장음표시 사용
271쪽
IN L. CATILINAM ORATIO II. 19 24. 223thiras cogitare tantiis enim illorum temporum dolor inustus est civitati, ut iam ista non modo homine S, Sed ne eeu-des quidem mihi passurae esse Videant Ur. Unrt Um genu ui est Sane Varium et miXtum et turbulentum, qui iam pridem premuntur, qui numquam emergunt, qui partim inertin, partim male gerendo negotio, urtim etiam sumptibus invetere aere lieno Vastillant; qui Vadimoniis, iudiciis, proscript One bonorum defatigati, permulti et ex urbe et ex agris se in illa castra conferre distuntur. OSe es O non tum milites noris quam infitiatores lentos esse arbitror; qui homines prinium, Si Stare non OSSunt, CONPUunt, Sed ita, ut non modo civitas, Sed ne vicini quidem proximi sentiant nam illud non intellego, quam ob rem, si Vivere
hone Ste non ΡOS Sunt, perire turpiter Velint, aut cur minore dolore perituros Se eum mitis, quam S Soli pereant, Γ-bitrentur quintum genu est parriCidarum, Steariorum 22 deni pie Omnium facinorosorum; quos ego a Catilina non rex o eo; nam neque ab eo divelli possunt et pereant sano in latrocinio, quoniam sunt ita Inulti, ut eo Carcer Cupere non OSSit. OStremum autem genu est non Olumnumoro, Verum etiam genere ip8 atque ita, quod proprium Catilinae est, de eius dilectu, immo vero de OmpleXII eiu a Sinu, quo pexo Capillo, nitidos, aut imberbis aut hene barbatos videtis, manicatis et ahuribu Silaniel S, Veli amictos, non Ogis, quorum omnis industria vita et vigilandi labor in antelucani conis Xpromitur. in his gregibus omnes aleatores, omne adulteri, Omne 23
impuri impudicique versantur; hi ,uor tam lepidi ac de
licati non solum amare et a mari, neque altare C CRntare, Sed etiam Sion vibrare et Spargore venena didicerunt; qui nisi exeunt, nisi pereunt, etiam si Catilina perierit, Scitote hoc in re publiea seminarium Catilinarum futtureum verunt tamen quid sibi isti miseri volunt num Sua Secum mulierculas Sunt in castra dueturi quem admodum autem illis carere poterunt, his praesertim iam noctibus quo autem noto illi penninum atque illas pruina ne nivis perferent nisi ideir o so facilius hiemum toleraturo putant, quod nudi in conviviis saltare didic0runt o bellum magno pere pertime Scendum, cum hanc lsit habiturus Catilina scortorum cohortem praetoriam l
272쪽
instruite nunc, Quirites, contra has tam praeclaras Catilina copias vostra praesidia Vestrosque Xercitus; et primum gladiatori illi confecto et nucio consules imperatoresque e Stros Opponite deinde Contra illam naufragorum eiectam ac debilitatam manum florem totius Italiauno robur dueite; iam vero urbes Coloniarum ne municipiorum respondebunt Catilinae tumulis silvestribus; 0. Ue ego Cetera Copia S, ornamenta, praesidi vestra cum
2 illius latronis inopia atque egestate conferre debeo. Sed si omissis his robus, quibus nos Suppeditamur, eget ille, Senatu, equitibus Romanis, urbe, aerario, Vectigalibus, cuncta Italia, pro vinetis Omnibus, X teris nationibus, Si his rebus omissis causas ipsas, quae inter se confligunt, Contendere VelimuS, X e ipso, quam valde illi iaceant, intellegere possumus ex hac enim arte Pudor pugnat,
illino petullant in hinc pudicitia, illinc stuprum hine fides, illine fraudatio hinc pietas, illine scelus hine constantia, illinc furor hinc honestas, illinc turpitudo; in continontia, illinc libido denique aequitas, temperantia, sortitudo, prudentia, Virtutes omnes certant eum iniquitate, luxuria, ignavia, temeritate; cum vitiis omnibus,
POStrem copia Cum egestate, bona ratio cum perdita, men Sana eum amentia, bona denique spes eum omnium
rerum desperatione confligit in eius modi certamine ac Proelio nonne etiam si hominum studia deficiunt, di ipsi immortales cogant ab his praeclarissimis virtutibus tot, et tanta ilia Superari quae cum ita sint, Quirites, Vos, quem ad modum iam antea Vestra tecta custodiis vigiliisquo defendite mihi, ut urbi sine vestro motu ne Sine
ullo tumultu satis esset praesidii, eon Sultum atque pro-Vi Sum est. Coloni Omnes municipesque vestri, Certiore Samo facti do hac nocturna excursione Catilinae, facile urbis suas finisque defendent; gladiatores, quam sibi ille
manum certissimam fore utavit, quamquam animo meliore sunt quam pars patriciorum, potestate tamen no Stracontinebuntur Q. Metellus, quem ego hoc pro Spicien Sin agrum Gallicum Picenumque praemisi, aut opprimet
hominem aut Omnis eius motus conatusque prohibebit; reliquis autem de rebus constituendis, maturandi S agendi iam ad senatum referemus, quem vocari Videti8.
273쪽
IN L. CATILINAM ORATIO II. 25 29. 225Nunc illos, qui in urbe remanserunt atque adeo qui 27 contra urbis salutem omniumque Vestrum in urbe a Catilina relicti sunt, quamquam uni OSteS, tamen, quin Sunt cives, monitos etiam atque etiam Volo mea lenitas si cui adhuc solutior visa est, hoc XSpectavit, ut id, quod latebat, erumperet; quod reliquum St, iam non possum oblivisci meam hane esse patriam, me horum S Se consulem, mihi aut cum his vivendum aut pro his esse moriendum nullus est portis custos, nulliis insidiator viae: si quieXire volunt, OniVere pOSSum qui Vero Se in urbe commo- Verit, Cuius ego non modo factum, sed inceptum ullum Conatumve Contra patriam deprehendero, sentiet in hac urbe esse consules vigilantis, e88 egregio magiStratUS,
esse sortem Senatum, S SQ rma, SSe Carcerem, quem vindicem nefariorum ne manifestorum Celerum maiores nostri esSe Oluerunt.
Atque hae omnia si agentur, QuiriteS, Ut maximae Ares minimo motu, pericula summa nullo tumultu bellum intestinuit ac domesticum post hominum memoriam rU-delissimum et maximum me uno togato duce et imperatore Sedetur quod ego sic administrabo, Quirites, ut, si
ullo modo fieri poterit, ne improbus quidem quisquam in
hac urbe poenam sui sceleris sufferat; sed si vis manifesta audaciae, si impendens patriae perieuliam me necessario de hac animi lenitatu deduxerit, illud profecto perficiam, quod in tanto et tam insidioso bello vix optandum videtur, ut neque bonus quisquam intereat paveo rumque poena VOS Omne salvi esse ΟSSitis quae qui 29 dem ego neque mea prudentia neque humanis consiliis
fretus polliceor vobis, Quirites, sed multis et non dubiis duorum immortalium significationibus, quibus ego ducibus
in hanc Spem sententiamque sum ingres Sus qui iam non procul, ut quondam Solebant, ab externo hoste atque longinquo, Sed hi praesentes suo numine atque auxilio sua templa atque urbis tecta defendunt quos VOS, Quirites, precari, Venerari, implorare debetis, ut, quam urbem pulcherrimam florentissimamque es Se Oluerunt, hanc Omnibus hostium copiis terra marique superatis a perditissimorum civium nefario uetere defendant.
274쪽
M. TULLI CICERONISI L. M YTILINAM ORATIO TERTIA
Rem publicam, Quirites vitamque omnium e Strum, laona, fortunas, coniuges liberosque Vestros atque hoe domicilium clarissimi imperii, fortunatissimam pulcherrimamque urbem hodierno die deorum immortalium summo Orga VOS amore, laboribus, consiliis, perieulis meis e flamma atque ferro a paene ex faucibus fati ereptam et vobis conservatam ne restitutam videtis; et si non minus nobis iucundi atque inhistres sunt ei dies, quibus On-SerVamur, quam illi, quibus naseimur, quod salutis certa laetitia est, nascendi incerta condicio et quod sine sensu
naSeimur, eum Olmptate SerVamur, profecto, quoniam
illum, qui hanc urbem condidit, ad deos immortalis benevolenti famaque sustulimus, esse apud VOS POStero8que vestros in honore debebit is, qui eandem hunc urbem conditam amplificatamque servavit nam toti urbi, templis dehibris, tectis ac moenibus subiectos prope iam ignis
circumdatosque restinXimus, idemque gladios in rem publicam destrietos rettudimus mucronesque eorum a iu- gulis es ris deiecimus quae quoniam in senatu inluStrata patefacta, comperta Sunt per me, Vobis iam Xponam
breviter, Quirites, ut et quanta et qua ratione investigata et comprehensa sint, Vos, qui ignorati et exspectatis, seire possitis. Principio, ut Catilina paucis ante diebus erupit ex Urbe, eum Sceleris sui Soeios, huiusce nefarii belli acerrimos duces, Romae reliquisset, semper Vigilavi et providi, Quirites, quem ad modum in tantis et tam abscon- ditis insidiis salvi esse possemus; nam tum, Um X Urbe Catilinam eiciebam non enim iam vereor huius Verbi invidiam, cum ilha magis sit timenda, quod vivus eXierit
275쪽
sed tum, cum illum exterminari volebam, aut reliquam coniuratorum manum simul exituram aut eos, qui restitissent, infirmos sine illo ac debilis fore putabam atque ego, ut Vidi, quos maximo furore et Scelere esse inflammatos Sciebam, O nobi Seum S Se et Romae reman Si SSe, in eo omnis dies noctisque consumpSi, ut quid agerent, quid molirentur, Sentirem ne Viderem, Ut, quoniam Uribus vestris propter incredibilem magnitudinem sceleris minorem fidem faceret ratio mea, rem ita comprehendorem, ut tum demum animis saluti vestrae provideretis, cum oculis maleficium ipsum videretis itaque ut Omperi legatos Allobrogum belli Transalpini et tumultus
Galliet xcitandi causa a P. Lentulo esse sollicitatOS, OS- quo in Galliam ad suos civis eodemque itinero cum litteris mandatisque ad Catilinam esse missos, comitemque eiSndiunctum esse T. Volturcium, atque huic ad Catilinam osse datas litteras, facultatem mihi oblutam puta 'i, Ut, quod erat difficillimum quodque ego semper Optabam ab dis immortalibus, tota res non solum a me, Sed etiam senatu et a vobis manifesto deprehenderetur itaque hos torno die L. Flaeoum et C. Pomptinum praetore S, OΓ-tissimos atque amantissimos rei publicae viros, ad me VOeaVi, rem XI O8ui, quid fieri placeret ostendi illi autem, qui omnia de re publica praeclara atque egregia
Sentirent, Sine reclusatione e Sine ulla mora negotium SUSCeperunt et, Cum adVesperaseeret, occulte ad pontem
Mulvium pervenerunt ut luo ibi in proximis villis ita bipartito fuerunt, ut Tiberis inter eos et On intereSSet. eodem autem et ipsi sine cuiusquam suspitione multos forti viros eduxerant, et ego ex praefectura Reatina compluris delectos adulescentis, quorum Opera tor d-sidue in re publica, praesidio cum gladii miseram in sterim tertia fere vigilia exacta, cum iam pontem Mulvium magno comitatu legati Allobrogum ingredi inciperent unaque Volturcius, fit in eos impetus educuntur et ab illis gladii et a nostris res praetoribus erat nota Solis, ignorabatur a ceteris tum interventu Pomptini atque Flacci pugna quae erat commissa, Sedatur litterae, quae- Cumque erant in eo comitatu, integris signis praetoribus traduntur; ipsi comprehensi ad me, cum iam dilucesceret,
276쪽
Jeduolantur atque horum Omnium Scelerum improbissimum machinatorem Cimbrum Gabinium statim ad me, nihil dum suspicantem, voeavi deinde item rcessitus est L. Statilius et post cum C. Cethegus tardissime autem Lentulit venit, credo quod in litteris dandis praeter Onet Suetudinem proxima nocte vigilarat. Cum Summi a clarissimis huius civitatis viris, qui audita re frequentes ad
me mane convenerant, litteras a me prius aperiri quam ad senatum deferrem, hi ueret, ne, si nihil esset inventum, temere a me tantus tumultus iniectus civitati videretur, nega, me esse facturum ut de periculo publico non
ad consilium publicum rem integram deferrem: etenim, Quirites, si ea, quae erant ad me debita, operta non e S Sent, tamen ego non arbitrabar in tantis rei publicaopericulis osse mihi nimiam diligentiam pertimeseendam. Senatum frequentem celeriter, ut Vidistis, Oegi atque interea statini admonitu Allobrogum C. Sulpicium praetorem, sortem Virum, misi, qui X asidibus Cethegi, si quid telorum esset, efferret; ex quibus ille maximum si Carum numerum et gladiorum extulit introduxi Voltur
cium sino Gallis fidem publicam iussu senatus dedi hortatu Sum, Ut ea, quae Seiret, Sine timore indiearet tum illo dixit, cum vix se ex magno timore recreaSSet, ab Lentulo se habere ad Catilinam mandata et litteras, ut Servorum praesidio utCretur, ut ad urbem quam primum eum exercitu accederet id autem eo consilio, ut, cum
Urbem ex omnibus partibus, quem ad modum discriptum distributumque erat, incendissent caedemque infinitam civium fecissent, praesto esset ille qui et fugientis X- ciperet et se cum his urbanis ducibus coniungeret intro- duot autem Galli ius iurandum sibi et litteras ab Lentulo, Cethego, Statilio ad suam gentem data esse diXerunt, atque ita sibi ab his et a L. Cassio esse praeseriptum, Ut equitatum in Italiam quam primum mitterent pedestris sibi copias non defuturas Lentulum autem sibi confirmasse ex fatis Sibyllinis haruspicumque responsis Se SSO tertium illum Cornelium, ad quem regnum huius urbiSatque imperium pervenire esset necesse Cinnam ante Seet Sullam fuisso eundemque dixisse fatalem hunc annume88e ad interitum huius urbis atque imperii, qui esset
277쪽
I L. CATILINAM ORATIO III. P 12. 229 annus decimus post virginum absolutionem, post Capitolii autem incensionem vicesimus hane autem Cethego ad eum ceteri controversiam fuisse dixerunt, quod Lentulo et his Saturnutibus caedum fieri atque urbem incendi placeret, Cethego nimium id longum videretur ae ne longum sit, Quirites, tabellas proferri iussimus, quae a quoque dicebantur datae primum ostendimus Cethego signum cognovit nos sinum ineidimus legimus erat scriptum ipsius manu Allobrogum senatui et populo, eSequae eorum legati confirmasset facturum esse orare tittim illi facerent quae sibi eorum legati recepissent tum Cethegus, qui paulo ante aliquid tamen de hidiis aes iei8, quae apud pSum erant deprehensa, reSpondi S Set
dixissetque e semper bonorum serramentorum Studio Sum fuisse, recitatis litteris debilitatus atque abiectus On- Scientia repente contieuit introductus est Statilius cognovit et Signum et manum suam: reeitatae Sunt tabellae in eandem fere Sententiam; confessus est tum Stendi tabellas Lentulo et quaesivi cognosceretne Signum adnuit. est vero' inquam notum quidem signum, imagoavi tui, clarissimi viri, qui amavit unice patriam et civis 8u08; quae quidem te a tanto Seelere etiam muta reVO- care debuit.' leguntur adem ratione ad senatum Allo Hbrogum populumque litterae; si quid de his rebus dicere vellet, feci potestatem atque ille primo quidem negavit; post autem aliquanto, tot iam indicio exposito atque edito, surrexit, quaesivit a Gallis quid sibi esset cum eis,
quam ob rem domum suam venissent, itemque a Volturcio: qui cum illi breviter constanterque respondiSSent, Per quom ad eum quotiensque Venissent, quae Si S Sentque ab eo, nillilno secum esset de satis Sibyllinis locutus, tum illo
subito celere demens quanta conscientiae Vis S Set Stendit; nam cum id posset infitiari, repente praeter Opinionem Omnium confeSSu est ita eum non modo ingenium
illud et dicendi exercitatio, qua semper Valuit, Sed etiam propter vim sceleris manifesti atque deprehensi impudentia, qua Superabat omnis, improbitasque defecit. Vol 12turcius Vero Subit litteras proferri atque aperiri iubet quas sibi a Lentulo ad Catilinam datas esse dicebat utque ibi vehementissime perturbatus Lentulus tamen et
278쪽
8i Inum et manum Suam cognovit; erant autem scriptae sine nomine, sed ita: qui sim scies X eo, quem ad te misi cura ut vir sis, et cogita quem in locum is progressus vide ecquid tibi iam Sit necesse, et cura ut omnium tibi auxilia adiungas, etiam infimorum. Gabinius deinde introductus, cum primo impudenter respondere coepisset, ad extremum nihil occis quae Galli insimui labant, negavit ne mihi quidem, Quirites, cum illa certissima visa sunt argumenta atque indicia sceleris, tabellite, signa, manus, denique Uniu cuiusque confessio, tum nudi certiora illii Color, oculi, Voltus, taciturnitas. Si enim Obstupuerant, Si terram intuobniatur, sic furtim non numquam inter Sese aspiuiebant, ut non iam ab aliis
6 indicari, sed indieare se ipsi viderentur indiciis expositis atque editis senatum consului de summa re publica quid fieri placeret dicta sunt a principibus acerrimae
ne fortissimae sententiae, qua Senatu Sine ulla varietate est Secutus et quoniam nondum est erScriptum senatus Consultum, ex memoria Obis, Quirites, quid Senatus con-ri Uerit XI Onam primum milii gratiae orbis amplissimis aguntur, quod Virtute, conSilio, providentia men re publica maximis periculis sit liberata deinde L. Inceus et C. Pomptinus praetores, quod eorum opera forti d0lique USUS SSem, merito a iure laudantur, atque etiani
Vir forti, conlegae meo, hau impertitur, quod eos, qui huius coniurationis participes fuissent, a Suis et a rei publicae consiliis removisset atque ita Censuerunt, ut P. LentuluS, Cum se praetura abdiens set, in custodiam traderetur itemque uti C. Cethegus, L. Statilius, P. Gabinius, qui omnes praesentes erant, in custodiam truderentur; atque idem hoc decretum est in L. Cassium, qui sibi pro durationem incendendae urbis depopOSeerat, in M. Ceparium, cui ad sollicitandos pastores Apuliam attributam esse erat indicatum, in P. Furium, qui est ex ei colonis, quos Faesulas L. Sulla deduxit, in Q. Annium Chilonem, qui una cum hoc Furio semper erat in lino Allobrogum sollicitatione versatus, in P. Umbrenum, bertinum hominem, a quo primum Gallos ad Gabinium
Perduetos esse constabat atque ea lenitate Senatu e StU8us, Quirites, ut ex tant: eoniuratione tantaque hae mul-
279쪽
ΙΝ . CATILINAM ORATIO III 13 17. 23ltitudine domesticorum hostium novem liominum perditis-Simorum Oen re publica conservata reliquorum mentis
Sanari os Se arbitraretur atque etiam supplicatio dis immortalibus pro singulari eorum merito meo nomine decreta est, quod mihi primum post hunc urbem conditam togato contigit, et his verbis decreta est quod urbem incendiis, caede civis, Italiam bello liberassem quae Supplieatio si cum ceteris conferatur, Oe interest, quod Qeterae bene ge8ta, nec una conservata re publica Constituta est atque illud, quod faciendum primum fuit, factum
atque transactum Si num P. Lentulus, quamquam Pate-
saetis indidiis, confessionibus suis, iudici Senatu non modo Praetori ius, Verum etiam eiVis miserat, tamen magistratu se abdicavit, ut, quae religio C. Mario, claris Simo Viro, non fuerat, quo minus C. GlauCinna, de quo nihil nominatim erat deuretum, praetorem Oeeideret, ea
nos religion in privato P. Lentulo puniendo liberaremur. Nunc quoniam, Quirites, consceleratissimi periculosissimique belli nefarios duces captos iam et comprehen SOS tenetis, existimare debetis omnis Catilinae copias, Omni Spe Satque opes his depulsis urbis periculis concidisse quem quidem ego eum ex urbe pellebam, hoc providebam animo, Quirites, remoto Catilina non mihi esse P. Lentuli somnum nec L. Cassii adipes nec C. Cethegi furiosam temeritatem
pertimescendam ille erat unus timendus ex istis omnibus, Sed tam diu, dum urbis moenibus continebatur. Omnia norat, Omnium aditus tenebat; appellare, teniptare, Sollicitare poterat, audebat; erat ei consilium ad facinus aptum, consilio auteni neque manus neque lingua deerat. iam ad certas res conficiendas certos homines delectos ne descriptos habebat; neque vero, cum aliquid mandarat, consectum putabat: nihil erat quod non ipse obiret occurreret, vigilare laboraret frigus, sitim, famem ferro poterat hune ego hominem tam acrem, tam UdRCem, tam paratum, tum callidum, tam in scelere vigilantem,
tam in perditis rebus diligentem nisi ex domesticis in sidiis in castrense latrocinium compulissem, dicam id, quod Sentio, Quirites, non nolle hanc tantam molem mali a cervicibus vestris depulissem non ille nobis n-turnalia constituisset, neque tanto ante exsilii ac sat diom
280쪽
rei publica denuntiavisset neque commisisset, Ut Signum, ut littera suae testes manifesti sceleris deprehenderentur: quae nunc illo absente sic gesta sunt, ut nullum in privata domo furtum umquam Sit tam palam inVentum, quam liae tanta in re publica coniuratio manis est inventa atque deprehensa est quod si Catilina in urbe ad hanc diem remansisset, quamquam, quoad fuit, omnibus eius. Consilii Oeeurri atque obstiti, tamen, ut levissimo dicam, dimidandum nobis cum illo fuisset neque OS Umqlanm, cum ille in urbe tostis esset, tantis periculis rem publicam tanta pace, tanto Otio, tanto silentio liberassemus. i, Quamquam haec omnia, Quirites, ita Sunt a me administrata, ut deorum immortalium nutu atque eon Sisi et ge8ta et provisa esse videantur idque cum coniectura COn8 equi po88umus, quod vix videtur humani consilii tantarum rerum gubernatio Sse potuiSSe, tum Ver ita Praesentes his temporibus Opem et auxilium nobis tulerunt, Ut eo paene euli videre possemus nam ut illa mittam, is a noeturno tempore ab Occidente faces ardoremque caeli, ut fulininum laetus, Ut terrae motu relinqUam, ut omittam cetera, quae tam multa nobis consulibus saeta Sunt, ut haec, quae nunc sunt, canere di immortales viderentur, hoc certe, quod Sum dicturuS, neque Praeter-1 mittendum neque relinquendum St: nam prose et memoria tenetis Cotta et Torquato consulibus compluris in Capitolio res de caelo esse percussas, eum et Simulacra deorum depulsa sunt et statuae veterum hominum deiectae et legum aera liquefacta tactus est etiam ille, qui hane urbem condidit, Romulias, quem inauratum in Capitolio, parVum atque laetentem, uberibus lupinis inhiantem, fuisse meministis; quo quidem tempore eum harUSpisse ex tota Etruria convenissent, caedes atque incendia et legum interitum et bellum civile ne domestieum et Otius urbis atque imperii occasum appropinquare diXerunt, nisi di immortales omni ratione l)laeati suo numine prope 2 fata ipsa flexissent itaque illorum responsis tum et ludi per decem dies facti sunt neque res ulla quae ad Plaeandos deos pertineret praetermissa est, idemque iussertant
Simulacrum Iovis facere maius et in excelso conlocare et Contra atque antea fuerat ad orientem conVertere; ne e