Quaestiones grammaticae ad Scauri artem restituendam spectantes

31쪽

I. Quae apud Diomedem p. 449,5-11 leguntur dispositionem continent earum rerum, quae usque ad 456,2 Scriptae sunt. Quam dispositionem Diomodis apud alium nullum invenimus grammaticum. Reliqui enim prim de barbarismo et soloecismo, tum de ceteris vitiis ogunt. Apud Diomedem vero tria generalia orationis vitia discernuntur, ObScurum, inornatum, barbarum barbari autem generis specie sunt duae. Hanc optimam dispositionem a Diomede inventam esse, ne credas, velim inspicias haec verba Quintiliani 5 1)... cum omnis oratio res habeat virtutes, ut emendata, ut dilucida, ut ornata sit . . . totidem vitia, quae Sunt Supra

dictis contraria. Dilucido igitur obscurum inornatum ornato, emendato barbarum genus cum oppositum sit, Diomedis dispositionem quodammodo cum Quintiliani cognatam esse vides. Itaque Diomedem hanc dispositionum o sonte illo Quintiliane sumpsisse credas, de quo ummrowiu p. 36egit. Prorsus enim facio cum ummr0Wio, cuiu Sententiam iustis causis reici posse nego. Quod autem apud

Paucherum hiein Studien p. 9 legimus habe da, er scit Diomedes den Quintilia ausschroibi nonni e thnnichi , aliter mihi explicare non possum quam inde, quod Pauchorus illam do Diomedis latinitate disputationum scripserit, priu8quam ummrowii dissertatio edita fuerit. Is quidem sonti prudenter ac caute nomen indere auSu non est nos p08tea nonnulli argumentis nixi verisimilem coniecturam roseremuS.

Hunc autem fontem Diomedom in priore capitis de vitiis rationis parte tanquam ducem secutum esse intellegitur, quod obscuritatis octo, inornatae orationis quinque

1 Collationem disputationum, quae apud Diomedem, Donatum, Charisium Sacerdotum de vitiis orationis extant, invenies p. 42 sqq.).

32쪽

- 26 species eodem ordine, quo in dispositione proponuntur, postea tractantur. um ordinem Diomedis proprium esse intellegitur ex hac tabella, in qua numeri Diomodis titulis appositi, quonam ordine ab aliis artigraphis tractata sint vitia, edocent. Reliqui enim unum sontem primarium a Diomedis diversum secuti sunt Charisius vero pauli ab aliis o differt, quod ollipsin quarto exhibet loco, quam ceteri septim ponunt:

Diomedes.

acyrologia

33337perissologia 54446 macrologia

aenigmatapinosis

cacenphaton

22221

Atque ut ad singula perscrutanda transeam, primum so dufinitiones inter ceteros lucent hae: 449,12 Acyrologia est . . . non propriis dictionibus obscurata sententia. 449,26: Macrologia Scaurus ita definit longa descriptione producta sententia. 450,les amphibolia est vitio compositionis in ambigno posita sententia. 450,19: Ellipsis est necessaria dictione fraudata sententia. 450,25 Aonigma est per incredibili confusa sententia. 45l, 8 Cacogelia est per affectationem decoris corrupti sententiau

33쪽

- 27 Ρloonasmi autem definitionem adscribere non au8u Sum, primum quod eius Orma non prorsus eadem est atque illa- . rum sex, deinde quod, cum illarum nulla neque apud Donatum neque apud Charisium neque alium artigraphum redeat,

pleonasmi apud Charisium 271,1 legitur. um Charisii definitiones pleonasmi et ellipseos 271,3 ex eodem lante

fluxisse apparebit larma earum collata. Heonasmus est sententi verbo plus quam necesse est abundans. Ellipsis est sententia verbo minor quam neceSS AEM.

Ellipseos autem definitionem Diomedes non ex eodem sonte exscripsit, unde se illas, quas Supra notari. Sex autem illas et propter formam et, quod Diomedis

propriae sunt, ex uno eodemque sonte fluxisse statuamus necesse est, quem Scauri artem fuisse inde intellegitur, quod una earum macrologiae e Scauro desumpta est. Doinde duas aliae sunt definitiones, aeschrologiae 450,

32): aeschrolossia est vitio compositionis inverecunda oratio et cacenphati 451,3 cacenphaton est vitio compositionis inverecunda S-pitio, quas propter formarum similitudinem ex eodem sonte derivatas eme vere contendere possumus. tiam hae apud alium grammaticum nullum leguntur aeschrolo

giae mentionem fecit praeter Diomedem Sacerdos V 453,

19), cuius ex lante propter magnam verborum differentiam deSumpta non potest esse Attamen ex Sacerdotis verbis: hinter cacenphaton ergo et aeschrologiam hoc est, quod cacenphaton honestis verbis turpem continet Sensum, Reschrologia vero obscenis verbis honestum exprimit intellectum edocemur, a Diomedis auctore, quid inter cacenphaton et aeschrologiam intorsit, bene definitionibu expressum Sse. Denique notatu dignum est, praeter Diomedem nullum alium artigraphum aenigma aut cacozeliam inter vitia orationis reserre. Quin etiam Diomedes p. 62,1 de aenigmateti γνο eisdem verbis quibus sub eodem titulo reliqui grammatici ci. I, 276,l6 IV, 206,5 VI, 62, 19 agit, cum, quae

34쪽

inter vitia rationis rotata ost aenigmatis definitio, ab illa sub titulo de tropis xtanto toto coelo absit. De Cacogelia autem praeter Diomedem tantummodo Sacerdos verba iacit; at inter schemata numeravit. Quare cum iam verisimile sit Diomedem etiam cacogelia definitionem non e Sacerdotis Ante hausisse, perspicuum fit verbis grammaticorum collatis. Diomedes 451,8. Sacerdos 455,12 Ciscogelia est per aspecta Cacoetelia est quae fit duobus

tionem decoris corrupta sen modi aut magnarum rerum tentia, cum eo ipso e. q. s. humilis dictio aut minimarum oratio tumenS.

Apud Donatum hoc in capite IV, 394,25-395,26)Scauri vestigia non extare non mirum est, quod etiam totiua capitis disposition a Diomodis recedit uberius autem intelligitur macrologia dofinitione Donati 395,7 cum Scauri collata. Noquo Charisium Scauri artem in manibus habuisse, eisdem de causis statuere OSSUmus. At apud Diomodo et Donati et Charisii verborum similia extant. Cum Charisianis enim congruunt definitionos pleonasmi, perissologiae, macrologiae prior tapinOSeOS, R-cosyntheti aeschrologiae autem altera 450,33-451,2 cum Charisiana ad verbum congruit cacenphati, qua de repostea agam cum Donatianis deinde ad verbum consentit altera definiti ollipseos; tautologia autem Donati definitioni propior est, quam Charisii perissologiae e Charisii

auctore Sumptae verba sine ulla vi rerum e Donati auctore addita esse tunc statuere cogeremur, si constaret illa non a

Charisio, quamquam in fonte extarent, omissa esse denique qua in fine tituli do amphibolia leguntur, maiorem partem apud Donatum minorem apud Charisium redeunt. Nunc, ut eruamus, quomodo Diomedis disputatio contaminata sit, animadvertamus, quid intersit inter hoc caputo caput de schematibus, ubi Diomedem maiorem partem Scaurum sequi vidimus paucis tantummodo aliis o sontibus verbis insertis ni enim eae partes, quas e duobus sonti-

35쪽

bus coaluisse ummrowius salso opinatus ost, optime coniunctionibus interpositis inter se coniunctae sunt, quod nobis argumentum praebuit unum tantum subesse sontem statuendi eae vero, quas aliunde desumpta esse apparebat, alio modo ita adpositae sunt, ut statim extrinsecu eas additas esse perspicuum sit. Quae sententia capitis do vitiis orationis consormatione optime adiuvatur, in quo sontes a Diomodo contaminati nullo vinculo coniuncti exhibentur.

Unus tantum locus ost titulus de acyrologia), ubi inter priorem definitionem et Scauri vel particula interposita est; reliquis nullum extat vinculum vid. X. r. it de ellipsi 450,l de aeschrologia 450,32 . Atque hoc primum elucet, quod iam antea adumbravimus, orba initii capitis 449,5 sq. Scauro tribuenda esse.

Nam omnium grammaticorum solus is, qui illa verba Acripsit, aenigma et cacogeliam inter vitia orationis rettulit, aenigmatis autem et cacoeteliae definitiones e Scauro do-

sumptae sunt. Itaque sons ille Quintilianeus nam Quintiliani doctrinam illa re sapiunt quem ummro Wius e capite de compositione enucleavit, quem idem in capite do schematibus adhibitum esse demonstravit, Scaurus fuit. At quo cum Quintilianum in grammaticis institutionum partibus

Palaemonis arte usum esse inter Viro doctos constet, Scaurum alaemonis doctrinae rationem habuisse censeo. Quod optime in temporum rationem quadrat. Nam cum Palaemon suboiberio, Scaurus submadriano imperatore floruerit, consentaneum est, Scaurum in arte sua conscribenda eum re8pexisse, qui tunc temporis inter grammaticos nobilissimus esset.

Nam ne Scauri et Quintiliani disputationum similitudino ita Oxplicem, ut illum huius institutionibus usum esse

contendam duobus impedior argumentis. Primum enim per se verisimilius est, Scaurum in arte grammatica componenda ad grammaticum, non ad rhetorem confugisse; deinde a

36쪽

- 30 Quintiliane Diomedis auctore, i. e. a Scauro, bis 443,7; 456,29 Quintiliani pauca verba nomine addit proseruntur. Quod facillimo inde explicatur, quod Scaurus Quintiliani opinionem ibi attulerit, ubi 'oc autem saepius factum esse constat is Palaemon illo dissentiroti Illi enim loci ita comparati sunt, ut non totius disputationis, sed singularis cuiusdam pinionis vel definitionis Quintilianus auctor nominetur.

Deinde in capitis de vitiis priore parte ex iis quae cum Donati vel Charisii verbis congruunt, cum minimam partem ex illorum sontibus desumpta videantur, tamen nonnulla interpolatori tribuenda sunt. Ita amphibolia definitioni o Scauri arte desumptae adiungitur exemplum aio de Aeacida Romanos vincere posse9, quod quamquam apud Charisium 271,28 recurrit, tamen longe aliis utroque loco explicatur verbis quare non o Charisii sonis desumptum sed etiam in Scauri arte fuisse videtur scriptum. Alterum autem exemplum eiusque explicatio item certum est Antonium e. q. s. interpolatori videtur tribuendum propter item particulam. Quas in titul de amphibolia duobus praeter hunc locum legitur cum Donato ad

verbum sero congruentibus ηι item per communia verba

450,10); item ηι per distinctionem 450,13). Donique etiam

verba: in praeterea plurimis modis, quos percurrere omneS, ne nimis onoum sit, non oporter vehementer mihi suspecta

sunt quamquam si quis dicat, haec verba iam in Donati

sonte existisse, unde ea Diomedes descripserit, eum refutare non possum. At Donatum saepius audimus dicentem se lantem suum in brevius redacturum, quod factum esse, brevitate artis eius probatur. Apud Diomedem autem similis annotatio invenitur 453,5 haec vitia praelocuti controversiam de nomine pertinacibus relinquimus. Quae eadem leguntur apud Donatum p. 393, integriora nos cavenda haec vitia praelocuti controversiam . q. s. At cum apud Donatum in fine totius capitis posita sint, neque revera quidquam de

37쪽

haec vitia praelocuti e. q. s. plane stulta et inepta videantur.

Quamquam in hac re utpote lubrica non persistam. Restat, ut unum detegam Diomedis textus vitium. 450,32 post aeschrologiae definitionem e Scauro desumptam ea soquuntur Verba, quibus Charisius cacenphaton explicat; quare Diomedis textum ita restituam: aeschrolossia est vitio compositionis inverecunda rutio: cacenphaton est compositio verborum . q. s. Nam cacenphati, non aeschrologiae duplex extat definitio. Hoc quoque loco, quam supra annotarimus p. ), suspici movetur, lemmata non ab ipso Diomodo soda librario eius esse addita, qua re acile perturbatio quam modo correxi fieri potuit. 2. viSino. Iam inquiramus, num etiam aliis locis Diomedes Scaurum adhibuerit; quod in capitibus do barbarismo et soloecismo actum osse indo verisimile fit, quod eodem exhibentur ordine, quem Scaurus initio capitis do vitiis rationis proposuit. Κummrowius quidem p. 39 suspicatur Diomedi praetor Scaurum et alium incertum auctorem subesse Cominianum, quom otiam Charisius adhibuerit. Itaque ab hac nobis proficiscendum est sententia.

Videamus igitur ummrovii argumenta; qui p. 39)-Cum Charisius, inquit, disserens de barbarismo et soloecismo priorem duorum auctorum, quos ibi exscripsit, Cominianum fuisse ipso testetur et cum apud Diomedem altorius Charisii auctoris nullum reportatur vestigium, Cominian autem ea, quae in initi do barbarismo leguntur, corte debeantur os Diom. 451,21-33. Om. 265,2-ll): vix dubitari potost, quin Cominian ea quoque

38쪽

a communi auctore derivaverunt.

At primum non recte dicit, altorius Charisii auctoris apud Diomedem nullum inveniri vestigium. Quaeso enim videas haec: 1 Char. 266,12 inter barbarismum et soloecismum hoc interest, quod barbarismus in singulis verbis fit in quocumque ordine contra morem Latinitatis, soloecismus autem, quando discrepantes inter se dictiones habet oratio . Diom. 455,34 inter soloecismum et barbarismum hoc interest, quod soloecismus in pluribus partibus fit et discrepantes et inconsequentes inter se dictiones habet. 2. Comin. 265,6 barbarismus est una pars orationis corruΡtR. anonym Char. 265,24 barbarismus est dictio vel pronuntiatione vel scriptura aliqua sui parte vitiosn. Diom. 451,26 barbarismus os enuntiatione vel scripto una pars rationi corruptis. 3. non Char. 267,23 soloecismus est non convenienRrationi sermoni verborum iunctura. Diom. 453,23 soloecismus est non conveniens rationi sermonis iunctura Verborum. Haec obstant ummrowii sententiae. Quamvis enim

Diomodis disputati simillima sit Cominiani, tamen extantanonymi Charisiani vestigia, ita ut diligenter nobis inquirendum sit, quid huic, quid illi, quid neutri tribuamus.

Vidubimus autum Diomedem in cap. de barbarismo secutum esse duos auctore8, quorum alter Scauru est. Neque minus apparebit, Diomedem duos sontes secutum non ea arte usum esse, ut eos diligenter coniungeret. Immo facile singulorum ut ita dicam annorum suturae cognOSci OSSunt.

Atque uminrοWius p. 39 ann. 63 priorem capitis e. barbarismo parto Diomedem o Cominiani libro hausisse censet, quam ad probandam sententiam collatam duorum grammaticorum 451,21 33 - 265,2-ll doctrinam sufficere

39쪽

primo culorum obtutu apparet. Quae apud Diomodom indoa 451,3 leguntur maximam partem ex alio sonte fluxisse, qui certe non Charisii anonymus fuerit Κ-mrowii sontentia mihi videtur osso Attamen hac ratiocinandi via progressus rem non absolvit. Quae enim Diomedes p. 451,33 sq. habet, quamquam a Cominian recedunt, tamen similitudinem quandam eius ostendunt per se igitur reicienda non stopinio Diomedom non ipsum Cominianum sed utrumque eundem secutum esse sontem, quem priore parte uterque integrum servaverit, posteriore Cominianus brevitatem appetens, Diomedes alterum inserendo mutaverit. Noquo minus fieri potuit, ut Cominianus duos contaminaret in hoc capite conscribendo sontes. Nam alios aliis locis eum secutum esse sontes ex hoc exemplo perspicuum fiet paginae iam 80 vers. 26 inter accidentia participio numeratur qualitas. Qualitas autem apud roliquos Charisii auctores id significat, quod nos modum appellare consuevimus cs. 164, 16 qualitas verborum aut nita est aut inflnita . q. q.). At hac notione qualitas a Cominiano adhibita osse non potest, cum participium semper infinitae qualitatis sit. Haec igitur qualitas participio non accidit ea vero accidit,

quam apud Diomedem ita definitam legimus 342, 19 quu-litates verborum sunt hae absoluta sive perfecta, inchoativa, iterativa sive frequentativa e. q. s. Hanc enim qualitatem

participio accidere Diomedes in disputatione de participio

cum Cominiani saepe ad verbum congruente dicit os 401,19). Quare etiam apud Cominianum hanc vim habere qualitatem vere videor contendere posse Attamen Cominianus 266,25 qualitatem ea notione adhibet, qua Charisius pag. 164,16. Itaque Cominianus duobus videtur usus esse lantibus, quorum uterque alium qualitati inderet sensum. An-

notasse iuvat, apud Diomedem 344,11 344, 15 342,27 338,1l; 401,l5 454,25 qualitatem semper idem significare, quod sub titulo de participio.J

40쪽

est, non modo nihil probare eum unum secutum esse lantem, sed stiam plurium vestigia extare. Primum nim verba 292,7 barbaseismus t duobus modis pronuntiatione et cripto his bipertitis quattuor species subponuntur hoc promittere videntur quod etiam apud Servium o Pompeium absolutum invenimus primo barbarismos pronuntiationis deinde scripti xpositum iri. Sub titulo aulam do barbarismis pronuntiationis dicendum erat de temporibus et accentibus es. Consontium V, 386,14). Haec igitur lante fluxisse videntur, in quo ex differentia barbarismο-rum pronuntiationis et scripti generalis dispositio sumpta fuit, cum in Donati capite tantum hic et illic annotetur, barbarismum enuntiatione vel scripto fieri. Dispositio generalis enim haec est, ut quattuor barbarismi genera discernantur, quibus subdivisiones litterae syllabae, temporis subponuntur. Deinde de tonis 392,22 sis accentibus agituro modo ut hoc loco dispositio initi capitis prolata servata sit, nisi quod etiam ex altera dispositione ut barbarismi adspirationis ita etiam barbarismi, qui fiunt in accentibus, X-

pectentur.

Deinceps quas pag. 392,27-393, leguntur, et in dispositione non promissa sunt, et inter se pugnant. Postquam enim singulariter annotatum est, barbarismum etiam per hiatus fieri, iterum exponitur, hiatus barbarismum speciem esse barbarismorum malae compositionis. Quae quomodo ex pluribus sontibus conscripssrit Donatus, inquirere mi, tamus vestigia plurium fontium detexisse satis habemus. Atque si Donati disputationem, quatenus eam cuno eodemque sonis fluxisse verisimile est, cum Cominiani conserimus, videmus simillimas eas esse. Quamquam ordine paullum disserunt. Nam Donatus de barbarismis, qui in temporibus fiunt, semper ultimo, Cominianus emper primo