장음표시 사용
101쪽
BAR T. DELBEN. Fortuna liquidus,rerumq. capessere habenas fugit, imperr reditus rearitare beatos. Hinc Cr sepe frequens magni mercede redemtor dAbscedit maiore operas ditatus: ab illo Artes impluerent nisimunera stipite, nullas Scaena voluptates dare posses, comica ubique Siparia, σ tragici caderent autia theatri. Non epulas festo que dies agitare per urbes
Gauderent populi: ruerent celeberrima Diuum Fana, neq. exstruerer noua qui uam. thure calere Nulla pio, aut sertis halare recentibus ara
Posset, G Iagnifico tantum sub pectore Virtus Lata valet, tales producit in arbore fructus. no .magis mirere, pluit de vertice tiuo M oris, ad sidue quasi florum argenteus imber Arboris adsidue dextro de stipite , oonte Aurea praecipitant viso quasi flumine, mala. Semper enim gemina quantum it arbore, tantuno Summi lex aeterna Iouis iubet usque renasci. ec vero aut Borea sistus penereale sonori Ha stondes metuunt: Solyue ardore propinqui Torrentur nimio, cur me Canicula quantum Cogitet Erigones rabere, σ sata sidere diro Urere, rorsuo sed iugiter aere gaudent. Sed nunc has etiam,quas porticus ordine longo Explicas hac statuas, duce me coin cere perbe . Regia progenies. Princeps hsc Phoebus εApollo se, magnifico quasi ductor tu a mine. ullusis que est magnificur. Vitam mortalibus agris Largitur, stellis radios, re M. colore sonumeros, terris foetus , sua gaudia caelo. Inferiore gradu positus, quo principe quondam Florentes Solyma. Raram quia fecit in illo
sor sapiens , dextra potens gestamine sceptri
Mixturam. Hinc gemino caeli pro munere gratus, Condidit aeterno templum mirabile regi, guod coluere omnes, qua Sol oritti'. cadisq.
Tale fuisse nihil fagi, nitiale futurum.
Hic etiam Regina Carum celeberrima: struxit 6oniugis erepti qua tristis amore, sepulchrum Nobile e ausioli, vacuo velut acre pendens.
102쪽
so CIVIT. VERITOsidet haud procul hinc statuam,cognomine dignus
u AGNI rex acetum, terra notissimus orbi,
o Iagnifice magnis, quae gentes stat sit in omnes Et populos, pri O. domos, ciue q. merensese uneribus: neq. in hac illi contendere quisquam Laude, pote ex facili, mortali semine cretus. Innumeri test , atq. hos non vltimus inter JAse ego. agnificenam me illius arca talentis Instruxit, facerem quisemius, omnia magno Conductis operis, dum per miracula rerum Scrutor, min libros inuensa solis.DAq. Et caelo, refero variis animalia formis, Ut replicam iuuent seros mea scripta nepotes,
Atq. legant oculis quasi pictum, singulam
VI moueant, pariant, vivantq. animata: paresar Denique totius naturae ut scaena theatri.
Haec ita narrauit postquam dux noster, adimamo Respexit friem, cupiens quoq. cetera scire
Regina, atque nouos heroum discere vultuae, vos noua minantur virtutis lumine claros
Saecula magnifica. Dilecti hic ora parentis Uidit, G iv emuit, lacrim*q. quentia tergens Lumina, Age miseram, dixit, seim vi a videre cunc quo'. magnanimo te pectores seruntem, Vt solitus cum saeua tuis Fortuna restarce Mus ictu, tanti te principe di a retractans. Consulta imperj. Sed nec prohibere fluentes Largi magnifico valuit de pectore rimos, Aut facere, ingenuis quin sedes ponere velles dArtibus aeternas Phoebiq. fouere clientes, Saria' praestares castae sua temet Arineruae, Et noua sub rueres, accires denique in orbem
Inuitans mercede tuum, quos laude madentes
Ingenij, quamuis alio sub Sole, bearer Fausto per populos non inuida murmure Fama
Non minim interea magnis Praetoria magnorum
Impensis operum strueres cum plurima, leui e sarmore , gemmaroque auri distincta nitor . Quid memorem etalide clu=ras limite regni
Hostibus opposuissemis Zmunimine quorum Vndique tuta seos etiam nunc Agartia fines
103쪽
BAR T. DELBEN. Posteritas colit, externi secura minarum
Orbis, qua Sol cun . potest agitare iugales. Haec Regina Gisic querula sub voce peregit, Suscipiens Senior,gemuseq. oescula dixit, uam suerent terris felicia, Laafauentis Praemia Fortuna, sit restondere labori Hirtutis niueo 'teretur stamine fusus Parca: paribus nou semper pasii π ire Uirim Forsis potest. Neque sic tamen abiicitiastas Debilis, aut misera est, memini ut iam dicere, Virtus. Sed properemus oe hac popularia viseresigna,
Porticibus lauis quae circum laeta renidento, Vultu . i orum referunt, quos lumine rem
Invidians fecit Tario, ut sine crimine largi, Res angusta domi quibus est succurrere vellent, Etsua pθrrigere bu ,subigens quos turpis egesas Foscere cogit opem: caro sed prima parenti Altera tutelae miserae, lacrimabile cuius
uos pregit onus, fido dehinc dona clienti, Tertia at hostilibus, quarta his qui sanguine iuncti,guincta per ad Gyarsa, ' postrema per omnos,
Formula quos illis non iunxit ciuica iuro,
se sed humana iugis miserescere sortis Conditio, simile ue animo sibi fingere casus.
Nec vero haec alios recipit pulcherrima erizuam quidistribuunt haec talia munera titi,
Sicut viva ruunt in apertos sumina rivos.
cneq. di ciles sitienti pocula praebenti, Vt puteus, latices atro de gurgite cuius Hauriat immisso longe molimine restis itaturq. opus est, urentem qui sibi steris Inde leuare sitim: neq.sic, velut aggere rupto Pigri stagna lacus, verni sub temporis horam Sis temere in lamas statiari, inbossitatesqua, Inq. specus to tros, olentes ire mephites ua paulisper amant, mox turpiter arida Mostent, , Nec pisces domino praebent, nec grata vianti Pocula. Nigrantis puteis habes instar Avarus, Prodigus in stagni morem fluit: hos media inter Sunt regione illi, quibus hac in limina pandit Ses aditus, qualis. olim ratione fuere
104쪽
CIVIT VERI Largissui, quorum hic simulacra nitentia cernis. In primo videU ut soror hic argentea Phurbi mineat, ductrix velut agmine i Cynthius i e Dux est magnificis soror eius Cynthia ductrixe unificis. Simul hac fatuae . simul extulit alte Dux oculos Ilo noster , bigase. cita as, Et nitidam Luna properantis lampada cernem, sonticuit, Solis meruens sine lumine fari.
Tangit adagium vetus, Pecuniam esse hominibus sanguinem. Legend.
Magnificentia & Liberalitas virtutes nulla alia re disserentes sunt, ruam intentione quasi & remisso ne largitatis,& seruandi in munerib. ecori quadam distinctione. Magnifici namque in muneribus amplis ac splendidis: liberales in modicis & quotidianis seruant decorum. Illi publice magis, hi priuatim largiuntur. Itaque virtus regia magnifice
tia est,&principis maiestati conueniens, liberalitas autem vulgaris αpriuata. Vereque olim Aristoteles dixit c.ti. lib.iv. ad Nicom. homines vitae splendore magnificos, etiam liberales nominari posse, non autem etiam retro & contra , benescis & benignis omnibus deberi laudem. magnificentiae. Quanquam igitur hae virtutes non gradu aliquo tantum aut externa conditione, sed vi naturaque ipsa disserunt, tamen propter summam earum cognationem dc similitudinem, idem atque unum eis auctor palatium exaedificauit, in duas tamen partes diuisum, quarum altera magnificentiae propria est , altera liberalitatis. Magniscentiae partem ex marmore si lendido de virenti estinxit. Aptissime. Nam ut magnificentiae splendor & amplitudo maior est quam liberalitatis: sic virens Lacedaemonium marmor caeteris hilarius. Sic enim Plinius c. via lib. xxx.pretiosi stimi, inquit, neris mamor Lacedaemonium viride cuneJissae hilarius. Viride autem illud marmor quassi interfluentibus auri venis variatum atque distinctum facit, quoniam aurum magnificentiae de splendoris maximum instrumentum est, & principis solius dignitati conueniens. Apage dicet Alfius aliquis, ergo seneratores porterint:vellem pol quidem, sed tamen auri possessio priuatis coceditur, publica largitio eius siue sparsio in populum, principi reseruata est. Sic enim i ustinianus Novella cv. cum dixisset, misti lia consilibus, nurnos
argenteos tant sim permitti, subiungit: Nam auri farsio ranquampropria regiae dignitati relinquenda est, cuisoli eminentia fortunae acultatem largitur amri contemnendi : argenti autem mittendi, cuius proximum ab auro pretium st
105쪽
A. Palatium Magnificentiae & Liberalitatis. B. Imago Magnificentiae largientis poma aurea. C. Liberalitatis effigies, quae largitur fores argenteos. D. Arbor a radice una duplex instar citri, pars eius dextra malis aureis Magnis centia: onulla essi laeua floribus argenteis Liber litatis.
106쪽
ceteri consiles jficultatem habento. Sed & ante Iustinianum, mens eadem Theodosio l. i. C. Theodos. De expens ludor. Denique sic pro auro tanquam pro imperi j nota propria, aut potius tutela & quasi palladio,
principes Romani propugnauere,ut reges Persarum, alios'. omnes cxtra orbem Romanum principes absterruerint, ut si forte aureos nummos cuderent, suam in his imaginem exprimere reformidarim. Nummos argenteos aliorum regum iconiis permiscre, suis reseruauere aureos,ut si immam imperi j praerogatiuam. Eaque de re narrans Proco pius lib. ni. belli Gothici,solos Francorum reges ait exceptos suisse, qui bona venia Imperatoris Iustiniani Massiliae de Arelato nummos sua, non principis Romani efigie, aureos signarunt. Liberalitatis vero sedes ac domicilium ex marmore candido est , quale Parium aut Lunense apud Pliniti c. v. lib. xxxvi. Candoris enim color tenuis & simplex, qualis priuatorum benescentia dc liberalitas. Idque marmor nunc quasi virgatum esse ait argento, quoniam ut Horatius dixit,& nemo nescit, Vitim argentum es auro. Bene autem , latam domum,harum virtutum dixit. Liberalitatis enim est in . . ναν η ό Dare oe sumtum facere libenter. c. l. lib. iv. ad Nico m. Apteque & morate Catuli. Epithal. Pelei.
Dona ferunt praest, declarantgaudia vultu. Neque disconuenit huic rei etsi recta originatio non est, illa Isidori.
Liberalem dictum, quia libenter donet, nec murmuret. Et L. Seneca concinne c. m.lib. 1. de benefic. Gratias Deas fingi ridentes, quia promerentium vultus luto es lunt,&c. Contraque apud eundem c. vii. lib. H. Fabius Verrucosus
beneficium ab homine duro asipere datum, panem lapidosium vocabat, quem seserienti accipere necessarium si esse acerbum,&c.
Dixit,magnifice regalia munera &c. tangens Magnis centiae nomenti bero autem animo dcc. respiciens ad Liberalitatis nomen, quae dicta est,
vel quia digna homine libero,ut videri vult interpres Terentij: vel quia
Ostendit magnificentiae dignitate & amplitudine, homines in admirationem rapi & obstupescere liberalitatis autem specie adlici am rem & beneuolentiam,vtiam olim declarauit quoq. Aristoteles cap. tr. lib. iv.ad Nicomach.
In communi Magnificetiae & Liberalitatis quasi impluvio, citri unius quidem sed geminatae species depicta est,unaque ex parte malorum aureorum copia, ut vetus poeta loquitur incuruis centis : cx altera vero parte foribus tantum vellitae, argenteis, nihilq. habentis nisi frondium ac florum amoenitatem. Qua imasine magnificentia distinguitur a liberalitate. Namque ut flores & folia fructibus, argentum auro: sic libe-
107쪽
ralitatis munera magnificentiae largitionibus superantur. Quod autem virtutis utriusque commune est, ut voluntaria non extorta earum largitio sit, hoc eadem arboris huiusce pictura intelligi licet, quam talem exprimit nunc Aristoteles,ut malis ac floribus, in gremium eoru quos aequum est accipere, per se ipsa ac sua sponte fluat, & quoties opus est. Pari enim ratione, Liberalitatis & Magnificentiae laude florentis os stacium est, sua sponte ac voluntat tali tempore mensuraque largiri, quae de ipsius, siue dantis, & accipientis rationibus maximc opportuna esse videatur. HIC VIDUAs soLATUR EGENTES. Alia Liberalitatis ac Magnificentiae distinctio, sumta ex varietate personarum in quas beneficia conferuntur.In aliis enim Liberalitati, in aliis Magnificentiae locus est. Liberalitati in priuatos ac tenuis limis opibus homines: Magnificentiae in lautiores, & qui aliquo sint numero & loco. Ac primum recenset homines tali conditione, ut desiderare possint alienam Liberalitatem & munificentiam,vt viduas mulieres, senes homines pupillos, de id genus alios, quibus auctor estinxit beneficia dari sub laeuo stipite arboris, unde folia tantum defluunt & flores.
Ab mala paupertas, humeris quid tu incuba nostris, , Corpus b ipsium animum , sic mihi turpificas
Altera in arboris parte,siue sub dextro stipite, Magnificentia magnis amplisque praemiis adficit homines honestos ut scientia militari, aut praeclarissimarum artium disciplinis excellentes, ceteraq. exercet, quae sat perspicue Poeta ipse commemorat.
Si merent, ut Leo ille nouae Romae Imperator cognomento Magnus, qui cum pro sessoribus artium suis, falaria vocato Rationali suo Eunucho iussistet dari, atque ille ut captus eiusmodi hominum est, sub murmuravisset, in milites hanc pecuniam rectius crogari posse. Vtinam vero,inquit, meis temporibus ea contingeret felicitas, quae militum stipendia in professiona alaria mutaret. Narrat Suidas,& alij.
Lusit ad Fortunam Imperij Romani, auream de qua C. Suetonius Galbae Civ.Iul. Capitolin. in Pio & in Marco. El. Spartianus in Seuero.
108쪽
Cuius modi spontaneum illud disserit copiose Aristoteles c.i .lib.iv. Ad Nicom. Bene Arnobius lib. uti. Bonus auxiliator nunquam rogarisposcis,lontanea semper opitulatione subueniens,&.c.
Tangit praeceptum philosophi de Liberalitate ex loco anted. Sic largiendum ne dein copia in posterum etiam benigne faciendi, ne communi prouerbio notemur, quo negatur, Largitio fundum habere. De quo sapienter Tullius lib. H. De ossic. Quem tamen Lactantius Firmianus
Sequitur descriptio statuarum, ac principio illarum quae in dextra huiusce palatij parte viris Magnificis positae sunt. Quoniam ut dextra laeuis: sic muni scis ac benignis, magnifici excellunt. Atque inter hos ipsos, principem locum Apollo tenet, auri ipsius, quae Magnificentiae supellex potissima est, omniumque sub Luna rerum procreator dc pares. Huic Solomonem adiungit, rcgem sapientiae dignitate amplissimum,a quo illud orbi terrae notissimum, praestati aeternaeque naturae templiani exaedificatum est, praeclarae cuiusdam ac Prope singularis opus Magni scentiae. Et unde, inquies, notus Aristoteli Salomo Z Haec aut talia quae passim haec Ciuitas habet dubi talem,ad ea remitto,quae de mortuorum
diuinandi peritia dixi die operis secundo.
AETERNO TEMPLvM MIRABILE REGI.Iisdem paene verbis C. Tacitus templum hoc lib. v. historiarum laudauit.Illic, inquit,immensae opulentiae templum, &c. Et Herennio Philoni legatione ad Caium est, α - - ας ---ατο οὐάνου ,- πιτων. Templum prae aliis omni b. nobile atq. illustre, in quod orientis oe occidentis totiκs oculi contem, quod tanquamsoli si quequaque lucet. δέ c. Etiam Dio Nicaenus lib. xxxvii. narrans de Iudaeorum religione & sanctimonia, Eul, inquit, λω ,-- μέν -- α ρο- πν,-- οῖ mi s τε xm ανω-ος ην, ἰξεπι--ν. Qui Deo templum maximum longeq. pulcherrimum excitarunt, nisi quatenus hians
O patulum, sinefastigio est, dec. Sed quo pacto illud templum patulum
Dixerim illud, , , ,'Gν Ut ,&c. intelligi debere, non de toto templo, sed atrio templi, quae pars eius quarta, dictaque atrium gentium, aut vestibulum: quod sine tecto fuisse, & quemadmodum sub dio fuerit Iosephus explicat Orig.c. xiv lib. xv. Et Exscidij c. vii. lib. vi. 5 contra Apio. nem lib. H. Tangitur quoque Ezechielis c. x L. Et quia semel hoc teplum intrauimus,unum etiamCornelij Taciti ex loco antedicto, de structura eius bonum verbum in eo dicamus, qui loco citato, inter cetera tem plum illud Hierosolymitanum fuisse ait, intimis clausium. Quod verbum nempe
109쪽
nempe intimis, etsi nonnulli, ut Iustus Lipsius v. c. ablegarunt, tamen ipsum e seruitute illa se adlegare velle videtur in ingenuitatem, ac locum pristinum. Templum enim illud intimis clausum Cornelius dixit, partes interiores opponens atrio de quo dixi. Eae partes intimae se clausae, ut vel non omnibus vel paucis, vel uni tantum paterent, ut pinxit non male Georgius Cedrinus quasi in tabella, compendio historiarum ex Iosephi ut adparet cap. xiv. lib. v. Exscidij. Templi nempe Hierosolymitani quinque ambitus fuisse. Extimum patuisse omnibus, non Iudaeis tantum, sed etiam peregrinis. Hoc scilicet, atrium gentium de quo dixi. Alterum Iudaei aeque omnes introibant exclusis tantum exteris. In tertium viri tantum illius gentis admissi. In quartum soli sacerdotes. Infacrarium autem ipsum, ad eiusque aram venire stolis induti illi tantum sacerdotes potuerunt, qui casti essent. In adytum
denique summus pontifex stola peculiari ambstus, semel quotannis
ingrediebatur. Atque haec omnium intima templi pars saepe ipso templi nomine asscitur, nimirum propter excellentiam, ut in Macabaeorum historia lib. m. Haec mea de C. Taciti loco sententia est, quae si reselli potuerit, tamen iocandi materies non erit, quasi in Veri ciuitate mentiens. Aliud enim mentiri, aliud mendacium dicere. Sed iam missas faciamus scholicas dapes , nostri poetae epulo contenti simus. Exemplum igitur illud sapientissimi regis considerate auctor posuit,ut ostenderet nihil a magnificentia ipsia neri posse magnificentius ea largitate, qua diuini nominis amplitudo & gloria inlustratur.
Adiungit statuam Artemisiae, cuius magnificentia spectata in
Ex numero quidem virorum sortium sustulit Alexandrum ut meri tus est, supra die quinto: sed nunc iustam ci debitamque impertit lati dem Magnificentiae. Quae sexcentis facile testimoniis confirmari po tuisset, cum orbem terrae splendor eius, tanquam sol ipse compleueriti sed solerter ab auctore factum est, ut Aristoteles de Alexandri disti puli sui Magnificentia illa commemoraret potissimum, quam ipse tanquam instrumentum habuit scribendae historiae de natura animalium. Qua de re Plinius narrauit c. xvi. lib. Ux. Athenaeus lib. ix. Qui tantos in historiae illius consectionem & remunerationem Aristotelis, sumtus Alexandrum fecisse ait,ut octingentis ij talentis aestimati sint. Quae no bis interpretari licet fere quadringenta & octoginta aureorum milia. Quo nunc pretio Philosophiam ipsam, totumque Heliconem, si esset
venalis, nemo,ut Plautus loquitur,praestinaret siue emeret.
110쪽
Artificiosa transitione leniter ac sensim auctor quasi defuit ab antiquitatis exemplis ad recentiora , occasione Resinae, quae visa ibi patris sui Francisci primi, inter Magnificentiae splendore inlustres, imagine, multiplicem eius magnificentiae laudem perstringit breuiter. Sed nulla inter laas laudes maior , quam quod Literarum parens uno orbis
terrae consensu, nuncupatus est. SED PROPEREMUS ET HAEC.
Transi Aristoteles in laeuam palatij partem, ubi statuae illorum qui liberalitate ceteris excelluerunt. Sed quoniam haec plebeia fere,ac parum inlustria exempla sunt acres ipsae in vulgari notitia positae,conten tus Aristoteles dominam huiusce ordinis & Reginam posuisse Lunam argenti procreatricem, quod liberalitati paulo ante conuenire dixerat, finem facit. Posuit autem gradus Liberalitatis, quales officiorum olim Romae. Hos sic enumerat A. Gellius c.xm. lib. v. Primi parentes, deinde pupilli tutoribus suis, post clientes patronis, tum hospes hospiti. Hinc cognati cognatis, adfinibus adfines,denique ceteri.
V TE A puniceos ab Eoo littore siurgens Aurigabat equos coniux Tithonia, Solis Nycia vicini: Senior sus Utadortus, Atque ait, atheri' dux flamee limitis, e fer Nunc puro magis ore diem, radioque tenebras Discute largi O, quibus hac inamabilis horret Uallo, Qti sedes taliorum biga locauit. Sic ait Cr cliui carpit sendere caldi Herbido, in vallem geminis ubi simplice tecIo tria stant vitiis. Simulac penetrauit in horum Sapta pedem Sapiens, Regina farier orsus