장음표시 사용
521쪽
ussis: De remeetituri ita nos profecto his potis linia hominiss)us,nostros curan idos antirios tradere debemus,ciiti labem pestem c. idiorum omnem, citctat per turbationum semina,ceu serro α flammis radicitus extirpsti: quales scilicet ei po tillimum poetae censoritur, qui aut Romanam hanc satyram, aut Atheniensem illam ueterem comoediam scriptitarimi.Ita in Socratem dicere solitum feriit,opor tere unumquenm etiam de industria eiuscemodi sese scriptoribus offerte. Nam si nostra, inquit,vitia exprobrabunt,corrigemus: si aliena nihil ad nos: quod si hoe durius cuipiam uideatiar, at certe sumere ex aliis licebit exemptu nobis, quod Musu siet, at . in hos potis Iimu scriptorcs,tant in sipecu tu diligenter inspicere, qui
soli normam uitae rectam. prauam cp ceu digito indicantes, quae , sequenda Bret, quae , euit ada uicissim, illa prius cera,mox hsc carbone notarint,ut cum nes ipsi nouerimus, hὀc est animi temperantes ut Plato in Charmide exponit et laseritamus in ipsa demum philosophie adyta at penetralia accipiamur. Vertissimum
quippe est, quod Pylla agoricus Lysis in epistola ad Hipparchum scribit, qui co ruptis obscoenisci morib.speculationes sermones p diuinos immisceat, nihil omnino secus agere, quam si coeno puteo liquidissi,nam infundat aquam, quae eccoenum conturbet,& suain ipsius contaminet puritatem. Qis apropter bene ueteres primam quandam philosophiam poeticen esse aiebat,ab ea ii potis limium sapientiae ausipicabantiar initia: quippe cuius praeceptis ait exemplis, sensua labes omnes, maculaecp abstergerentur. Vnde etiam Athenienses sestis Liberi patris, quae Dionysia illi, nostri Bacchanalia seu Liberalia uocitat ut, cum poesis alia genera, tum in Rrimis ueteres comoedias,in queis uitia hominum taxarentur, ad hi
buerunt, quod hunc praeci uer deum purgandis praeesse sensibus opinabantur. Legendi itam poetae quidem omnes, pertractandio sunt: sed ei tamen inter pri mos,per quos,ut est apud Martialem: Agnoscat mores uita, legatis suos. Nunc quae sit origo satyri breuiter colligamus. Mos fuit antiquis Athensen . sibus, adhuc quidem per pagos disiparsis, atque agriculturae operam dantibus,tie 4 cito, soluti ab opere rustico estient, genio indulgeret, quaedam inter se iocularia
conuitia per ludicrum scinderent, qui mos deinde in pompam quoque, & ludos deorsi uocatus est,ita ut superstantes plaustris caltarent, pariter & in obuiii quem
stomata iacerent: dein intcporanea cpiol poemata effutirent: quareadhuc GHes cum quen*grauius conuitiatum prouerbio significant,U αμ eum dicunt, hoc est,e plaustris est e locutum.Hos deinde poetae imitati, partim antiquam comoediam iocis at* amaritudine resertam partim satyricam tabulam excogitariit, argumentis dictiso iocularibus compositam,in qua non reges modo, atque horoes: sed satyri etiam induceretur ludendi causa iocandij, simul ut spectator in ter res tragicas,seriasq1atyraru locis,cti lusibus delectaretur,de qua Horatius: Carmine qui tragico vilem certauit ob hircum: Mox etiam agrestes satyros nudavit,& asper Incolumi grauitate iocum tentauit eodem: Illecebris erat,& grata nouitate morandus
Spectator,tundius il sacris, ct potus 5 exlex. Erant aut tragicis,comicis,satyricis , pocris comunia quaedam:nam quadrata habebant chorii, praemii Q loco hircum,aut musta accipiebant,comm cp dramata in proscinio recitabantur.Caeterii in comoedia risium cosinebat,& scommata: tragoedia luictus,atq: lamenta: atyra hilaritatem lacrimis admiscebat,aim ab eiulatu in laetitiam desinebat. Chorus item tam satyrae t tragoediae sexdecim personis constabat, cum essent in comordia quatuor at uiginti. Scena
522쪽
PRAEL Ec Tio Scena praeterea satyri ea, ut autor est Quirinus,arboribus, speluncis, moti nreliquisco agrestibus rebus, in topia ' speciem deformatis ornabatur. Qui Galliano eius inuentione attribuunt, immitiuetera lectionis deprehenduntur, quatis
do Aeschylo euani qui aliquato prior Φ Cratii ius aetate suit,primae a philosopho Menedemo sicut Acheo secundat deserebantur. Scripsit & Pratinas quidam, ecLycophron,& Demetrius Tarseus, & Xenocrates, & Phliasius Timon, re alii
apud Graecos permulti. Sed & Romanis gentilis suit, at uernacula iocularis. re satyrica mordacitas,quod cum Fescenini indicat uersus, qui rudes at incon possit nuptialibus sacris iaciebatur alternis,cuius rei exemptu etiam apud Cat tum habemus, tum licentiora illa carmina, quae in triumphantes uulgo canebanea militibus,qualia scilicet illa sunt apud Suetonium: Ecce Cisar nunc triumphat, qui subegit Galliasi Nicomedes non triumphat, qui subegit Catiatem. Item: VOhani seruate uxores, moechum caluum adducimus. Vnde Martialis: Consueuere iocos uestri quom sene triumphi, Materiam dii iis nec pudet esse ducem. Facstu deinde, ut ciὶm Romanes, quemadmodu apud Liuium est, pestilentia i horarent, inter alia coelestis irae placamina sceni ci quo* ludi instituerentur. Ac primo quide sine carmine ullo, sine imitandoru carminu actu ludiones acciti ex Hetruria ad tibiciniis modos sestantes, haud indecoros motus more Thusco da hant. Imitari deinde eos iuuentus simul inconditis inter se iocularia sindetes uersibus coepere.Paulatim deinde processit artificia,csperet iam histriones no iam scut antea Fescenino similem, incompositu ac rudem uersum alternis iacere,sed
impletas modis satyras deis to iam id uhicinem cantu, motui, cogruenti per agere,quibus hinc re satyristi rum interueniebant chori, Silenio tunicis uillos ac florum uarictate amicii: satyri autem perizomata, di hircorum pelles induit, , qui etiam uituli marini pilum erectiore pro ossarie habetes, qui prauiores quom smotus ludicra gesticullitione imitantes, salsa quom dicacitate risum prouocabat. Post hoc Liuius Andronicus primus a satyris est ausus argumeto Gulam serere,aN iam , ad legem sabularum ab risu & ioco res avocabatur,re ludus paulatinia artem uertebatur. Ita iuuentus histrionib. fabellara aictu relicto, ipsa inter se more antiquo ridicula intexta uersibus laetare coepit, a quo Exodia emanarui, qus conserta dein labellis ιδ u Atellamis sunt. Unde Iuuenalis: Urbicus exodio risum mouet Atellanae, Gest iis Autonoes. Atellanas autem ab Oscis acceptas iuuetus tenuit, nec ab hisbionibus pollui passa est: eo instituto mansit,ut actores Atellariarum nec tribu moverentur,re supendia tan* expertes artis ludicrae facerent.Disso uni autem Satyrica re Atella na,quod in illa aut satyrorum personae,ut satyrus canus,satyrus imberbis,satyrus harbatus,aut si quae sunt ridiculae similes satyris inducebantur, ut Autolicus etsi Buris,ut Sileni omnes quidem,sed is quot inter ali os,qui χ mror a Graecis,hoe est, auus appellabatur, ius facies torua,aim aspectus truculentior * csterorum, ac serino similis a Tngebatur.In Atellana autem obsecenae erant personae, ut moechus.Haec in ciuitate Ostorii Atella primu agi coepi a quo esse putant Obsco ni uocabula denominatum: atl hoc uidelicet Cicero in epistola ad Maria signi. sica Non enim te puto,inqui es,Graecos aut Oscos ludos desiderasse, praestim
cum Oscos ludos uel in senatu nostro spectare postis. Ita in urbe scissicet Ateli irarum licentia immigrauit, ita a Latinis selyra quo sabula recepta est. Sed cum nominatim homines a principio carperentur, ludusi, ec libertas in licentiam oc
523쪽
contumelia Ieriemur, cum honestae etiani persenaesoedius notaretitur,laia Romae lex est,ut si quis malum carmen in quenquam scripssset, esus res ius iudiarium , esset. Ita metu poenς Scenici poetae a maledicendo destiteriam. Qira dere ad hunc modum sn ibit Horatius: Agricolae prisci sortes, paruoq; beati, Condita post stumenta leuantes tempore sesto Corpus,ec ipsum Mumum spe finis dura serentem Cum sociis operum pueris,& coniuge fidaTellurem porco, Siluanum lacte piabant,
Floribus,re vino genium memorem breius mil. Fescenina per hunc inducta licentia morem, Versibus alternis opprobria rustica Bdit: Libertast recurrentes accepta per annos Lusit amabiliter,donec iam saeuus apertam In rabiem coepit uerti iocus,& per honestas ire domos,impune minax.doluere cruento Dente lacessiti,iuit intactis quoq; cura Conditione super comuni: quin etiam lex,
Poena 3 diehi,malo quae nollet carmine quen. Describi: uertere modum formidine iustis, Ad benedicendum delectandum c. redacti. Sed extitit deinde Scipionis ac Laelin artate acertimi poeta ingenii, mira que
eruditionis atque urbanitatis Lucilius ex Arunca urbe, homo haud quidem tonui ces, libertate autem tanta, ut cum primus ipse nouissimam hanc satyram e cogitasset, non modo semmates uiros, Lupum Albutium, Q. Metellum, prae eerca Scaevolam, permultos que item nominatim sciderit, sed uniuersum quo populum Romanu probrosis carminibus lacerauerit, ac ne mortuis quidem poetis,Euripidi, Ennio, Accio, Pacuuio, caeteris que item illustribus pepercerit: scis ipta uniuscuiusque singulari acerbitate obtrectauerit: itaque dictus est primus condidisse styli nasum, quddna uidelicet,& na irrisio atque inruperatio siegnificetur: quem tametsi fluere lutulentum dicit Horatius,&esse aliquid quod tollere possis, tamen insignem gloriam multorum iudicio reportalestiadeo etiam a nonnullis probatus, ut non Horatio tantum,&Persio,sed plane omnibus poe- itis anteferretur. Ab hoc igitur uetus illa dicacitas, quam si isse Gnecis Latinista lMemaculam supra ostendimus, translata in satyram est, quae sic arbitror dicta in i ii iantiquae illius tabulae argumento, quod in hac quoque ridiculae res, pudendaei, i dic tur, quae uelut a satyris proseruntin , dc fiunt. Sunt autem Satyri Liberi pa- leris comites, corniculis insigniti, atque capripedes: qui treis praecipuas saltatio num species,quae in theatris usurparentur, cordam, sicinum atque eminelian in Menerunt, singulas ab inuentorum nominibus appellatas.Vnde Ovidius:
Quid non re Satyri saltatibus apta iuuentus Fecere Et Catullus: Cum thiasis inquit,satyrom. Atqui oc Siculus Diodorus satyros in Aethiopia Dionysio scria
Bit oblatos,comas umbilico tenus habentes.Et diuus Hieronymus talem quemdam ab eremita Antonio uisum amrmat: qui ipse ex eorum numero se esse amnis mauerit, quos uano, inquit, errore delusia gentilitas, faunos satyrosi, appelle errantin &in subsolarijs indorum montibus Catardulorum regioe satyri esse pernicissimum alumes, tam quadrupedes, quam re fu curretes, humana essori qui
Propter uelocitate nisi senes aut aeri,non capiantur. Ab his igitur satyrica fibula
524쪽
ossius,quae uario poematum genere constaret, qualem scripsisse Diutius diuersis carminu numero, cuuius dicunturi quales&M.Varro Romanora eruditis. simus composuit, quas alis cynicas, ipse Menippeas appellauit,ut quae inscribit: Nescis quid uesper uehat.& de ossicio mariti, & testamentu, & illae quae Graecos habet titulos,ut aliaec, permultae. Queias omneis uir ille doetissimus iuriinditate quadam at* hilaritate conspersit,inultaet ex intima philosephia admiscuit multa dialeeticer dixit: omnino* autem uarium 8c elegans ut Cicero ais at omni serer numero po ma composuit,Menippu imitatus Cynicum philos hu, quin suisse Phoenix dies turieruus Batonis Pontici, libros , multo risu resersiisse ut quos inscripsit Testamenta,ut compositas epistolas ex deorum per ita ad Physicos, Mathematicon Grammaticos, ut Picuti scelus,ut imagines, allacii huiusmodi, quae tamen nonnulli Dionysio & Zopyro Colophoniis adscripserui. At hic ille est Menippus, cuius persena Lucianus Syrus suis quom dialogis identidem inserint. Hinc ita sat aquo' hsc nouissima uerisnullus aperitata uideri potest,* aut a lance, quereserta uar is primitiis sacris inferretur,aut a genere farciminis multis reb. reserti
cuius Varro in Plautinis qusinon .memineritiaut a lege satyra,de qua Lucilius ει Sallustius iaciunt mentionem. Tentauit asit post Luciliu genus hoe scribendi Varro Citarinus,sed successu caruit. Hunc insecutus Hosatius est maxime ter ac purus,miret in deridendo uaseriDEin Persus hic nosteriquem suscepimiis Gnarrandinmultu re uerae gloris,quamuis uno libro meruit,ut assirmat Quintiai nus . Hic aut non Ligur, ut quidam semiant,sed Hetruscus, Volaterris , natus,
Neronis aetate floruit, aduro usus Cornuto,annumc, undetrigesimsiam, e cessit e vita. Nam quae praeterea de illius uita ex antiquis aliquot inceris ac si tu . Le autoritatis comentarus circumferuntur,ea nem adducere in media, neque aut
assimare, aut refellere in animo est. Hoc ipsum deinde pelagus di iuuenalis ii gressus, uelis maioribus, longius. aliquanto * caeteri progressis a portu est. Hac igitur quadriga Romana inuecia sat ad ignotam Graecis hominist,
palmam decucurrit. Charactere usi sunt Satyri eodem se risuo ueteres Comia
ciciumma illis inaequalitas,modo exiles,ac tenues, modo exultantes,&uelut ampullosi,nunc stricti oc castim nunc uagi atq; essest, pleru* aut obscia, opero implicare,cultuQ quodam florentes acquisito at affectato. Idiotitati praecipia
adamant,rem qus inter oratorias ac poeticas uirtutes raro procedit,magno* i diget temperamento, nuda fiunt uerba illi stropria, nisi cantia, ener plena, non graeca tamen,nqn alioqui poemina, no trita, non obscoena 5c scurrilia resormidant. Multa aspere multa seuere, multa blande, multa item ambigue dicunt,&subdole Toti urbanitate,& salibus,toti scatent sensiculis,at in acuminibus: nune omnia obtinuiselle, nunc aceto conspergunt,nuciocis&lasciuia condiunt, emundi, nitidi, candidi, nunc laorridi,agrestes,siquallidi nunclericuli improbi petulantes: nunc uehementes, incitati, minaces.Reprehendunt acriter, insultat potenter, uafre cavillantur,astute obrepunt, uunt lubric tergiversantur,illi d si dissimulant, ardent, uersant,suspendunt,miunt, pungunt,prouocansititillansi stomachantur,attonant ceu silmine Omnia, ecco
525쪽
v o D sicere narium gubernatores solent, ut maria, portus, littora, insulas intra unam pasinam colligat, unde quantum pera fisi, quantuml, supersit itineris ratiocinetur: idem mihi nunc arbitror faciendum libris his enarrandis, quibus argummentandi uerissima pnec pia comprehenduntur.Nam cum proximo bieniuo praeter Porphyrii comunes quin* uoces, etiam Aristotelis ipsius decem summa rerum genera,hoc est ut quaedam inquit)decem naturae uerba, librum de eloc tione singulare, prioresc, duos qui re lutorij dicimtur: ε extra ordinem de ci- Diuorum praestigiis unum publicerinterpretati simus, supersint duo posteriores, tum quibus hoc amo ludiabimur: & de argumentorum sedibus octio,qui b. tota disputandi ratio continetur, tacturus opera rectum uideor, si praeleetione dumtaxat unica rerum capita ipsa, quas aut has tenus enarraui,aut ad enarrandum deis inceps accingor, breui quadam uelut enumeratione sub oculos cdi tuero. Nam
quae necdum tracstauimus,lacilius ita cognoscentur:& qus iam perdidicimus Onus continebuntur. us igitur * in Aristotelis adyta reciperemur, excepti a Porphyrio sumus uelut ab sdituo, qui uoces nobis comunes illas insusurrauit, avis specie,disserenua,propriu atm accides: genus illud esse doces, quod de ploribus etia specie:specie,quae de pluribus tantii numero differetitius dicereti sic iniri intestoganti quid est utru*,respodeamus, summa esse genera decem, quς semper despicumn. insimas aut species multas quide, sed numerabiles,quae tantu stupiciant, quot media sint, & alterutra summis at in infimis interie sta, defungi utro munere,semperi sursum colligi, deorsiam dirupari, dici de inserioribus: q supra sint retrorsus no dici.De nullis indiuidua,id est,quom proprietates in uno altero
non concurrant: quae quoniam comprehendi numero nequeunt, nullum o philosepho habere comerciu Disserentiam de iecie quom discrepantihus p cari,suggeri eam tamen quaerenti quale quid eli Genera his diuidi, species compleri jubire formae uicem, sicuti materiae si ibeat genus: atm ad eorum substasiam conducere, quae sub genere eodem sinat. Proprium quod uocatur,speciei comperere uni, toti & perpetuo. Aduenire accidens,& abire: sed illo incolumi,quod subqcitur. Nam & inesse ridem posse,& non inesse: qui in nec genus, nec spe, .cies, nec disserenua,nee propria sit,alio tamen usquequat fulciri.Nam quae communia cunctis,quae qui busd Nn,quae nonullis propria, qus singulis,ficiter his c
gestis tutem et indagabis.Ecce autem magnus ille Peripateticorum princeps puma nobis rem genera proponit,quae praedicamenta dicimus, sed aequivoca prius HIe docet, quibus idem nomen, ratio non eadem: nam si ratio quo sit eadem, inci univoca, sicuti etiam denominatiua, quae ab origine ipsa, qua producantur,
selo differant casu. Dici qusdam iunictim,qisdam separatim. Dici aliqua de sub tecto quae in subiecto no sint. Esse aliqua in subiecto, quae de subiecto non dicanrur. Competere utrun* alijs,competere aliis neutrum. Diuersas esse diuersorum. genera species,quae deinceps in serie non sint: nam in serie si fuerint, non esse interdum diuersas.Que separatim dicantur,substantiam,quantit,quale, ad aliquid, MN,Quando, iacere, habere,facere, pati uocant Substantiam prima dec it,quae de subiecto non dicatur,secundam quae dicatur: quae desubiecto dicantur,ea no men illi dc rationem: quae in subiectos sinunt j rationem, saepe nec nomen com g.Pollit. π municare
526쪽
sis ANG. POLITIANI municare. eterauel deprimis dici uel in primis esse substantiis: ergo fili subli.
tis omnia tolli. De secudis mams este eam substantiam, quae primae uicinior. At cuin prima se habeat ad reliqua, ucspecies ad genus. Nec mas s unam specie sal stantiam cssse, b alteram de iis loquor,qus tantiim species, rio ec genera: sicut nee unam aliquam primam magis altera est e lubstantiam, atq; ut prima se in dicendo habeat ad reliqua, sic ad accidentia species eam,& genera. Commune utriusque substantiae id vise, ut in subiecto non sit. in nomen secundae: ae rationem de prima dici,quod idem tamen & disserentiis copetat,quae in subsedio quom sint, sed ut partes. Aloe ab utrist, hoc est,re substantiis ec disteret iis, dici univocer omnia: sed primam substantiam significare hoc aliquid, secunda quale quid potius, hoc
est,non quale penitus,sed quatenus ad substantiam pertineat. Nihil his es Ie comtrisu, sed nec quanto ipsi,certo praesertim: quod 3 Ribstantia sit,id illam nec in ius esse,nec minus: propriis tamen illius cisse, ut eade numero contraria suscipia nequa mutationis expers,ne qusstione uel oratio moueat,uel opinio. anta uero esse aut discretsi,aut continuum: rursus, aut habere partium inter se positi Laut non habere. Discietum, quod nullo comuni termino iungatur, ut numerus, ut oratio. Continuum,quod huic diuersim,ut linea,supersules,corpus, tempus, locus. Nam partium positu constare lineam,superficiem,solidum,non costare numeru,tempus, oratione, quado in his ordo sit potius, Psicqui d praeterea quanta dicatur horum sit militudine dici, nihil huic esse contrarium, nec enim obsine magnum & paruum.Nam & esse ad aliqui d,& uacare contrario, nisi si quis de loco
ambigat,nec autem recipere magis,aut minus,proprium tame quanti esse, quos
aequale vocamus, di inaequale. Ad aliquid illa quide putari, quae quod i pia stinceste aliorum dicantur,uel alio quouis pacio. Suscipere contrarium, suscipere magis 5c minus, quanqi nec omnia reciproca esse, nec imo tamen casu. Vt aut Ere .ciproca negentur quaedam,reddentiu fieri uitio, quare interdum fingenda uocata hula: nec ad accidens tamen sed reserendu esse ad illa ipsa, ad quae dicuntur, ubi sibi alis etiam caeteris re Tere: nam exi' pleram simul esse. Nullas re uera si ab
stantias esse ad aliquid,si rei te uoces ad aliquid,hoc est,quod hoc ipso sit, quonia aliquo paelo se ad aliquid habeati quare altero ad liquidum cognito, protinus ocalterum cognosci. Qualitatem deinde, qua dicamur quales in habitu Ac dispostatione consistere,quarum sola discrimen diuturalitas faciat. Item in naturali quacris cultate,& ficultatis eius uacuitate,in asse 'iuis qualitatibus, quas oc asse moesquidam uocent,quae uel sensus assiciunt, uel ex asseditionibus oriuntur. At si ni neant,assecti e qualitates: si protinus abeant,asseetiones potius nominent in sab his quales no dicimur. Postremo in forma cuiusque 5c figura, quibus dens itamen Oc rarum non adnumeres,ut quae magis positu contineantur, denomina
tiones hinc produci,nisi si uocabula desint: interdum uero ne tum quidem, cum praesto sunt. Caetertam contraria no qualitatibus modo,sed re qualibus esse: nee omnibus tamen, ac si alterum quale sit ex c5trarijs, esse item 5c alterum, mastis ii suscipere, & minus,nec ubique tamen. Qualitatis esse proprium simile ac dissimile: & cum stingularia in qualitatibus sint, de quales appellamur, genera ipsa in .terdum ad aliquid esse, nec absurdum tamen, ut duobus idem generibus adstri hatur. Reliqua in unum quasi fisciculum praedicamenta colli tur: facere minire pati contrariis osseruntur, quae magis etiam, minus que suscipiant. Iacere in sim denominatur positionibus tantum quatuor, alia prorsus ut manifesta disi mulantur. Oppositis immoratur Aristoteles, quae sint, aut ad aliquid, aut eo
uaria , aut qu e babitus priuatio, aut quale dedicatio, abdicatio. Plur din
527쪽
Plurimiis uero inuiceni disserant: nam ad aliquid ipsim quod sunt oppositora
haut quo alio paela: contraria non item,sed hoc ipsum contraria: quae si ei modi sint,ut necesse altera sit esse,medio carere, alioqui n5 carere,sed medijs eis: aliquibus nome, aliquibus fieri,ssi extrema negaris. Privatione circa idem suapte natura uersari,& habita: nec enim alibi esse priuationem, J ubi naturaliter habitariis:aliud*priuationem habitum,* quod priuatulatisse, aut habere habita dicitur: quan* utrobioe oppositio. Sic aliud esse dedicatione, abdicationem, aliud quodcim his subest.Oppositioni s tamen eundem modu.Non easdem esse pri uationis,habitus , oppositi ones,quae ad aliquid sint: quonia illae nee alterius discuntur,quod sunt,nec retro aguntur: non item eadem quae contrariorum. Nam
nee necesse illa altera inesse, ut contrariis quibusdam, α inesse omnibus aliquando,quod nun* his eum t contrariis,quae medio uacent. Addit &illud no posse regredi ad habitu priuationem Denim abesse a dedicatione abdicatione , , quia hiis ueri fit sic, necessitas insit, necessitas illa inqua,quae nec contraria tangit,nec sta quae ad aliquid, quan* alter id in contrariis,sed iunistim prolatis apparet. Pomenio connaria cit ca idem genus uersari, quin potius aut ei e in eodem genere, aut in generibus cotraiijs, aut ipsemet esse genera. Docet re illud uocabulil prius aut tempore dici, aut cum retro si agas,este alterum non probetur,aut ordine,aut dignitate,aut quoniam sit alteri causa. Vocabulu simul uel tempore, uel natura, sed citra causuri, uel quoniam sub eodem genere sectione eadem contra parti
ris. Sex esse motus species,generationem,corruptione, incrementu, decremen tum, riatione,loci mutationem. Motui quietem contrariam, corruptioni generationem,dectemento incrementu, loci mutationes mutatione alteram in contra
rium locum,uariationi uel nihil,uel qualitatis pausam, uel qualitatis in contraria mutationem. Quin illud habere,nunc ut ad habitu dispositionem* resem,nune in ad quantum, nune ut ad aliquod circa corpus, aut in corporis particula, nuc ut ad parem,nue ut ad id quod in vase, nunc ut ad possessionem, nunc ad exempla illud quo uxor uirit, utar habere uxorem dicatur. At haetenus in praedicamelis. Sed age lihrum quo Peri hermenias inspiciamus, in quo iam uerba nectuntur. Quaeeunoe igitur uocibus insunt notae,illorsi sunt, quae ani mo,sicuti vocum notς ipsa quae sitiimus. Sed nec uoces, nec literae tamen eaedem cunctis cum sint in animo omnibus eadem quom sunt hae similitudines. Conceptiones & in animo sinit ueri expertes, & filii, quiMus nomina-uerba respondent: nam uerum sal
sumta diuisionis est, re compositionis utrobi . Nomen dico uocem significatui habilem, exposito sine tepore,cuius pars nulla seorsum signi sicat,licet alsectet. Cui quidem negatio si obstiterit, indefinitu vocabitur nome, sic istud a nominciri admodu α nominis casus.Eadem dc uerbi finitio, modo tempore non frauetur,quod est eorum signu,quae de altero dicuntur,a quo itidem indefinitu ue hum, casusQ uerbi dis lepant.Haec aut seorsum quidem significant sed non uerittanie,ac fusum.Quare ad orationem pergamus, quae uox est significatus habilis, cuius etiam seorsum partes ipsae signincant: nec omnis tame oratio uera falsum orecipit,sed enuntiativa duntaxat,qus ammatio primit,uel negatio est,etiam que prius . copula uinciatun uerbum autem sibi enuntiatio poscit, quod etiam finia Domhus adhibeturiesic, una interdum enuntiatio in uocabulis pluratius est di intino multiplex. Sensus enim potius ibi respicitur,sed am auo de quopiam, nogatio a quopiam,quid enuntiat.Nullam omnino est affirmatio cui iid aliqua astietietur negasio quod tota contradictio dicitur. Agatur de eodem oportet,resecta aequivocatione,& cauillamentis cateris. Fit autem ut uniuersalia nomina, su g. Politi x a ut oc
528쪽
lari,nunc prorsus nulla proserantur: ubi nota non est, nihil repugnat: ubi uniue sales,contraria nascunc quae simul uera nunssi sunt,cum uera illa esse possint,quae his opponsitur. At cum ab angulis mutuo re iciunt, contradictio fit, cuius pars altera uera semper,aut falsa:quod in singularibus quom deprehenditur,etia qua uis nota carentibus Idem tame quod affirmatum hierat,abdicari ab eodem conis uenit,cui fuerat dedicatum . non enim assirmationis cuius qua plures singulis ne galiones,ueracp semper alterutra, iussi cum futurum tempus singularia praeserunt respiciunt,ne fateri illud absurdu cogamur, fortuito nihil fieri. Nam neutru simul nunquam omnino non uerum distinetum, quippe ueris timum semper. Ex nomiane autem,& uerbo,uel ex indefini tis, nunc utrol, nune altero assirmationes prianiae constant,di negationes: quae sic tamen porriguntur, ut uerbum Est, tertiuiri quiddam sit,ac praedicato adnumeretur,aut uerbu certe aliud adsit, quod in hoc ipsum denim resoluatur. Hic uero enuntiationum geminatur numerus, tum ubi quae diximus, indefinita ponuntur, multa oritur diuersitas, prout negatio locum mutat.Nam uerba ipsa,& nomina,quamuis loco priore cedant, minimer intellectum uariant, alioqui negationes plures ammationis erunt unius. Verum nec una dialectici interroPtio, quae uel unum quaerit de pluribus, uel de uno plura aquare nec una responsione cxcipitur.Nam cum sint duo interdum separatim ue xa, falsa eadem si iungas, deprehendentur: quaecunque autem ex accidenti, uel de uno eodem ., uel ipsa inter se dicuntur, nequaquam fieri unum post uni, nec
item, si quod ipsum dicitur, inerat illi iam, de quo dicitur. Quibus autem praediacationibus repugnantiae nihil adhaerescit,&ubi uocabulis orationes dicuntur, quae uidelicet a se ipsis, non ex accidenti praedicantur, re purer uerum profertur, di quadant enus. Nec tamen illud omnino est, quod is in opinione. Caeteriam per modos etiam contradictio uariatur, qui uice redicati obtinent,sicuti sub
ieeti quod reliquum. Necessam dehinc illa,&possibilis, & contingentis at impossibilis multa di uaria,sed ab omnibus decantata contradictio. In qua tame impossibilis aeci uocationem caueas, necessaria propterea quod actu sit, in capite constituas Nam disceptasionem=raetereo sex illis argumentationibus consedia, qua repugnare magis negatio ammationi colligitur,quam dus inter se assii ma tiones: quoniam eam plerit Aristotelis esse nemini. Quare per priores iam resolutorios decurramus.Praecepta igitur de demo alione daturus Aristoteles ipsim priorib. libris ratiocinationem, quoniam comunior, edocet propositionem sesens, quae aliquid aut confirmet, aut neget de aliquo. Sed uel in uersalem esse ait, uel particul rem,uel indefinitam,tum aliud demonstrativam propositionem;
Mψ aliud dialecticam, quoniam sumat illa propositionem contradictionis alto ram,hse ipsius contradictionis interrogationem,si qufras illius optionem quod verisimile uideatur si respondeas. Terminu quo propositio reseluatur. Sed eunt uel subiici, uel praedicari, uel amrmari,uel negari: in qua oratione quan ia statuaritur, unde aliud necessari0 essiciatur, propterea quod illa sint.eam proprier ratiocinatione dici quae si necessaria protinus appareat esse persectam: sin ad id uno aut pluribus indigeat,qus necessaria quidem terminis fiant,licet ex propositionis no firmant , imperfectam: et si nihil accipere de subiecto possis, de quo non alterii dicat esse illud in altero toto, dicit, alteru de omnes, sed & de nullo rade ratio est.
Retro agi mpositiones incolumi sensu, siue absolutae,siue neces Iariae sint,quoties uel uniue des negent,uel particulares assimet: ad aTrmantis uero uniuersales
recurrae eiusde tantu ordita particular aram quae particidares neget, minime
529쪽
esse retro das misi cui si propriae contingunt,ubi particulatim magis,* in unu
uersum roneant Perse fui ratiocinatio in prima dMaxat e figuris tribus deprehenditur, quoties in toto medio sit ultimus terminus in primo uel toto, uel nullo sit medius, sed in medio ultimus,affirmans ubi Q,nec in uniuersum mod3, sed &per pineis: ita modi quatuor emergunt omnibus problematis idonei: mediu uero illud appello,quod ipsum in altero cum sit,in ipsb alterum medio quo loco rectipitur: extrema,cum quod ipsum est in altero, tum illud in quo est alterum. In suura secunda mediu illud est,quod de utro' dicitur: extrema,de quibus mediii,sed maius quod propius ipsum: minus,quod longius: nec in medio mediii,sed in ea pite: nec perfecta ibi ratiocinatio.siue autem bis uniuersale, siue scines sit, hoe est, in maiore tanta propositione,negare altera coirenit: unde modi existat quatuor, reiectis caeteris: quom duo priores ad primae secundu, tertius ad teritu retro acta propositione altera, sed non utralibet reuocantur: quartus impossibili perficitur, nee un* quod colligitur,asseuerat. At quoties eidem uel utilissi omne,uel maius nulla minus omne,uel maius aliquod minus omne uel item contra,vel maius n5 omne minus omne, uel maius nullii minus aliquod,sigura haec postiem, modi in sex imperfecti particulatim colligentes.Primus, tertius, quartus ad primae terti secundus ac sextus ad eiusdem quartu propositione altera ccssim redeunte per
ducendi Nam quintus impossibili se perficit,hic medium postremo quasi gradu
subsidicae de illo tam maius J longius abest, quam etiam minus extremsi praedi catur,quod adhaerescit. Reliqua omnia conivista reiicit nisi si maior ait,minor negat ed utral in uni uersum, Nam si ambae in figura prima retro elint, in secuda minor,in tertia maior, iter quidem,sed non quod uoles,ratiocinabere.Absolutis necessaria congruunt, licet mc expositioe perficiatur qus illic impossibili. Quocis necessaria misceas absoluti necessatum colliges,quoties maior necessaria fiderit: at in secuda, quoties uniuersalis necessario deneget,in tertia uero, quoties inam alibus uitul uniuersalibus utraris necessaria proponatur, aut si altera neget,ipsa quae negen aut si particularis altera sit ipsa quae particularis non sit sed eccontingens hoc loco excutitur, quod necessarium non sit: at si es le tamen concedatur,nihil impossibile consequatur,quare omneis proppsitioncs recurrere,qus figuram habeant in contrapolitis assi antem Sed contingens modo in his uer
sari, quae saepius usu ueniant,necessitate repulla,modo in ijs, quae sit scp de ρ se haheant. nuerti oppositas utrobil propositi sies, sed illic quod suapte natura sit, ad illud quod necessis io no sit. Hic aut quod sus in deΦ vocamus, a quo demonstratio excluditur. Vti Q igitur contingentibus semper in figura prima conui center colliges,ubi iugationes quas dixeris obtinueris. sed θcelim neget utra , cum neget re minor tantum quod licet ad ais andum compellas, contingenter efficies quod uoles. Ita si contingentibus absoluta permisceas, maiori comtingens, minor absoluta sit,& coungenter colligas,& pose 'e.Nam minor cor tingens non ii persecter modo, sed improprie contingens iniciet. Hie illud mi
Oatur, si necesse est hoc esse, in illud est,& eum polii bile hoc est necessario ocillud fore possibile, quod ab hoc emanat, posito salsio quod impossibile non sit, etiam quod inde fit,non esse impossibile, sed salsum. Godsi maius interuallum
contingat,&uniuertae sit, minus abs tutum ponas,& particii lare: colliges qui dem, modo particulare assi et: sin autem particulari contingat, imperfecte concludes: ac si neget, conuersione: sin uero assi et impossibili perficitur. Ne cessarium uero contingenti perinde se miscet,ut ab lutum. tantum illud uariat:
quod i si propositio negatur absoluta , contingens Oenit conclusio: neces Iaria AngPoliti κ 3 uero
530쪽
nihil euenit ex contingetibus, quo loco illud acerrime tuetur Aristoteles uniuer. silem conitingentem,quae neget,nusquam recurrere.At si neget contingens, atas et absoluta,nimirum colligi ait,quemadmodu& si neget utra ,sed transiria tanda cocingens.Lex eadem & necessario, fit Q coclusio semper later accepti contingentis,quoties uniuersilis necessario perneget. In tertia cotingentes duae colis ligunt,si terminos riter adlugent.Nam uel sibi ipsis constant, uel conuertendo re .stituuntur. Verum si altera absoluta sit, altera contingat, nimirum continget 5c
quod ei scitur. Quod si necessaria oc contingens committantur,ubi termini asse runt, contingit, quod esscitur. At si tantum necessalia propositio assii et con tinget ut non sit. sin uero neget, non modo ut non sit continget, sed re proritis non erit.Et quoniam in impossibili argumentatio pars conditionalis est, iure illud ostenditur,ad has omnino formas α eam redigi, quonia robur ipsius ratiocia nando tutamur. Deni* illud quo facilius expugnari, quae rarius colligunt , aegrius defendi,sed & expugnare se inuicem quae particularia, quae liniuersalia sunt,defendi ab uni uersalibus tant simodo particularia, prorsus* esse facilius o Pugnare,quam tueri. Agamus et de propositionum copia. De nullo singularia dicuntur,niri ex accidenti. De summis generibus opinione resedia nihil dicit. Constet oportet,quid sit de quo agitur,quae finitio,quod eius proprium, quid sequator, quisue praecedat,quid inde abhorreat, quae ut quid sint, quae .ppria. quae ac cidentia quae opim one,quae uero: sumendum quod rem,non quod hanc rem se quatur,scd adincienda particularis nota, ne fallat indefinitum. otum sumendum
quod praeit,non quod sequitun sumptis quibus comprehenditur subieictum, su i uacuo sumpseris, quς in uniuersum sequantur: sume autem qus speciem pro
prie consequantur,quaein sint utplurimum: nec autem, quae succeduiu omnibus
Sume quae comuniora, sed oc medium inspice, siue demonstras, siue colligis inise possibili uenari potes ex diagrammate sex illos quasi limites, qui b. aut alsi meri aut neges Nonihil sibi&diuino colligit ea est imbecilla ratiocinatio, sed noscen ida omnium disciplinarii principia, ut ubiqua* ratiocineris. Vt aut r oluas pro- .positiones captandae,uidendum , utra in toto, utra in parte: sarciendu quod de iit, reiiciendum quod inane sit.Nec esse statim ratiocinatione credendum, quod necessariu sit. Propositiones ad terminos redigendae . Nam figuras inde singulas odorabereDiscernenda terminorii similitudo,notae addendae, ne discrimen ex guum fallat.Cauendum a terminis perperam expositis,sipe standus & habitus,requod ex habitis. Non semper terminis imponenda nomina Termini sic statuedi, ut primi nominum situs, propositiones casibus uariandς. Quod duplicatur, iuxta maiorem ponendu.Variadi termini, cum quid in plenii colligis,& aliquatenus Nomen pro nomine, sermonem pro sermone, alteru capiendis pro altero, dummodo idem ualeant. aeterum pro in mone in terminis nomina capienda. Discrimen articuli, notaeq; uniuersalis per dendu, nec extimescendu continuo si quid ex terminis efficiatur: sic nos illis utimur,ut Geometra literis, ut sensibus discipulus Resoluendu quidl ad ratiocinatione suam, non ad aliam pariter concludentem. Finitionis partes in tominis, non integra finitio sumeda. Ad hypotheticas,
quod reseluamus non est,ex alijs figuris redigere ad alias licuerit. No est hoc, aerii no hoc diuersum significant,quare illud uidendii,ne in contiadictionibus otis endas.In see do Priora libro qusdam quasi adulterina tractant quae ueritatera plerunm ementiuntur, quocirca dicenda breuibus.Plura semel colligi,ut particut ait uniuersilibu Ex uetis filianam contra uideri,st esse potius: Ptiesertim sino