Scientia navalis seu Tractatus de construendis ac dirigendis navibus Pars prior [-posterior] complectens theoriam vniversam de situ ac motu corporum aquae innatantium.

31쪽

rum ille quidem praecipue spectatur Iac prout siue secundum nauis direm nem fiat, siue ab ea declinet, vel cum sius directus appellari solet vel obliquus:

motu autem Verticalis , quo nauis vel e aqua magis extollituri profundiusve immergitur, rarisiime occurrit, ideoque vix attingi meretur. Posteri u genia Complectitur motus gyratorio Vel rotatori OS, quibus nauis Circa quempiam aXem per

eius centrum grauitatis tranSeuntem con

vertitur; hique motus vel seorsim in navi inesse possunt sine motu progressum, vel coniunctim cum motu progressivo. Plures autem species huiusmodi motuum sunt notanda pro diuersitate axium circa quos sit motus gyratorius, imprimis vero hic distinguendi sunt aXes horigon- tales ab axe verticali, si enim nauis cir-CI IXem quempiam obliquum vertatur vel inclinetur eius motus resblui potest in duos: quorum alter circa aXem horigon- talem fati alter circa verticalem Simi-

32쪽

li quoque modo omnes axes horizontales ad duos reuocantur quorum alter secum dum longitudinem nauis, alter secundum latitudinem per centrum grauitatis traiicituri motus enim , qui circa alium aXem horigontalem fieret, in hos duos resoluere liceret. Hinc igitur triplex motus gyratorius existit, quorum primus si circa axem longitudinalem , quo nuvis ad alterutrum latus inclinatur secundus fit circa axem latitudinalem, eoque nauis vel proram versus vel puppim e

sus inclinatura utroque non tam motum,

quo inclinati essicitur, quam ipsiam timclinationem , quae naui a quibuscunque viribus inducitur , inuestigari conuenit, quoniam iste effectus statim producitur, parumque interest nosse, quonam motu is

fuerit productus ob stabilitatem enim

nauis motus statim cessat , et nauis in ea inclinatione, cui essiciendae vires inclinantes pares fuerint , persistit. Aliter autem est comparata ratio tertii motus ro

33쪽

tatorii, qui fit circa Xem naui verti calem , quo tota nauis in gyrum agitur, et qui tamdiu durat, quamdiu nauis a viribus tali motu producendo paribus sollicitatur, huc imprimi pertinet OtUS, qui naui a gubernaculo induci let v rum etiam de reliquis viribus , quibus navis vrgetur, plurimum interest eas con templari quae naui similem motum imprimere valeant Cum igitur nauis a viribus quibuscunque fuerit sollicitata, pra

cepta dedi ac dilucide expositi , quorum

Ope omnes motus et inclinationes ab

illis viribus oriundae facili opera dignosciet determinari queant Quod enim primo ad motum progressuum attinet, omnes vires , quibus nauis ilicitatur secum dum has quaeque directiones in ipsum Centrum grauitati sunt transerendae omnesque secundum staticae praecepta in unam colligendae e in duas quarum

alterius direm sit origontalis alterius verticalis , haec posterior eundem praestabit

34쪽

stabit effectum, prout vel irsium agat

vel deorsum ac si pondus nauis tantumdem siue decrementum siue augmentum

accepisset nauisque proinde vel ex aqua magis eleuabitur . vel magi immergetur horigontali autem vi Verti na, vis motus progressivus ita definietur secundum praecepta mechanica , Ut vis haec per asiam siet pondus totius navis diuisa praebeat accelerationem motus

secundum eam directionem , in quam vis vrget; unde si huius vis directio, motus, quem nauis iam habet directioni sit vel secunda vel aduersia vel obliqua motus nauis vel . acceleratiori vel retardatio vel , inflexi, definiri, ideoque motuS continuatio: determinari poterit. Ad inclinationem nauis ab iiisdem viribus oriundam et primo quidem circa

Xem longitudinalem inueniendam , singularum virium momenta respectu hui- ius axis in unam summam colligantur quae per stabilitatem nauis res ectu eiusdem

35쪽

clinationis , arcum scilicet , qui eius exibit mensi ira in circulo , cuius radius unitati aequalis sitimitur similique modo inclinatio circa aXem latitudinalem elicitur. Pro motu gyratorio nauis circa DXem verticalem per eius centrum grauitatis ductum , pariter singularum virtuna momenta respectu huius axis colligantur

haecque momentorum summa per Ο-

mentum inertiae totius nauis respectu eiusdem axis diuisa dabit accelerationem motus huius gyratorii. Omentum autem inertiae nauis respectu cuiuspiam DXis voco id aggregatum , quod inuenitur, si singulae nauis partes ratione siti ponderis per quadrata distantiarum suarum ab eo axe multiplicentur , haecque producta omnia in unam summam coniicibantur. His positis a resistentia primum motus nauis impeditur qui est praecipuus eius effectus a quo nomen inuenit deinde a vi verticali ex resistentia

36쪽

resultante nauis ex aqua parumper alto, litur et quasi leuior redditur tum vero plerumque puppim Versus reclinatur, atque ii cursu obliquo etiam tam inclinatio circa axem longitudinalem seu ad latera,

quam conuerso circa axem verticalem

inde oriri potest , qui effectus quemadmodum quouis casu si habeant, distincte exposui. Verum vis resistentiae non e-orsum sed cum omnibus viribus, quibus nauis impellitur coniunctim considerari debet, ut inde veri nauis motus colligiuueunt Hanc rem vires, quibus vulgo naues propelli solent, in computum erant ducendae , quae duplicis otiis 1-mum sunt generis , vires scilicet venti

et vires remorum, de quorum troque genere eorsim erat agendum. Primum igitur naves , quae per Ventum Velorum oDe propelluntur , ad Xamen reuocauihique iis , quae de vi venti in genere erant notanda , praemissis , quantam vim

37쪽

rum numero et situ tam quantitas omnium virium a vento Xceptarum, qUam

earum directio colligi debet , ubi iterum duo casus in perpendendi , alter quo directio vis a vento exceptae directioni nauis est parallela , quo casti cursus navis directus instituitur alter Vero, quo directio illa ab hac declinat , unde cursiis obliquitas existit. In cursu igitur directo , quem priori loco euoluere conuenit , vel ad directionem nauis normali, ter sunt Xpansa , ubi ante omnia ad angulum sub quo Ventus in Vel irruit,

est respiciendum , quoniam ab obliquitate incidentiae non solum vis Venti imminuitur sed etiam dum naui prouehitur , eX compositione veri motus venti et nauis cum alia vis venti in vela tum

38쪽

alia directio exoritur autem venti hoc modo pro cursu directo determinata , duplex inde effectus in navim redundat , alter quo nauis propellitur , et eo sque propellitur , quoad resistentia ipsi vi propellenti fiat aequalis , nauisque tum motu uniformi provehatur qui stutus aequalitatis . cum mox euenia , X vi propellente cum resistentia comparata statim celeritas nauis, qua uniformiter

progredietur , colligi potest.

Praeterea vero vis venti momentum

afferet ad navim antrorsium inclinandam dum contra ex resistentia oritur vis adnavim retrorsum inclinandam , quare hae his vires fuerint aequaleS, nauis nullam inclinationem subibit. Illud autem momentum praecipue pendet ab altitudine malorum , quo enim altius vela CXpanduntur , eo maius inde resiuitat momentum ad nauem inclinandam dum ratione motus progrestiui perinde est siue vel altius ius humilius sint eXpan-

39쪽

sa , dummodo eandem vim a vento encipiant. Hinc igitur altitudo malorum ita definiri potest, ut ab actione venti naui nulla inclinatio inducatur' verum haec, quae ad malos attinet, atque dispositionem velorum, ex contemplatione cursus obliqui potissimum sint determinan

Cursias autem obliquus , ut iam notavimus, existit si vela non normaliter ad nauis directionem Xpanduntur , ita tmedia directio omnium virium a Vento eXceptarum a nauis directione declinet. Secundum hanc ergo mediam directionem nauis primum propelletur, sed in eadem directione motum non prosequetur , propterea quod vis resistentiae hoc modo vi propellenti nunquam aequalis et directe contraria fieri posset , Statim enim atque nauis oblique fertur , quoniam alterutrum latus in aquam impingit, resistentia lateralis mox fit perquam magna prae resistentia , quae secundum na-

40쪽

tu obliquo directio resistentiae multo magis a directione nauis declinat , quam ipsa directio motus sic verbi gratia euenire potest , ut , dum directio cursus adirectione nauis tantum angulo 1o declinat directio resistentiae inde so declinare positi. X quo perspicuum est si directio vis propellentis fuerit obliqua, obliquitatem cursus eiusmodi ore t media directio resistentiae fiat directioni

vis propellentis contraria. Sic in casu modo memorato, si directio vis propellentis cum directione nauis faciat angulum O , cursus nauis tantum o a directione nauis declinabit , quia ex hoc cursu resistentia natitur , cuius directio o declinans fit directioni vis propellentis contraria; nauis autem tantam celeritatam adipiscetur ut vis resistentiae vi propellenti etiam quantitate aequali eu, dat ecquo non blum obliquitatem cursiis sed etiam eius celeritatem determina