장음표시 사용
281쪽
ΙX L. ATILINAM ORATIO III 18 23 233 sperare dixerunt, si illud signum, quod videtis, solis ortum et forum curiamque conspiceret, fore ut ea consilia, quae clam essent inita contra salutem urbis atque imperii, inlustrarentur, ut a Senatu populoque Romano perspici
possent atque illud signum conloquia dum consules illi
loquverunt, Sed tanta fuit peris tarditas, ut neque Superioribus consulibus neque nobis ante hodiernum diem conlocaretur hic qui pote Si S Se tam VerSUS a Vero, tam ipraeceps, tum mente captuS, qui neget haec omnia, quae Videmu8, praecipueque hanc urbem deorum immortalium nutu ne potestate administrari etenim eum esset ita re- Sponsum, eaedes, in Cendia, interitiun rei publicae omparari, et ea per ciVis, quae tum propter magnitudinem scelerum non tulis incredibilia videbantur, ea non modo cogitata a nefariis civibus, Verum etiam Su Seepta 8Sesensistis illiu vero nonne ita praesens est, ut nutu IOViSOptimi Maximi factum esse videatur, ut eum hodierno die manu per forum meo iussu et coniurati et eorum indices in aedem Concordia dueerentur, eo ipso tempore signum Statueretur quo conloeat atque ad Vo Senatumque converSO Omnia et senatus et VOS , quae erant cogitata contra Salutem omnium, inlustrata et patefacta Vidistis; quo etiam maiore sunt isti odio supiplicioque digni, a qui non solum vestris domi illis atque tectis, sed etiam deorum templis atque delubris Sunt funestos a nessario Signis inferro conati; quibus ego si me restitisse dicam, nimium mihi sumam et non sim ferendus illo, ille Iuppiter restitit ille Capitolium, illo haec templa, ille cunctam
urbem, ille vos Omnis Salvos esse voluit dis ego immortalibus ducibus uno mentem, QuiriteS, Voluntatemque Su8cepi, atque ad haec tanta indiei perveni iam Vero
illa Allobrogum sollicitatio ab Lentulo ceterisque domesticis hostibus tam dementer tantae res creditae et
ignotis et barbaris commissae litterae numquam essent profecto, nisi ab dis immortalibus huic tantae nuda in e consilium esset ereptum quid vero ut hominus ulli cxcivitate male pacata, quae en una restat quae bellum populo Romano facere OSSe et non nosse identur, Spem imperii a rerum maximarum ultro sibi a patriciis hominibus oblatum neglegerent e Stramque Salutem suis opibus anteponerent, id non divinitus esse faetum putatis praesertim qui nos non pugnando, Sed taeendo Superare potuerint.
Quam ob rem, Quirites, quoniam ad omnia pulvinaria gsupplicatio decretia est, celebratote illos dies eum coniu-
282쪽
gibus ac liberis vestris. Ianin multi Saepe laonores dis ini- mortalibus iusti habiti sunt ac debiti, sed profoeto iustiores
numquam: repti enim estis e crudelissimo ne miserrimo interitu, erepti Sine caede, sine sanguine, Sine Xercitu, sin dimientione togati me uno tosint duce et imperatore 24 Vicistis etenim recordamini, Quirites, onmis civilis dis-Sen Siones, non Olum ens, qua nudi Stis, Sed en S, qua SVosmet ipsi meministis atque vidistis L. Sulla P. Sulpicium oppressit: eiecit ex urbe, Marium, custodem
liuius urbis, multosque sortis viros partim eiecit ex civitate, partim interemit. Cn. Oetavius consul armis expulit ex urbe conlegam omnis lite locus acervis corporum et civium sanguine redundavit. Superavit postea Cinna cum IInrio tum vero, clarissimis viris interfectis lumina civitatis exstin ta sunt ultus est huius victoriae crudelitatem
postea ut hi ne diei quidem opus est quanta deminutione civium et quanta collamitate rei publiene dissensit M. Lepidus a clarissimo ac fortissimo viro Q. Catulo attulit non
tam ipsius interitus rei publicae luctum quam ceterorum. 25 atque illii tamen onmes dissensione erant eius modi, quae non ad delendam, Sed nil ommutandam rem publicam pertinerent; non illi nullam esse rem publicam, sed in ea, quae CSSet, Se S Se rinei pes, neque hanc urbem consa grare, sed se in hac urbe florere voluerunt. atque ilhae tamen omnes dissen8iones, quarum nullia eXitium rei publica quaesivit, eius modi fuerunt, ut non reconei sin-tione concordine, sed internicione civium diiudicata sint.
in ioc autem uno post hominum memoriam maXimo Crudelissimo quo bello, quale bellimi nulli umquam barbaria eum Sua gente gessit, quo in bello lux haec fuit a Lentulo, Catilina, Cethego, Cassio constituta, Ut Omne S, qui
salva urbe Salvi esse possent, in hostium numero ducerentur, ita me gessi, Quirites, ut Salvi omnes conser-Varemini, et, Cum hostes Vestri tantum civium Superfuturum putassent, quantum infinitae nodi restitisset, tantum autem Urbis, quantum flamma obire non potuisset, et urbem, , et civi integro incolitanisque servavi quibus pro tantis rebus, Quirites, nullum ego a vobi praemium Virtutis, nullum insigne honoris, nullum monumentum laudi postulo praeterquam huius diei memoriam sempiternam in animis ego Vestris Omnis triumpho meos, omnia Ornn-menta honoris, monumenta gloriue, laudis insignia condi et Conlocari volo nihil me mutum potest dolectare, nihil
tacitum, nihil denique ius modi, quod etiam minus digni
283쪽
IN L. CATILINAM ORATIO III. 24 29. 235
adsequi possint me inoria Vestra, Quirites, re no Strae alentur, Sermonibus crescent, litterarum monumentis in- Vetera8eent et conroborabuntur eandemque diem intellego, quam per aeternam fore, propagatam S Se et ad salutem urbis et ad memoriam eonSUlatu mei, Uno lucttempore in hac re publica duos civis XStitisse, quorum alter finis vestri imperii non terrae, sed caeli regionibus terminaret, alter eiusdem imperii domicilium edisque ser-Varet. Sed quoniam earum rerum, qua ego ge88i, non , eadem est fortuna atque condicio quae illorum, qui X- terna bella gesserunt, quod mihi cum eis vivendum est, quos vici ac subegi, isti hostis ut interfectos aut op-PreSSO reliquerunt, Vestrum est, Quirites, si ceteris nota Sua recte proSunt, mihi mea ne quando obsint providere. mentes enim hominum audacissimorum Celeratae ne nefaria ne vobis Oeere possent ego providi no mihi no-Cenni eStrum est proVidere quamquam, Quirites, mihi
quidoni ipsi nihil ab istis iam noueri potest magnum enimos in bonis praesidium, quod mihi in perpetuum Omparatum est, magna in re publica dignitas, quae me semper tacita defendet, magna vis conscientiae, quam qui neglegunt, cum me Violare Olent, se ipsi indicabunt est 28 etiam nobis is animus, Quirites, ut non modo nullius audaciae cedamus, sed etiam omni improbo ultro Semper lacessamus quod si omnis impetus domesticorum hostium, depulsus a Vobis Se in me unum On Vertit, Vobis erit videndum, Quirites, qua condicione post hae eo esse Velitis, qui e pro subito vestra obtulerint invidiae periculis
que omnibus mihi quidem ipsi quid est quod iam ad
vitae fruetum possit adquiri, cum praesertim neque in honore Vestro neque in gloria virtutis quicquam Viden mustius, quo mihi libeat ascendere illud irofecto persi 29ciam, Quirites, ut ea, quae gessi in consulatu, privatus tuear atque ornem, ut, si qua est invidia conservanda republica suscepta, laedat invidos, mihi valeat ad gli ,riam. denique ita me in re publica tractabo, ut meminerim Semper quae ge8Serim Curemque ut ea Virtute, non casu gestae 88 Videantur. Vos, Quirite S, quoniam iam noce St, Venerati Iovem, illum custodem huius urbis a Vestrum, in vestra tecta discedite et ea, quamquam iam est periculum depul8um, tamen aeque ne priore nocte custodiis vigiliisque defendito id ne vobis diutius faciendum sit atque ut
in perpetua Pace esse possiti pro Videbo.
284쪽
M. TULLI CICERONIS IN L. CATILINAM OI ATIO QUARTA
Video, patres conscripti, in me omnium e Strtim ornatque Oculo e Sse Conversos video VOS On Solum de Vestro ne rei niblicae, verum etiam, si id depulsum sit, de meo periculo esse sollieitos est mihi iucunda in mulis et grata in dolore vestra erga me Oluntas, Sed eam, Per deos immortalis, seponito ut quo obliti salutis meae de Vobis ac de vestris liberis cogitato milii si haec condicio C in Suhitus data est, ut onmis corbitates, omnis doloreserueintUSquo perferrem, foram non solum fortiter, Verum etiam libenter, Mum modo meis laboribus vobis populo que Romano dignita salusque pariatur ego sum illo ConSul, patre eonscripti, cui non forum, in quo omnis nequita continetur, non campus consularibus auspiciis
Con SeerntUS, non urin, Summum nuXilium Omnium gentium, Non domus, Commune perfugium, non lectus adquietem datus, non denique haec sedes honoris sella curuliS Umquam neuti mortis periculo atque insidiis fuit. ego multa aeui, multa pertuli, multa Conee 8Si, multa meo quodam dolore in vestro timore sanavi nunc si hunc exitum consulatus mei di immortale esse Voluerunt, Ut VOS populumque Romanum ex caede miserrima, coniuges liberosque vestros virginesque Vestalis X acerbissima exatione, templa atque delubra, hane pulcherrimam n-triam omnium nostrum ex foedissima flamma, totam Italiam e bello et vastitate eriperem, quaecumque mihi uni Proponetur fortuna, subeatur etenim si P. Lentulus SUIam nomen induetus a vatibus fatale ad perniciem rei publicae fore putavit, cur ego non laeter meum OnSUlni, tum ad Salutem populi Romani prope fatalem exstitisse Θ qua re Patre mons eripti, consulite vobis, pro8picite
285쪽
IN L. CATILINAM ORATI IV. 1 5. 237
patriae, OnSerVate Vos, coniuges, liberos Ortimasque VeStras, Populi Romani nomen salutemque defendito; mihi parcere ac de me cogitare desinite. nam primum dubeo sperare omnis deos, qui huic Urbi praeSident, pro eo mihi ne mereor relaturos esse gratiam deinde, si quid obtigerit, aequo animo paratoque moriar: nam neque turpis mors forti viro potest accidere neque immatura consulari nec misera Sapienti nec tamen ego sum illo ferreus, qui fratris carissimi atque amantissimi praesentis
maerore non movear horumque omnium hierimis, a quibus me circumseSSum Videtis; neque meam mentem non domun Saepe re Oeat Xanimata UXO et abiecta metu
filia et parvolus filius, quem mihi videtur amplecti respublica tamquam obsidem consulatu mei, neque ille, qui exspectans huius exitum diei adstat in conspectu meo gener. moVeor his rebUS Omnibus, Sed in eam partem, ut salvi sint vobiscum omnes, etiam si me Vis aliqua oppreSSerit, potius, quam et illi et nos una rei publicaopeSte pereamUS. qua re, patres conscripti, incumbite ad salutem rei publicae, circumspicit Omnis procellaS, quae impendent, nisi providetis non Ti. Gracchus, quod iterum tribunus plebis fieri voluit, non C. Gracchus, quod agrario concitare Onatus est, non L. Saturninus, quod C. Memmium occidit, in diserimon aliquod atque in vestra severitatis iudieium addueitur tenentur ei, qui ad urbis incendium, ad vestram omnium eaedem, ad Cutilinam accipiendum Romae restiterunt tenentur litterae, Signa, manuS, denique unius cuiusque confessio sollici tantur Allobroges, Servitia exstitantur, Catilina areessitur, id est initum consilium, ut interfeetis omnibus nemo ne ad deplorandum quidem populi Romani nomen atque ad Limentandam tanti imperii calamitatem relinquatur haec omnia indices detulerunt, rei confessi sunt, Vos multis
iam iudiciis iudicavistis, primum quod mihi gratias egistis
singularibus verbis et mea virtute atque diligentia perditorum hominum coniurationem patefactam es Se decrevistis, deinde quod P. Lentulum se abdicare praetura coegistis tum quod eum et ceteros, de quibus iudicastis, in custodiam dandos pensuistis, maximeque quod meo nomine supplicationem decrevistis, qui honos togato habi-
286쪽
tu ante me est nemini; postremo iustorno die praemia
legatis Allobrogum it quo Volturcio dedistis amplis-
Sima quae Sunt Omnia eius modi, ut ei, qui in custodiam nominatim dati sunt, sine ulla dubitatione a vobis damnati
Sed go institui referre ad vos, patres OnSeripti, tamquam integrum, et do facto quid iudicetis et de poena
quid censeatis illa rnedicam, quae sunt On SullS: ego magnum in re publica versari furorem et nova quaedam misceri ot concitnri mala iam pridem videl)nm; sed innotantam, tam exitiosam labori coniuration om a civibus numquam puta 'i nunc quicquid est, quocumque Vestrae montes inclinant ut luo sententiae, statuendum vobis anteno tem est quantum fastinus ad vos delatum sit videtis: huic si paucos putatis adfinis esse, vehementor erratis: latius opinione disseminatum est ho malum; manavit non solum per Italiam, verum etiam transcendit Alpis ot obscure Serpens multa iam provincia Occupavit id opprimi sustentando ac prolatando nullo pacto Ote St; Uacumque ratione placet, celeriter vobis vindicandum est. vide adhuc duas esse sententias, unam D. Silani, qui censet eos, qui hae delere conati sunt, morte esse multandos, alteram C. Caesaris, qui mortis poenam rem OVet, Ceterorum Suppliciorum Omnis acerbitates amplectitur. Uterque et pro sua dignitate et pro rerum magnitudine in
SUmma SeVeritate VerSatur alter eos, qui nos omnis
qui populum Romanum vita privare conati sunt, qui delere imperium, qui populi Romani nomen XStinguere,
punctum temporis frui vita et hoc communi spiritu non putat oportere, atque hoc genus poenae saepe in improbos civis in hac re publica esse usurpatum recordatur. alter intellegit mortem ab dis immortalibus non es Se Supplicii causa constitutam, sed aut necessitatem naturae nutlaborum ae miseriarum quietem itaque eam Sapiente Snumquam inviti, fortes saepe etiam libenter oppetiverunt: Vincula vero et ea sempiterna certe ad singularem poenam
nefarii sceleris inventa sunt municipiis disportiri iubet. habere videtur ista res iniquitatem, si imperare velis, diffi-
eultatem, si rogare decernatur tumen, si laeet ego enim SU Scipiam et, ut spero, reperiam qui id, quod salutis
287쪽
IN L. CATILINAM ORΛTIO IV. 6 10. 239Omnium euuSa statueritis, non putent esse sua dignitatis re uSare adiungit gravem poenam municipibus, si quis eorum vincula ruperit horribilis custodias circumdat et dignus scelere hominum perditorum Sancit ne quis eorum
poenam, quo Condemnat, aut per Senatum ut per Opulum levare possit eripit etiam Spem, quae Sola hominem in miseriis consolari solet bona praetore publicari iubet vitam solam relinquit nefariis hominibus quam si eripuisset, mitos uno dolores animi atque corporis et Omnis Scelerum poenas ademisset itaque ut aliqua invita formido improbis esset posita, apud inferos eiuS modi quaedam illi antiqui supplicia impiis constituta esse voliterunt, quod videlicet intellegebant eis remotis non
esSe mortem ipsam pertimescendam.
Nilne Patre eonScripti, ego mea video quid intorsit: si eritis secuti sententiam C. Caesaris, quoniam linii is
in re publica viam, quae popularis habetur, SecutuS St, fortasse minus erunt hoc auctore et cognitor huius cosententiae mihi populares impetus pertimescendi; sin illam alteram, nescio an amplius mihi negotii contrahatur; sed tamen eorum periculorum rationes utilitas rei publieae vincat habemus enim a Caesare, sicut ipsius dignitas et maiorum eius amplitudo postulabat, Sententiam tamquam obsidem perpetuae in rem publicam votivitatis intelloetum os quid interesset intor levitatem Contionatorum et animum Vere popularem, saluti populi Consulentem. Video de istis, qui se popularis haberi id VOhmi, ubeSSe non nominem, ne de capite videlicet civium Romanorum sententiam ferat; at is et nudius
tertius in custodiam civis Eoatianos dedit et supplientionem mihi decrevit se indicos testerno die maXimi praemiis adfecit iam hoc nomini dubium est, qui e Custodiam, quaesitori gratulationem, indici praemium decrevit, quid de tota re et causa iudicarit ni vero C. Caesar intellegit legem Sempronium esse de civibus Itomanis constitutam qui autem rei publicae sit hostis, eum civem nullo modo esse posse denique ipsum tutorem SemprOniae legis iussu populi posenas rei publicae dependisse. idem ipsum Lentulum, largitorem et prodigum, non putat, cum de pernicie populi Romani, exitio huius urbis
288쪽
tam neorbo, tam crudeliter cogitarit, etiam appellari posse populiarem itaque homo mitissimus atque lenissimus non dubitat P. Lentulum aeternis tenebris vinculisque mandare et Sancit in posterum, ne qui huius supplicio levando se tuetur et in perniciem populi Romani P08thac popularis esse possit adiungit etiam publicatio
nem bonorum, ut omnis animi cruciatu et corporis etiam egestas ne mendicita conSequntur.
Quam ob rem, sive hoc statueritis, dederitis mihi
comitem ad contionem pol)ulo earum atque iucundum,sivo Silani sententiam sequi multieritis, facile me ut quo vos crudelitatis vituperatione exsolveritis, atque Obtinebo eam mulio leniorem fuisse quamquam, patre ConSeripti, quae potest esse in tanti ueteris immanitate punienda crudelitas ego enim de meo sensu iudico: nam ita milii salva re publica vobiscum perfrui liceat, ut ego, quod in
hac causa vehementior sum, non trocitate animi mo-
eor quis est enim me mitior sed singuliari quadam
liliananitate et misericor sa videor enim mihi videro hanc urbem lucem orbis terrarum atque arcem omnium gentium, subito uno ineundi concidentem cerno animo sepulta in patria miseros atque insepultos acerVos et 'iuna; Versatur mihi ante oculos aspectus Cethegi ut furor ini Vestra caede neeliantis cum vero mihi proposui regnantem Lentulum, sicut ipse e satis se peraSSe confeSSus est, purpuratum esse huic Gabinium, Cum exercitu Venisse Catilinam, tum lamentationem matrum familias, tum fugam Virginum atque puerorum ne VeXntionem Virginum Vestalium perhorreseo, et, quin mihi Vehementer lino Videntur misera atque niseranda, idcire in eos, qui ea perficere obierunt, me seVerum Vehementemque Praebeo. etenim quaero, si quis pater familitis, liberis suis a servo interfectis, uxore occisa, incens domo, Supplicium de servo non quam oerbissimum SumpSerit, utrum is elemens ac misericors an inhumanissimus et crudelissimus esse videatur mihi vero importunus nos ei reus, qui non dolore et crueiatu nocentis suum dolorem crueiatumque lenierit sic nos in his hominibus, quinos, qui Coniuges, qui liberos nostros trucidare Voluerunt, qui singulas unius cuiusque nostrum domos et hoe ni-
289쪽
IN L. CATILINAM ORATIO IV. I 11 24 lversum rei publica domicilium delere conati sunt, qui id egerunt, ut sentem Allobrogum in vestigiis huius urbis atque in cinere deflagrati imperii conlocarent, si
vehementissimi fuerimus, misericordes habebimur; sin remis Siore esse voliterimus, summae nobis crudelitatis in patriae civiumque pernicie fama subeunda est nisi 13 ver cuipiam L. Caesar, vir fortissimus et amantissimus rei publicae, crudelior nudius tertius Visu est, Cum sororis uae, feminae lectissimae, Virum praesentem et audientem vita privandum esse diXit, eum Vum Suum iussu consulis interfectum filiumque eius impuberem, Iegatum a Patre mis Sum in carcere nevatum esse diXit.
quorum quod similo factum quod initum delenda rei publieae consilium largitionis voluntas tum in re publica
Versata est et partium quaedam Contentio atque eo tempore huius avus Lentuli, Vir Clarissimus, armatUS Gracchum est persecutus ille etiam grave tum Volnus
accepit, ne quid de summa re publica dominueretur hie ad evertenda rei publica fundamenta Gallos reossit, servitia onuitat, Catilinam vocat, attribuit nos truoidandos Cethego et ceteros civis interficiendos Gabinio, urbem inflammandum Cassio, totam Italiam vastandam diripiendamque Catilinae vereamini, censeo, ne in hoo celerotum immani ac nefando nimis aliquid Severe statuis Se videamini: multo magis est Verendum ne remissione poenae crudeles in patriam quam ne severitate animad- VerSionis nimis vehementes in acerbissimos hostis fuisso videamur. Sed ea, quae exaudio, patres conscripti, dissimularo inon Ο8Sum iaciuntur enim OeeS, quae perVeniunt ad auri meas, eorum, qui vereri videntur ut habeam satis prae8idii ad ea, quae vos statueritis hodierno die, transigunda omnia et provisa et parata et OnStituta Sunt, Patre ConSeripti, eum me summa cura atque diligentintum multo etiam maiore populi Romani ad summum imperium retinendum et ad communis fortuna conSerVanda VOlivitate. Omnes adsunt omnium ordinum homines, omnium denique aetatum plenum est forum, Plena templa circum forum, pleni omnes aditus huius templi auloei causa est enim post urbem conditam hae inventa
290쪽
Sola ita qua omnes sentirent unium atque idem sit aeter eos, qui cum sibi viderent esse pereundum, Cum omni
i bus potius quam Soli perire voluerunt. Osce ego tomi ne excipio et secerno libenter, neque in improborum civium, sed in acerbissimorum hostium numero inbendos puto ceteri vero, di immortales qua frequentia, quo studio, qua Virtute ad communem salutem dignitatemque consentiunt quid ego lito equites Nomanos Conmiem ,-rum qui vobis ita summuni ordinis Consiliique concedunt, ut Vobiscum de more rei publicae certent quos
e multorum annorum dissensione huius ordinis ad societatem concordiamque rex Oentos hodiernus dies vobiscum atque hae causa coniungit quam Si coniunctionem, in consulatu confirmatam meo, perpetuam in re publica tenuerimus, confirmo Obis nullum posthac malum civile ac domesticum nil ullum rei iubli Caeci, artem S Se VentUrum pari studio defendiuidae rei aut liene convenisso video tribunos aerarios fortissimos viros seribus item universos, quos cum ea Si hic dies nil aerarium frequentasset, video ab X speetatione Sortis ad salutem commu-
16 nem OSSO On VerSOS. Omnis ingenuorum adest multitudo,
etiam tenuissimorum; quis est enim cui non haec templa,
aspectu urbis, possessio libertatis, lux denique haec ipsa
ut hoc commune patriae solum Cum Sit earum tum Vero dulco atque iucundum Ol)erae pretium CSt, Patre Conscril)ti, libertinorum hominum studia cogno Seere, qui, sua virtute fortunam huius civitatis consecuti, hanc suam patriam iudicant, quam quidam hic nati et summo loco nati non patriam suam, Sed urbem hostium esse iudicaverunt. Sed quid ego hosce homines ordine Sque Commemoro, quo priVatae fortunae, quos Communi re liubliea, quos denique libertas, ea quae dulcissima est, ad salutem patriae defendendam excitavit servus est nemo qui modo tolerabili condicione sit servitutis, qui non nudaeiam civium perhorres eat, qui non lineo stare cupiat, qui non quantum audet et quantum potest conferat ad salutem 17 Voluntatis qua re si quem vestrum forte CommoVet hoc, quod auditum est, lenonem quendam Lentuli concursare Circum tabernas, pretio sperare sollicitari posse animos egentium atque imperitorum, est id quidem coeptum at-