Quibus fontibus Plutarchus in Vitis Fabii Maximi et Marcelli usus sit .

21쪽

sint non videmus. -- m Plutarchum VI, 4: προς - Κα- σινα-ν scribentem falsum uerbis Liui XXII, 13, 5: in agrum Casinat0m Liui adiectivum pro nomine urbis accepisse sagaciter quidem a etero excogitatum est, Sed nescio an cogitari possit Ρlutarchum peruersam illam uocem iam recepisse ab eo quem secutus est denique eteriis suspicatur in describendo certamine, quod in agro Falerno intur Fabium Maximum et Hannibalem commiSSum St,

Pl. VI, 16 Liu. XXII, 16, 2 errasse lutarchum, quin

expeditis, quo a Oon contra Romanos missos esse Liuius narrat, falso ad Fabium Maximum relatis Fabium cum expeditis in oenorum nouissimos impetum fecisse prodidisset confitemur subtilem esse hanc coniecturam, si Liuium accurate secutum esse lutarchum constaret. Sed certum esse minimo hoc loco lutarchum pendero a Liuio atque non pauca rectius Liui tradidisse infra demonstra bimus his igitur causis Peteri sententia nostram non infringi

arbitramur. Sed haec hactenus reuertamur ad quReStionem O- Stram. Re quoniam Plutaretius de e tempore, quo Summo

imperio fungebatur Fabius Maximus et ab se sol tot et tam grauibus cladibus labefactata ciuitas ab intori tu retrahi

p08se uidebatur, maiore cum copia et ubertate agere coepit, multo certius ostendi potest quae ratio sit inter eum et cetero auctores, qui non modo in uniuersum sed etiam mir nonnunquam ratione cum eo consentiunt Livii autem historia accurato usum esse lutarchum etiam non compR- ratis Singulis locis negari debet. nam in initio et fi 0 huius narrationis summa cum diligentia ac dissertis urbis

0xponit Liuius XXII, 8 0 31 Fabium non dictatorem,

ut Omne prope annalium Scriptores tradidi Ssent, rem aduersus Hannibalem gessisse, Sed cum Seruilius consul, cui uni ius fuiss0 dictatoris dicendi, abesset neque literi 90-ciri 088et, a populo autem dictatorem creari non liceret, quod nunquam antea factum esset, prodietatorem inuciumque a Strum equitum a popul Crentum QSSe quorum urgumentorum nullum apud Plutarchum est uestigium, 2

22쪽

qui aeque atque annalium scriptores, tamquam ab institutis ac legibus minime recessum sit, dictatorem Fabium dictum esse et ipsum Minucium magistrum sequitum dixisse tradit qui tandem fieri potuit ut Plutarchus si Liuium praecipuum ducem Secutus esset nihil eorum animaduerteret, sed in eundem ueterum auctorum errorem incideret limmo non Liuium sed unum ex iis auctoribus, qui nullam prodictatoris mentionem fecerant, primarium fontem habuisse lutarchum necesse est ut existimetur atque itarem esse Singulis locis perlustrati pluribus argumentis probabimuS. Postquam lutarchus cap. IV solus qua seueritate Fabius Maximus uetustam dictaturae ' maiestatem sustinuerit commemorauit, tum in uniuerSum consentiens cum Liuio XXII, 9-11 prae ceteris res diuina curata esse narrauit, cap. V fusius agit de auia ac rudunt bulli 0rundi ratione Fabii Maximi ac Fabium summopere uniuersa rei dimicationem uitasse in eoque consilio mira constantia perSeueraSS Omnes laetore praedicant accuratius

uero intuentes, quemadmodum disseruorint de hoc Fabii consilio, singularem inter eo rationem intercedere cognoscemus latissime de eo olybius disputat III, 89 90 Fabium cum hostes, qui multos per annos in bellis uersati imperatorisque prudentia et tot uictoriis inflammati essunt

atque unam Saluti Spem in Vincendo positam esse Scirent, plurimum praestare Romanorum XercitibuS, Romano autem Omnium rerum abundantia militumque multitudine hostes superare uideret, nunquam Summae rerum periculum feciSSe, Sed praeoccupati opportunis locis et in tuto positis castris hostes quominus frumentum congererent impedivisse leuibusque certaminibus numerum eorum imminuisse suorum

animos erexisse Liuius uero dicit XXII, 12 g. 8 10 Fabium suo militi in castris retento tuta omnia et infesta hostium

' Quae Plutarchus disseruit ad enucleandam legem, qua dictatoribus nisi rogato senatu equum Scendere non licebat, ex auctore qui περὶ θιων Scripsit uidentur deSumpta SSe.

23쪽

populatoribus praebuisse leuibusque certaminibus adsue&cisse territum pristinis cladibus militem, minus iam tandem aut uirtutis aut fortunae paenitere suae uides Liuium non dissentire a Polybio, sed causarum, quibus Polybius Fabium adductum esse ad illud consilium exposuit, On- nullas omisisse, quas attulit non distincte explicuisse iam uer conferamus lutarchum, qui haec exhibet , 5 ovχως δια χαχουμ o ἀλλὰ χρονω τὴν ἀκμὴν υ υ καὶ χρημασι τὴν πορίαν καὶ πολυανθρυψία τὴν ὀλιγοτητα τρίβειν καὶ υπαναλίσκειν βεβουλευ' ενος eadem tamquam ab ipso Hannibale dicta sint paulo post repetuntur V, 19 oli μεν εἰσι κρείττους πλυις ρὐαψαι μὴ δυναμενων Καρχηδονίων),oli δε λείπον- σογμα καὶ χρημασιν λατ υμενων καὶ δαπανωμενων εἰς- μηδεν haec lutarchi uerba omnes quas fusius exposuit olybius causas complecti, nullo modo autem e manca Liui significatione manare potuisse nemo

erit qui neget. ihilo minus in eodem capite Plutarchi sunt quae non apud Olybium inueniantur, conspirent cum Liuio Fabium per loca alta agmen durisse modico ab

hoste intoruallo Pl. V 8 13 Liu. 12 g. ), solum Hannibalem Fabii prudentiam agnouisse Pl. V, 16 17 Liu. 124 5 atque omni opera ac fraude lace88iuisse Fabium, ut ad ecum certamen descenderet Pl. V 22-26 Liu.

124 6 7), Plutarchus et Liuius memorant uberius autem quam Liuius et olybius in fine capitis lutarchus agit de conuiciis, quibus Minucius Fabio illuserit militumque animos incitauerit, et de animi altitudine constantiaque Fabii, qui minime his turbatus ut a sanis consiliis auersus Sit tres autem auctores in hoc capite, in quo non fabulae decantantur, sed causis defenditur cunctatio Fabii, Plutarchum consuluisse eorumque Sententia tam apte conexuisse credi non potest talis diligentia ac cura aliena est a Plutarchi ratione sed cum quae P0lybius Liuius, Plutarchus exhibent minime discrepetit inter se, nihil est impediment quominus me aeque ut ante Fabio ictore usos tam similiter de hac re disputauisse, lutarchum uero nec olybio ne Liuio usum esse existimemus. eodem sere

24쪽

modo do Fabii cunctation iudicant Appianus ann. 12, 13 et Zonara VIII pag. 190, 15 20 192, 1 - edit.

Bonne SiS). Paulo alia ratio inter eosdem auctoros intercedit in ii quae Secuntur in enarrando enim dolo, quo Hannibal ex angustiis agri Falerni elapsus sit, saepissime inter o

13-18). quamquam quin arto uinculo inter se Coliae

reant ambigi non potest, omnibus in ipsa fraud Hannibalis describunda Pl. VI, 26 32 Pol. 93, 14 30 94, 20 24;Liu. 16 g. 7-8 18 . 1), lutarcho et Liuio in furore boum flammis stimulat0rum illustrando Ρl. VI, 32 48;

Liu. 17 φ. 2-5 adu consentientibus, ut ipsorum uerborum similitudo animaduertatur quo uer uinculo coniuncti sint multo clarius quam antea CO OScitur, quoniam X

ipsis discrepantiis uinci potust lutarchum nec Polybium nec Liuium sento habuisse Polybio enitist eum non usum

cluditur quod, ubi Polybium quae in annalibus inepte aut falso

tradita essent sanior iudicio et eouratiore rerum cognitione instructum correxisse manifestum est, Plutarchus non probabiliorem ac ueriorem illius narrationem exhibet, sed innalium errores retinuisse uidetur ita cum narrat inuitum Hannibalem ducum errore in agrum Falernum peruenisse, quam fabulam haud dubio annalium scriptores tradiderant, Olybius ueram causam, qua perductus Hannibal in agrum Falernum descenderit, perspeXit Xponen Suis sponte profectum esse Hannibalem in Campaniam, ut deuastata fertilissima Italia regione aut Romanos proelio decertare cogeret aut socios eorum ad defectionem sollicitaret. tum dicit Plutarchus Hannibalem, cum undique montibus ac fluminibus inclusus saltu a Fabio occupato nullo modo euadere posset, ad dolum illum confugisse Polybius autem minimo in tantis angustiis Hannibalem fuisso existimat tres Campaniae Xitus esse fuse explanatis cap. 1), sed eum certiorem factum insequenti die Fabium ut praedam eriperet impetum facturum esse, ut hostium consilium irritum faceret fraudem

25쪽

illam machinatum esse exponit denique saltus custodes ignibus

conSpectis non quasi miraculo attonito a ne Circumuenirentur eritOS, sed per montes euasurum Sse Hannibalem

ratos fauces reliquisse, ut obuiam ei irent, olybius tradit. - in Liui autem narration haud dubia plurium fontium indicia multaque obscura esse ac pugnare inter erecte contendit C. eterus pag. 35-39. UOdSi eorum, quae in Liviana narratione inter se pugnant et e diuersis fontibus intermixta osse ueri simile est, nihil lutarchus eXhibet, quae autem obscura sunt apud Liuium si minus recte, ut claro narrauit, alia uberius exposuit, alia addidit, cogitari non potest ea quae cum Liuio concinere uidimus X

rant, de quo lutarchus cum olybio consentit, non inuenis apud Liuium ut 0rius oscribit Plutarchus naturam loci, quo Hai inibal inclusus fuisse dicitur saltus custodes, qui in fugam sese conuerterunt, quo fugerint e Liuio non elucet, Plutaretio auctore esse recipiunt in castra Fabii quo loco Fabius castra posu0ritis Liuio, qui saepius a se dissidet, non

perspicitur cf. 15 . 3, 11 16 g. 4 5, 8 17 g. 4 t

quae annotauit eissonbor . et eter pag. 38). Sed cum narrat 15 . 1 Fabium e montibus in uiam castra detuliSSe pugnat cum lutarcho, qui consentiens cum Polybio Fabium in summis montibus exercitum collocasse dicit inuitatum esse Hannibalem a Campanorum equitibus, cuius fabulae cum postea nulla habeatur ratio a Liuio ex aliolante eam adiectam esse Suspicamur, nec Olybius nec tu tarchus memorat a se ipso dissidens denique Liuius X- ponit de certamine Romanorum e praesidi egressorum et Hannibalis expeditorum, quorum antea nullRm mentionem fecerit a cum tot rerum condicio conspiret cum Polybio, persuasum n0bis est h0 loco ipsum Polybium inspe-HSse Liuium nam sontem primarium alium habuisse Liuium OnSentRDeum est, quia pariter acalutarchus Polybio aduersatur contra lutarchus nihil tradit nisi insequuntidie Fabium insecutum Hannibalem Sse repreSSum. Sed longum est Omnia quae discrepant enumerare , itaque cum

26쪽

neque a Polybio neque a Liuio Plutarchum pondere demonstrauerimus, similitudinum qua inter OS Xtare supra notauimus quae alia potest uisSe causa quam communis ab omnibus adhibitus sons sed hoc communi sonte quem Fabium ictorem fuisse supra probauimus diuersa ratione usi sunt, cum Polybius quae ab e narrata erant correrit, Liuius alia ex aliis sontibus admiscens obscurauit, Plutarchus pure atque integre reddidit nonnulla fortasse praetermittens nihil uero aliunde adspergens atque ita rem SSehaud scio an confirmet etiam Appianus, quem ubi lutarchus a Liuio aut Polybi dissentit plerumque cum lutarcho conspirare uideamus quemque praeter multa, quae Supra modum ueritatis aucta esse atque e prauis fontibus manRSSe eminet, non raro ueras Fabii Pictoris reliquias SeruRSSe diXerimus consentit enim Hann. 14, 15 cum Plutarcho do loci natura et annibalis desperatione, de loco quo castra constituit Fabius et de numero eorum qui saltum custodiebant pariter atque omnes fraudem Hannibalis describit. Pergamus relicua perlustrare, quae dictatore Fabio Maximo gesta esse narratur Plut VII XIII Pol. III, 101 105 Liu. XXII, 23 30). ac de iis quantum iidem

tres auctores inter Se conspirent mirum esse qui legerit eo non negabit. nam quaecunque exhibet Polybius omnia paucis in angustum coactis apud lutarchum reperimus. discrepantiae dignae quae notentur nullae Occurrunt. Sed

cum Polybius Fabium domi criminationibus uulgi agitatum

esse, Minucium ab interitu retractum ferocem animum abiecisse ut sub imperium Fabii rediisse, ea quae ampli88ime illustrauit Plutarchus, uix significauerit, omnia autem Ou- sentiens cum Plutarcho exposuerit Liuius, nobis non tam do P0lybi quam de Liuio quaerendum esse in aperto St. atque totius narrationis ratio tam est similis apud Liuium et Plutarchum, ut qui lutarcho Liuium fontem fuisse existimauerint non aberrasse coniectura uideantur. Sed esse putamus quae Obstent huic opinioni de prospero enim certamine Minucii etiamsi idem sentiunt iusta acie et col-

27쪽

latis signis pugnatum esse negantes, tamen Plutarchum a Liuio pendere uix cogitari potest, quia Liuius nimio recitatis studio Minucium impetu in castra Hannibalis facto

hostes perturbauisse, redeuntibus autem populatoribus caute SeSe recepiSSe exponere omiSit leuioris ponderis sunt discrimina, quod tribunus plebis qui uulgus contra Fabium Maximum accendebat non Metellus sed Metilius appellatura lutarcho, altera eius oratio Ρl. X, 10 non extat apud Liuium, contra a Plutarcho nulla Varronis mentio fit Liu. XXII, 254 18), qu0d maiorem Plutarchus quam Liuius Operam nauat depingendae grauitati ac constantiae, qua Fabius iniuriam populi atque intemperantiam magistri equitum tulerit in suoque consilio perstiterit, quod Liuius legionibus diuisis Fabio secundam et tertiam euenisse reseri, Plutarchus ' primam et quartam ei assignauit insigne illud, quod Fabius cum Minucium in insidias praecipitasse

propter breuitatem Obscurum est apud Liuium, accuratius et clarius exprimitur a Plutarcho iam uer animum intendamus ad rationes Minucii, quas exhibent Liuius si

tiones quidem non ita a te Liuium ad fontes uos accommodauisse, Sed Saepe eloquentiae indulgentem finxisse, saepius tenuia argumenta e fontibus petita oratorum Ore amplificasse et ornasse satis Xploratum est ita DOStrarum orationum totus ornatus Livii ingenio tribuendus est et ansam quandam dat a diiudicandum, qua ratio intercedat inter Liuium et lutarchum ac fundamenta quidem Orationum c0mmunia esse Plutarcho cum Liui apparet habitu uer, totus prorsus non concinit cum eo, sed uidetur

' Occasione data notetur discrepantia quaedam P0lybii 103 20)

qua lutarchum non usum 8Se eo confirmatur dicit enim Fabium Minuci optionem dediSSe, quemadmodum aequato imperi uti mallet, cum

Liuius et lutarchus produnt Liu 2 g. - 11: l. X, 14-20 cf. Dio Ca88. h. eir. 48 Zon. VIII p. 93, 16-20 Fabium temp0ra imperii partiri noluisse, sed ut legiones diuiderentur obtinuisse.

28쪽

Plutarchi proprius esse quid igitur statuendum est sola fundamenta cetero Ornatu spreto Plutarchum e Liuio xcerpsisse ab animo impetrare non Ρ08SumVS ut putemus; multo sane probabilius est argumenta e communi fonte utrumque petiui SSe ac pro Suo utrumque ingenio atque indole exornasse atque XCOlutSSe iam uer si in me moriam reuocam di Screpantia Supra notatas, qui bus num Liuium lutarchus adhibuerit iam dubium sest certum uidetur nobi eSSe neque Brgumenta rationum neque omnino quidquam e Liuio Sump8i88 Plutarchum, sed utrumque e eodem fonte hausiSse Omnia. Quem communem fontem Fabium Pictorem fuisso si non iam ante euicerimus etiam totius narrationis ind0J0 magna cum ueri similitudine effici possit nam non minus Liui quam e lutarcho elucet auctorem quo usi Sunt res quae ad Fabium Maximum spectant maxima cum diligentia et eximia cura exposuisse at tu tam acrem Fabii

quam si fido ius dubitari debeat quotiescunque enim fiori potest uirtutes ac merita Fabii Maximi summis laudibus sesseruntur, Minucii et obtrectatorum eius temeritas set prauitas quam uehementi SSime corripitur proelii, quod absont Fabio Minucius cum Hannibal iniserat et de quo uarie ab auctoribus iudicatum sesso se Liuio discimus 24 . 8 14), noster auctor eam Xhibet narrationem, quae laudi Fabii quam minim officit Minucii gloriam imminuit. probatam denique ac laudatam esse ruduntum Fabii bulligerendi rationem ab ipso Minucio, qui acerbissimus antea aduersarius eius fuerat, qua ubertate et suavitate depingitur talis uero narratio cui aptius tribui possit quam Q.

Fabio Pictori, Fabii Maximi gentili atque aequali, quo

neminem accuratius noui8Se res ab illo gestas aut maiore admiratione ampleXum esse et desaeripsisse facile

intellegitur lVenimus ad pugnae Cannensis descriptionem Pl. XIV XVI), quae cum Polybio nullam magnam cum Liuio similitudinem habet, ut manifestum sit aut Plutarchum e

29쪽

Liuio aut utrumque ex eodem Dute hausisse utrum probabilius sit ut discernamus, accuratius nobis inquirendum est

in Liuium, qui singulari ratione huius pugnae descriptio

antecesserunt narratio abhorreat a Polybio, ipsius autum pugnae descriptioni prior pars, Sive Speetas ad res siue obseruas ordinem rerum et Singula uerba mirum quantum

concinat cum eo Liu. XXII, 45 g. 6-474. 4; ol. ΙΙΙ,113 115 pag. 293, 4), pars altera' modo ualde per

pluxa sit et discrepet cum ii quae paulo antea narrata

que diuersos fontes adhibuisse necesse est ut Statuatur. atque initium quidem pugnae e Polybi esse Sumptum non potest negari ea autem quae Secuntur Liuius praeter Polybium altero sonte usus uidetur confudisse atque ObscuraSSe, omnia denique quae abhorrentis olybio debere annalium

' Primum enim mirum Si qu0d quamquam antea tanta uerbo rum similitudo fuit, ab hac paragraph nulla conSpicitur strategema uero Hannibalis quom0do perageretur animo non percepiSSe uidetur Liuius. nam praeter alia quae n0 Suut clara uerba: ad subsidia Afr0rum quid sibi uelint non intellegitur pugnant autem cum olybio uerba: diu ac Saepe conniSi mOX Ornua Xtendendo clauSere et ab tergo hostes . deinde praetermisso egregio aSdrubali Strategemate, quod maximum momentum ad uictoriam attulisse Polybius praedicat, atque inserta in locum eius inepta transfugarum Numidarum fabula ea, quae de Hasdrubale Liuius adiecit et quae haud dubie Polybium redolent, tam sunt ob Scura ut nisi comparato Polybio intellegi non posSint eadem incuria factum St. Ut pugnan Secum aSdrubalem quem iniStrum c0rnu te nuisse antea dixerat deXtri cornu praefectum Ominaret. nam quod Polybius exposuit Hasdrubalem superat deXtr Romanorum cornu Numidis segniter dextro cornu pugnantibus auXilium tuliSSe commemorare omisit Liuius item paulo post secum repugnat Si emilium Paulum quem dextro cornu praep0situm esse dixerat mediae aciei praee8Se narrat aut oblitu commemorare qu0d Polybius enarrauit, Paulum ii cornu in fugam uerS in mediam aetem Sese contuliSSe aut alium auct0rem secutuS qui ut Appianus Hann. 1 mediae acie ducem fuisse Aemilium iam in initio pugnae prodiderat.

30쪽

scriptori cuidam, quem in hac historiarum parte praecipuum auctorem habuit et quem Appianum Hann. 17 25)0 Zonaram IX, 1 ante oculos habuisse suspicari licet,

quia etiamsi res grauiores praetermittentes aut peruerteutos mirifidas autem fabulas adicientes saepius ueram sontis sui narrationem deprauauerunt tamen plerumque de iis qua Liuius aliter atque olybius narrauit cum Liuio c0nsentiunt itaque hic auct0 quin Fabius ictor lauri n0n dubium nobis idotur esse. - his expositis ad Plutarchum animum Conuertamu8. ac quae Liuius Polybium secutus explicuisse uidetur, eorum nihil apud Plutarchum inuenis, cum iis autem qua e Fabio hausit Liuius fere omnia quae Oxhibet lutarchus concinunt et conspirant dignum est commemoratu lutarchum de eo ipso, quo Liuium praeter Polybium alterum fontem habuisse uincitur, cum Liuio consentire referentem ita cornua Hannibalem extendisse, ut ab tergo hostes circumuenirentur Pl. XVI, 15) strategema uer Hannibalis, quod quomodo peractum sitis Liuii

Obscura et perplexa narratione non cognoscitur, breuituro dilucido oculis subicit lutarchus, ut Liuium eius auctorsem fuisse cogitari uix possit iam uero mirum est Plutarchum puluerem prae ceteri turbauisse Romano commemorauiSSe, Cum Liuius mentionem quidem facit uenti sed multo mai0rem stragem Romanorum effecisse transfugas Numidas existimauisse uidetur itaque qui Liui narrationem XcerpsisSet potius illam fraudem opinor quam uim uenti praedicaui Sset consentientes uero cum Plutarin etiam Appianus et Onaras uehementiam pulueri maioris momenti quam ceteros dolo Hannibalis quos plures enumerant aestima88 uidentur nullum denique uestigium

apud Liuium occurrit uerborum, quae Plutarchus XV)Hannibalum Gisgoni dicentem facit videmus igitur esse quibus num Liuius fons lutarchi abori possit in dubium

uocetur, nihil uero obstare quominus Fabium Pictorem ducem fuisse lutarchi ponamus. Sed restat insignis locu8,

quem quaestioni nostra lucem aliquam allaturum esSe UernmUS nam postquam Plutarchus aeque ac Liuius et