Quaestiones Nonnianae; desumptae e paraphrasi Sancti Evangelii Joannei cap. 18-19

151쪽

multo certius quam antea constat , ut doctissimus Ludwicli argumentis confirmat'). Idem autem Nonnus conscripsit librum, cui

in re consentiunt plurimi viri docti, Ludwicli ), Sche indier ), Tied ke, inhel, Fried laender, excepto Draeseke ), qui ab Apollinario Laodiceno Paraphrasim evangelii esse scriptam putat. Poetam sorvi SSe Saeculo p. Chr. n. quinto nemo negat. Sed in hoc diS- Sentiunt, utrum vixerit circa annum 400 an post annum 440.

Primum praesertim contendit Ludwicli, quod Nonnus Gregorii Nari angeni carmina 38l-390 cognoverit, Dionysiaca autem Cyrus Panopolitanus M 440). Itaque Nonnus annis 390- 440 floruerit q). Alteram sententiam probabiliter exponit doctissimus Eri ed laender q). Qui perhibet atque defendit primum Nonnum pauca mutuatum esse a Cyro Panopolitano 44 l), tum poetas prima saeculi quinti

parte forentes ad Nonni perfectionem in re metrica et in genere dicendi minime perveni SSe, nullum autem ejus imitatorem, 'puta Christodorum, Oluthum, Joannem Gazaeum, Mu Saeum, Paulum Silentiarium, scripsisse ante Anastasium regnantem 49l-518)neque credi prorsu pΟSSe Spatium nonaginta fere annorum i 400-490 inter magistrum ejusque imitatores interfuisse Attamen P. Maas contendit Nonnum et Cyrum ex eodem fonte hausisse Τ). Praeterea poetam fortasse longo temporis intervallo

alii imitati sint ).

Dei para: XIX, 138 cf. German. Const. . . . CVIII, 29l; 299. Huic significationi non obstat, quod Germanu Mariam parvulam inducit, antequam Filium peperit. Sic Dion VIII, 28 Semele

152쪽

Plurima adjectiva, quorum Secunda par est SubStantivum, tam active quam paSSive Verti OSSunt. Illa, quae Sunt voce poeticae, circumScribuntur Verbo ἐχειν, haec Verbo εἶναι Tantummodo contextu verborum vim aut activam aut passivam indicat. Sic:

Significat: domorum justarum Sors Semper filios pulchros habet . et

eSt: PerSephone dea, quae e Si pulchra filia 'R3. Praeterea in Paraphrasi leguntur:

qui claro puero habet: l. l. .

qui filios masculos habet Par. IV, 25 Dion VIII, 3 l. qui filii mares sunt Dion. II, 350. In Dionysiacis occurrunt:

qui bonos vel multo filio habet, aut qui bonus filius est Dion. .l. .

qui filiam amat Dion l. l. .

Cf. νε λοτεκνος - Par. IV, 213 235.

qui filium amat: l. l. . In Novo Testamento horum vocabulorum occurrit tantum

N. 73. υτογονος - Par. II, 65 III, 35. Nonnus mire delectatur vocabulis cum voce αυτος compOSiti S. In Paraphrasi leguntur

153쪽

Composita haec in . . non leguntur ni Si αυτοματος, Marc. IV, 28, Ac t. XII, 10, non tamen apud Joannem. Sed Occurrunt Ea αυτ ovos ρω - Jo. VIII, 4'; in ceteris . . libris:

In adjectivi autem compoSiti cum αυτος, haec Vox Significare poteS l: meu S pSiuSV cet. 2: per Se ipse 3: simul cum ;4: Separatim, OluSV. Sic Dromίνιμ λίθ oo, indicatur pernicieS, quae sit Sua pSiu caede αυτοδέδακτος St, qui per Se pSedoctu e St σίνσρεα σ'αυτίπρεμνα Sunt arbore Simul cum radicibuS denique σχίσι ταυτοκωπα νωμῶν ἐτη Significat comminus Stringen gladium, qui a caput tantum teneri potest. Quod igitur attinet ad vocabulum αυτίγονος, quocum Verbati υτογένεθλος et αυτίνυτος cohaerent, quaeritur utrum significet: per se ipse genituSV an: unigenitu SV i. e. μονογενης

Sive εουνίγονος At Sine ulla dubitatione in Paraphrasi designat: is per Se pSe genitu SV. Nam primum, quatuor loci S ubi Joannes de Verbo Filio Patris vocem μονογενης adhibet ), utitur

154쪽

poSterius verbum unigenitum quoque filium designare veri dissimile non St. Porro Oce αυτογενευ λος, Semper de Deo, imo de Deo Patre dictam, et αυτο νυτος dictam de Deo Patre, unigenitum non OSSe Significare Sed deSignare per Se pSe genitu SV, . Sponte ortu SV manifeStum St. Item αυτογονον non poteSt SSe πνευμα ), quaSi Spiritu unigenitu S, Sed est, ut Onnus ait, Spiritu Sponte vieni tu S. Non Iecu, αυτογονον πυρ et ἰυτογωνων

Γιγὰντων ' dicuntur hoc de igne ponte orto, illud de gigantibus per Se ipsis genitis. Quae cum ita sint, verisimillimum est Oceαυτογονο Par. II 6 designari Filium Dei per se ipsum genitum, minime unigenitum Filium sive Dei Patris sive Mariae virgini S. Accedit, quod omnia fere, quae in Paraphrasi leguntur, adjectiva compOSita cum oro vim habent Significandi per Se pSe '

Deo et tribus Personis Divinis dictis Nonnus omnino falSuS St. Nam αυτογονος et aut St i S, qui ipSe e genuit', Sicut αυτο- σἐσακτος qui ipSe Se docuit', aut Si is, qui neque partu neque arte Sed Sponte oritur'', Sicut froκέλευσεος qui non ab alio uSSuS

sed sponte aliquid facit. V Atqui primum non nisi inepte dicitur, quia quodcumque generatur, ab alio generatur alterum autem de divina natura dici nequit, nec de Deo Patre nec de Spiritu Sancto, quippe quod geniti non sint Filius autem, quamquam genitu SeSt, non ponte Sed a Patre Si genitu S. Tamen non re, Sed Vocabulis vitiosis adhibitis paraphrasta falsus est. Etenim Filius ab

eSt. Sed verba mendos mutuatus est ab antiquis scriptoribu Sethnicis, ut indicaret Deum Sse aeternum. N. 74 EU ῶσιν - Par. I, 155 170; lX, 143. partus doloribus felix Dion IX, 24 μηρος Λιος .

partu felix i. e. quae bonos vel pulchro filios habet Par. I, 170:' Par. I, 58; III, 82 praeterea I, 25. ' Par. I, 44' cf. Soph. Trach. 826 απιτοπαις, Eur. Alc. 906 μονόπαις. ' Par. III, 8 praeterea V, 99 de Filio Dei Patris; IV, 226 de filio reguli.' Par. III, 35. ' Dion. II, 494. ' Dion XLVIII, 3. 3 Par. I, 58. ' Par. I, 3.

155쪽

poeta fortasse Bethsaida Vocat πώδε ευῶσινα, propterea quod Petrus et Andreas ibi nati sunt confer

vel quod Bethsaida partu fecunda civitas est XIX, 43. felici partu editu S:

Paraphrasi non Occurrunt neque in '. r. libriS, Voce ευωσεν non excepta. Οσεως - Par. I, 182 VII, 6 33 8T XIII, 56 140 XVI, T0 98 XVIII, 95 N. 75. Voce ἐερίς, σιος et ἐκαιος ita inter Se di Scernuntur. a ἐερίν eSt. id quod ipSum ad deum pertinet , ut Par. X, 82 ἱερομνηof Vocabulum in Paraphrasi legitur novieS cf. ἱερῆες i. e.

Sacerdotes, Par. XIX, 161, decieS. Apud Joannem Scriptum StI, 9 ἐερε f, ubi Par. I, 2 Occurrit ἐερηας Praeterea Voce ἐερον in evangeli undecies de templo dicitur');b: σεον, id, quod est Secundum jus divinum ' quamobrem propria huju voci vis pertinet ad res deinde latius extenditur ad homines. Itaque Nonnus, excepto de Josepho loco Par l,l82, Semper hoc vocabulum de rebus adhibet, c. de pernicie, de die feSto, de circumcisione, de pedibus discipulorum, de caritatis vinculo'), de factis non piis, de precibus, de doctrina Marcellus proiar. VII, 6:

phraStam, non textum mihi correxisse videtur. Nam attente legentem fallere non potest insolitas hujusmodi dictiones a Nonniano dicendi genere non abhorrere. Sive enim haec verba bolo, λε9oc' dicaSidem Valere ac: Sancti pernicie ' sive . pernicie, quae Si cauSajuStitiae V, Sive . pernicie, Dei voluntate peracta ' de Singulis hujuSmodi interpretationibus exempla Nonniana afferri poSSunt,

ut de prima Par. XIX, 198 νεκρον αεες Go-α, XX, i λάλον νεκυν, de altera Par. XVIII, 32 φερεσβεον ἐς μύρον, IX, 28: πηλον ναε

τύρον tertia autem explicatio nititur ipsa voci Mosio Significatione. Joanne Vocem aio non adhibet, Sed ne notionem quidem Sancti Vexprimit iis locis, ubi Onnu voce stoe utitur

' Cf. n. T. ' Βεσμω apud Marcell. in codicibus Par. XIII, 140 θεσμO.' Ita quoque caliger, ut ait He in Sius, Ari Starchus acer, p. 399.

156쪽

sicut Jo XVIII, 25. Pro verbo ἐκαιος apud Jo V, 30 4 oiσις ἡ ἐμὴ

De hi conferaS, quaeSO Jo. VIII. 6 4 ρἐσις Ἀμη ἀληθινη ἐστιν, quod Nonnu circumscribit sic:

Vocabulum σικα ooυν Joanne ejuSque paraphrast iisdem locis habent, c. o. XVI, 8 Par. XVI, 30 Jo. XVI, Par. XVI, 32. Praeterea Nonnus utitur nominibuS: αγιος - Par. III, 2T VI, 220 X, 29, quocum cohaerent γιὰς υ, Par. XVII, 56 59 et ἁγιασμος, Par. XVII, 6l; ἁγνος - Par. I, T 103 133; et quinquie decieS.

Voce ἁγνος et γεος eandem Sacri, Sancti, casti V vim habent. Sed γνος est Vox poetica, cum Oetae tragici excepto forSitan AeSch. Suppl. 858 Verbo ἄγω nunquam utuntur et apud ScriptoreSAttico nomen γιος rarum St. Joanne Voce γνος in evangelio nunquam utitur. Sed, ubi Par. XVII, 36 scriptum legitur: γνεπύτερ, Jo XVII, ii legitur: πάτερ γεε. Et Jo XX, 22: πνευμα γεων circum Scribitur Par. XX, 98: γνον πνευμα. Ceterum Joanne de sanctitate vel castitate mentionem non facit iis locis, quibus On-nu adhibet Ocem γνος, c. Par. XIII, 56 de Domino Jesu I, T,l03, 33, V, 2 de Joanne Baptista; III, ill VII, 4, XI 2l9 de terra Judaeorum VII, 35 de terra Galilaeorum II, 29 de aqua lustrali XVIII, 139 de praetorio Pilati XVI, 10 de amore Dei: II, 8 de templo. At Go. III, 3 occurrit γνος Verbum γνέςω

legitur semel Jo XI, 55': λα-γνiσωσεν αυτους, id quod circum- Scribitur

Occurrit iterum I JO. III, 3. Verbum si, io in evangeli Joanne legitur exieS; quater, Sc. Jo. I, 33, VII, 39, XIV, 26, XX, 22 de Spiritu Sancto. Primo loco omittitur a NonnO, Sed Par. III, 2 additur item secundo loco,

quo non Omne evangelii codice Vocem ἄγεος adscriptam habent; tertio loco non circumscribit haec o XIV, 26 et πνευμα ἁγιον, ὁ πεμψε ὁ πατηρ εν τοι νοματέ μου quarto doc, legitur 'γνή De Filio Dei vox Vio legitur in ParaphraSi eodem, quo in Vangelio loco, Sc. Par. VI, 220, Jo. VI, 69. Par. XVII, 36 Scriptum eSt: γν πάτερ, procio XVII, 11 πάτερ ἄγεε, Sicut Supra dictum St.

157쪽

Verbum ἁγιὰς is legitur Jo XVII, T; T: 9, ubi Par. XVII, 6;59 idem vocabulum legitur. Sed Jo X, 36, ubi idem verbum Scriptum

Dicitur de civitate Hierosolymitana, de sacrificiis, de altaribu S, de divinis honoribus, de Synagogis, de caSi Dei amore. De deSideriis religiosis, quibus Filius hominis celebratur, legitur

69 ανΘρῶπου - ρον ἶα. Singulari igitur est Nonnus in explicandis verbis Joannei VIII, 28: ταν ψῶσητε τον ἐὼν του ανθ ρά που Solent enim explicari de Christi Supplicio, quo a terra exaltatur'), non autem de religiosis hominibus, ni Deum piis desideriis colunt. Tamen Ammonius, Alexandrinae ecclesiae preSbyter, in eadem fere ac Nonnii Sententia St, quippe qui verba JO. III, 14 Nwωθῆναι σε τον ἐὼν του ανθ ρ bdito de Chri Sto glorificato explicat ). De Voce 4αθ εος dicetur . 88. Excepta hac voce, omnia hujus numeri vocabula in N, T . Scripti occurrunt. Γνωτος - Par. II, 65 VII, 9 36 XI, 10 6T T9 XVIII, 72 XXI, l30 N. 6.

qui notus est alicui Par. XVIII, 72; cf. Hom. ll. VII; 40l; Od. XXIV, 182. cognatus Dion. XLVIII, IT5, de Baccho, cognato Cupidinis. Sed raro Cupido dicitur filius Jovis, ita ut sit frater Bacchi. frater, Soror Par. II, 65 VlI, 9 36; XI, 0 6T 79 XXI, 30: Dion. II, 27 de Oceano, Thypho ei fratre; II, 338 de Saturno Typhoe fratre; cf. Hom. l. XIV, 485 XV, 336. Ari Starchu proceri affirmat vocabulum γνωτος apud Homerum, quoad Significat propinquitatem, Semper idem valere ac: frater, Soror q). Id Onno ignotum SSe non potuit. ασελ ρε εγώς - Par. I, 150 VI, 24 VlI, P XI, 76. frater Par. l. l. Dion. II, 335 cf. Hom. l. II, 586 cet. Eorma vocabuli est Homerica . Propria vis Si frater OuterinuS, Sed l. XIlI 695 et XV, 334 filius Oilei naturali ita Ocatur. Ἀσελφίς,

158쪽

ασελm, non legitur in ParaphraSi. Est quoque, ubi Onnus vincula propinquitati S a Joanne indicata, non designet, ut Par. XI, 1-3, ubi τῆς σελήνης Omittit, et XI 2l ilT, ubi nomina propria Mariae et Lagari substituit Τ).

cognatu S cf. Hom. l. XV, 45. frater Par XX T6 Dion. II, 68l 690 de fratribus Cadmi XXXlII, 4 de Baccho, Veneris fratre; cf. Om. l. I, 25T κασἐγνητον καὶ

cognatus: Par. I, 155 i5T; XI, 9 frater mion. II, 694 soror; Par. XIX, 136 Cognata. id, quod pertinet ad aliquid Par. III, 99 κρίσις,

cognatus Par. I, 159 XI, 10 frater XI, 92 139 soror XVIII, 24 cognatus Malchi Dion XXXIX, 10 Bacchus, frater collactaneu SMelicertis. Haec vox poetica apud Homerum non legitur.

cognatus Dion XXXVII, 192. popularis Par. IV, 197.

In Joannis evangelio et in ceteris f. l. libris legitur tantummodo Scriptum σελ ρίς, ὰσελωῆ. Sed occurrunt γνωστος i. e..is notuSVJo XVIII, 15; συγγενης JO XVIII, 2 de cognato Malchi. N. 7. Τετράς υ - Par. III, 2 VII, 9 XIX, 4 XX, 4. In Paraphrasi leguntur:

159쪽

Praeterea in Dionysiacis legitur

τετρὰς υγος - Dion I, 473 II, 24 XII, 107. νεος υγής - Dion XLVIII, 23T.

duplex Dion VIII, i de tibi a XI, 5 de victoria.

νεος υ γης - recen conjunctus Dion XLVIII, 237. Ανασσα - Par. XIX, 45'. N. 78. Vocabulum ἄνασσα in Paraphrasi non designa deam sed reginam, dominam. Hoc demonStratur comparata Voce ἄναξ. Nam primum ἄναξ dicitur apud Homerum non Solum de dii sed etiam de hominibus nobilibus, de dominis, quibu Subjecti Sunt σουλοι,

160쪽

dae quibuscunque cujuSVi S rei ducibus, ut est. I, T: τρεῖδης τε

Easdem significatione poetae tragici huic voci attribuunt, ut Aesch. PerS. 383 ναῶν ανακτες. Ergo, quamquam in Dionysiacis dii appellantur πινακτες, mi Gion. II, 209 Zε ἄνα, XLVIII, 82, Βακχος ἄναρ, 231 ἄναξ εναγῶνιος 'Eρμῆς imo in Paraphrasi να semper

fere de Christo dicitur, tamen hoc epithethon Deo tantummodo in Paraphrasi attribui posse e propria vocis significatione effici nequit, praeSertim cum in ParaphraSi ἄναξ, quo Vocabulo Septuagies quater Onnus utitur, aliquotie dicatur de hominibus, ut

Quin etiam neque in Paraphrasi neque in Joanni evangelio, excepti Vocibus Θεύς' et O so οἱώς γ, Christu honorifice appellatur appellatione, quae hominibus non contingit, sed illi soli attribuitur, ut omittam Vocem ηγήτηρ, quae forte de Christo idque Semel dicitur ), et παμβασιλευς, quae Chri St utpote Deo Ontingit fortasse Par. I, 85 Deo Patri V, 162. Sed Omnia vocabula

honorifice de Christo dicta ἄναξ, βασελευς ), κοἐρανος ), υρχαμος Τ),ηγεμονευς' , quae Nonnu adhibet, βασελευς' , κυρεος ' , quae in evangelio leguntur, eadem dicuntur de hominibus. Atqui eadem ratio, quae intercedit inter ἄνακτα et divum aut dominum, intercedit inter νασοαν et divam aut dominam. Praeterea ἄναξ pro ἄνασσα legitur, e g. apud Pindarum:

Deinde poetae tragici voce νασσα utuntur pro domina, regina, ut Eur Pers. 55 de Atossa

Eur. PerS. 7 de eadem γῆς ἄνασσα siclos, Soph. Aj. 774 de TecmeSSa. Quare paraphraSta, quamquam Vocabulum ἄνασσα ple-