장음표시 사용
471쪽
DE DOMO SUA AD PONTIFICES R. 13 - 143. 423
et socerit. hiod quidem in illime mirum est, in tanto scelere tantaque dementia ne audaciae quidem locum dii morem comprimendum fuisse etenim si nemo umquam
liraedo tam barbarus atque immanis fuit qui uni sanastioliasset, deinde aram aliquam in litore deserto somniis
stimulatus ut religione aliqua OnSecraret, non horreret animo, eum diVinum numen Scelere Violatum lacu ro precibus cogeretur, qua tandem istum perturbatione montis omnium templorum atque tectorum totiusque urbis praedonem fuisse Censetis, cum pro detestatione tot scelerum unum aram nefarie consecraret non potuit ullo modo - 14 iquamquam et insolentia dominatus extulerat animos et orat incredibili armatus audacia, non in agendo uerone Saepe peccare, praesertim illo pontifice et magistro qui cogeretur ostero ante quam ipse didicisset magnavis os cum in deorum immortalium numine mi vero in ipsa re publica di immortales suorum templorum euStodem no praesidem Sceleratissime pulsum eum viderent,
o suis templis in eius aedis immigrare nolebant ita quo
istius vaecordissimi mentem cur metuque terrebant reS vero publica quamquam erat Xterminata me eum, tamen
obversabatur ante eulos exstinetoris sui et ab istius in flammato atque inito furore iam tum e meque repetebat. qua re quid est mirum, si iste ' metus furore instinctus, Scelere praecepS, neque instituta caerimonia perSequi neque Verbum ullum sollemne potuit ossuri 3 Quae cum ita sint, pontifices, revocato iam animos vostros ab lino subtili nostra dispututione ad universam rem publicam, quam antea cum Hris fortibus multis, inline ero cauS Soli Vestris cervicibus sustinetis vobis universi Senatu perpetua uotoritas, cui vosmet ipsi praestantisSime Semper in mea causa praefuistis, Vobis
Italia magnificentissimus illo motus munieipiorumque
eoneurSUS, VObi campus Centuriarum rue una VOX Omnium,
illarum o principe atque auctore fuistis, vobis Omnes SocietateS, Omne ordines, OmneS, qui aut re aut pedenique Sunt bona, Omne Suum erga meam dignitatem studium ut iudicium non modo Commissum, Verum tiam
Commenda tum es Se arbitrabuntur doniquo ipsi di in i a mortal qui hanc urbem atque imperium tuentur, mi
472쪽
esset omnibus gentibus posteritatique perspicuum divino me numine esse rei publiea reciditum, deire mihi videntur fructum reditus et gratulationis meae ad suorum sacerdotum potestatem iudiciumque revoeasse hic est enim reditus, pontifices, haec restitutio in domo, in sedibus, in aris, in socis, in dis penatibus reciperandis quorum si iste suis sceleratissimis manibus tecta sedisque convellit, ducibusque consulibus tamquam urbe capta hanc unam domum quasi acerrimi propugnatoris sibi do tendam putavit, tamen illi di penates ac familiares mei
. τι per os in meam domum mecum erunt restituti quo
circa te, Capitoline, quem propter beneficia populus Romanus Optimum, propter Vim Aiaximum nominavit, teque, Iuno Reina, et te, custos urbis, MinerVa, quae Semper adiutrix consiliorum meorum, testis laborum exstitisti, Preeo atque UaeSO, VOSque, qui maXime me repetistis atque revocastis, quorum do sedibus haec mihi est pro posita contentio, patrii penates familiaresque, qui huic urbi et rei publica praesidetis, Vos obtestor, quorum egon templis atque delubris pestiferam illam et nefariam flammam depuli, teque, Vesta mater, Cuius easti8Simas sacerdotes ab hominum amentium furore et scelere defendi, cuiusque ignem illum sempiternum non Sum RSSUS aut sano uine civium restino ui aut cum totius urbis in-11 cendio commisceri ut, si in illo paene fato si publieno obiee meum caput pro vestris caerimoniis atque templis pcrditissimorum civium furori atque ferro et si iterum,
cum ex mea contentione interitu bonorum omnium quaereretur, VOS Sum CStntUS, Obi me ne meo Commendavi, meque atque meum caput en Condicione deI ovi, ut, si et eo ipso tempore et ante in Consulatu me commodis meis omnibus, emolumentis, Praemii PraetermiSSiS, Cura,
cogitatione, vigiliis omnibus nihil nisi de salute meorum civium laborassem, tum mihi re publiea aliquando resti
tuta liceret frui; sin autem mea OnSisin patriae non profuissent, ut perpetuum dolorem Vol Su a meis SuStinerem, hanc ego devotionem capitis mei, cum ero in meas Sede restitutus, tum denique Convictam Sse et commiS- 14 Sam putabo. nam nunc quidem, pontifices, non Solum domo, de qua cognostis, sed tota urbe careo, in quam
473쪽
DE DOMO SUA AD PONTIFICES R. 144 147 425
videor esse restitutus urbis enim Celeberrimae et maxima parte adverSum illud non monumentum, Sed Volnus patriae contuentur quem eum mihi OnSpeetum morte magis vitandum fugiendumque esse identiS, nolite, quaeSO, eum, cuius reditu reStitutam rem publicam fore putastis, non solum dignitatis ornamentis, Sed etiam urbis patriae Visu velle esse privatum non me bonorum direptio, non 8 toetorum exeiSio, non depopulatio praediorum, non praeda consulum ex mei fortuni Crudelissime capta permovet: cadusta semper et mobilia haec esse duXi, non virtutis atquo ingenii, sed fortunae et temporum munera quorum ego non tam facultatem umquam et copiam Xpetendam putavi, quam et in utendo rationem et in carendo patientiam etenim ad nostrum usum prope modum iam est
definita moderatio rei familiaris liberis autem nostris
satis amplum patrimonium paterni nominis ac memorine nostrae relinquemuS: domo per Seelia erepta, per latrocinium oecupata, per religionis Vim Seeleratius etiam aedifient quam Versa, carere sine maxima ignominia rei publicae, meo dedecore ae dolore non OSSUm. UR HI
propter, si di immortalibus, si senatui, si populo Romano, Si cunetae Italiae, si provinciis, si exteris nationibus, si vobismet ipsis, qui in mea salute prinoipem Semper locum auctoritatemque tenuistis, gratum et iucundum meum reditum intellegitis esse, quaeso ObteStor III VOS, pontifices, Ut me, quem auctoritate Studio, Sententii restituistis, nunc, quoniam Senatu ita Volt, manibu quoque e Stris in sedibus mei conlocetis.
474쪽
M. TULLI CICERONIS ORΛTIO DE II ARUSPICUM RESPONSO IN
i Iusterno die, patres On Scripti, una me et VOS ira dignitas et frequentia equitum Romanorum Pne Sentium, quibus senatu dabatur, magno per CommO8Set Puta Vimihi reprimendum esse P. Clodii imi iudieam impudentiam, cum is liti lili Canorum nusam Stultissimis interroga
iionibus impodiret, P. Tullioni Syro nVaret operam t- lue Oi se, cui totus Veni erat, etiam vobis inspuetanti bius vendit ni et itaque ii ominem furentem exsultantemque continui, simul nu toriqui uni iudicii intendi duobus in- celatis Verbi omnem cinii totum gladiatoris foro iamque
compressi ne tamen ignarus ille qui consules essent. OX Sangui atque QStunn Se e Curia rel)ente proris urteum quibusdam fruetis iam ut quo inanibus minis et eum illius Pisoniani temporis Gabinianique terroribus; quem eum egredientem insequi coel issem, cepi quidem ruptum maxinium et e consurrectione Omniuna Vestrum et o Comitatu iublicanorum. Sed ne 'Ors repente Sine suo
Voltu, Sine Colore, Sine Voce Constitit deinde respexit et simul atque Cn. Lentulum consulem aspexit, condidit in curiae paene limine, recordatione, Credo, Gabinii sui de siderioquo Pisonis cuius ego de offrenato et praedit,iti furor quid diuam potest gravioribus a Die Verbis Volnerari quam est statim in facto ipso a gravissim Viro, P. Servilio, confectus ac trucidatus cuius si iam vim et gravitatem illum singularem ne paene divinam adsequi POSSem, tamen non dubito quin ea tela, quae conieeerit inimicus, quam ea, quae conlega patris emisit, leviora at tuo hebetiora esse videantur. Sed tamen mei noti rationem exponor illis volo, qui hesterno die dolore in ollatum et iracundia longius is rose
475쪽
DE IARUSPICUM RESPONSO ORATIO 1 5 427
progre88um arbitrabantur quam sapientis iominis cogitata ratio postulasset nihil feci iratus, illi impotenti animo, nihil non diu consideratum ne multo ante meditatum. ego enim me, patre conscripti, inimicum Semper esse profeSSUS iam duobuS, qui me, qui rem publicam cum
defendere deberent, Servare possent, Cumque ad Onsulare officium ipsis insignibus illius imperii ad indam
Salutem non solum auctoritate, sed etiam restibus vestrisI Oearentur, primo reliquerunt, deinde prodiderunt, O-8trem oppugnarunt praemiiSque nefariae stetionis funditus una cum re publica oppreSSum XStinetumque Oluerunt, qui quae suo ductu et imperio cruento illo atquo funeSto Supplicia neque a sociorum moenibus prohiberenoque hostium urbibus inferre potuerunt, XeiSionem, inflammationem, eversionem, depopulationem, a Stitntem, en lan Cum praeda meis omnibus tectis atque agris intulerunt eum his furiis et faeibus, cum hiS, inquam, ieXitiosis prodigiis no non huius imperii pestibus bellum mihi inexpiabile dico esse susceptum, neque id tamen
ipSum tantum quantum meus ne meorum, Sed tantum quantum Vester atque omnium bonorum dolor OStulavit in Clodium vero non est hodie maius odium quam illo diu fuit, cum illum ambustum religiosissimis ignibus cognovi muliebri ornatu ex inceSto Stupro at ille ex domo pontificis maximi omissum tum, inquam, tum vidi ac multo ante prospexi quanta tempeSta CXeitaretur, quanta impenderet procella rei publieae videbam illud scelus tam importunum, nudaeiam tam immanem adule Soentis furentis, nobilis, volnerati non
posse arceri otii finibus erupturum illud malum ali quando, Si impunitum fuisset, ad perniciem civitatis. non multum mihi Anno post ad odium necessit nihil enim contra me fecit odio mei, sed odio Severitatis, 0dio dignitatis, odio rei publicae non me mugi Violavit quam Senatum, quam equites Romanos, quam omni bonos, quam Italiam cunetam, non denique in me celeratior fuit quam in ipsos deos inmiortalis etenim illo eo Scelere violavit, quo nemo antea in me fuit eodem animo, quo etiam eius familiaris Catilina, si vicis set, fuisset itaque eum numquam a me AESSO IOCU-
476쪽
Sandum Phitavi, non tu quam Stipitem illuni, qui quorum tominum esset nesciremus, nisi se Ligurem ipso osso diceret quid enim tunc persequar, pecudem ne beluam, abiit inimicorum meorum et glande Corruptum qui si sensit quo scelere se devinXerit, non dubito quin sit miserrimus; sin autem id non videt, Perii Culum Si ne Se tul oris excusatione defendat ne odit etiam, quod XSpectatione omnium fortissimo et clarissimo viro, T. Annio, devota et constituta ista hostiuesse videtur, cui me iraeripere desponsam iam et destinatum laudem, cum ipse eius opera et dignitatem et salutem recuperarim, a te est iniquum etenim, ut P.
ille Seipio natus milii videtur ad interitum exitiumque Karthaginis, qui thim a multis imperatoribus ObSCSSam,
Ol pugnatam, hibes aetam, paene captam aliquando, quaSi fatali adventu soliis evertit, si T. Annius ad illam PeStem comprimendam, exstinguendam, funditus delendam natus esse videtur et quasi divino munere donatus rei publicae soliis ille cognovit quem ad modum arma
tum civem, qui Ilapidibus, qui ferro alios fugaret, alios domi contineret, qui urbem totam, qui curiam, qui
forum, qui templa omnia caede incendiisque terreret, non modo Vinci, Verum etiam vineiri oporteret huic ego o tali et ita de me ac de patria merito Viro numquam mea Voluntate praeripiam eum praeSertim reum, CuiuSillo inimiditias non solum suscepit propter Salutem meam, Verum etiam appetivit. Sed si etiam nunc inhiquentus iam omnium legum periculis, inretitus odio bonorum omnium, Xspectatione supplici iam non diuturna implicatus, feretur tamen haesitans et in me impetum impeditus facere conabitur, resistam et aut concedente aut etiam adiuvante Milone eius conatum refutabo, Voluthesterno die, cum mihi stanti taeens minaretur, Oeetantum attigi legum initium et iudicii consedit ille, contiqui diem dixisset, ut iecerat fecissem ut ei statim
tertius a praetore dies diceretur atque Oe sic Oderetur et cogitet, si contentus sit eis sceleribus, quae commisit, esse se iam consecratum Miloni: si quod in me olim intenderit, statim me SSe adrepturum arma iudiciorum atque legi m.
477쪽
DE HARUSPICUM RESPONSO ORATIO 6 11 429
Atque paulo ante, patres conScripti, eontionem a sbuit, quae est ad me tota delata cuius contionis primum UniverSum argumentum Sententiamque audite cum riseritis impudentiam hominis, tum a me de tota contione audietis de religionibus sacris et caerimoniis est con btionatuS, patre conScripti, Clodius P inquam Clodius saera et religione neglegi, violari, pollui que8tus est. non mirum, si hoe Obi ridieulum videtur etiam sua contio risit honi inem, quo modo ipso gloriari Solet, ducentis confiXum senati consultis, quae Sunt Omni Contra illum pro religionibus facta, hominemque eum, qui pulvinaribus Bonae deae Stuprum intulerit, eaque aera, quae viri oculis ne imprudentis quidem spici fas est, non Olum aspectu virili, sed sagitio stuproque violi irit, in contione de religionibus neglectis conflueri itaque nune proXima contio eius exspectatur de pudicitia quid enim interest utrum ab altaribus religiosissimis fugatus de sacri et religionibus conqueratur an e Sororum Ubiculo egre88u pudorem pudicitiamque defendat responsum haruspicum hoc recens de fremitu in contione reeitavit, in quo cum aliis multis scriptum etiam illud est, id
quod audi8tiS, LOCA SACRA ET RELIGIOSA PROFANA IABERI.
in ea causa esse diXit domum meam, a religiosis Simo Sacerdote, P. Clodio, consecratam gaudeo mihi de toto 10 hoc Stento, quod haud scio an gravissimum multis his annis huic ordini nuntiatum sit, datam non modo iuStam, Sed etiam necesSariam causam esse dicendi reperietis enim e hoc toto prodigio atque responso nos de istius seelere a furore a de impendentibus periculis maximis prope iam voce Iovis Optimi Maximi promoneri. Sed, primum expiabo religionem aedium mearum, Si id facere vere ne sine uiuSquam dubitatione potero; in Seripulus tenuissimus residere aliquis videbitur, non modo Patienti, sed etiam libenti animo portentis deorum immortalium religionique parebo sed quae tandem est in hac urbe tanta domus ab ista suspitione religioni tam aeuuatque pura 3 quamquam Vestrae domUS, Patre Con Scripti, ceterorumque civium mulio maXima e parte Sunt liberae religione, tamen una mea domus iudiciis omnibus liberata in hae urbe sola est te enim appello,
478쪽
Lentillo, et te, Philippe ex hoc haruspicum responso decrevit senatus, ut de locis auris religiosis ad hunc ordinem referretis potestisne referre do mea domo 3 quae, ut diXi, solii in hac urbe Omni res Dione, omnibus iudieiis Eburata est quam primunt inimicus ipso in illa tempestate ac nocte rei publieae, eum cetera celera stilo illo impuro, Sex. Clodii ore tincto, conscripsisset, ne una quidem attigit littera religionis deinde candem
domum populus Itomanus, Cuius Si Summa poteStasomnium rerum, Omitiis centuriati omnium aetatum ordinumque suffragiis eodem iure esse iussit, quo fuisset. 12 POStea VOS, lintre ConSeripti, non quo dubia re esset,
sed ut huic furiae, si diutius in hac urbe, quam delere
CUPeret, maneret, o interdiceretur, decrevistis, ut domearum aedium religione ad pontificum collegium reser-Γetur quae tanta religio est, qua non in nostris dubitationibus atque in maximis superstitionibus unius P. Servilii no M. Lueulli responso ac verbo liberemur dosaeris publicis, o ludis maximis, de deorum penatium Vestaeque matris caerimoniis, de illo ipso sacrifieio quod sit pro salute populi Romani, quod post Romam conditam huius unius casti tutoris religionum Celere violatum est, quod tres pontifices statuissent, id emporpopulo Romano, Semper senatui, semper ipsis dis immortalibus satis Sanctum, Satis augustum, Satis religio Sum CSS ViSum est at Vero meam domum P. Lentulus
consul et pontifex, P. Servilius, M. Lucullus, Q. Metellus, M'. Glabrio, M. Messalla, L. Lontulus flamen Martialis, P. Galba, Q. Metellus Scipio, C. Fannius M. Lepidus, L. Claudius e Sacrorum, M. Scauru S, M. Crassus, C. Curio, Sex. Caesar amen Quirinalis, Q. Cornelius, P. Albinovanus, Q. Terentius, pontifices
minores, causa cognita, duobus locis dicta, maximn frequentia amplissimorum ac sapientissimortim eivium astante, omni relio ione una mente Omnes liberaverunt. i nego UmqUηm OSi nera ConStituta, quorum eadem est
antiquitas, quae ipsius urbis, ulla de re, ne de capite quidem virginum Vestalium, tam frequens conlegium iudica88e quamquam ad facinoris disquisitionem interest adeSSO quam plurimos ita est enim interpretati, illu
479쪽
DE HARUSPICUM RESPONSO ORATIO 12 15 431
pontificum, ut eidem potestatem habeant iudicum religionis Xplanatio Vel ab uno pontifico orito recte fieri potest, quod idem in iudicio capitis durum atque iniquum est tamen Sic reperietis frequentiores pontifices de mea domo quam Umquam de caerimoniis virginum iudicasse postero die requentiSSimus SenatuS, te Onsul designato, Lentule, Sententiae principe, P. Lentulo o Q. Metello consulibus referentibus Statuit, eum omnes pontifices, qui erant hiatu Ordinis, adessent, eumque alii, qui honoribus populi Romani anteeedebant, multudo conlegii iudiei verba sedissent omnesque idem eribendo adessent, domum ierim iudiei pontificum religione liberatam videri de hoc igitur loco saero potis Hsimum videntur haruspices diuere, qui locus Soliis X privatis locis omnibus hoc praecipue iuris habet, ut ab ip8i8, qui Sacri praeSunt, sacer non esse iudicatus sit 3Verum referte quod e Senatus ConSulto facere debetis.
aut vobis cognitio dabitur, qui primi de hac domo sententiam dixistis ot eam religione omni liberastis, aut senatus ipso iudicabit, qui uno illo solo antistite aerOrum dissentiente frequentissimus antea iudicavit, aut, id quod certe ut ad pontifieos reicietur, quorum Uetori tati, fidei, prudentiae maiores nostri saera religione8qUC et privatas et publiens commendarunt quid ergo ei possunt aliud iudieare ac iudicaverunt multae sunt domu in hac urbe, patres conscripti, atque haud scio
an paene Ianetae iure optimo, Sed tamen iure privato iuro hereditario, iure auctoritatis, iure mancipi, iure neXi nego esse ullam domum aliam privato eodem, quo quae optima lege, publico Vero Omni praeeipuo et humano et divino iure munitam quae primum aedificatur 15e auctoritate senatus pecunia publica, deinde Contrii vim nefariam huius hidiatoris tot senati consuliis munita atque Saepta Si primum negotium isdem magistra Stibus est datum anno superiore, ut curarent ut Sine i
aedificare mihi liceret, quibus in maximis perieulis ni- erSn re publiea Commendari solet; deinde cum illo saxis et ignibus et ferro vastitatem meis sedibus intulis et decrevit senatus eos, qui id fecissent, lege de Vi, quae est in eos, qui universam rem publieam Op-
480쪽
pugna8Sent, teneri. Vobis Vero reserentibus, o post hominum memoriam sortissimi atque Optimi consules, decrevit idem senatus frequentissimus, qui meam domum
10 violasset, Contra rem publieam S Se facturum nego ullo de Opere publico, de monumento, de templo tot senatus eXStare consulta quot de mea domo, quam Senatu Unam post iano urbem constitutam ex aerario aedifieandam,
a pontifieibus liberandam n magistratibus defendendam, a iudicibus muniendam putarit. P. Valerio pro maXimis in rem publieam benefietis data domus est in Velia publi00, ut mihi in ahitio restituta illi locus, ut mihi etiam parietes atque tectum illi quam ipse privato iuro
tueretur, mihi quam publie magistratu omnes defenderent quae quidem ego Si aut per me aut ab aliis haberem, non praedicarem apud vos, ne nimis gloriari viderer; sed cum sint mihi data a Vobis, Cum en attemptentur eius lingua, Cuius ante manu versa vos mihi et liberis meis munibus vestris reddidistis, non ego de meis, sed de vestris faetis loquor, nec Vereor ne haec mea Vestrortui benefiliorum praedicatio non grata potiu817 quam adrcgan Videntur quamquam, Si me tantis laboribus pro communi Salute perfunctum efferret aliquando
ad gloriam in refutandis maledictis hominum improborum animi quidam dolor, quis non ignosceret vidi enim
hesterno die quendam murmurantem quem aiebant negare ferri me posse, quia cum ab hoc eodem impuris- Simo parrieida rogarer cuius essem civitatis, respondi me, probantibus et Obi et equitibus Romanis, eius CSSe, quae Carere me non potuis Set ille, Ut opinor, ingemuit quid igitur responderem quaero ex eo ipso, qui ferre me non potest me eivem esse Romanum litterate respondissem an aeuis Sem deSertum negotium. potest quisquam Vir in rebus magnis cum invidia versatus satis aviter in inimici contumeliam sinoe sun
haud respondere at ipse non modo respondet quicquid ΡΟteSt, Cum est lacessitus, Sed etiam gaudet se ab amicis quid respondeat admoneri., Sed quoniam mea causa Xpedita est, Videamu nunc quid haruspices dicant ego enim fateor me et magnitudine ostenti et gravitate responsi et una atque conStanti