Ciuitas veri siue morum Bartholomei Delbene patricii Florentini ... Aristotelis de moribus doctrinam, carmine et picturis complexa, et illustrata commentariis Theodori Marcilii ..

발행: 1609년

분량: 276페이지

출처: archive.org

분류: 미분류

91쪽

Intempesta. Luto fictas habes angulus ille

Uulgivagae mmeris neptes,popularia quondam Coniugia, GPhi Inas, ut Laides, hoc genus omn . Vix ea fatus eras, Regina exterrita laeuo omine, repressi. retro vestigia, oe illam in istens procul est animo exsecrata mephitin. Iumqtoli medium transcendens Cynthius axem . Decliura agitabar equos, cum cetera pergeus

Exsequi Aristotetis, Spatiis ne excludar iniquis, Torticus ad am superest, hanc visere tempus, Ut porro flectemus, ait, quos illa recessu fontinet effigies: non est haec ganea quanquam e uultum digna oculis qua perlustretur bonestis. Umqsuo hi Bacchosidi Cereriq. cliente In sedum properant inuem re saepe liquores

Vitigenilatices, crebri . madere cutulus, Exstinxere facem recta Ra tionis, m ipsos Fecerunt hebetes ad vita munia sensu. ε ut epulis auidi nimium incubuere paratis,

η.guti pressi adicione furentis,

Non unquam caelo potuere adtollare mentem .displice purpurei longo stant ordine re es, Omnes pampinea redimisi tempora Ironde

Lascivae aut teneris hedera ora superba cor γmbis . , Umbrarii. Ante omnes viden phic Dion ius olim Sicaniae dominus, sauciq. 0rannide princeps. Nunc etiam sitire merum ,sitire cruorem Dixeris, in vultu tanta ebrietatis imago

Et crudi steries animiserit.Adblice iuxtim

Dictus Alexander quondam meus, Gr mea doctas Dicta sequi,strecta rarionis uiuerelege.

Idem postquam Asia populos oe regna subegit,

Omnia ceu rapidi per dens fulminis alis, Temperie, domi que procul Rarione valere Iussa, deliciis totum se immersit, inter Agmina marcharum, sicurras, molli . clienteis Bassaret, didicit bacchari, stertere multo Depositus vini cersamine. Cantharus illi Pro clypeo , scaphium galea successit, equina Florea serta, iuba ,suprema in ca de pinnas Ingentes, niveas solita distingueretractu

92쪽

8o C I V I T. V E R IFumceo: didicit geniales dextera talos Vibrare, Venerem iacere, hastas strenua quondam uostis in aduersi peritus torquere, rigm . Palliolo malaco,cesiit lorica: vicemq. Bucephali, torus expleuit de flore beato Fartus Acidaliae, nocturna in bella paratus.

Sic Pacchi Taphia facitus de principe seruus, Obruit Uiduo Rarionem sumine vini, O

Militia Veneris: vitio non deditus uni.

Tanto saepe magis felici sidere fossor,

guam rex aut fatuus, dias in luminis oras Editur. Ecce aly reges multi atq.tetrarchae,

pridis aduersum stems hoc inamabile, limis

Suaviter usurpant oculis. mor omnibus Ide . .

Iamque aderat Vester solito su flamine linguam,

pusi . oculos tenebris vincire paRatus, Cum propero Sapiens hac nobis edidit ore Vltima nunc est meta sever: Lustratio isturci Isims ecce antri, tenebris ubi vulgus opertum Arte voratrina certo, studioq. bibendi Censetur , superare i is non egue crocutas gluvie, aut 1apidis Symphalidas ungesibus acres, Ventris proluvie βurcas, pone fluentes Turpiter: at calices eadem plebecula siccat Innumeros numero, σ Lenaei flumine mentem Obruit infano, ac velut atra in dolia longus Deciderit serpens, bibit ac momit. Eminei Ego

Amine Aristitippus quasi dux signfer, aquis,

stuotquot sunt, natus Vrrtumno: callidus omnes Saepe chamaeleo uti, variata peste colores

Induere. Huic positum hoc leue sicco e pumice signum est. Pone Philoxenus hunc sequitur, gruis improbus olim Toscere qui solitus longissima colla saliua

Longius in longo ut itarent gutture gratae. Sunt a* deinceps, Epicurus cum trege multo, Insipiens quos edocuit sapientia cursum Frectere de meta Virtutis, assera primo Illius intrantes mordentia limine, longe Omen ut aduersum fugere, adproperare Voluptas zuo lenociniis animum vocat, improba Siren. Planc summam esse boni, Virtutes nomina tantum:

Extra

93쪽

BAR T. DELBEN. Extra quam Ventu Venter quod dictet, honestum se nihil: cum corporea quoq. mole perire

Socratis suis aeque animam. Furor impius illita, Perdidit innumeros bmphatis mentibus olim ,

AH. hodie perdit, quamquam sub lumine Veri Teroicuo magis, caeli adspirantibus auris. Sic fatus Senior, iam praecipitante diei Listus ad Hesperium supremo lumine, transit Vallis in aduersa regionem, limite caeco Sub terra. Diresiis domus hic adparuit ingens,

Cluseq.sollicite clathris, a . obiice crebro. Nulla ibi comparent hominum vestigia clusas Ante fores, steriles circum agri, O sentibus hirti. Jnclusos ibi tum magno clamore vocamm, Pupam que fores fixis, cubito , pede. Frustra. Nemo audit, tanto aut strepitu excitus ostia pandit. Ergo velut nullis habitatas linquimus aedes, inpres sue Dpore graui, aut torpere veterno

Uuetis, velut hiberno sub sidere glires.

SOL, DIXIT, LUCIDA MUNDI TEMPERIE s.

Cum virtuti, cuius quidem locus ac regio semper media est, & semper vitiis, quae virtutis quasi metam aut deserunt, aut transcendunt,ea dem subiecta sit materies, nempe adpetitus ac perturbationes animusapienter intellexit auctor sibi licere domicilia virtutibus ac vitiis ea

dem materia structuraque ponere. Variatis tantum ac mutatis eorum

statuis&imaginibus, referentibus speciem ac similitudinem eorum, qui suere olim aut hodieque fiunt virtutum illarum aut vitiorum habitu insigniti. Egressus igitur octauo nunc profectionis suae die ex palatio Temperantiae , per laeuam atri j portam Aristoteles, descendit in subiectam vallem, ubi regio & domus est Intemperantiae. Huius ante ipsium vestibulum & limen, aream depingit latissime patentem, ubi venale propositum sit omne genus epularum, potionum, delitiarum, odo- .rum, quibus illecebris & lenociniis tracti homines, deinde Veneris ac saporis voluptatibus arctissime irretiti tenentur. Limen vero ipsum intrantibus ara se offert,in qua sedes Intemperantiae sub specie figuras Veneris. Iuxta sunt statuae, hinc Bacchi, inde Cupidinis. Ante statuarum pedes proiecta rationis effgies, ut quasi in serius portae limen, pedibus introeuntium proteratur. Nam serui Intemperantiae &clietes proterunt & concultant rationem,quidni ut dominae suae gratiscentur

L quae

94쪽

A. Intemperantiae palatium, stri ictura eiusdem modi qua illud Temperantiae, sed caducum & ruinis deforme. B. Essigies Intemperantiae quam Cupido suaviatur F. C. Bacchus pocillans quasi herae suae Inlcmperantiae. D. Recta Ratio quam Intemperantia pedibus subiectam habet, & quasi co

tenatim contςrit. E. Platanus ingens huic choro umbram faciens. F. M)rtus arbor sacra Veneri. G. Ad paratus Gula . H. Adparatus Sc instrumenta curandis morbis,gula crapui q. contractis. I. Fuci,pigmenta, odores,aliaque inuitamenta Veneris. Κ. Mors voluptatibus accelerata.

CIVIT. VERI

95쪽

quaerationi & prudentiae est aduersaria maxime. Illud praeterea ex illa rectie rationis obtritae de conculcatae specie miserabili colligendum est, libidinosos, impuros, intemperantes animos, tanto minus quam ex aliis vitiis laborantes, odio & reprehensione carere posse , quod omnium maxime voluntariam atque idcirco turpissimam libidini suae se uiunt seruitutem. Facilius enim multo est voluptatibus repugnare, quam dolori,ut iam olim etiam praemonitiavit Aristoteles c. xi. lib. m. ad Nicon . His ita expositis, a linon et Aristoteles nunc Reginam eiusque comites , ut suspenso Intemperantiae domum vestigio, introeant, nec inconsiderate pedibus premant abie tam ipso in vestibulo & limi

Iam explicare ingreditur de vi naturaque Intemperantiar. In huius enim quali ludo ad voluptatem cruditos, tam effrenata vi concupiscendi & indomita esse, ut nihil eis in omni vita magis propositum sit, quam perfrui voluptatibus illis, quae vel ex tactu vel saporc percipiuntur. Atqui hos natura sensus nobis tradidit, non ut voluptatum serent ministri & satellites: sed tactum quidem addidit quasi calcar , ad acciei propagationem, gustatum ad indiuidui conseruationem , siue ut homines singuli corpus suum vitamque victu cultuque necessario tuerentur. Veruntamen quoniam hi sensus vesctiores in homine sunt, quam ullo in genere animantium, eo fieri videmus, ut acrius ac furentius veneris ac saporis titillatione homines, quam tardae languidaeque pecudes instamentur. t omicilium vero Intemperantiae partitus est in haram helluonum,& Labyrinthum amoris .illam a lama posuit, hunc a dextra. Cum enim vitium ventris & gutturis cogat homines, ut Afrani j hac in re verbum ustirpemus,obbrutebere, merito gulones in haram auctor conclusit, tanquarii sues stolidos ac immundos, sapienterque Homerus Odyssea decima cum declarare vellet, vitiosiusti illud remigium Ithacensis V dis itantum abaomini suo natum fuisse, non laudi & gloriae, commentus est, Circae veneficiis omnes mutatos fu isse in sues. Labyrinthi vero car cet amori & libidinosis conuenientissimus est. Causam Lucretij verbis exprimamus licet: Nam vitare plagas in amoris ne laciamur

Non ita dissicile est ruam captum retibus ipsis

Exire

quin Labyrinthi specie, a poetis amoris implicatio

Perquam eleganti usus allegoria est,in qua inducitur Amor vice aucupis,animi humani specie autum, quarum illae maiores pcnis, purpura

Neque ambigo proprie declaretur.

96쪽

auroq. depictis, ut regum ac procerum, aliae minores, ut vulgi,quarum alae unicolores ac nigrae. Viscum dicit blandimenta&inlecebras amoris. Quemadmodum ille apud Plautum ad amicam adolescens Viscus nym,merus vestra est blanditia Citius autem reges illos de proceres opibus de copiis adfluentes,in amoris blanditiis tanquam visco in herescere ait, quoniam maiores habent ocij ac libidinis opportunitates. ILLE VIDEN ' TROIAM. Regum ut fortunam, sic Intemperantiam fere maiorem esse quam priuatorum, peropportune ostendit exemplo regum regis ad Troiam Agamemnonis, qui libidine ardens, flagitiose amicam Bryseide Achil li eripuit,& amenter illius viri animum offendit, quo uno spes victoriae

nitebatur: Alia parte Achilles,verbo quidem praemium & honorem, re ipsa de veritate amicam sibi ereptam dolens, libidinem suam, & sua: &publicae dignitati anteponi KGraecosque ab Hectore opprimi facile patitur, ut dolorem suum ulciscatur. Quo loco auctor inlustri compar, tione, Achillem secit tauro similem victo in certamine de iuuenca. Nam persimile ac geminum illud Agamemnonis & Achillis libidiane inflammatum discidium, pugnae taurorum de iuuenca formosa decertantium. Qualem elegantissime pugnam Virgilius pinxit lib. m. Georgicorum, & Ouid. principio lib.ix.

NEC PROCUL HINC CIRCA FRUITVR.

Vlyxes cautus ille quidem, sed parum castus,quippe qui neque a C lypsone sibi, neque a Circa & ceteris in peregrinatione illa temperarit. . Claudunt vero ei latus non fatellites, sed sues, si ij nempe eius, quos Circa potionibus suis conuertit in pecudes. Itaque salsissime in eum lu-s t auctor, iam illum esse non ut regem maxime decet, populi pastorem. sed subulcum verius.

SOLLERS Q. ALIENI CULTOR AGRI.

Queri scilicet de Vlyxe suo Penelope potuit, quod de viro sito apud

Plautum matrona illa. Fundum alienum arat, incultum familiarem de erit. Et ut Theognis olim dixit, α φρατ- ί' ne αε βουλήτ

Virum se odisse salacem,

Qui siquis arare amens arua aliena cupit. Sic αμοτρου alienum arare fundum. Sophocles epigramin. in Euripidem,apud Athenaeum lib.xui. FORTE fED ET DUBITES Adiungit nunc extremum quasi gradum intemperantiae, importου- nam scilicet libidinem summoenianarum uxorum, quas patrui,& ελ ρηαον , rusticatim scorta, lupas, meretrices vocant: urbaniores, ut aulici

97쪽

&poetae, amicas aut sorores, Catullus ni chas. His quas suburram,adsignauit auctor, antrum in extrema labyrinthi parte, incoque positit statuas illis, quarum olim domus patuit omnium cupiditati, ut Laidis, ut Phrynes ac similium, quae sese omnibus peruulgarunt. Sed Regina stabulum hoc lutulentum, impurum, inuisum, quasi malum auspicium detestata,pedem retulit, in eamque partem regressa est,ubi statuae principum illorum,quibus olim lupulae illaesummanianae uxores siue ut Diocletianus A. loquitur,mercalci uxores non tam odio suerunt.. IAM POLI MEDIUM.Libidinosorum regione lustrata, refugiens a Veneris grege impuri L simo Aristoteles, inclinato iam in pomeridianum tempus die restare ait porticum, in qua ceu hara spurcissiua, tanquam sues in coeno, volutantur in cibo & potione,vinolenti siue bibones, siue bibiones, aut bibonis,& illi qui signanter sinc a Latinis, Helluones, ulones gites, lurcones, comedones,fagones,edones,mandones,ventres, manduci,gumiae glutones, degulatores, nominati sunt. Principe inter hos loco, Aristoteles ponit Dionysium superioris Dionysj Syracusiani filium, hominem siue belluam potius, siti ac voracitate insigni. Huic Alexandrum discipulum suum adiungit, de cuius pergraecationibus & vinolentia & quasi cum Baccho ipso,per potandi certamine, notissimae historiae.

CANTHARvs ILLI PRO CLYPEO.

Imitatus est locum Plauti ex Bacchidibus Vbique imponat in manum alius mihi pro ccola Cantharum, Pro galea scaphium, pro insigni sit corolla plectilis, Pra hasta talus , pro lorica malacum capiam pallium Vbi mihi pro equo lectus detur, &c.

Su PREMA IN CASSIDE PINNAS.

Sic Plutarchus in Alexandro, galeam eius & pinnis & crista equina insignem fuisse. 'H, δε, inquit, V o χήτη διαπρεπης, ἔς ε xvj, -

Principes in porticu helluationis collocati: plebecula in antro quodam remotiore. Optime.Nam sordes principum in aperto ac propatulo positae sunt:priuatorum maculae latent. In priuatis autem illis gulonibus Aristippus voluptarius philosophus excellit ceteris, item Philoxenus Eryxidis, siue Cytherias, siue Leucadius, aliter enim ab aliis nominatus est: bellissimus homo, qui collum gruis optare solitus fertur, quo diutius cibi & potionis suauitate seueretur. De quo iam olim Aristoteles c.1x. lib. m.ad Nicom.&lib. m. ad Eudemum Problemate vii. Partis xxux. Athenaeus lib. i. & rix. Suidas, alij.

98쪽

ET PONE FLVENTES TURPITER.

Imitatio illius Petroniani. Tales Herculea Stymphalidas arte coactas Ad caelum fugisse reor, pol. Iluentes Halias, cum Phineo maduere veneno Fallaces epulae Illud, paeneque fluentes &c. correx cre aliqui pennaque uentes, idq.interpretati, volantes , ut Iustus Lipsus Antiquar. leet. c. tax. lib. i. Sed Petronius videtur voluisse, poneque enteis, pro, fluentes pollica parte: ex illo Virgilii de Harpyis, Turpi ima ventris Proluvies Et voluit scilicet Petronius,inpone syllabam producere, quam Virgil. corripuit.

Tangit conuiualem ritum,bibendi ad numerum literarum, quibus

scriptum nomen amicae aut amici. SuNT ALII DEINCEPS.

Non pessime pingit coloribus & penicillo suo Epicuri de grete porcos. docentes summum bonum esse in corporis iucunda titillatione. De quorum principe Epicuro eleganter sane M. Cicero Enni j poetae verbis lib. ii .de natura Deor.Sed inqui dum palato quid sit optimum iudicat, caeli palatium non susspexit.

Do Mus HIC AD PARVIT INGENS

Domicilio Intemperantiae & partibus eius cognitis, nunc Aristoteles cum Regina in vallem pergit, altera ex parte palatio Temperantiae oppositam, in eaque ostendit sedem viiij, quod infra Temperantiae mediocritatem est. Hoc autem, quia proprio vacat nomine, communi ab Aristotele dicitur siue stupor. Si quis nempe ita sit ex sensiis, siue nullo sensiu ita durus & immanis, Ut tanquam stipes aut fungus, net doloris morsu, neque titillatione corporis vel tantulum moueatur.Tales quia paucissimi reperiuntur, considerate auctor aedes huiusce viiij depinxit in recessu & solitudine, ab omni commercio & societate hominum distantes,conuenienterque adiunxit, pulsatas quidem diu multumque sores,& inclamatos habitatores, ut intromitterent: sed illos ne que strepitu, neque clamore Vllo excitari potuisse, quippe stupore oppressos,& omni sensu vacantes. Quare occidente iam sole in collem vi cinum discesserunt, ut cum sole experrecti, in Magnificentiae regionem& Liberalitatis proficiscerentur.

99쪽

MAGNIFICENTIA ET

LIBERALITATE.

OEP ER AT Eoo de surgens aequore, totos Iungere Phoebus equos: Iese in vestigia coepti Sermonis Senior referem,ad arier orsus Reginam est. Oritur Sol, inquit, munere cuius Lux vita venit: sed enim prastantior illa Uita, sui complor Rario quam luminis aura. Splendor in hac jummus, 'ecies pulcherrima, cuius Uisio, mirificos accenderepossit amores. Fulgor enim si Muri tanta dulcedine mentes Adlicit humanas, vitam ut sine munere tali Uitalem esse nexent, hoc cassos sanguine, manes Inter, Orcivi numerent in parte eculi:

Oper amabilior quanto ,si cognita, Uinust ua sine nil aurum, nisi stondens luce maligna sq. insigne lutum. Sotis quam propter honeste

r urum optes VirtuΥ, quaeras, tenea .panatum .

Sola docet recte largiri parcere : sola Conciliare potest auro decus, Gr dare partis Lucem diuitiis. Sic fatus scandere cogenta stirpis in aduersum Sapiens, ubi surgit ad auras Lata domus duplici distincta colore: mirenti Uarmore pars dextra est, veni que interfuit auris

Altera sis niueo de marmore, totiq. letueingento virgata niter. Sublime columniae Surgit marmoreis tectum imulantibus illos Lui vel magnifice re alia munem titi, Aut modicis instructi opibus, tribuere volentes,

Libero mi par est animo, non seruus herili 'iussu solitus, mediocria. Limina postquam Hac sumus ingregi, litantes marmore vult in De prasino Pario sub eximus, inclyta partim

Obstupuere oculi tanta miracula molis:

Farum animos sense perte auere se am

100쪽

fg C IV I T. V E R iGaudia. Stas medium ramis felicibus arbor, Complexa impluvij blatium, geminoque minarur

Stipitis in Delum secundo vertice. Sexter urea mala gerens, pleno ceu Copia cornu

Fundit humi, Hestendum seruata feruntur in hortis 2 ualla, uerculeo pretium re spe labori:

Laum habet nitidos argentea munera floreου.

Has ita dum statuas, Regina σ in arbore fructias Miratur, taciteq. oculos per singula ducit, JUobta rerum sustensam in imagine, dictis Ultro his compellat Sapiens. Ruos arbore flores Cernis in hoc ait, oe fulgentia poma merasio Diuite, quaci suo numeroque σ tempore, nulla Concutiente fluunt: quantumq. quando perenti Conuenit σ danti, sua qui ue sub arbore mala

Et res legit hac. Lauo sub stipite sores

Acripiunt, quos emerita siducia laudis Non ita commendar, sedcommiseratio sortis Humana iuuat. Hic viduas solatur egenteis ea munere, pupillosue aliquis ,semiae trementis uos premit , CV graue fossicita curviscere cogit Paupertatis onus, quasi magno stondere presiis Incumbens humeris, offunden . ora ruborei, Tristitiaq. animos. Taru hic sociale fierenti Hospitium, mensa ieiunis dentibus acri

In cra hic epulis, se ita focilar agros

Cura minissenis, m morbi taedia longi Sedulitate leuo: male clusi carcere caeco Insontes, aliquo redimuntur munere, sontes

JUeriam inueniunt misera otia fortis Hic aliqua, oe dotem virgo, qua nubilis olim Indotata domi residet, sub paupere tecto. Hi taleR. fluunt lauo de vertice fores.. Aurea sed dextro fluitant sub stipite mala. Scilicet in dubio Virtus certamine era Lartis Cognita, oe insignes quos fecit adorea belli,

Donati hinc abeunt, ouanteis munere vena Diuitis. Haud minus hi studiis deuota inerua Semper, ingenuas quos vita exculta per artes Tromouet, accipiunt, etiam maioragaturi,

Si saperentilli, Domina quos risus inaurat

Fortunae

SEARCH

MENU NAVIGATION