Omnia quae extant opera juxta Benedictinorum

141쪽

LIBER IV.

CAPUT PL

Lectorem parat ad creationem solis recte intelligendam, decli=iandamque in eo idolomaniam ς qua de re ejus dem cum auctore Suo comparationem instituit, et ordinem quo inter alia creatus est, e endit, ubjecta eleganti terr ProSOPOPoeta. I. si vindemiam colligit, Vasa prius, 'litibus inum in funditur, mundare consueVit, ne sors aliqua in gratiam decoloret. Quid enim prodest ponere vitem ordine, Odere quotannis , Ut aratri Sulco ducere, Ulare, Subrigere, adjungere ulmis , et quodam connubi copulare , si tanto laboro vina quaesita in Vas coacescant Matutinos quoque solis ortus si quis speclare desiderat, emundaticulos suos; ne quid pulveris, ne quid purgamentorum Oculis ejus insidat, quo tuentis hebetetur obtutus; neVe aliqua caligo nebulosa corporeos visus spectantis obducat. Nobis in lectione exoriendus est sol, qui ante non fuerit. Primum jam dicua sine solo transivimus secundum sine OlelP3DSegimus tertium sino sole consecimus quarto die jubet Deus fieri luminaria solem, et lunam, et stellas Sol incipit; emunda Oculos mentis , o homo, animique interiores ob

142쪽

lutus, ne qua festuca peccati aciem tui praestringat ingonii, o puri cordis turbet spuetum Emunda urem, Ut vaso incor Scripturae divinae nitida fluenta suscipias, nequa ingrediatur contagio Procedit sol magno jubaro diem, magno mundum complens lumine Vaporans calore CaVe, homo, solam ejus perpendere magnitudinum ne nimius fulgor ejus istas tuae mentis Obedecet : Ut qui, regione in radium ejus intendit, opercusso bina in omnem habito a milli aspectum ac nisi in caeteras paries ullum suum ocul OS 'Ille OnVortat, aestimat se nihil videro, et luendimiano P esses fraudatum ver, deste lal oblulum, integrum sibi ossicium perseverat. Cavo igitur ne et tuum radius ius exori in confundat aspectum. Et ideo prius firmamentum cedi aspice, quod ante solem actum est terram aspice, qu e satequam Sol procederet, Coepit osse visibilis at tuo composita germina jus aspice anteriora solis linuine. Anterior bruehus 1 o quam sol , antiquior horba quam luna. Noli ergo Deum credere, cui iste Dei mrinera esse radata. Iros dies transacti sunt, et solemnem quoes vit, o luminis claritas abundavit. I abet enim et die Suam lucem, quae pro cossor os solis. Non igitur te tanto splendori solis emero commillas. Oculiis os enim mundi, jucunditas dici, coeli pulchritudo, naturae gratia,

praestantia I Catia Pal.

II. Sed quando hunc vides, auctorem ejus Considera quando hunc miraris , lauda prius ipsius Cretitorem. Silam gratus os sol consors et particCp creati ae , Uam

horius est Sol illo justitiae PSi tam volox isto, ut opidis cursibus in dio ac noctu lustret omnia, quantus illo qui ubi que Semper est, o majestate sua complet omnia Si admirabilis qui jubetur exire, quam supra admirationem qui dicit soli, et non exoritur , ut legimus Si magnus ost qui

Job. IX, 7

143쪽

per horarum vices locis aut accedit, alit decedit iloli die qualis illo qui etiam cum se exinaniret, Ut nos Cum possemus Videre, erat lumen Verum, quod illuminat omnem hominem Vontentum in hunc mundum Si praestan-lissimus, qui Objectu terrae patitur saepe desectus, quantaenaojestatis qui ait si diui semel ego movebo terram PIthim terra abscondit istius motum non potest US linere, nisi olim latis ejus substantia sulciatur. Si caeco damnum est hujzas solis gratiam non videre mirant magis peccatori

damnum , veri tinninis nunere desi'aiadultam , perpetuae noctis tenebras sustinere ΙΙΙ. Ergo cum vides solom, altende terram , Ud 3nles undata est altende herbam sceni, quod proestat ordinis privilegi : attende ligna, quae phuidunt quod priora hami nibus Lusisse cod perunt. Numquid merita sceni majora

quam solis Aut numquid polior ligni praerogativa Absit

ut insensibilia lanii muneris praeseramus ministro. Quid igitur prie vidit a itudo sapientia et scienti: Dei, ut prius inciperent ligna esse, quam illa duo mundi hi minaria, et

quidam coelesiis oculi firmamenti nisi ut cognoscerent omnes dixina testimonio lectionis terram sine solo pos Seesse cecundam Nam quae potuit sine sole prima rerum Semina germinaro, potest lique Semina accepta nutrire, et proprio otii sine calore solis partu edere. IV. Hac igitur voce quadam suorum munerum Clamat natura , B Onus quidem sol, sed ministerio, non imperio honus meae cecundi latis adjutor, sed non creator. bonus meorum alto fructuum, sed non auctor Interdum partus

meos et ipso aduri frequenter mihi et ipse damno est, plerisque me locis indotatam relinquit. Non sum ingrata conservo, mihi est in usum datus, mecum labori est mancipatus, mecum subjectus est Vanitati, mecum Corruptionis

144쪽

subditus serviliati uectum congem scit, mecum parturit, Ut veniat adoptio filiorum, et humani generis redemptio, quo possimus et nos a servitio liberari. Mecum assislon laudat auctorem, mecum hymnum dicit Domino Deo nostro. Ubi major ejus est gratia , ibi mecum est ei commune ConSOP-lium. Ubi sol benedicit, ibi terra enodicit Benedicunt

ligna fructifera bene dicunt pecora , benediciant Volia cresnaecum . In mari positus illum nauta accusat, me desiderat: in montibus illum pastor declinat, ad mea germina, ad meas festinat arbores, quibus exaestuans obumbretur, ad meos sontes sitiens et lassus accurrit.

Solem Dei Filio servire, a quo ad ornamentum cariteum aliis timἰnibus creatus fuit. Foecunditatem a Deo terris inditam , io γ a solo cum factus sit in potestatem diei, sicut et tina in postestatem noctis suod etiam Christo et Ecelesim accommodatur. V. SED ne oculorum tibi exiguum videatur osse testimonium, emianda aurem, admOV eam coelestisbus oraculis. Duobus enim triribus testibus stat omne verbum. Audi

dicentem Fiant luminaria in firmamento coeli ad illus minationem terrae uis hoc dicit Deus dicit. Et cui dicit nisi Filio PDous orgo Pater dicit : Fiat sol et Filius secit solem. Dignum enim erat, ut solem mundi saceret SoIjustitiae. Ipse ergo eum in lumen adduxit, ipse cum illuminavit, ipso ei donavit undendi lii in is potestatem. Factus cst ergo sol ideo et ipso servit, quoniam dictum est

145쪽

4 Fundasti terram, et permanet dispositione ita permas ne dies, 'litoniam Universa serviunt tibi' h Et enim cum dies serviat, quomodo non Servit sol, qui factus est in potestalem diei λ Quomodo non sorviunt luna et stellae, quae sacuae sunt in Olesialem noctis Etenim quanto maiorem his gratiam Creator donavit, ut aer solito amplius soli claritate resplendeat, dies serenius luceat, noctis illuminentur tenebrae per lunae stellariamque fulgorem, coelum Velut qui husdam floribus coronatum, ita ignilis luminaribus micet, ut paradis putes Vernante depictum spirantium rosarum vivis monilibus renitere quanto igitur amplius his loco vis videtur esse collatum , lanio amplius debent. Cui enim phis committitur, plus debet. Et ideo bono a pleris que ornamentum coeli est nuncupatum, eo quod sit stellarum monile pretio Stam. VI. Atque ut sciamus quia sertilitas terrarum non calori solis ascribitur, sed divinae indulgentiae deputatur, ait Prophela et Omnia a te expectant, ut de illis cibum inalem porc dante te illis, colligent sibi aperiente te ma-mniam , universa implebuntur bonitate ; et infra: Emille a Spiritum tuum et creabuntur, et renovabis faciem terrae: . Et in Evangelio u Considerale volatilia coeli, quia nequo η SertInt, nec meliani, et Pater Vester coelestis pascit illa A. Non ergo sol aut luna foecundi talis auctores sunt; Sed

Deus Pater per Dominum Jesunt omnibus liberalitatem fertili latis imperiit. III. Pulchro autem exposuit nobis Propheta quid sit quod ipso ait 4 Quia secit Deus solem in potestatem diei,

set lunam in polestalem noctis q. hoam et in isto Psalmo centesimo tertio, de quo supra diximus, scripsit Fecityli nam in tempora , sol cognovit occasum suum . Um

146쪽

138 S. AMBROSII otii dies horas suas complere coeperit, sol debitum sibi cognoscit occasum. Est ergo in diei potestate sol, et luna in potestate noctis, quae temporum Vicibus Obedire com pHllitur, et nunc impletur lumine, alque vacuatur licet pleriquo hunc locum mystice do Christo et Ecclesia videantur acciperer quod agnoverit christus proprii corporis PASSionem , qui ait: si Pater, venit hora, clarifica Filium si uti in G, iat illo occasu suo omnibus donaret Vilam Pler- Ddm, qui perpetuae mortis urgebantur occasu et Ecclesialompora sua habeat, persecutionis videlicet et pacis. Nam idolui sicut lima de sicet , scd non oscit Obumbrari potest, deficere non potest; quia aliquorum quidem in porsociationibus discessione minuitur, ut Martyrum Onsessionibus impleatur, et ossus pro Christo sanguinis clarificata victoriis imajus do votionis suae et fidei loto orbe limacia ossim dat. Nam quo luna luminis imminutionem habet, non Corporis, Uando per Vices menstruas deponere Videtur bimen suum, ut mutuetur a sole quod facile puro vere dique perspicuo , quando nulla cam obducia nebula

caligantem facit, colligi potest. Orbis enim lunae integerna an Ct, et Si non similiter tolus, ut pars ejus est uigeat. Et quo sis Videri solet cum plenus est luminis, latis est magnitudine : sed per umbram quamdam lima in suo Vidualiis opparet. Et inde cornua ejus rosulgent initia corpiis ejus in orbem disrunditur, o volii desciente portionis luce in

147쪽

Alitid esse lumen diei, aliud siderum. Discrimen diur-nuit ac nocturnu/n ignis duobus notari, ac duplicem esse ignis operationem, illuminare et urere, quin in re tributione meritorum separabuntur Deum dici ignem

VIII. uox En autem potest quod ait: Fiant luminarias ad illuminationem stipe toriam , quae discernant inter diem et noclem uia et supra jam ubi lumen secit, dixerat: et Separavit Deus inter lucem ac tenebras, et sae-ycum est,eSpere, et factum est mane dies unus Sed consideremus quia aliud est lumen diei, aliud lumen solis et lunae, et lumen stellarum, eo quod sol ipse radiis suis sulgorem diurno lumini videatur adjungere, quod Vel Ortus dici potest prodere, Vel occasus. Nam ante Solem lueet quidem, sed non resulget dies in uia amplius quoqUe meridiano sole resplendet. Quod ostendit Propheta dicens cat educet quasi lucem justitiam tuam, et judicium tuum a sicut meridiem Non solum enim lumini, sed etiam meridiano lumini sancit justitiam comparaVit. IX. Deinde non solum unum signum, sed etiam duo Voluit esse diu rupe discretionis atque nocturnae latet IUXdiscretionem faciat, et solis exorius et iterum lucis desectus, et stellarum ortus inter occasum diei distinguat, P. noctis exordium. Nam ubi occiderit sol, manet lamen

148쪽

adhuc aliquid oliquiarum diei, donec lenebrae terram operiant : et tunc luna Oritur, et stellae. Et de nocte quidem aperte liquet, quia lunae et stellarum illuminatio noctis spatia testantur. Siquidem per diem fulgorem illum luna rem stellarumque omnium sol exortus abscondit. De dio autem vel ipsa solis lagrantia docere nos potest diversam diurni luminis et solis esse naturam, et ipsam e SSe Speciem discolorum Simplex est enim lucis species, Ut lumen praebeat. At Vero sol non solum virtutem illuminandi habet, sed etiam Vaporandi igneus est enim Ignis aulum et illuminato exurit. Unde Dominus volens Moysi Ostendere suae operationis miraculium, quo Moysem ad obediendi studium proVocaret, atque ad fidem inflammaret ejus asseclum , in

igne visus os in rubo, o rubus non eXurebatum, Sed tantum splendere ignis specie Videbatur Alterum igitur munus ignis acabat, alterum operabatur. Vacabat exustionis vis, operabatur illiunt nationis Ide stupebat Moyses , quia

contra naturam suam ignis non exurebat rubum, qui etiam Vehementiorem materiem consuevit exurere. Sed Domini ignis illi iminare solet, Oxurere non Olet.

X. At sorte dicas : Quomodo scriptum est, si Ego iam signis consumens Bene admonuisti. Non solet consumere, nisi sola peccata. In re tributionibus quoque meritorum colligimus dividi ignis naturam ut alios illii inet, alios exurat, illuminet justos, extirat impios. On Osdem quos illuminat, exurit et quos exurit, illima inat sed illii- minatio ejus inextinguibilis os ad perfunctionem bono rum II , exustio vehemens ad supplicium peccPlorum. XI. Sed revortamur ad discretionem di ri ac noctis. Orion to dici lumine nox fugatur, decedente dio O insian

ditur. Non os cnim hac societas ulla cum tenebris; siqui dem naturali logo hoc Dominus in prima operatione sua

149쪽

constilliit. leniri qua rado lumen secit, et discretionem fecit inter lucem ac tenebras. Donique in ipso die, jam solo terris infuso, ille inus Umbram Vel hominis, vel virgulti alicujus a uinitae separari, ut mane ad occasum dirigatur, Vesperi retorqueatur in Orientem , meridianis horis ad Septum trionem inclinet himini tamen non con sunditur atque miscetur, sed cedit et refugit. Similito et nox cedere videtur diei, et se ab ejus lumine declinaro est enim, ut peritiores probarunt qui nobis vel elate vel

munere praecurrerunt Umbra terrae. Naturaliter enim umbra corpori adhaeret atque adjungitur, adeo ut etiam pictores inbi a corporum quae pinxerint, Dilantur exprimere, idque arti esse asSerant non intermittere vim naturae Det quasi naturalis iuris praevaricator hab statur, cuius pictura non etiam Umbram Suam exprimat. Ergo sicut in die cum e regione Solis aliquod corpus occurrit, exea parto qua lumen repercutitur Umbra Subsistit: sic cum decedente dio e regione hi minis ejus aut solis terrae Objectus Occurrit, Obumbratur aer. Unde liquet quod noclem faciat

umbra terrarum.

150쪽

Luminaria facta sunt in Si*χα, Sed non nativitatum. Mathematicorticin scientia inutilis est, ac impossibilis. Quam inepto Proprietate animalium terrea trium ad coelestia, et horum ad homines transferat. Quam ridicule stabilem ito Statum e signis erraticis en dereasserat. Quam impie illis qualitateS quc No eant in nocentibus , attribuat. Quam tulte tandem Proponat manifeste fati , et malitic ac inerti in excu3atio=iem

XII. Ε cI ergo Solem, et lunam, et stellas, et praestitiait illis mensuras temporum , Oli diurnos , lunae stellisque nocturna ut iste augeat diei gratiam illo umbram leno bras tu illuminent. Sint in signa, et in empora , et, in dios , et in annos Divisa tempora labent paresque mensuras pro mensium Vicibus sol et luna cum stellis, et sunt in signa. Non poSSUmu negare quod ex solo et luna signa aliqua colligantur; nam et Dominus dixit: ussit erunt, signa in Sole, et luna , et stellis Et quaerentibus Apostolis signum adVentus ejus, respondit: si Sol obscura , bitur, et luna non dabit lumen suum, et stellae cadent do, ecbio' maec dixit ore signa suturae consummationis et

sed conveniens debet curae nostrae mensura serVari.

XIII. Denique nonnulli nativitatum lentaVerunt oxpri mero qualitates, qualis suturus sit unusquisque qui natus sit cum hoc non Olum Vanum, Sed etiam inutile sit quae