Scientia navalis seu Tractatus de construendis ac dirigendis navibus Pars prior [-posterior] complectens theoriam vniversam de situ ac motu corporum aquae innatantium.

41쪽

re licebit. Ex hoc autem discrimine inter directiones vis propellentis et ipsius cursus maXimum commodum in nauigatione obtinetur quod cursus eam regionem Versus, unde ventus spirat, institui queat ita scilicet, ut vento flante Orest, Ursus nauis ultra ortum vel occasum boream versiis dirigi possit atque naues eo praestantiores censeri lent, quo propius ad venti regionem contendere Ualent. Pendet igitur haec insignis virtus potiS-simum a resistentia laterali praeresistentia directa, ita ut quo magis resistentia lateralis augeatur vel resistentia directa minuaturi, eo propius nauis aduersi Ventum conari valeat ceteris autem paribus , naues quo fuerint longioreS, eo magis hac praerogativa gaudebunt. Ε vi autem venti in cursi obliquo momenta nastuntur ad motus naui circa

omne tres Xes ante memorato impri

mendos. Primo enim uti in cursit directo nauis proram versius deprimitur, ni

42쪽

si quatenus hic flectus a resistentia aquae impeditur vel saltem diminuitur. Cum autem stabilitas nauis , qua huic inclina- nationi reluctaturi sit maXima, nulla hinc tanta inclinatio oriri potest, quae esset metuenda, neque igitur e hoc capite copia Velorum neque malorum altitudo restringitur Verum cum in cursu admodum obliquo vela sere secundum , vis longitudinem Xplicentur , directio Vi a Vento eXceptae propemodum ad directionem nauis sit normalis, Unde maXimum oritur momentum ad nauem in latus seu circa axem longitudinalem inclinandam , quod momentum eo erit maius , quo altiores fuerint mali, neque hoc castu vis resistentiae multum istam inclinationem diminuere valebit. Qitare cum

stabilitas nauis resipectu huius axis sit minima, seu inclinationi minime resistit hinc in cursu obliquo admodum notabilem inclinationem ad latus oriri necesse est unde nauis facile in summum dis

43쪽

crimem incidere posset, si vel vis a vento excepta fuerit nimis magna , vel nimis alte applicata Atque hinc Cum velorum amplitudo per nauis capacitatem determinetur , eorum altitudo quoque ac proinde altitudo malorum definitur , quae maior est non debet , quam ut nauis inclinationem inde in cursi obliquo oriundam sine periculo sustinere queat

'aeterea vero etiam in curi obliquo euenire potest, ut a vi venti nauis ad moetum gyratorium circa aXem verticalem incitetur , cum qua vi coniungenda est ea, quae ad similem effectum producendum ex resistentia nascitur , ac nisi vel utraque haec vi evanescat, vel ambae se mutuo destruant maximo inde vitio naues assiciuntur. Ne enim hoc casu nauis actu in gyrum agatur. actione gubernaculi est prouidendum, quae etiam saepenumero huic effectui compescendo impar esse blet , ut taceam tam continua gubernaculi actione cursum nauis non

44쪽

mediocriter impediri. Quae naues hoc vitio laborant, eae regimen gubernaculi respuere dicuntur , quod merito inter

summa nauium incommoda numeratur

imprimis ergo in fabrica nauium in id est

incumbendum . ut hoc vitium evitetur quod idonea malorum collocatione essici poterit. Iamque ut naui a viribus Ellicitantibus millus motus gyratorius ci ca axem verticalem, qui per centrum grauitatis nauis ductus concipitur, imprimatur, necesse est ut media directio Omnium virium per ipsum hunc axem

transeat , tum enim momentum harum virium respectu huius axis stimium ii, neshet. Quamobrem malos in quaque nuvi ita collocari oportet , ut omnibus velis eXpansis cunctarum virium, quae ipsis avento imprimuntur , media directio per axem illum verticalem transeat, seu ut planum verticales, quod per mediam ubrium directionem ductum intelligitur simul per nauis centrum grauitatis tran

eat.

45쪽

x sue eat. Hoc scilicet tenendum est , si media directio virium resistentiae iam sponte per istum axem transit, sin autem hoc secus eueniat , etiam malorum oblocatio modo tradita tantum immutari debet, vi momentum virium venti cum momento virium resistentiae in aequil, brio consistat. Quotcunque enim fuerint mali, semper eorum loco unus concipi

potest, qui aequali velorum copia onustus eundem producat essectum huiusque mali locus per praecepta exposita

determinatur atque hinc porro singulorum malorum loca, et altitudines demniuntur , si interuallorum, quibus inter se ob latitudinem velorum distare debent ratio habeatur , ne vela posteriora anterioribus ventum penitus praeripiant. In

pinxi quidem vix unquam haec aptissima malorum constitutio obtineri posse videtur, ut gyratio lauis plane uitetur , postremus enim malus in puppi postus, et velo plerumque triangulari in-

46쪽

ri Olet , vis venti ab eo excepta non tam ad nauem propellendam , quam ad eam; ibernandam viresque reliquas, 'aei quem in gyrum agere conantur , des iendas impendatur , quo pacto nauiS non eXiguam vis propellentis iacturam patitur simulque eius facultas aduersi Uentum nauigindi non mediocriter impeditar. In hoc ergo capite, quod susiussi a prosecutus, omnia diligentissime determinaui, quae ad locum, numerum, et altitudinem malorum pertinere vide

bantur.

In doctrina porro de cursii obliquo

multa alia occurunt, quae non parum utilitatis ad praxin sterre videntur. Pro- pista enim cursus, quem nauis tenere

debet, directione, nisi ea nimis prope ad regionem venti dirigatur, pluribus imo infinitis modis vela ita disponi possunt , ut naui eum cursum sequatur; ex omnibus igitur eum determinaui quo

47쪽

quo naui motus celerrimus imprimeretur , quae determinatio usu non carebit, etsi nautae quotidiana experientia docti hanc aptissimam velorum dispositionem iam satis accurate eligere norint. Quando autem adueritis ventum est nitendum, eam tam nauisquam velorum directionem assignaui , qua contra Ventum maXimum lucrum impetretur , ad quod Commodum nautae minime respicere

lent.

Expensis viribus venti et resistentiae, quibus nauis urgetur , superest ut amo gubernaculi ad examen reuocetur, quod puppi annecti solet. Hic primum corpus nauis puppim versius ita est attenuandum staqua satis libere in gubernaculum impingere, sicuti effectum desideratum producere valeat. Ad ipsam vero gubernaculi actionem explicandam eius primo Vis, quae gubernaculo imprimitur, momentum resperui uvis per nauis centrum grauit,

iis traducti est colligendum, quC per

48쪽

momentum inertiae nauis respectu eius. dem axis diuisum praebebit acceleratimnem , qua naui conuertetur. in patet , cum gubernaculum puppi an Xum a centro grauitatis maxime distet , eius actionem esse maximam , simulque ex momento inertiae nauis cognito , ipsa gubernaculi magnitudo ita facile definitur, Ut eum, qui requiritur, effectum exhibeat. His rebus expeditis non erit difficile omnium nauium , ad quamcunque normam sint extructae , conmoda atque incommoda persipicere ac determinare quin etiam id, in quo summa scientiae

naualis versatur , praestari poterit , ut proposito scopo , cui nauis destinatur, aptissima ac proinde persectissima nauis

construi queat. Trimum enim explic, tum est , quomodo nauem Comparatam esse oporteat datum stabilitatis gradum tam respectu axis longitudinalis quam latitudinalis consequatur, tum etiam D

49쪽

eIllationes et agitationes ab impulsu suctuum oriundae, ad libitum attemperati poterunt. Tertio prolixe eXposui, quomodo proram nauis consormatam esse Oporteat, ut pro ratione cuiusque instituti minimam resistentiam patiatur, si que nauis quam celerrime prouehi queat. Quarto eam nauis figuram descripsi, quae ad cursum contra ventum instit endum ita sit accomodata , ut fuerit praesicriptum et quae simul facillime a tioni gubernaculi obtemperet, seXto quinque locum, numerum et altitudinem Diorum itemque velorum copiam ita alli- Enaui , ut tam in

obliquo nauigatio optimo successu institui queat. Fieri quidem potest, ut plura requisita diuersiam nauium structuram postulent, et quasi inter se pugnare πι- deantur, verum perspectis omnibus, quae ad quodque requisitum pertinent, intimnibus, non dissicile erit quouis casti diseversas conclusiones inter se conciliare,

50쪽

omnibusque requisitis coniunctim semiis

tantum satisfacere, quantum rei natura permittit. Alterum nauium genus , quae remis propelluntur , non leuiores inuestigati ne requirit; postquam enim iam Aristoteles vim remorum e natura vectis infelici cum successu explicare est con tus , recentiore mathematici eius ubdem errorem agnouerunt , sed nemo hoc

negotium pro dignitate expedivit. Operam igitur dedi , ut eam im , qua navis per remos ilicitaturi, e ipsis primis mechanicae principii eruerem , aueque celeritatem , quam rem quotcunque et viribus quibuscunque agitati naui imprimere valeant accurate definiui. Quoniam huiusmodi naues nunquam Velis aduersus ventum contendunt, sicque inclinationi , quae in cursi obliquo existit, non sunt obnoxiae, in hoc tantum erit elaborandum, ut cum sussicienti stabilitatis gradu quam minimam in cursi directo