P. Virgilii Maronis opera

121쪽

Irruit et, qua tela videt densissima, tendit. At pedibus longe melior Lycus, inter et hostes,

Inter et arma, laga muros tenet, altaque certat Prendere tecta manu, sociumque attingere dextras. Quem Turnus, pariter cursu teloque sequutus, Increpat his victor Nostrasne evadere, demens,

Sperasti te posse manus simul adripit ipsum Pendentem, et magna muri eum parte revellit rQualis ubi aut leporem, aut candenti corpore cTenum Sustulit alta petens pedibus Iovis armiger uncis: Quaesitum an matri multis balatibus agnum Nartius a stabulis rapuit lupus Undique clamor Tollitur. Invadunt, et fossas aggere complent. Ardentes taedas alii ad fastigia iactant. Ilioneus axo atque ingenti fragmine montis Lucetium, portae subeuntem, ignesque serentem; Emathiona Liger, Corynaeum sternit Asylas; BI iaculo bonus, hic longe fallente sagitta; Ortygium Caeneus, victorem Caenea Turnus; Turnus Itym, Cloniumque, Dioxippum, Promolumque, Et Sagarim, et summis stantem pro turribus Idan; Privernum Capys. Hunc primo levis hasta Tem illae Strinxerat ille manum proiecto tegmine demens Ad vulnus tulit ergo alia adlapsa sagitta, Et laevo insxa est lateri manus, abditaque intus Spiramenta animae letidi vulnere rumpit. Stabat in egregiis Arcentis filius armis, Pietua acu chlamydem, et serrugine clarus Ibera,

122쪽

Insignis facie genitor quem miserat Arcens, Educium matris luco Symaethia circum

Flumina pinguis ubi et placabilis ara Palici.

Stridentem tandam, positis Μezentius hastis, Ipse ter adducta circum caput egit habena; Et media adversi liquefacto tempora plumbo

Dissidit, ac multa porrectum extendit arena. Tum primum bello celerem intendisse sagittam Dicitur, ante seras solitus terrere fugaces, Ascanius, sortemque manu fudisse Numanum; Cui Remulo cognomen erat Turnique minorem Germanam nuper thalamo sociatus habebat. Is primam ante aciem digna atque indigna relatu Vociferans, tumidusque novo praecordia regno, Ibat, et ingentem sese clamore serebat: Non pudet obsidione iterum valloque teneri,

Bis capti Phryges, et marti praetendere muros'En, qui nostra sibi bello connubia poscunt luuis deus Italiam, quae vos dementia adegit' Non his Atridae, nec sandi fictor lyxes.

Durum ab stirpe genus, natos ad flumina primum Deserimus, saevoque gelu duramus et undis:

Venatu invigilant pueri, silvasque fatigant:

Flectere ludus equos, et spicula tendere cornu. At patiens operum parvoque adsueta iuventus Aut rastris terram domat, aut quatit oppida bello. Omne aevum serro teritur, versaque iuvencum Terga fatigamus hasta nec tarda senectus Djujtjgsui MIO ORIe

123쪽

Debilitat vires animi, mutatque Vigorem. Canitiem galea premimus semperque recentes Comportare iuvat praedas, et vivere rapto.

Vobis picta croco et fulgenti murice vestis; Desidiae ordi iuvat indulgere choreis: Et tunicae manicas, et habent redimicula mitrae. vere Phrygiae, neque enim Phryges, ite per alia Dindyma ubi adsuetis bisorem dat tibia cantum. Tympana vos buxusque vocant Berecyntia atris Idaeae. Sinite arma viris, et cedite ferro. Talia iactantem dietis, ac dira canentem, Non tulit Ascanius nervoque obversus equino Intendit telum, diversaque brachia ducens Constitit, ante Iovem supplex per vota precatus: Iuppiter omnipotens, audacibus adnue coeptis. Ipse tibi ad tua templa seram sollemnia dona,

Et statuam ante aras aurata fronte iuvencum candentem, pariterque caput cum matre ferentem.

Audiit, et eaeli Genitor de parte serena Intonuit laevum sonat una taliser arcus; Et fugit horrendum stridens adducta sagitta, Perque caput Remuli venit, et cava tempora ferro Traiicit. I, verbis virtutem illud superbis. Bis capti Phryges haec Rutulis responsa remittunt Hoc tantum Ascanius Teucri clamore sequuntur, Laetitiaque remunt, animosque ad sidera tollunt. Aetheria tum sorte plaga crinitus Apollovesuper Ausonias acies urbemque videbat, Disjtigo by OO JIC

124쪽

Nube sedens atque his victorem adfatur Iulum rΜacte nova virtute, puer; sic itur ad astra, Dis genite, et geniture deos. Iure omnia bella Gente sub Assarae sato ventura resident: Ne te Troia capit simul haec effatua, ab alto Aethere se mittit, spirantes dimovet auras, Ascaniumque petit. Formam tum vertitur oria Antiquum i Buten Hic Dardanio Anchisae Armiger ante fuit, fidusque ad limina custos: Tum comitem Ascanio pater addidit Ibat Apollo Omnia longaevo similis, vocemque, coloremque, Et crines albos, et saeva sonoribus arma: Atque his ardentem dictis adfatur Iulum: Sit satis, Aeneada telis impune Numanum oppetiisse tuis: primam hanc tibi magnus Apollo Concedit laudem, et paribus non invidet armis. Cetera parce, puer, bello sic orsus Apollo Μortales medio adspectus sermone reliquit, Et procul in tenuem ex oculis evanuit auram. Adgnovere deum proceres divinaque tela Dardanidae, pharetramque fuga sensere sonantem. Ergo avidum pugnae, dictis ac numine Phoebi, Ascanium prohibent ipsi in certamina rursus Succedunt, animasque in aperta pericula mittunt. It clamor totis per propugnacula muris;

Intendunt acres arcus, amentaque torquent. Sternitur omne solum telis tuti acuta cavaeque Dant sonitum flictu galeae pugna aspera surgit Disitigo by OO JIC

125쪽

quantus ab occasu veniens, pluvialibus Haedis, erberat imber humum quam multa grandine ninibi In vada praecipitant; quum Iuppiter horridus austris

Torquet aquosam hiemem, et caelo cava nubila rumpit. Pandarus et Bitias, Idaeo Alcanore creti, quos Iovis eduxit luco silvestris Iaera Abietibus invenes patriis et montibus aequos, Portam, quae ducis imperio cominissa, recludunt preti armis, ultroque invitant moenibus hostem. Ipsi intus dextra ac laeva pro turribus adstant Armati erro, et cristia capita alta corusci: Quales aeriae liqMentia flumina circum, Sive adi ripis, Athesim ae propter amoenum, Consurgunt geminae quercus, intonsaque caelo Attollunt capita, et sublimi vertice nutant. Irrumpunt, aditus Rutuli ut videre patentes. Continuo Quercens, et pulcher Aquicolus armis, Et praeceps animi Tmarus, et avortius Haemon, Agminibus totis aut versi terga dedere, Aut ipso portae posuere a lini in vitam. Tum magis increscunt animis discordibus irae, Et iam collecti Troes glomerant ui eodem, Et conferre manum, et procurrere longius audent. Ductori Turno, diversa in parte surenti, Turbantique viros, persertur nuntius, hostem

Pervere caede nova, et portas praebere patentes.

Deserit inceptum , atque immani concitus ira Dardaniam ruit ad portam, fratresque supersos:

126쪽

Et primum Antiphaten , is enim se primus agebat, Thebana de matre nothum Sarpedonis alii, Coniecto sternit iaculo. Volat Itala cornua Aera per tenerum, stomachoque infixa sub altum Pectus ahit reddit specus atri vulneris undam Spumantem, et fixo serrum in pulmone tepescit. Tum Μeropem atque Erymanta manu, tum sternit Aphidnum, Tum Bitian ardentem oculis, animisque frementem ἐNon iaculo neque enim iaculo vitam ille dedisset; Sed magnum stridens contorta salarica venit, Fulminis acta modo: tiam nec duo taurea terga,

Nec duplici squama lorica fidelis et auro

Sustinuit collapsa ruunt immania membra. Dat tellus gemitum, et clipeum super intonat ingens Qualis in Euboico Baiarum litore quondam Saxea pila cadit, magnis quam molibus ante Constructam ponto iaciunt; sic illa ruinam Prona trahit, penitusque vadis illisa recumbit:

Miscent se maria, et nigrae attolluntur arenae;

Tum sonitu Prochyta alta tremit, durumque cubile Inarime Iovis imperiis imposta Typhoeo. Hic ars armipotens animum viresque Latinis Addidit, et stimulos acres sub pectora Vertit; Immisitque Fugam eucris, atrumque Timorem. Vndique conveniunt; quoniam data copia pugnae Bellatorque animos deus incidit.

Pandarus, ut sus germanum corpore cernit, Et quo sit sortuna loco, qui casus agat res, Disjtigo by OO JIC

127쪽

Portani vi multa converso cardine torquet,

obnixus latis humeris, multosque suorum Moenibus exclusos duro in certamine linquit; Ast alios secum includit recipitque ruentes: Demens qui Rutulum in medio non agmine rege in iderit irrumpentem, ultroque incluserit urbi: Immanem veluti pecora inter inertia tigrim.

Continuo nova lux oculis offulsit, et arma Horrendum onuere tremunt in vertice cristae

Sanguineae, clipeusque micantia fulmina mittit. Adgnoscunt faciem invisam atque immania membra Turbati subito Aeneadae. Tum Pandarus ingens Emicat, et mortis fraternae servidus ira Effatur: Non haec dotalis regia Amatae, Nec muris cohibet patriis media Ardea Turnum. Castra inimica vides nulla hinc exire potestas. Olli subridens sedato pectore Turnus:

Ineipe, si qua animo virtus, et consere dextram; Hic etiam inventum Priamo narrabis Achillem. Dixerat. Ille rudem nodis et cortice crudo Intorquet summis adnixus viribus hastam. Excepere aurae vulnus Saturnia Iuno Detorsit veniens portaeque infigitur hasta. At non hoc telum, mea quod vi dextera versat, Effugies; neque enim is teli nec vulneris auctor. Sic ait, et sublatum alte consurgit in ensem,

Et mediam ferro gemina uter tempora frontem Dividit, impubesque immani vulnere malas.

128쪽

Iaa P. VIRGILII 47

Fit sotrus ingenti concussa eat pondere tellus. Collapsos artus atque arma ruenta cerebro

Sternit humi moriens atque illi partibus aequia Huc caput atque illuc humero ex utroque pependit. Diffugiunt versi trepida Armidine Troes:

Et si continuo victorem ea cura subisset, Rumpere claustra manu sociosque immittere portis,

Vltimus ille dies bello gentique suisset. Sed furor ardentem caedisque insana cupido Egit in adversos. Principio alarim, et, succiso poplite Gygen Excipit hinc raptas sugientibus ingerit hastas In tergus Iuno Vires animumque ministrat. Addit Halym comitem, et confixa Phegea parina Ignaros deinde in muris martemque cientes Alcandrumque Haliumque Noemonaque Prytanimque:

Lyncea tendentem contra, sociosque Vocantem,

Vibranti gladio connixus ab aggere dexteroecupat huic uno deiectum comminus ictu cum galea longe iacuit caput. Inde serarum Vastatorem Amycum, quo non felicior alterVngere tela manu serrumque armare Veneno; Et clytium Aeoliden, et amicum Crethe imusis;

Cretheamusarum comitem, cui carmina semper Et citharae cordi, numerosque intendere nerVIs: Semper equos, atque arma virum, pugnasque canebat. Tandem ductores, audita caede suorum, Conveniunt Teucri, nestheus acerque Serestus; Dj0jtigo by OO JIC

129쪽

Palantesque vident socios hostemque receptum.

Et nestheus quo deinde fugam, quo tenditis ' inquit:

Quos alios muros, quae iam ulira moenia habetis' nus homo, et vestris, o cives, undique saeptus Aggeribus, tantas strages impune per urbem, Ediderit iuvenum primos tot miserit Orco' Non infelicia patriae, veterumque deorum, Et magni Aeneae segnes miseretque pudetque 'Talibus accensi firmantur, et agmine denso Consistunt. Turnua paullatim excedere pugna, Et fluvium petere, ac partem quae cingitur amni. Aerius hoc Teucri clamore incumbere magno, Et glomerare manum ceu saevum turba leonem Quum telis premit insensis a territus ille, Asper, acerba tuens, retro redit; et neque terga Ira dare aut virtus patitur nec tendere contra, Ille quidem hoc cupiens, potis est per tela virosque. Haud aliter retro dubius vestigia urnus Improperata resert et mens exaestuat ira. quin etiam bis tum medio invaserat hostes: Bis consus fuga per muros agmina vertit. Sed manus e castris propere coit omnis in unum: Nec contra vires audet Saturnia Iuno Suffcere aeriam caelo nam Iuppiter Irim Demisit, germanae haud mollia iussa serentem, Ni Turnus cedat Teucrorum imoenibus altis. Ergo nec clipeo iuvenis subsistere tantum, Nec dexura valet inieetis sic undique telis Disjtigo by OO JIC

130쪽

Obruitur Strepit adsiduo cava tempora circum Tinnitu galea, et saxis solida aera satiscunt; Discussaeque iubae capiti nec sussicit umbo Ictibus ingeminant hastis et Troes et ipse Fulmineusinestheus. Tum toto corpore audor Liquitur, et piceum nec respirare potestas Flumen agit sessos quatit acer anhelitus artus. Tum demum praeceps saltu sese omnibus armis In fluvium dedit. Ille suo cum gurgite flavo Accepit venientem, ac mollibus extulit undis. Et laetum sociis abluta caede remisit. Disitigo by OO JIC