장음표시 사용
501쪽
pulo , ψ magistros ipsos imitantur: non enim cuiquam temerer euadere ad summa licuerit, nisi proxima quaec antea, nisi quae paratissima ample statur. Adde hucquod qui primos illos uobis explicatum ierint,abunde semper habuistis: at eos,qui se demittere n6 recusarint, nullius uobis,quantum uideam, ad hanc usipdiem copia extitit,ut uel hoc ipso nomine magna illis habeda sit gratia, qui dum uestris consulant utilitatibus, quid de se quis* opinetur, haud in magno ponunt
discrimine.Quant in hoc quid ,de quo aismus Statio, longer mihi ab ijs quae
dicta sunt,aliena mens fuerit. Vt enim non ierim inficias, polle aliquid in tanta Latinoru supellectile inueniri, quod his libellis uel argumeti pondere, uel mole ipsa rersi, uel oratiose perpetuitate faciter antecellat: ita illud meo quasi iure posse uideor obtinere,eiusmodi este hos libellos, quibus uel granditate heroica,ues a gumentorum multiplicitate, uel dicendi uario artificio, uel locorum, fibularum, historiaru, consuetudinum , notitia,uel do strina adeo quadam remota, literi scpabstrusoribus, nihil ex omni Latinorum poetarum copia antetuleris. At in id ita euenire usu necesse suit,quod cum singulae ipsae, quae Syluae inscribuntur,singula a se inuicem disiunista argumenta continerent earum o sines,haud ita multos intra uersus includerentur, nihil prose 'o sibi reliqui iacere ad industici circumspeetionemo poeta debuit cum & tantae rosi,de quibus ageretur,uarietati respondendum uideret, & haud longo in opere somnum obrepere sibi nefas existima-rodracp ut omnem Acilinae culpa raestari ab co intelligas, nimis in illis non saga cis Iime inuentum,non prudentissime: dispositu est, nullus non tentatus locus, at excussus, de aliqua modo uoluptas eliceretur. Elocutionis aute ornamen ata at p lumina tot tanta , exposlati ita sentcnt ijs popularis, uerbis ni tidus, figuris i iucundus tralationibus magnificus, ut omnia illi laeta compositat ad pompam. omnia ad celebritatem comparata uideanti tantuc, abfuit, quo minus tam muti tiplici materiae omnibus locis suffecerit, ut eam quo quasi Phidias aliquis, aut Apelles insigni operis artificio superauerit. Ita ut in Thebaide at* Achillei de secundum sibi inter eius ordinis poetas suo quasi iure locum uindicarit,ita in his Sylvarum poematis,in quibus citra a mulum floruerit, tam sese ipse,ut meum est iudicium, post se reliquit,* eundem Vergilius Maro in superioribus antecesso irati Atm huic nostiae de his libellis sententiae, cum omnes dodii uiri, si qui modo illos attigerunt, ficile suffragabuntur,tum uos ut spero ipsi cum totos penituso inspexeritis,sine ulla controuersia astentiamini. Quod si quis nune sorter a me ita quinat: Cur igitur, si tam nihil in his Sylvis desiderandum arbitraris, ipse illas
tamen suus autor,uix quae in publicum ederemur dignas existimauit. Hunc ego contra sic rogabo: Cur aute tandem ediderit, si minus probabat nem enim tam
quid quis cogitarit, I quid tandem senserit,quid decreuerit,quid denim effecerit perpendendum est Ita dum se diu multumi dubitas Ie ait, an eos libellos de
integro colle stos emitteret,iaciter ad id uiam sternit, quo sibi perueniendum domnauerat,ut tumultuarier scilicet esse illos, subit, que calore effiasos persuaderet:
quamlibet erum multis necν fucosis ornamentis abundarent, minime tamen ho
mini de omni sua existimatione solicito, uel haec ipsa celeritatis comendatio su rat negligenda,quippe cui Sc indulgerea liberior, 5c uenia procliuior, re admira tio maior deberetur. Nem non tamen Φ maxime: emedatos esse uel inde colligi.. mias, quod non temere ipsbs,nem inconsulto, sed post longam demum consilitationem, quasic, subducsta prorsus ratioe edendos censuerit. At uidebat, inquies, ipse profecto nonnihil in his de expolitione desidetatum iri. Itaqr quasi suae conscius imbecillae cause, uesut petita ultro uenia sese praemuniit. hoc ii nos maxime Ang. Politi l conccsse.
502쪽
uicerimis.Ita enim plerique ingenio fiamus,non tam quid operis effecerimus,lquanti nobis opera steterit ponderamus. Quapropter tape euenit, siue id moro state quadam ingenii, siue iudicii nimia seueritate, at p adeo tristissima censura, ut nihil interim an lutii putemus nisi in quo uehementissime laboratu sit.Con tra uero sepe usu uenit,ut scripta nostra nimia cura uel peiora sani: nem tam lima poliantur quam exterantur. Atm hoc nimirum excellentis limus pictor Apellex significabat,cum a se una in re Protogenem stuperari diceret, quod ipse manu de tabula sciret tollere. Hi ne contra statuarius Callimachus Cacizotechnos meruit appellari, quod semper 5 ipse calumniaretur, ne* diligentis sinem haberet Ita cum emendata eius essent opera , gratiam tamen iis omnem diligetia abstulerat. Hoc ipium & Suetonius in Tiberio indicat, quem morositate ait stylu obscurare selitum. Nocet enim profecto sepe nimia diligentia. Et ut cultus concessius atminagnificus addit autoritate, ita accersitus ille,at placatus, bonam ipsam uirtute lenocinio contaminat. iod si quis tamen pertinacius illud obtinere uelit,imitatione indignas esse has Papini j Sylvas, quas pene: ipse autor improbauerit, idem pari ratione & Vergili j Aeneidem, ne lectione quidem dignam, at' igni etiam concremandam iudicare possit: quam summi homo elegantissimi , iudicii ei
autor Vergilius Maro flammis abolenda cauerit testamento. Nos tamen & Aeneidem in primis legimus,& Graecis illam praecipue,Homeroi, opponimus: re Statii Sylvas egregium ait in eo genere unicum opus, quod 3 autori suo selieis siner omnium silccesserit, non selii publice enarrandas, sed ediscendas etiam, ocoratoribus aeque poetis , imitandas,exprimedas p censemus. Ac de Statio qui dem hactenus. Quintilianum uero non nos qui de illum Ciceroni praetulerimus sed has certer eius Oratorias institutiones Rhetoricis Ciceronis libris pleniores uberiores Q esse existimamus: nempe quae ab ipsa quasi infantia,at ipsis incunahulis instituendum oratorem susteperint, seminam . eius eloquetis manum im posuerint.Ital ne ipse quidem Cicero satis, quae de arte oratoria scripserit, pr basse omnia uidetur.Nam Rhetoricos libellos in iis qui de oratore sint, haud uQuequam sequitur,&rudes inchoatoschadolescenti sibi excidiisse e manibuuam at,& ab his ipsis de oratore in alio ad Brutum libro identide desciscit, neci in hoc quo ,quem extremit absoluerit,ulla de arte prscepta ponit,sed oratorem quasi ipsum informat 5 quod dicendi sit optimu genus decernit.Ergo ut phil sophi nostri n5,cum in primis Aristotelem sequantur, statim illum Platoni ante pontinnita nos quod Quintilianum, ψ Ciceronem interpretari maluimus, non quidem Ciceronis sacrosanctam illam gloria detractauimus, sed ad Ciceronem festinantibus uobis egregie consuluimus.Haec igitur 5c de oeuntiliano nostra ratio fiterit.Sed ne* inustatas uias indagamus, cum ueterum libros autorsi in ina nus sumpserimus: qui tamen si minus in usum consuetudinem* hominii aliquot
iam ante seculis uenerunt, non tam ipsorum culpa, quam fortunae ac temporum iniuria effectum est, qui d enim nunc attinet superiorum calamitatem temporum
memoria repeterer quod sine semmo dolore iacere uix pier possumus,quibus in fgnes illi at* immortalitate dignissimi scriptores, partim a Barbatis cssi,soede blaniati sunt,partim ab his ipsis ad nostroru usin parentu memoria, uelut in carce rem com edit,ati in copectibus habiti,uix tandem aliquando, sicut erant semila ceri,at' trunci, multiuncha seipsis immutati, suam hanc in patriam reuerterum Perqu- initur inhumanu facinus a nobis fieret, si de nobis, det maioribus nostris optime meritos, insigneis hos uiros dudum deposita capitis diminutione,
503쪽
atq; in Ullam, qire his maxime debet Latinitatem, suam in Rempub. suum in o dinem,aim adeo intra priuatos parietes nostros, intra nostru sinum benigne admiserimus. Quod quidem si me nunc primu autore adipiscentur, cur mihi tande id uitio uertatur, aut cur non summa potius gratia ab omnibus habeatur, quod quasi mea priuata pecunia publicum omnium aes alienum distatuere non dubitarim cPostremo ne illud quidem magni fecerim, quod horum scriptorum seculo corrupta iam fuisse eloquentia obiiciatur: nam si reditus inspexerimus, non tam corruptam at deprauatam illam, quim dicendi mutatum genus intelligemus. π Nem aute statim deterius dixerimus,quod diuersum sit: maior certer cultus in s cinidis est,crebrior uoluptas,mul in sententiae,mulii flores, nulli sensus tardi,nulla iners strui iura,omnino l, non tantum seni,qu.im ei sortes sunt omnes, ec laetire alacres,& pleni sanguinis at* coloris. Quapropter, ut plurima summis illis,sine ulla controuersia tribuerimus, ita priora in his aliqua,multo ii potiora existere iure contenderimus i Ilacn cum maximum sit uiuu, unum tandem aliquem, solumi, imitari uelle, haud ab re prose sto iacimus, si non minus hos nobis, quam idos prinponimus, si quae ad nostrum usum iaciunt, dii elicimus, atque ut esta ud Lucretium Iloriferis ut apes in saltibus omnia libant, omnia nos itidem depascimur aurea dicta. Atm hoc profecto est, quod cum diu Marcus cicero Atticis illis limatis, re unctis oratoribus operam dedisset, post illa tamen,&Rhodiis, & Asiaticis oratoribus aures commodauit. Querorum tenuilli quidem,atoe remissi, ij vero infla
inuant, at piactantes, utris' vero minores Atticis, quasi pabijs degenerantes lH II 4 L existimarentur.ltaq; egreste nobilis pictor, qui cum interrogaretur, quonam in
primis magistro profeci ne illo, inquit, populum intuens.&recte id quide. Nam cum nihil in natura hominum sit,ab omni parte beatum, plurium bona ante oc los ponenda, ut aliud ex alio haereat, re quod cuil conueniat aptandu est.Qua xe hoc idem S uobis persitasum uelim ingenui iuuenes,ut non iis tantum, quae a nobis explicentur cotenti,alios item bonos autores pertractetis,5 cum uos doctioribus mihi longe anteferendis dediderius, mea tamen haec, quae sedulo in mediu asseruntur,boni consulatis. Tales igitur nostri consit 3 cauta extiterunt in 'quo tamen capiendo magis pleri': uestiti, quibus ita cordi esse intellexerim ' maut meo animo, aut priuatae persuasioni sum obsecutus. Nunc ad rem nostia agis Wediamur tuos quidem cum poetam legere institueremus,ante omnia, quod adipiam poeucen pertineret, ea, quae maxima in nobis fuerit dilgentia, enucleari mus.Idem hoc tempore de arte oratoria iacere supersedebimus, cum quia nihil
μὰ est,quod quidem ad Rhetoricam ipsem requiratur, quin ab hoc,quo de agiatur Quintiliano, uel praeclarissimer explicatum sit: tum quod siqua nobis praetorea succurrant,ea suum aliud in tempus, suum s alium in locu aptius reseruamus. apropter ijs,quae maxime huius operis propria sunt,contenti, intentiolid primum,mox utilitatem horum exponemus libroru, tum pauca de autore prosecta ti, ipsem,quae princeps nobis occurrat epistola, paucis interpretabimur. Est aute Quintiliano propositum,oratorem eum instituere,qualem fuisse neminem, me
moriae sit proditum,qui.moribus perseeius, & omni scientia, omnio dicendi facultatest abs blutus: quapropter qui tantae moli sit destinatus, cum recens ita eum,quas de matris gremio suum inlinum continuo accipit, nihilo sibi reliquisicit, quod quidem ad educandu,erudiendum, informandum qi illu pertinere ii Ang. Politi t a telligat
504쪽
hiis numeris persectum at absolutum, planeQ oratorem summa, singularemUreddiderit. Aloe ad hunc unum terminum omnes no suas modo,sed omnium, ut qui probatis limi saerunt ueterum scriptoru sententias,omniat praecepta quasi lagittas in scopum rectissime collineat. Ac de intentione hactenus. Utilitas autetanta in his uoluminibus existit, quantam uix sortasse in unis alteris' ue ex omni Graecoru Latinoruml copia inueneritis. Nam ut quod caput est,ipsam tantum
modo, qua de hic in primis agitur,Rhetoricen insipiciamus: Quid est quaeso pra i stabilius, ψ in eo te unum uel maximer praestare hominibus, in quo homines ipsi
- caeteris animalibus antecellant Quid admirabilius, cyte in maxima hominumi multitudine dicentem,ita in hominii pediora mentesc, irrumpere,ut &uolunt i tes impellas, quo uelis,at 3 unde uelis retrahas,oc affectus omness, uel hos mitior res,vel concitatiores illos emodereris, de in hominum dem animis uolentibusi cupientibus , domineris Quid uero pra: clarius,ib praestanteis uirtute uiros,e rum4 egregie res gestas exornare, at si extollere dicendo e Contrai, improbos pernitiosos , homines orandi uiribus iundere, ac profligare,ipsorum Q t pia iam via uituperando prosternere, atm proculcarer Quid aut tam unge, tam* seu stuc sum est Φ qus tuae Reipub.charitumis tibi hominibus utilia conducibilia , i ueneris,poste illa dicendo persuadere, eos ipsos a malis,inutilibus p rationibus absterrere: Quid asit tam est necessariumo loricam semper eloquentis,tesu tenere,quo oc propugnare te ipse, de incessere aduersaria, dc circumuenta a pes urnis hoministrus tuam innocentiam tueri possiis c Quid aut tam munificum, tam , hene institutis consentaneum,* calamitosos consolari,subleuare amictos,avi sitati supplicibus,amicitias clientelas beneficio sibi adlugere at retinere Age vero ut nun* seru, nunqua rostra, nunqua subsellia, nunqua concides ineam quid tandem est in hoc octo, atque in hac priuata uita iucundius quid dulci equid humanitati accomodatius quam eo sermonis genere uti, qui sententi se re fotus,uerbis ornatus,ficetiis, urbanitate. expolitus, nihil rude, ni hil ineptulia heat, at agreste .in si omnia comitate,omnia grauitate di suavitate condita sinae Haec igitur una res di dispersos primu homines in una moenia cogregauit,& disesdentes inter se conciliauit,&legibus,moribust,omnii denim humano cultinciuili coniunxit.Quapropter etiam drinceps in omnibus bene constitutis, be nec, moratis ciuitantius, ima omnium semper eloquetia effloruit, summum est fastigium cosecuta. Quid ego nunc iam inde usi ab heroicis temporibus posita facundiae summa praemia,maximos oratoribus honores habitos,maxima com da,publicis rebus per homines eloquentis Iimos importata c5memorem: Qine s iam singula non dicam exornare dicendo, sed percensere coner enumerando. Ante diem clauso componet uesiper Olympo. Ita ut quod sentio, comple starhreui: Nulla unquam profecto uitae pars, nullum tempus est,nulla sortuna,nuisportates,nullae deniqs nationes in quibus non cum maximas dignitates,summos honoris gradus facultas oratoria consecuta sit, tum no suis modo, sed priuatorsi
quom & plurimorum,aim adeo uniuerss ciuitatis rationibus plurimu contulerit. Ad hanc igitur talem,tam praeclaram, tam egregiam possessionem Quintilianus hic noster expedita quadam, quasi militari uia uos perducet iuuenes, in quam citato gradu agite dum uniuers ingredimini,ut di decori uestro,& amicoru usii,
di huius florentissimae respiib.emolumento consulans.Haec de utilitate. nunc de
Quintiliani uita paucis abseluam.Marcus Fabius inviatilianus ex Hispanis oppido Calagine, maximerpropter obsessum in eo Sertorium insigni, Nerone im-
505쪽
perductus rit: patre autem innium colligimus cum erudito uiro, tum in Reip. sus administratione honestis lime uersato usus est. Ipse cum in ea tempora incidis
& Anneus Seneca,& Iulius Aphricanus, & Vibius Crispus,& Traca Aser Donucius,aliaet Romanum sorum preclarissima ingenia illustiarent: Domitium in primis senem iam colendum sibi adsectandumQ proposuit, hominem cum omnium eius aetatis oratorum eminetissimum, tum praecipua quadam ficetiarum atm urbanitatis laude memorandum,ne illius solii a filones, ueriam di domesticos sermones diligentissime omnes obseruauit. Amauit euam famia variissime aequalem suum Iulium Secundum, mirae iacundiae, mirael gratiae uiru;
cui tametsi properata mors iniuriam fecit, magnum tame sic quom inter laudata ingenia sibi loeu uindicat.Cum uero &probatissimis moribus,& summa ingen tyi,& acerrimo studio intinnatanus esset,prima statim iuuenta celebrare Arsi,at in summis patronorum numerari occoepit, ad eam4 uirtutis & ingenii comendationem repenter peruenit, ut non solum maximae quae* ad illum causae deserrei Mir, sed di notant,qui eius dicentis uerba exciperent, uulgo a studiosis hominidi conducerentur.Quoties uero cum aliis agebat,omnium non solum cocessu, sed re consensu sere ab ipse ponendae causae initium erigebatur. Primam uero aeti
neni iuu i quadam cupiditate gloriae ductus,eam emisit,qus Nevii Arpiniani causis, cotinebat,in qua quς ita fuerat,prscipitata ne esset iu illo uxor,an se ipsa
sua sponte iecisset.Inter caeteras asst,quas egit causas Quintillianus, duae in primis insignes habentur. Altera, Pm pro regina Berenice apud eam dixit:altera, quaxeam tuebatur,quae subiecisse dicebatur mariti testamentum, & chirographsi marito expirant Rhaeredibus dedisse,quod uerum Beravnam quia perleges institui uxor non poterat haeres, id fuerat actum, ut ad eam bona per hoc tacitum fideia commissum peruenirent: & caput quidem quaeri faciae erat,si hoc diceret sed per se deperibat haereditas. Ita ergo figurate: causiam egit, ut iudices illud imtelligerent laetum,delatores autem non possent apprehendere,ut di etiam,isque cum maxima intiliani laude utrumque contigit. Vertam praeter ingenium, quod in illo fuit eminentissimum, tantam etiam uim concipiendarum imaginum quas phantasas uocant,habuisse accepimus,ut frequenter ita motus sit, ut no solum lacrymae illum,sed & pallor,& uero similis dolor deprehenderent. Sed eiam diu iam in foro tanto successu, tantac, gloria uersatus seret, ut inde non ingenteis modo opes,sed re Romanam ciuitate,ommul nobilitatis iura consecutus esseheciam marimus ut Iuvenalis inquit orator haberetur,lionestissmum sibi age di causis finem statuens,dum adhuc desideraretur,receptui cecinit, suam . mox operam uir proculdubio hominum causa natus,ad praecipitat munus transferre coaetiis est.Quo loco adnotandu uobis est primum omnium, Qusntilianum Romae publicum iuuentutis nanasium,&er fisco eximium stipendium accepisse, multic, ex eius ludo,quas ex equo Troiano literanun proceres extiterunt, inter
quos re Plinius ille iunior fuit,qui etiam in epistolis Quintissimum ptieceptorem suum libentis Iimer agnoscit, & Iuuenalem item fisisse ut quidam arbitrantiu in inmeruerisimile est qui de illo his uerbis honorificer mentionem si citi Unde igitur tot Quintilianus habet saltus exempla nouorum 'Fatorum trans: seli re pulcher,& acer, Felix,& sapiens, re nobilis, re generosis,Zppositam nigrae lunam subtexit alutae
506쪽
tiro orator quo* maximus, re iaculator. iEi s perfiixit, cantat bene. Erat asit in eo praeter caetera adeo exprompta sidesiis. memoria,ut quae extviri
pore aliquando dixisset,ad uerbsi etiam repetita redderet,cuius rei ispissim epori tu secit,si quando interuentus aliquorii qui liunc honore mererentur, iterare declamatiois partem coegisset .Posti uero in erudiedis iuuenibus uiginti anno tanta sua gloria, tanta , iuuentutis Romanς utilitate possis ut ab ingeniosissimo Latinorii epigrammatu poeta,& uagae iuuentutis moderator, & Romanae to gloria uere meruerit appellari: etiam hunc laborem deprecatus,studiis aliquado Hiis quietem impetrauit: at Q ut non solum aetatis sitae hominibus, sed & posteris quoi consuleret,totum illud otium ad hos deoratoria institutione libros com Ponendos transtulit: quorsi cum tertium iam in manibus uolumen haberet,Do mitianus Augustus curam illi roris sitae nepotu delegauit. Uxore praetori justi filiam,omnes quae in sceminam cadunt laudes ut ipse inqcit supergressam, cum nondu aetatis undevigesimu explesset annum, duos enixam filios amisti clabia alterum quintum iam annum egressum mirae gratiae,iucunditatis, ingenhc, puerum defleuit extinctis: alter aut sin nomen parentis reseres, iam , aetatis decima messiis annRomnibus etia,quas uix illa capiat aetas,corpY s animi , laudib.cumulatus, re cosia lari nuper adoptioe ad omniu 'es bonoris prius admotus, atqgauunculo praetori gener destinatus, re omnisi spe sacris eloquentiae candidatus, cum octo mensium ualetudinem perpessiis esset, infelicissarenti hos ipsos etia in pueri usiim elucubranti libros,alterii orbitatis uulnus inflixit, ait hunc situm G sim in horti libroru sexto uir pius, sed omni um suo in seperstes miserabiliter delamentarin . Hos autem quin nunc in manibus nostris libri ueriantur Victori Mari cello cum simima sibi amicitia colun sto, tum eximio stlidiorum amore flagrantidicauit: de quihus id quod de Carthagine Sallustius ait, silere satius puto, quam pauca dicere. Ferebantur aut & alij duo sub tintiliani nomine libri Rhetoricς, meet editi,ut ipse inquit, a se,nem in hoc comparare. Nam alterum sermonem perhiduum habitum,pueri quibus id praestabatin, exceperant: alterum pluribus stane diebus,quantu notando consequi potuerunt,interceptum,hini iuuenes teme rario editionis honore uulgauerant.Hos deinde composilit, in quibus eade sunt aliqua,multa mutata,plurima adie 'a.Fuit enim in homine ut in nullo unqua inpenuus quidam animus Ita omnia in his libris sedulo praecipit, re omisso inter dum speciosiore styli genere ad utilitate se discentiu summittit,omniat in iis quesecutus ipse est, quae partim praeceptis, partim ratione cognouerit usurpata, une ulla disssimulatide promit.Sed ne ueterem, prorsus*uitigatam opinione suam
damnare ipse in his libris est ueritus,nue in tanta re homo candidissimus coscius esse sibi diminutati in ulla parte iudicii sui sustinui t.rister hos autem, re unum Itahrum de causis corruptae eloquentiae,& alterum item,qiu nunc quot extat Do clamationum composuit: miro autem candore ueterum ingenia, inrtutes , om-etuum iudicauit. Senecam tantu damnare,inuisumi habere est creditus, quod a
cidisse sibi ipse scribit,dum corruptum, & omnibus uitiis deprauatum dicessi gesnus reuocare ad severiora iudicia contendit.Nam cum solus sere Seneca in manibus adolescentium seret,nu quidem ipsum omnino conabatur excutere,sed P
tioribus praeserre non sinenat. Hactenus mihi de Quintiliano comperta sunt: nunc ad epistolam ipsam, si uidetur, exponendam agoediain .
507쪽
ἱ Tio 1N sv ET ONM EπPOSITIONEM.N T E R omne scriptorum genus, quibus Graecae uel Romanae literae floruerimi, i mihi haud dubier de humanis rebus gregie meriti uidens esse,per quos aut excellentiu populora
aut summorum principum, aut omnino illustrium uirorsi res gestie fidelibus historiarum monumentis c5mendatae stati. Posuere enim in medio nobis uitam,mores,iaeiac, illorum: consilia item,atque euentus rerum,in quae Omnis posteritas, tanΦ in exemplar inspiceret, unde ea capere alm haurire documenta posset, per quae uel publicis, uel priuatis rationibus consuleretur. Nam cic iuniores ex historia multiplici quadam exemplora copia ad uitam redduntur insti uetiores 8c maioribus natu uiris multo prus inde peritis suppeditatur, quam quantum longissima hominis aetas amare potuerit . Itain L. Lucullum scribit CD cero,cum esset Roma ad bellum Mithridaticum piosecius, rei militaris omnino ructis, tantam tamen inter nauigandum, quae percuti standis peritioribus, qua re-hua gestis legesidis operam posuisse,ut cum in Asiam planer dux faeius peruetus se tantus in omni genere belli extiterit, ut maximi illius regis consessone atquem dicio, omnibus quorumcun* se lorum imperatoribus anteiactetur.Alexander autem Seuerus Romanus princeps,quoties sibi deliberandu de negotio beblico soret, petitos historiae homines in primis consulebat, nem id iniuria: si erum sapiennam, quod ait Afranius,usuli quidem genuit, mater aut peperit memoria, qui nam tande sapientiores uel esse,uel haberi debent,* et,qui non statis inius, atet urbis,sed omnis aeui,omni uini nationum faeta atm mores animo Sc memoria comprehenderunt Zenobia quot illa, quae post Odenatum maritum impo uoriaqccupauit insumi diu et Romanis principibus insultauit, non soluinaeia latinam historiam perdidicerat,ucrum Alexandrina etiam, at Orientale Dreue ipsamet in compendium redegerat.Quo minus miranda siqn6 uirtutem modo,
d consiliu stetitiam praeterea gerendi imperii, sed autoritate quo* es tantam superfuisse,ut se non Arabes uni regnante oc foemina re Barbara, no Saracem, . Annenin comouerent,ut suspicari quidem possmus tale illi quidda mulieri com tigisse, quale de hominis rustici uxore sertur in fabulis. Agricola, inquiunt, deser mi facie metuens,ne sibi consimiles liberi gignerentur, hoc remedium commentus est dornes imagines egregier formosis collocauit. In eas asipicere uxore quam inime comituentibus ocais assiduer iussit.Ita de sequim pulcherrimam soboliab propagauitEodem haec uidelicet paeto semina insignis agnam inrord exces lentium similitudinem contraxerat, quorum sibi exempla ad imitandum propo .suerat, quorum asssidue ficta re mores in historia ipsa quasi in tabula aliqua, aut speculo coiitemplabatur. Reeie enim etiam Cicero temporum testem, lucem ueritatis, uita memoris, nunciam uetustatis au pellat historiam.Ea est una cuius ope aduersiis omnem sortims temeritate, quasi Vulcaniis armis muniti sumus,at armati, ea hoc quom nobis prohit,ut quod ad rerum cognitione attinet,superiori bus etiam uixisse aetatihus uideamur.Nem non tamen α illud historiae ingens est ii mcritum, quod o bonos laudado extollit,&improbos uituperando detest ituri ii ' sola denique*custos est fidissima temporum,& ipsa i temporibus quasi mutuis reserentibusa aliam custodiriar. Negant iste philosophi quidam appehendam
508쪽
soo PRAEFAT iovioriam esse, eam, rectius a inrtute uelut Gnime necessis ne is ominanti Vinus enim, inqiniit, ipsa sibi est pretium, ipsi est per sese nullis extrui secus illocebris expetenda inim hare illi eum sesibunt, suum tamen eis libris nomen inscrihunt Idc, uel maximῆ tum taptant, de exterrere alios enituntur,emo est emtam eomea fibra ut ait Persus)quin dulcedine aliqua laudis titilletiri,nemo tam penitus fiontem uel prostituit, uel amisit,quin metu infuniat aliquo uellicetur. Quocirca redier illa apud Prodicum Clisum Virtus, quemadmodu quidem X
nophon Socraticus meminit, iis ad se Herculem illecebris contradicente uolo Pinte conatur attrahere,ut inter prima decus ei honorE , polliceatum Per me, it quit, iuuenes seniorum laudibus gaudent: seniores ipsi iuuenum honoribus la tantur.lucunde praeterita meminerimi, suauiter in praesentibus agui. Per me diis amici,chari amicis, patriae honorabiles sunt: ubi autem uita excesserunt,non o
scuri,non inglorij iacent, sed perpetua memoria celebres uigent. Eadem quoqν apud Silium Virtus ait: Necum honor,& laudes,&laeto gloria stu,
Et decus, & niueis uictoria concolor alis. Mecineius lauro perducit ad astra triumphus. Nem enim existimandum est,aut hunc ipsumHercule, euius egregia toto orahe terram facinora cesebrantur, aut heroas cieteros tanta illa suisse pericula labia
viros,tanta adicia ros certamina, si suarum memoriam rosi iuxta seeum interiri
rituram purament.Pulchre: itaque Valerius Flaccus desto agens lasone, ad hune
Tu sola animos,mentemet peruris Gloria,te uiridem indet immunem. sene me Phasidis in ripis stantem, iuuenes* uocantem. Ego uero etia conditas a primordio urbeis,etill posita ciuitatibus iura,etia multa in usum homina inuera,at 3 excogitata sola gloriae cupiditate crediderim: qae nisi esse ciuibus necesilaria ueteres rerumpub. gubernatores existimassent, nunttanta eius sementa,tot coronas,trophsa,palmas,tot arcus illos magnificosi, ni
umphos proposuissent. Iinoe uidere est nostris his calamitosissimis tempo usetia eu uirtutis seuei uirtute prope ipsam interridisse: nam quis eam, quaesis, ample statur, ut Iuvenalis inqust,inamisa si tollase praemium alit quodnam est honenius uerae uirtutis, ψ ipsa ooria quae ut in reliquis monumetis teporaria aliquia habere diuerso tu potest, ita in excellentia historicoru libris perpetua sibi domicilium fabricata est.Nam oratore quide facit ut omnia extollentεui maius,auet seris: historia si quid uel gratiae, uel offense dederit,suu iam nomen n5 retinebiti l amobrem certior ueriori, in ore muliebri, ingenuus&natiuus color, lues lceriisti, uel pNurisso illitae buccati ita historiae sincerutestimonia fucosis orat rum praecon s diuturni .Quod scilicet re Cicero ipse intelliges, belle agit eum
celo, sui ut rumores monumetis illius comendentur. Et Plinius iunior homo
cerate sua inter primos eloquens habitus, optat Cornelii Taciti inseri historijs, ,
immortaleis lanuas eas auguraret. Sed ne* orator quisqua, uel mediocris sine
exemploru uarietate un* fuerit, quod sine ipsis ut ait Ciecto nihil rectὲ docte line* historiae munus implere alius nisi eloquentissimus poterit. Ιων & Pliniit, idem dies nocteso cogitare se scribit, qua se quoq; possit tollere hun d autem
solam prope historiam polliceri, beatos putat,quibus deorum munere data est. aut facere scribeta, aut scribere legenda, beatissimos,v bus utrun . Atm utina eroni quoq; ipsi parere aliquando historiam licuitiet, quam tune praecipue egregium
509쪽
egregisn illud Ingentum par riebat, eum scelere tamicorum caruit rebus hi
manis: talem iam illam,quantum auguror,haberemus,qualem adhuc ne suspica liquidem possumus. Nam si in oratiolustius illis suis,ubi omnia ad praescriptu diacerentur, ita sunt quaeda breues insertae narration per omnes duetae senius atoasiectus,ut non diei res illae,sed plane geri, atque es Ie oculis subieetae uideantisti quanto uberiora tande, amplioram omnia in liberrimo illo historiae campo,quasi in Olympiaco curriculo apparuissent, cum forensi asperitate carens oratio, fuseat aequabili suo quodam tractu deferretur, cum crebrioribus uti di sensibus &aculeis,liberioribus p uerbis,figuris remotioribus, dc ad poeticam sublimitatem Q proxime accedetibus liceret: cumc, omne argumentum magis ad memoriam posteritatis,famamq ingenii quam ad praesens iudicium, ad exponenda rem gestam,quam ad fidem faciendam componeret .Et quoniam dicedo prouecti si mus, ut de to etiam ips0 historico meminerimus, non alienu fortas te uideri poterat,reliqalitia,quae essent in hoc opere obseruanda, quaec, item fugienda prς-cipere: quo utendu principio,qui tenor rebus,qui modus accommodandus: quς subiicenda, quibus immorandum,quae carptim tantummodo perstringeda: quo pallio fieri fides, quoi, modo uacare omni suspicione autor possit, quae sint omisnino in temporum ordine,locorum descriptione,causis, consiliis, euentibus, re hus ipsis gestis explicandis,obseruanda: quid sipediare in primis autorem, a quia hus auocare animu, quantum utilitati seruire, quantu indulgere uoluptati opor
erat: uertam haec,siacpua praesentiarum breuitatis studio, spariis* ut Vergilius ait exclusus ini quis, prstereo,at aliis post c6memorada relinquo.Iam nec poeticen quidem, si ad gloriam Oeetes, ulla ex parte cum historia contuleris: quipispe cui aut omnino fides abrogetur,aut tum deniq; habeatur,cum sese maximer ad historiae imitationem e5sormen θcis haberi summus poetarum debet, qui quam fici lime, quom uelit auditoribus iaciat fidem. Quapropter dc Musae quo* ipsae apud Hesiodum in libro eo qui de deorum generatione inscribitur, ad hunc fere modum de se praedicant nam uiniculos ipsis, etsi fortas te incondite,ad unguem
Camen latine exprimere conabor,
Scimus falsa quidem narrare simillima ue is Scimus item, quoties libitu est & uera prosari. Sed di legumlatores, qui Q ciuitatibus iura instituant, nisi historia planer tenue rint,mendoser suum ossicium faciant necesse est. Vt enim pieior quidam intere gatus, quo nam potissma magistro prosccis Iri,populu diglio demonstrans, illo, inquit: scis qui leges serat,in ipsos hominum coetus diligetissime inspicere, tamquam in exemplar debet,ut ex singulora moribus, que ad comunem omniu utrulitatem pertineant,eliceat:eac, in unum contra sta,& emedata,tum deniq; in m
idium proserat,ati promulget. Ac nem ipsas quidem quamlibet secrosan stas loges, quod mihi pace omnium dixisse liceat, neq; ipsas inae leges utiliores esse hominum generi, ψ monumenta historiarum temoe cocesserim. Nam cium sit finis idem legumlatori positus, di historico, cum eundem quasi in scopum uterque
tibiciat,uidelicet,ut quam optimis motibus inter se homines agant,tanto tamenelle rerum gestarum conditoris prssitabilius ossiciu uidetur,quam legiferi, quanto doceri hominem, quam puniri at in torqueri praestat. Ad haec philosophia ipsa,nel de moribus agere, nem de domesticarum publicarum que adminis tione rerum, sine exemplorum multiplici copia, uarietatec, seres possit. Id si eutiquam incredibilius uideatur,maximorum clarissimorumin de ea re philosophorum libros, atque in ptimis Aristotelia in manus sumat. in quibus nullum fere
510쪽
aut praec alum,aut documentum inueniet,quod non ea ipsa historia, tanquam 4 capite uenata perenni, di sente aliquo uberrimo emanauerit. Rerum uero natu- λram quo pacto trahabitis qui ipsam naturae historiam non calleat r Negent seria i
inisse id argutuli quida nostrae aetatis philosophi, ut qui nec Plinii singulare opus lde eo negono comprobent: idcirco uidelicet quia in elegatis timer scriptum: nee stotelis historiam de animalibus euoluant, quia latine iam re ipsa Theodoro Gaza interprete coepit loqui: ii mihi similes esse uidentur seruss, qui dominorum haereditate fusti repente diuites,necp quo pacto induenda sit herilis uestis, neque' omnino ipsius tenere ordinem norunt.Sed saepe apro, aut lepore, turdoc, Bri aut ficedula in mensa positis,ipsi tamen ius aliquod fatuum,aut pulmentu, oc soradidis lima quat cibaria magna ingluvie deuorant. Atm ut praegnantes muliercul cum circa tertium sere a concepsu mensem morbo eo laborant, quem Graeci medicinae autores L his d latine: pica est,appellauerunt: utiles quidem, consu toscp cibos aspernantur,cretam uero,& extinctos carbones,aut rudera aliqua a uidius comedunt:quod multa uidelicet in stomacho excrementa mater concocta
habeant: Ita η nostri bene quidem palliati philoseph eum sint & ipsi corruptii a-ma illa sua disciplina imbuti,eleganteis quidem,bene .sentienteis scriptores, ut pote sui dissimili mos iure fistidiunn inquinatissimu autem quem in autorem ma xime quasi blandum filiolum amplectutur. Libuit mihi aliquando excutere serispulosius comentaria in Aristotelem nonnulla, quae isti inter prima adamant, ipsis etiam Getis barbariora: deus bone,quae monstra in illis, quae portenta deprehendis quam aut omnino nihil sentiunt,aut cotra eum ipsum, quem interpretantur,
ridiculer sentiunt Contuli & graecum Aristotelem cum Teutonico,hoc est, et quentissimum cum infiniissimo, di elingui: Hei mihi qualis erat, quantum mutatus ab illo. Vidi eum,uidi, & uidisse poenia
tuit non conuersum e inco, sed plane peruersum, sic ut ne minimum quidem es te ius uestigiu in altero appareret:nihilo tamen secius,quae est hominibus duritia
oris, arrogare sibi uenerandum philosophi nomen haud erubescunt. Sed quor sum ego haec eii sint uel isti in primis,quibus insana in gymnasiis sint posta prγnua ut tanta mercede latini homines nihil sapere discant etiam a Barbaris, cu i ceant proh dedecus,& neglectui habeant bonae,hoc est,Romanae literae,re quae exerere caput,aim extollere Paululum oculos superiore seculo coepissent,nemianem iam reliquum, aut sane quam paucos habent,qui subleuare eas, qui erigere prostratas conetur. Quae quidem laus propria esse uestrae huius Reipub. debuit Horentini, ut qua in ciuitate nuper eae uini renatae literae, in eadem etiam alere tur adolescerent*, pristinum p uigorem aliquando, at antiquam uirtutem recuperarent.Sed redeo unde digressus sum, ne ipsa quidem philosophia in* sine historiae adminiculo suum cursum tenebit un*,non magis Q sine uelis nautae, at remigio: ut , ualentius es sicacius , docendi genus per exempla,* per praecepta iesse nemo non fateatur, ita prolixius humanu genus historia Φ philo phia de- , meretur Ac philosophiam quidem multi ceuprorsus inutilem, α nem imperan ' ltibus,nem rempub. administrantibus acc5modatam reprehenderat,multi etiam grauius insectati uerbis incesserimi, nonnulli asit,inter quos Cicero, propugna
juntsHistoriam nemo agit ream, nemo defendi nullius quippe patrociniu, quaesit innocentis Iima, desiderat, nullis peti maledictis ponsit, quae praeclarissime de uniuerso hominum genere sit merita. Age uerθ,quid dicam de artibus caeteris equam partim ad felicitatem nihil pertinet:partim ut inquit ille plus aloes t mellis habet, ne 3 tantos Glahominibus, quanta assert deuimenta: quaedam etiam, docent