장음표시 사용
91쪽
PRO A CAECINA ORATIO 48 54. 43
rem putabimus in verborum errore VerSari rem et Causam et utilitatem communem non relinquere Solum, Sed
etiam prodere 3 An hoc dubium est quin neque verborum tanta Copia isit non modo in nostra lingua, quae dicitur SSe inopS,
sed ne in alia quidem ulla re ut omnes Suis certis aepropriis vocabuli nominentur, neque ero quicquam OPUS sit Verbis, Cum ea reS, Cuius causa verba quae Sita Sint,
intellegatur quae lex, quod Senatus OnSultum, quod magistratus edictum, quod foedus aut paetio, quod, ut ad privata res redeam, testamentum, quae iudicia aut stipulationes aut pacti et conventi formula non infirmari ac convelli potest, si ad Verba rem deflectere velimus,
consilium autem eorum, qui Scripserunt, et rationem et
auctoritatem relinquamus sermo hercule et familiaris aut cotidianus non cohaerebit, Si Verba inter nos aucupabimur; denique imperium domesticum nullum erit, Si servosis hoc nostris concesserimus, ut ad Verba nobis oboediunt, non ad id, quod ex verbis intellegi possit, obtemperent. Xemplis uno uti videlicet mihi necesse est harum rerum Omnium non Oecurrit uni cuique vostrum aliud alii in omni genere exemplum quod testimoni Sit, non e Verbis aptum pendere ius, sed verba Servire hominum consiliis et auctoritatibus ornate et copiose L. 53 Crassus, homo longe loquenti8Simia S, paulo ante quam nos in forum venimus, iudicio centumVirali hane sententium defendit et facile, cum contra eum prudentiSSimVS
homo Q. Mucius diceret, probavit omnibus M'. Curium,
qui horos institutus esset tu, MORTUO POSTUM FILIO, Cum filius non modo non mortuus, sed ne natu quidem S Set,
heredem SSe oportere quid Verbis hoc satis erat cautum minime quae res igitur aluit Volimias, quae Sittiuitis nobis intellegi posset, Verbi Omnino non Uteremur; quia non poteSt, Verba reperta Sunt, non quae impedirent, sed quae indicarent oliuitatem lex usum et pauctoritatem fundi iubet esse biennium; at utimur eodem iure in aedibus, quae in lege non appellantur si via sit immunita, iubet qua velit agere iumentum potest hoc ex verbis intellegi licere, si via sit in Brittiis immunita, agere si velit iumentum per M. Scauri Tusculanum. actio
92쪽
est in auctorem raesentem ii verbis: QUANDOQUE T IN IURE CONSPICIO. hac actione Appius ille Cadeus uti non
posset, si tam Vere homine Verba ConSeetarentur, ut rem, Cuius Causa verba sunt, non Considerarent testamento
si recitatus heros osset pupillus Cornelius isque iam annos xx diaberet, obii interpretibus imitteret hereditatem.
55 veniunt in montem mihi liermulta; vobis plura Certo. SCio Verum Ne nimium multa Complectamur atque ab O,
quod propositum est, longius aberret oratio, io ipsum interdictum, quo de agitur, consideremus intellegetisonim in eo ipso, si in verbis ius constituamus, utilitatem Omnem nos huius interdicti, dum versuti et callidi velimus
CSSO, miS sui OS UNDE TU AUT FAMILI AUT PROCURATOR
TUUS. Si me ilicus tuus soliis deiecisset, non familia deiecisset, ut opinor, sed aliquis de familia recte igitur dicere te restituisse quippe quid enim nullius ostquam proliare eis, qui modo Latine Seiant, ii uno Servolo timiliae nomen non valere si vero ne habens qui- dein Ser Ulam praeter eum, qui me deiecerit, clames vide-lieci si habeo familiam, a familia mea fateor te esse dei optum; neque enim dubiuin est quin, si ad rem iudicandam Verbo uel mur, non re familiam intellegamus quae constet e Servis pluribus, quin unus homo familia Non it Verbuin certe hoc non modo postulat, sed etiam 5 cogit a vero ratio iuris interdictique vis et praetorum Voluntas et hominum prudentium consilium et a uetoritas 20 respuit hanc defensionem et pro nihilo putat quid ergo Zisti homines Latino non loquuntur immo ero tantum loquuntur, quantum est Satis ad intellegendam olimtatem eum sibi hoc proposuerint, ut sive me tu deieceris
sive tuorum quispiam Sive SerVorum Si Ve mi eorum, Ut
SerVOS non numero distinguant, sed appellent uno fami-5 liae nomino de liberis autem quisquis est, procuratori S nomine appelletur; non quo Omnes sint aut appellentur Procuratores qui negotii nostri aliquid gerunt, sed in hac re, Cognita sententia interdicti, verba subtiliter exquiri Omnia noluerunt non enim alia enusa est nequitatis in Uno SerVo et in pluribus; non alia ratio iuris in hoc genere dumtaxat, utrum me tuus proeurator deiecerit, Squi legitimo procurator dicitur, omnium rerum eiUS, IUi
93쪽
PRO . CAECIN ORATIO , 60. 45 in Italia non sit absit vo rei publieno causa, quasi quidam
paene dominus, hoe est, lieni iuris istarius, an tuu eOlonus ut vicinus aut cliens aut libortus aut quivis, qui illuni vim deiectionem quo tuo rogatu ut tuo nomine fecerit qua re si ad eum restituendum, qui vi deiectus 58ost, eandem vim habet aequitatis ratio, en intellecta certe nihil ad rem portinet, quae Verborum Vis Sit a Dominum. tam restitues, si tuus me liburtus deiecerit, nulli tuo praepo Sitti negotio, quani si procurator deiecerit; non quo Omnes in Proeuratores, qui liquid nostri negotii gerunt, sed quod id in hac re quaeri nihil attintit;
tum re Stitues, Si unus Servolus, quam si familia coorit universa; non quo idem sit servolus unus quod familia, verum quia non quibus Verbis quidque dicatur quaeritur, Sed quae re agatur etiam Si, ut longiu a Verbo recedamus, ab nequitate ne tantulum quidem, Si tuu servus nullus fuerit et omnes alieni ac mercennarii, tamen iis,si uno familiae genere et nomine continebuntur. Perge jl, irro hoc idem interdictum equi: HOMINIBUS COACTIS. neminem coegeris; ipsi convenerint Sila ponte certe cogit is, qui congregat homines et convoeat eoueti sunt ei, qui ab aliquo sunt ianuin in loeum congregati. Si non modo conVocuti non Sunt, Sed ne OnVenerunt quidem, sed ei modo fuerunt, qui etiam antea, non Vis Ut fieret, verum colendi ut ascendi causa esse in agro On Suerant, defendes homines coaetos non fuisse, et Verbo quidem superabis me ipso iudice, re auto in ne consiste Squidem ullo iudice vim enim multitudinis restitui voluerunt, non solum convoenta multitudinis, sed, quia lerumque, ubi multitudine opus est, homines cogi Solent, ideo de conctis compositum interdictum est; quod etiam si verbo differro videbitur, o tamen erit unum et Omnibus in causis idem valebit, in quibus perspieitur Una atque eadem ausa nequitatis. AmiΑΤ1SVE. quid distemus soarmatos, si Latino loqui Volumus, quo appellare Vere po8Sumus opinor eos, qui cuti telisque parati ornatique sunt quid igitur si globis aut saxis aut fustibus aliquem de fundo praecipitem egeri iussusque Si S, quem hominibus armatis deieceris, restituere, restituisse te dieus 3 verba si valent, si causae non ratione, Sed VerbiS
94쪽
ponderantur, me alictore dicito vince prosecto non suisse armatos CS, qui saxa incerent quae de terra ipsi tollerent, non SSe arma eaeSpite neque glebas; non fuisse armatos eos, qui praetereuntes ramum defringerent arboris arma esse suis nominibus lia ad tegendum, alia nil nocendum, quae qui non habuerint, eos inermos fuisse 6 vinces verum si quod erit armorum iudicium, tum ista dicito iuris iudieiuni cum ori et aequitatis, eaVe in ista tam frigida, tam ieiuna calumnia delitiscas; non enim reperies quemquam iudicem aut recuperatorem, qui tamquam si arma militis inspiciunda sint, ita probet armatum, Sed perinde valebit quasi armatissimi fuerint, si reperientur ita parati fuisse, ut vim vitae aut corpori. potuerint adferre atque ut magis intellegas quam Verba nihil valeant, si tu solus aut quivis unus cum Scuto et
gladio impetum in me fecisset atque ego ita deiectus
CSSem, nudoresne dicere interdictum osso do hominibus armatis hic autem hominem armatum unum fuisse non, Opinor, tam impudens esses atqui vide ne multo nunc Si impudentior nam tum quidem omnis mortalis implorare posses, quod iomines in tuo negotio utine oblivisceruntur: quod inermi armati iudicarentur, quod,
cum iterdictum esset de pluribus, commissa re eSSet ab uno, unus homo plures esse homines iudiearentur. 63 Verum in his causis non verba veniunt in iudieium, sed ea res, Cuius causa verba haec in interdictum coniecta Sunt Vim, quae ad caput a vitam pertineret, restitui Sine ulla exceptione Oluerunt ea sit plerumque per homines eoaetos armatosque si alio modo, consilio eodem periculo facta sit, eodem iure es Se Voluerunt non enim maior est iniuria, si tua fauillia quam si tuus vilicus non si tui servi quam si alieni ac mercentiarii, non 8 tuus pro eurator quam si vicinus aut libertus tuus; non si coactis hominibus quam si voluntariis aut etiam adsiduis ac domesticis non si armatis quam si inermibus, qui vim armatorum haberent ad nocendum; non si pluribus quam Si Uno armato quibus enim rebus plerumque vis fit eiusmodi, eae res appellantur in interdicto si per alia re eadem facta vis est, ea tametsi verbis interdicti non Oncluditur, sententia tamen iuris atque nuctoritate retinetUr.
95쪽
Venio itinc ad illud tuum: non uiuet, non enim sivi a necedere ' puto te ipsum, Piso, perst)icere quanto Stasit angustior iniquiorque defensio quam si illa uterere: non fuerunt armati, cum fustibus et cum saXis fuerunt.' si muliercule mihi, non copioso homini ad dicendum, optio detur, utrum malim defendere non os Se dei Cetum eum, cui vi ut armis ingredienti sit oecursum, an armato non fuisse eos, qui Sine scutis ineque ferro fuerint, Omnino ad probandum utramque rem videam infirmam nugatoriamque esse, nil dicendum nutum in altera videar mihi aliquid reperire po88e, non fuisse armato QOS, qui ne ille ferri quicquam neque scutum ullum habuerint; hi vero haeream, si mihi defendendum sit eum, qui pulsus fugatu Sque sit, non es Se deiectum atque illud in tota defen- 5sione tua milii maxime mirum videbatur, te dicere iuris consultorum auctoritati obtemperari non oportere; quod
ego tametSi non uti primum neque in lino causa solum audio, tamen admodum mirabar abs te quam ob rem diceretur. nam ceteri tum ad istam rationem decurrunt, eum Se in causa putant habere nequum et bonum quod
defendant, si contra verbis et litteris, et, ut diei solet, Summo iure contenditur tum solent eius modi iniquitati
aequi et boni nomen dignitatemque Opponere tum illud,
quod dicitur SIVE NIVE, inrident; tum aucupia Verborum et litterarum tendiculas in invidiam vocant; tum Vociferantur e nequo et bono, non ex callido Versutoque
iure rein iudicari oportere Scriptum sequi calumniatori Sesse, bonique iudicis voluntatem scriptoris auctoritatemque defendere in ista vero causa, cum tu si is, qui te overbo litteraque defendas, cum tuae sint hae partes: unde deiectus es an inde quo prohibitus es accedere reiectus es, non deiectus; cum tua sit nec oratio: sateor me homine coegisse, fateor armasse, fateor tibi mortem esse minitatum, fateor hoc interdicto praetoris Vindicari, si voluntas et aequitas Valent, sed ego invenio in interdidio verbum unum, ubi delitiscam: non deieci te ex eo loco, quem in locum prohibui no venires: ' - in ista defensioneaeeu8a eo S, qui consuluntur, quod aequitati censeant
rationem, non Verbi haberi oportere et hoc loco eae li
96쪽
quem ego latea OlnmemoraVi, quod idem faceret quod tu mino, tametsi illo id liqua causa faciebat, tu nulla faeis, tamen probasse nemini quod defendebat, quia verbis oppugnare nequitatem Videbatur cum id miror, tutio in line re alieno tempore et Contra quam Sta causa
postulasset defendisse, tum illud volgo in iudiciis et nonnumquam ab higeniosis iominibus essendi milii mirum
videri solet, meo iuris consultis concedi nec ius civile ins Cala Si Semper Valere Oportere; nam qui hoc disputant, si id dicunt, non recto aliquid Statuere eo S, qui conSulantur, non hoc debent dicere, iuris consultis, sed hominibus stultis obtemperari non oportere; in illo recte respondere concedunt et aliter iudicari distunt oportere, male iudicari oporter dicunt neque enim fieri potest ut aliud iudicari do iuro, aliud responderi oporteat, nee Ut qui S- quam iuris numeretur peritus, qui id statuat esse ius, o quod noti liorteat iudicari. at est liquando contra iudicatum.' primum utrum recte an perperam Si recte, id fuit ius, quod iudicatum est; sin aliter, non dubium est utrum iudiees an iuris consuli vituperandi sint. deinde si de iure vario quippiam iudicatum St, non potius contra iuris consulios Statuunt, si aliter pronuntiatum est ac placuit Mucio, quam ex eorum laetoritate, si, ut Manilius statuebat, si est iudieatum etenim ipse
Crassus non ita causam apud QentumViros egit, ut Ontra
iuris consultos diceret, sed ut hoc doceret, illud, quod
Scaevola defendebat, non esse ius, et in eam rem non solum rationes adferret, sed etiam Q. Mucio socero suo
multisque peritissimis hominibus auctoribus uteretur. nam qui ius civile contemnendum putat, is Vincula revellit non modo iudieiorum, sed otium utilitatis vitaeque communis, qui autem interpretes iuris vituperat, si imperitos iuris esse dicit, de hominibus, non de iure civili detrahit; sin peritis non putat esse obtemperandum, non homines laedit, sed leges ac iura labefactat quod vobis Venire in mentem profecto ne eos se est, nihil esse in civitate tam diligenter quam ius civile retinendum etenim hoc sublato nihil est qua re exploratum cuiquam O88iteSSe quid suum ut quid alienum sit, nihil est quod no-quabile inter omni atque unum Omnibus AESSO POSSit.
97쪽
itaque ita ceteris controversiis atque iudiciis, cum quae 7 iritur ultimid factum necne sit, Verum an falsum proferatur, et fictus testis subornari solet et interponi falsae tabulae, non numquam honesto ac probabili nomine bono
viro iudici orror obici, improbo facultas dari, ut, cum
Sciens perperam iudicarit, testem tamen aut tabulas Secutus esse videatur in iure nihil est eius modi reeuperatores, non tabulae falsae, non testis improbus denique
nimia ista quae dominatur in civitate potentia in hoo Sol genere quie8cit; quid agat, quo modo adgrediatur iudicem, qua denique digitum proferat non habet illud 2 enim potest dici iudiei ab aliquo non tam verecundo ho-ntino quam gratioso iudiea Oe faetum esse aut numquam esse autum creatum crede huic testi, has comproba tabulas hoc non potest: Statue, cui filius agnatus sit, tu teStamentum non esse ruptum iudica, quod mulier sine tutore auctore promiserit, deberi. non est aditus ad huiusce modi res neque potentiae cuius illam neque gratiae denique quo maius hoc sanctiusque Videatur, ne pretio quidem corrumpi iudex in eius modi causa
potest iste voSter teStiS, qui ausu OS dicere, FECISSE 3 VIDERI eum, de quo ne uiu rei argueretur quidem scire
potuit, is ipse numquam auderet iudicare deberi viro dotem, quam mulier nullo auctore dixisset O rem prae 26chii am vobisque ob hoc retinendam, recuperatores quid
enim est ius civile quod neque inflecti gratia neque perfringi potentia neque adulterari pecunia possit; quod Sinon modo oppre8Sum, Sed etiam desertum aut neglegentius adservatum erit, nihil est quod quisquam sese habere certum aut a Patre accepturum aut relicturum liberis arbitretur quid enim refert aedis aut fundum relictum 74 a patre aut aliqua ratione habere bene partum, Si incertum est, quae patrimonia tua iure mancipii Sunt ea OS- sisne retinere; si parum communitum ius est civile ac
publica lege contra alicuius gratiam teneri non potest 3 quid, inquam, prodest fundum habere, si, quae diligentissimo descripta a maioribus iura finium, OSSeSSionum, aquarum itinerumque Sunt, haec perturbari aliqua ratione commutarique possunt mihi credite, maior hereditas unicuique nostrum venit in isdem bonis a iure et a legibus
98쪽
quam ab eis, a quibus illa ipsa bona relicta sunt; num ut perveniat ad me fundus, testamento alicuius fieri potest ut retineam quod meum auium est, sine iure civili fieri non potest fundus a patre relinqui lio te St; at U8ucupio fundi lio est, finis sollicitudinis ne periculi litium,
non a patre relinquitur, Sed a legibus aquae ductus, haustuS, iter, metus a patro Sed rata uetoritas harum et rerum omnium ab iure civili sumitur quapropter non minus diligenter ea, quae a maioribus accepistis, publica patrimonia iuris quam privatae rei vestrae retinere debetis, non soliun quod hae iure civili Saepta sunt, Verumetinui quod patrimonium unius ineommodo dimittetur, ius 2 amitti non potest sine magno incommodo civitatis in hac ipsa causa, recuperatores, Si hoc nos non obtinemuS, vi rinatis hominibus de te tum esse eum, quem V armatis hominibus pulsum fugat trinque esse Constet, Caecinarem Non mittet, quam ipsam animo sorti, si tempus itas erret, amitteret, in possessionem in praesentia non re- ο stituetur nillil mplius populi Lomnii causa, civitatis ius, bona, fortunae laossessionesque omnium in dubium incertumque revocabuntur; Vestra auctoritate hoe constituetur, hoc irae Scribetur quicum tu posthac de OSSes-Sione Contendes, eum, Si ingressum modo in praedium deieceris, restituas oportebit; sin autem ingredienti cum armata multitudine obvius fueris ot ita Venientem reps,uleris, fugaris, Verteris, non restitues. sin iuris haec VOX est, es Se vim non in aede solum, Sed etiam in animo, libidinis, nisi cruor appareat, vim non esse factam; Uris, deiectum esse, qui 1 rohibitus sit, libidinis, nisi ex eo loco, ubi vestigium impresserit, deici nominem po 88e;
et iuris rem et sententiam et aequitatem plurimum Valere oportere, libidinis verbo ac littera ius omne intorqueri,
Vo Statuite, recuperatores, utrae voces vobis honestiore8 et utiliores esse identitur.
IIo loco percommode accidit, quod non adest is, qui paulo ante adfuit et adusse nobis frequenter in hac causa
Solet, Vir ornatissimus, C. Aquilius iam ipso prae Sente de Virtute eius et prudentia timidius dicerem, quoniam et is Se pudore quodam adficeretur ex sua haude et me similis ratio nidoris a praesentis haud tardaret Quill auetori-
99쪽
tati diutum os ab illa causa concedi nimium non oportere; ne Vereor de tali viro ne plus di eam quam vos aut sentiniis ut apud vos commemorari Velitis qual)ropter 8 hoc dicam, numquam eius uetoritatem nimium Vniere, cuius prudentiam populus Romanus in cavendo, non in
decipiendo perspexerit; qui iuris civilis rationem Numquam ab aequitate seiunxerit; qui tot annos ingeniit , laborem, idem suam populo Romano promptum XI OSi- tamque praebuerit; qui ita iustus sit et bonus vir, ut
natura, non dis ei lilina, consultus esse videntur ita peritus ne prudens, ut e iure civili non scientia Solum quaedam, Verum etiam bonitas nata videatur; cuius tantum
sit ingenium, ita prompta fidos, ut quicquid inde haurius
purum tu liquidumque haurire sentias qua re permagnam 9 initis a nobis gratiam, cum eum auctorem defensionis esse dicitis; illiud autem miror cum Os aliquem contra
me sentire dicatis, cur meum uetorem Vo Pro me RP- pelletiS, Vestrum non nominetis. Verum tamen quid ait vester iste auctor QUIBUS QUIDQUE VERBIS ACTUM PRONUNTIATUMQUE SIT COI1Veni ego ex isto genere consultorum 28 non eminem, ut opinor, istum ipsum, quo O auctore rem istam ager et defensionem causae constituere VOS
dicitis; qui cum istam disputationem mecum ingreSSUS
OSSet, non OSSe probari quemquam esse deiectum, nisi ex eo loco, in quo fuisset, rem et sententiam interdicti mecum facere fatebatur, verbo me excludi dioebat, a verbo
autem posse recedi non arbitrabatur. Cum Xemplis uterer 80
multis ex omni memoria antiquitatis, a verbo et ab scripto plurimis saepe in rebus ius et nequi bonique rationem CSSe SeiunCinna, Semperque id Valuis Se plurimum, quod in se auctoritatis habuisset aequitatisque plurimum, Consolatus est me et ostendit in hac ipsa causa nilii osso quod laborarem; nam verba ipsa spon Sionis facere mecum, si vellem diligenter attendero. quonam inquam modo γ' quia curto' inquit deiectus est Caecina vi hominibus armatis aliquo ex loco si non ex eo loco, quem in loeum Venire Oluit, ut ex eo certe, unde fugit.' quid tum γ' prauior inquit interdixit, ut, unde deiectus es Set, eo restitueretur, hoc est, quicumque i locus esset, unde deiectus esset Aebutius autem, qui stat etiar aliquo ex loco
100쪽
deiectum osso Caecinam, is quoniam so restituisse dixit, 8 necesse est male se eerit sponsionem quid est, Piso 3 placet tibi nos pugnare Verbis placet causam iuris et aequitati et non nostrae OSSCSSionis, Sed omnino OS- Sessionum Omnium constituere in verbo ego quid milii videretur, quid a mnioribus factitatum, quid liorum auctoritate, quibus iudicandum est, dignum osset ostendi id verum, id aequum, id utile omnibus esse spectnri quo consili et qua sententia, non quibus quidque verbis esset
actum tu me ad Verbum VOCIS: On nte Veniam, quam
recit Saro nego portere, nego Obtineri posse, nego ullum rem esse quae aut comprehendi satis aut cavori aut X-cipi possit, si aut praeterito aliquo verbo aut ambiguo posito re et Sententia cognita non id, quod intellegitur,2' sed id, quod dieitur, ni obit quoniam Sati reeUSaVi,
venio iam quo Oeas quaero abs te inane deiectus, Ondo Fulciniano fundo neque enim praetor, si ex eo fundo essem deiectus, ita me restitui iussit, sed eo, unde do-iectus essem Sum ex proximo vicini fundo deiectus, qua adibam ad istum fundum sum de via, sum certe alicundo, sive de privato sive de publico: eo restitui sum iussus. restituisse te dixti: nego mo ex decreto praetoris restitutum esse quid ad haec dicimus aut tuo, quem ad modum dicitur, ghidio aut nostro ius ensio tua conficiatur 83 necesse est si ad interdicti sententiam confugis et de quo fundo a tum sit tum, cum Aebutius restituere iubebatur, id quaerendum esse dicis neque aequitatem rei verbi laqueo capi putas oportere, in meis castris praesidiisque
Versaris mea, mea est ista defensio, ego hoc Oeiseror, ego omnis homines deosque testor cum maiores Vim nrmatam nulla iuris defensione texerint, non vestigium eiu S,
qui deiectus sit, sed factum illius, qui deiecerit, in iudicium venire, dele etiam esse qui fugatus sit, Vim AESSes factam cui periculum mortis sit iniectum sin hunc locum fugis et reformidas et me ex hoc, ut ita dicam, eampo aequitatis ad istas verborum angustias et nil omnis litterarum an to revocas, in eis ipsis intercludero insidiis, qua mihi conari opponere: non deieci, sed reieci.' peracutum ou tibi vid0tur, hic est mucro defensionis