labefactantes, & quodammodo corrumpentes.
Inter vero illas aegritudines, quae inbem peristi, eatori, dolori, & hepatariae inflammationi superveniunt, dolor capitis, colli quationes, biliosi vomitus.
scirrhi, & omnes fere morbidae cutaneae depravationes enumerantur, de dolore capitis morbosae hepatis astoctioni superveniente habetur historia apud Forsis num observat. 48. lib. 9. de uxore sua, quas dot ro capitis in parte dextra detinebatur, cum tensionδ,
ac dolor o hypochondrii dextri, hunc dolor m ab ho-patis calefactione, & oppilatione originem habuisse
indicavimus, urinam tenuem subcitrinam, rubram,& claram mingebat. Quod autem dolor capitis a vitio hopatis dextram partem magis occupet, fit ratione rectitudinis; natura enim partium servat directionem, si vero hepar immodice calet, & veluti ignoscit, majorem biliosarum acrium salinarum particularum copiam gignit, unde colli quati vi fluxus, ardentissima fe-hres, quibus colliquantur nutrivi humores, & vomitus biliosi subsequuntur, scirrhus autem succedit quandoque inflammationi; caloris enim vi tonuioribus crassioris sanguinis partibus facile exolutis, crassioribus vero terreis relictis in scirrhum inflammatio lippatis mutatur, tandem a jecore calidam intemperiem patiento omnes repullulant culanei affectus, ct tamquam a sua primaria origine scalfriunt, quOS tamen omnes recenset Zacutus Lusitanus quaest. 52. Pag. 369. lib. 2. in quorum curatione debet medicus primigeniam mor-- hidam hepatis affectionem respicere, ut facile sanationem consequatur.