P. Virgilii Maronis opera

71쪽

Sedibus, et nymphae Egeriae nemorique relegat: Solus ubi in silvis Italis ignobilis aevum

Exigeret, versoque ubi nomine Virbius esset. Inde etiam templo Triviae lucisque sacratis Cornipedes arcentur equi quod litore currum Et iuvenem monstris pavidi effudere marinis. Filius ardentes haud secius aequore campi Exercebat equos, curruque in bella ruebat. Ipse inter primos praestanti corpore Turnus

Vertitur arma tenens, et toto vertice supra est.

Cni triplici crinita iuba galea alta Chimaeram

Suoianet, Aetnaeos eaeantem faucibus ignes: Tam magis illa fremens, et tristibus effera flammis, quam magis effuso crudescunt sanguine pugnae. At levem clipeum sublatis cornibus Io Auro insignibat, iam saetis obsita, iam hos, Argumentum ingens, et custos virginis Argus, caelataque amnem sundens pater Inachus urna. Insequitur nimbus peditum, clipeataque totis Agmina densentur campis, Argivaque pubes, Auruncaeque manus, Rutuli, veteresque Sicani, Et Sacranae acies, et picti scuta Labici: Qui saltus, Tiberine, tuos, sacrumque Numici

Litus arant, Rutulosque exercent vomere colles,

Cireaeumque iugum quis Iuppiter Anxurus arvis Praesidet, et viridi gaudens Feronia luco; Qua Saturae iacet atra palus, gelidusque per imas Quaerit ater valles, atque in mare conditur sens.

72쪽

Ηos super advenit Volsca de gente Camilla,

Agmen agens equitum, et florentes aere catervas, Bellatrix non illa colo calathisve inervae Femineas adsueta manus, sed proelia virgo Dura pati, cursuque pedum praevertere Ventos. Illa vel intactae segetis per summa volaret Gramina, nec teneras cursu laesisset aristas; et mare per medium, fluctu suspensa tumenti, Ferret iter, celeres nec tingeret aequore plantas. Illam omnis tecti agrisque effusa iuventus, Turbaque miratur matrum, et prospectat euntemAttonitis inhians animis ut regius ostro Velet honos leves humeros, ut fibula crinem Auro internectat Lyciam ut gerat ipsa pharetram, Et pastoralem praefixa cuspide myrtum.

73쪽

AENEIDOS

LIBER OCTAVUS.

4 beni sigitum Laurenti Turnus ab arce

Extulit, et rauco strepuerunt ornua cantu,

Itque acres concussit equos, utque impulit arma; Extemplo turbati animi simul omne tumultu Coniurat trepido Latium, saevitque iuventus Effera Ductores primi essapus et Isens, contemptorque deum egentius, undique cogunt Auxilia, et latos vastant cultoribus agros. Mittitur et magni Venulus Diomedis ad urbem, qui petat auxilium, et Latio consistere Teucros, Advectum Aenean classi, victosque Penates Inferre, et satis regem se dicere posci, Edoceat, multasque viro se adiungere gentes Dardanio et late Latio increbrescere nomen. Quid stria at his coeptis, quem, si fortuna sequatur, Eventum pugnae cupiat, manifestius ipsi, Quam Turno regi, in regi apparere Latino. Talia per Latium quae Laomedontius heros Disitigo by OO JIC

74쪽

68 P. VIRGILII I9

Cuncta videns, magno curarum fluctuat aestu; Atque animum nunc huc celerem, nunc dividit illuc, In partesque rapit Varias, perque omnia versat. Sicut aquae tremulum labris ubi lumen ahenis Sola repercussum, aut radiantis imaginae lunae, Omnia pervolita late loca, iamque sub auras Erigitur, summique serit laquearia tecti. Nox erat et terras animalia fessa per omnes Alituum pecudumque genus sopor altus habebat: Quum pater in ripa gelidique sub aetheris axe Aeneas, tristi turbatus pectora bello, Procubuit, seramque dedit per membra quietem. Huic deus ipse loci fluvio Tiberinus amoeno Populeas inter senior se attollere frondeλVisus eum tenuis glauco velabat amictu Carbasus, et crines umbrosa tegebat arundo. Tum sic adfari et curas his demere dictis: sate gente deum, Troianam ex hostibus urbem Qui revehis nobis, aeternaque Pergama servas, Exspectate solo Laurenti arvisque Latinis;

His tibi certa domus, certi ne absiste) penates;

Neu belli terrere minis. Tumor omnis et irae Concessere deum. Iamque tibi, ne vana putes haec fingere somnum,

Litoreis ingens inventa sub ilicibus sus, Triginta capitum fetus enixa iacebit; Alba, solo recubans, albi circum ubera nati. Hic locus urbis erit, requies ea certa laborum: J

75쪽

Ex quo ter denis urbem redeuntibus annis Ascanius clari condet cognominis Albam. Haud incerta cano. Nunc, qua ratione, quod instat, Expedias victor, paucis, adverte, docebo. Arcades his oris, genus a Pallante prosectum; qui regem Euandrum comites, qui signa sequuti, Delegere locum, et posuere in montibus urbem, Pallantis proavi de nomine Pallanteum. Hi bellum adsidue ducunt cum gente Latina: Hos castris adhibe socios, et oedera iunge. Ipse ego te ripis et recto flumine ducam,

Adversum remis superes subVectus ut amnem.

Surge age, nate dea primisque cadentibus astris Iunoni se rite preces, iramque minasque Supplicibus supera votis. Mihi victor honorem

Persolves. Ego sum, pleno quem flumine cernis Stringentem ripas, et pinguia culta secantem, caeruleus Thybris, caelo gratissimus amnis.

Hic mihi magna domus, celsis caput urbibus, exit. Dixit, deinde lacu fluvius se condidit alto,

Ima petens Nox Aenean somnusque reliquit. Surgit, et aetherii spectans orientia solis Lumina, rite cavis nilam de flumine palmis sustulit, ac tales Mndit ad aethera voces: Nymphae, Laurentes nymphae, genus amnibus unde est, Tuque, o Thybri tuo genitor cum flumine sancto, Accipite Aenean, et tandem arcete periclis. Quo te cumque lacus, miserantem incommoda nostra Disjtigo by OO JIC

76쪽

Fonte tenet, quocumque solo pulcherrimus exis; Semper honore meo, semper celebrabere donis, Corniger Hesperidum fluvius regnator quarum. Adsis o tantum, et propius tua numina firmes. Sic memorat, geminasque legit de classe biremes, Remigioque aptat socios simul instruit armis. Ecce autem subit uni atque oculis mirabile monstrum, Candida per silvam cum et concolor albo Procubuit, viridique in litore conspicitur aus: Quam pius Aeneas tibi enim tibi, maxima Iuno, Μ actat, sacra ferens, et cum grege sistit ad aram. Thybris ea fluvium, quam longa est, nocte tumentem Leniit, et tacita refluens ita substitit unda,

Mitis ut in morem stagni placidaeque paludis

Sterneret aequor aquis, rem ut luctamen abesset. Ergo iter inceptum celerant rumore secundo Labitur uncta vadis abies mirantur et undae,

Μiratur nemus insuetum fulgentia longe Scuta virum fluvio pictasque innare carinas.

Olli remigio noctemque diemque satigant,

Et longos superant flexus, variisque teguntur Arboribus, viridesque secant placido aequore silvas. Sol medium caeli conscenderat igneus orbem, Quum muros arcemque procul ac rara domorum Tecta vident; quae nunc Romana potentia caelo Aequavit tum res inopes Euandrus habebat. Ocius advertunt proras, urbique propinquant.

Forte die sollemnem illo rex Arcas honorem

77쪽

Amphitryoniadae magno divisque serebat ante urbem in luco Pallas huic filius una,

na omnes iuvenum primi, pauperque senatus, Tura dabant tepidusque cruor fumabat ad aras. Vt celsas videre rates, atque inter opacum Adlabi nemus, et tacitis incumbere remis Terrentur visu subito, cunctique relictis Consurgunt mensis Audax quos rumpere Pallas Sacra vetat, raptoque volat telo obvius ipse; Et procul e tumulo Iuvenes, quae caussa subegit

Ignotas tentare vias quo tenditis' inquit. Qui genus unde domo 'pacemne huc sertis, an arma' Tum pater Aeneas puppi sic satur ab alta,

Paciseraeque manu ramum praetendit olivae: Troiugenas ac tela vides inimica Latinis; quos illi bello profugos egere superbo Euandrum petimus. Ferte haec, et dicite lectos Dardaniae venias duces, socia arma rogantes. Obstupuit tanto percussus nomine Pallas: Egredere O, quicumque es, ait, Coramque parentem Adloquere, ac nostris succede penatibus hospes. Excepitque manu, dextramque amplexus inhaesit. Progressi subeunt luco fluviumque relinquunt. Tum regem Aeneas dictis adfatur amicis: optime Graiugenum, ni me Fortuna precari, Et vitta comtos voluit praetendere ramos Non equidem extimui, Danaum quod ductor et Arcas,

quodque ab stirpe fores geminis coniunctus Atridis;

78쪽

Sed mea me virtus, et sancta oracula divum, Cognatique patres, tua terris didit fama, Coniunxere tibi, et satis egere volentem. Dardanus, Iliacae primus pater urbis et auctor,

Electra, ut Graii perhibent, Atlantide cretus, Advehitur Teucros Electram maximus Atlas Edidit, aetherios humero qui sustinet orbes. obismercurius pater est, quem candida Maia Cyllenae gelido conceptu in vertice fudit. At aiam, auditis si quidquam credimus, Atlas, Idem Atlas generat, caeli qui sidera tollit. Sic genus amborum scindit ac sanguine ab uno. His retus non legatos, neque prima per artem Tentamenta tui pepigi me, me ipse meumque obieci caput, et supplex ad limina veni. Gens eadem, quae te, crudeli Daunia bello Insequitur nos si pellant, nihil afore credunt, Quin omnem Hesperiam penitus sua subiuga mittant, Et mare, quod supra teneant, quodque adluit infra.

Accipe daque fidem. Sunt nobis sortia bello

Pectora sunt animi, et rebus spectata iuventus.

Dixerat Aeneas. Ille os oculosque loquentis Iam dudum, et totum lustrabat lumine corpus. Tum sic pauca refert: Vt te, sortissime Teucruni, Accipio adgnoscoque libens ut verba parentis, Et vocem Anchisae magni vultumque recordori Nam memini Hesionae visentem regna sororis Laomedontiaden Priamum, Salamina petentem,

79쪽

Protinus Arcadiae gelidos invisere nes. Tum mihi prima genas vestibat flore iuventa; Μirabarque duces Teucros, mirabar et ipsum Laomedontiaden sed cunctis altior ibat Anchises .mihi mens iuvenali ardebat amore Compellare virum, et dextrae coni augere dextram. Accessi, et cupidus Phenei sub moenia duxi. Ille mihi insignem pharetram, Lyciasque sagittas, Discedens eblamydemque auro dedit intertextam, Frenaque bina meus quae nunc habet, aurea, Pallas. Ergo et, quam petitis, iuncta est mihi foedere dextra: Et lux quum primum terris se crastina reddet, Auxilio laetos dimittam, opibusque iuvabo. Interea saera haec, quando huc venistis amica, Annua, quae differre nefas, celebrate faventes

Nobiscum, et iam nunc sociorum adsuescite mensis.

Haec ibi dicta, dapes iubet et sublata reponi Poeula gramineoque viros locat ipse sedili: Praecipuumque toro et villos pelle leonis

Accipit Aenean, solioque invitat acerno. Tum lecti iuvenes certatim araeque sacerdos Viscera tosta serunt taurorum onerantque canistris Dona laboratae cereris, bacchumque ministrant. eacitur Aeneas, simul et Troiana iuventus, Perpetui tergo bovis, et lustralibus extis. Postquam exemta sanies, et amor compressus edendi. Rex Euandrus ait: Non haec sollemnia nobis, Has ex more dapes, Sanc tanti numinis aram Disjtigo by OO JIC

80쪽

Vana superstitio veterumque ignara deorum Imposuit Saevis, hospes Troiane, periclis

Servati facimus, meritosque novamus honores. Iam primum saxis suspensam hanc adspice rupem: Disiectae procul ut moles, desertaque montia Stat domus, et scopuli ingentem traxere ruinam. Hic spelunca fuit vasto submota Teceasu,

Semihominis Caci facies quam dira tenebat, Solis inaccessam radiis semperque recenti Caede tepebat humus soribusque adfixa superbis Ora virum tristi pendebant pallida tabo.

Huic monstro Vulcanus erat parer illius atros Ore vomens ignes magna se mole serebar. Attulit et nobis aliquando optantibus aetas Auxilium adventumque dei. Nam maximus ultor, Tergemini nece Geryonae spoliisque superbus, Alcides aderat, taurosque hac victor agebat Ingentes vallemque boves amnemque tenebant. At furiis Caci mens effera, ne quid inausum Aut intractatum celerisve dolive suisset, Quattuor a stabulis praestanti corpore tauros Avertit, totidem forma superante iuvencas. Atque hos, ne qua serent pedibu vestigia rectis, Cauda in speluncam tractos, versisque viarum Indiciis raptos, saxo occuliabat opaco. Quaerenti nulla ad apeluncam signa serebant. Interea, quum iam stabuli saturata moveret Amphitryoniades armenta, abitumque pararet,