장음표시 사용
31쪽
A. Ceres & Bacchus epulantes in fastigio portae gustatus. B. Auctumnus offerens poma siue auctumnitatem. C. Pomona Dea etiam ipsa cum munere suo.
32쪽
A. Porta contactus siue tangendi, operta hederis, quibus nomen ip sum ab herendo & tangendo. In hyperthyro autem Mars de Venus irretiti a Vulcat .
33쪽
A. Apollo habitu pastoritio, cithara canens in hyperthyro portae
Musae cum suo qum. instrumento. Qua Ggie declaratur esse haec porta audiendi.
34쪽
virtutum ac vitiorum domicilia contemplatur. Deinde in priorem, siue morum ac politicae Beatitudinis arcem ascendit. Est autem quassi puluinus siue moles tres habens gradus,& marmore candido exaggeratus. Postremo in summam siue contemplationis ac veritatis peruenit arcem, in cuius vertice illa mentis ad veri cognitionem excitatae stam .ma est,de qua paulo ante commemorauimus.
Pro licentia vero poetis concessit, essingit auctor se in horto castelli Riuoli j amoenissimo, primo die Nouembris, Solis tactu leniter tepefaciente,& liquidissima,ut Lucretius loquitur pia tempestate, sub citri arbore, ad opacandum locum patulis dimita ramis , obdormiuisse. Tum visam sibi in somnis secundum quietem Reginam, cum duabus de familia puellis adesse, atque his eum verbis coepisse assari.
Inducitur enim regina exordium orationis suae, capiens a mensis Novembris descriptione poclica. Nam ait. Iam solis radio inaurari caniciem Chironis centauri senis, qui a mathematicis usurpatur sagittarius, poet. vero Chironem appellan ut illi in descriptionibus x ii. signorum ad catalecta Virgili j additis. Alij alio homine adfici voluerui, ut Sositheus apud Iulium Hyginum, C. Caesius Bassiis in Arati Phaenomena Iunius Columella lib. x. Ausonius in signis caelestibus. Chiron igitur,siue Crotus ille, siue Sagittarius de orbis signi seri, signis duode-
c. m unum est, per quod meare sol dicitur mense Nouembri. Deinde Regina subiungit ad exemplum Chironis, qui solis claritate perfusus iuuenescere videtur, auctorem quoque huiusce operis iam Corpore ingrauescente, mente animi tamen magis efforescere. Non oportere igitur se ignauiae dare, sed acrius incumbendum esse ad virtutem Sc Beatitudinem, ad quam ipsa nunc itinere breui & quasi compendiario proficiscitur Comparatio a conuersione solis: Namque ut Solis ad brumale si- suum recessa, hiems nobis existit, contraque aestas iis, qui ad Austrum: sic aetate ingrauescente corpus assiigitur & infirmatur, sed alia ex parte
mens vegetatur ac iuuenescit. Cuius rei causam explanavit copiose Aristoteles problemate Iv. dictum est cap. VII. lib. rix. industria beneficio, forem iuuenω retinere. HIs TANTUM COMITATA DUARus. Duas Reginae comites adiunxit decoris causa Indecorum enim matronis,ne dicam resinis,sine ullo comitatu proficisci: unde illud Homeri cum Odysseae lib.primo de Penelope.
Non sola, ocula huic gemime sed pone sequentes.
IAM PROCUL OCTI PEDIS, &c. SIC PHOEBVs IN AUSTRUM.
35쪽
M C I V I T. V E R iSic apud Insimum lib. x I V. Olympias Regina , duabus ancillis in
nixa. GEMINI s CIRCUMFLUA STELLIS.
Lunae Reginam ipsam sinitem fecit. Est enim Luna siderum regis ut apud Horatium in carmine seculari, & astrorum decus, ut apud Virgialium lib. ix. AEneid. desiderum mater, ut Apuleij Milesiis lib. xi. Eademque AEsichylo Vr κυονα γων, δῖς - θὸyos honoratissima stellarum noctis ocellas. Comites autem Reginae puellas cum stellis Lunae vicinis
comparauit. CREPIRAE TAMEN AEMULA LUCI.
Similitudine auctor,& Reginae praecellentiam, dc statum suae mentis expressit. Nam post solem ipsum & caelestia, flammae splendor maximus est: cui Reginae mentem purissimam, & luce adfluentem sua, per similem esse ait: se autem adhesisse comitem,quas flamae umbram, quae in omni umbrarum genere tenuis lima est.
Animum pennis aptum permeare caeli regiones. VELYTI CVM DE VIus OLIM.Alia comparatio planissime conueniens. Omnia enim similia: diuiana luce nihil usquam rerum, aut certius est, aut clarius: humanae autem rationis lumen paruum dc incertum est. Neque enim fit semper ut ratio imperet, adpetitus obtemperet, parsque inferior animi inlustretiua superiore. Vitam vero in terris nocti persimilem esse planum est. Hinc illud poetae Lucani lib. 1x. qui Pompeium mortuum reapse cognouisse
Ratio humana instar lunae. Itaque mentem Aurel. Cassodor. cap. tilib. de Anima,dictam esse ait quasi μή, is,id est Lunam, quia varia vicis
tudine commutatur σαCvrvs Eco HANC URBEM
Iam quasi verbis Reginae, ingreditur in descriptionem ciuitatis V ri,obseritatis diligenter omnibus adiunctis, quae vir scientis limus Aristoteles cap xi. lib. vii .de Republ. necessaria esse putauit ad positionem urbis idonea eiusque frequentationem.
Quinque portis notati quinque sensus externi. Per has enim quasi quot ub nocte iaceret Nostra dies
36쪽
portas omnium rerum species ad mentem fluunt. Itaque inquit M. Tullius lib. i. Tusculanarum qivxstionum, ut non solum phusici docent, verum etiam medici, qui ista aperta m patefacta viderunt, viae quasi quaedam sunt ad oculos,ad aures,ad nares, ede animi perforatae. Pauloque post eas partes dixit este quasi fenestras animi: eaque de re Lactantius Firmianus cap. rix. de opificio Dei Lucretius libati.
Prima videndi porta est, in qua pyropus, qui ut Ouidius inquit,
flammas imitatur: eaque gemma denotatur splendor oculorum & claritas. De qua scientissime Aristoteles lib. deSensu & sensili, in eu mque lo cum Averrois in sua paraphrasi, oculi sproprium m suum ait esse lumen. In eadem porta essigies Apollinis: Apollo enim Sol est, cuius radio persu- se res, oculis cernuntur. Ebur vero candidum, & ebenum nigrum significationem habet candidae partis in oculo,& pupillae, quae nigra est.
Odoratus porta essi iem habet Choridis Deae florum, & Favoni j
venti,cuius aura flores e terrae sinu elicit. Flores autem & corollae grati odoris. TERTIA Pos T FLAVAM CERERE M.
Gustatus haec porta est,in qua depicti Liber pater, & Ceres, quibus
Copia dea Fortunae ancilla, pleno cornu adponit omnis generis a et nitatem. QUARTA VIRENS HEDERA. Porta contactus,in qua tangendi vis expressa columnis hedera i plicatis, & complexu Martis ac Veneris. De implicatione autem hede- rarum Plinius cap.xxxiv. lib. xvi. Catullus cpi malamio Manlij. Horatius in Epodis ode xv. TVM sTRIDET AHENO CARDINE QUINCTA. Quinta est audiendi porta, eaque ahenea. Aeris enim materies tinnitibus & sonis aures complet facile & iucunde. Hinc poetis ars argutum tinnulum, onorum, &c. per quam Regina in ciuitatem Veri .sue morum ingressura est, ut-pote portam disciplinae, & menti ceteris omnibus propinquiorem. Sermo enim est effector disciplinae. Is autem neque oculis, neque ullo alio sensu accipitur,sed auribus tantum,ut planissime demonstrauit Aristoteles lib. de Sensu & sensili. Veraq. Plutarchi vox. ' o ετη μια - ώ-Virtus unam habet ansam, aures. Et Apuleij. Per res homo prudentiam sapientiamque disicit. Apte igitur conuenienterque apud hanc portam Aristoteles Reginae primum occurrisse fingitur, quaecum,die in aliarum portarum specta culis consumpto, hac porta cum, sole obeunte intrare vellet, lemostrat ei Philosophus hoc nisii clara luce, neutiquam licere,eoq; dicto claudit.
37쪽
ro eis fletias digitis Murora' bar,
Cum redit adportam,quae cardine pridet aheno Regina. Occurrit qui vestere clausterat,idem Magnus Aristoteles. Nuncinquit emque fassRegina intrare huc tibi: nec te agnior vla . Intulit ante pedem, meus a quo temporestrimum Condidit hanc urbem stilus , mens con a V ERI, Auam bene docta manus, venturi praescia quondam Zeuxidu expressit nuribus te excellere captis,
Hiemq. tuam sapiens in sede locauit,
traa ubi Domina, Vmeris qua temperarae ML erum ades, oe memori mea pectore dicta repone, Dum moneo,ubi qua nostram visenda per urbem. Tota tripartita ess,triplici oe regione viarum. sed fice ut aeria pars hac in culmine ruis Fulgear: ut tauo imposita huic, G collibus sis Altera, de summa lucem regione entem occipiat: tum tertia dehinc in valgibus imis baita caligat, gras inamabilis auris. Partibus his tria respondent variantia regna, In quibus humana peraguntur tempora vita. Primum,mbi sceptra manu SAPIENTIA dia capsis, Natio quam circum est,s eculatrix callida VERI Alterum, ubi es sollers PRUDENTI A risuae agendis, Lu0.praeesse aliis, aut iussa capessere docti: Postrema solium fatuae regione locauit, Rebus in humanis Siren, hera blanda , U OL V PTAS, Agmina quam cingunt hacris operantia ventris fit Veneris, gumia, nebulones, Alcinoique. Uice praeterea bis deni compita riui Quadrua uti lambunt urbis,sed istare multum Ingenio
38쪽
Interito laticum.Bis quinis flumine dulci
Alveolus sicaris nitidis argenteus undis, o totidem retro a ectu, limentibus undis, Et mali quas cautus qui retentaverit olim, Postmodo ei triste os sensu torquebit amaror. Parte alia viaras ut vapidis in vallibus infra
cubila tempestas semper 'neq. Cynthius unquam Has penetrat sedes iniis, non flamine purganc Threici' Borea, sed turpes semper olentingataque iacent mersa caligine noctist enu tamen pars huc properant, certantq. prior
Intro ferre pedem, vitam quia posse beatam
V uere ibi sterant: huc primm ultimus ordo Tendit, in hac magni ad num confinia reges. His aduersa videns fulgentibus atria tens
Colle in quaeque suo'Pandens se hic largior aether
Omnia circum auris puro , lumine vestis Purpureo. men has refugit pars plurima sedes, Jnlustrenue odere vias, quibus itur in arcerata Rupis marmoreae, fulgent ubi lucida quinque Templa, micas vero sacra inter tecta, perenni Lumine flama, vi ens media regione.Sed illa therus modo recta plagis adpurgit, eanderata Saepe uiam inclinant variantes flamine venti, ut antemqprocul rapiunt de tramite rectientis ea humana erigies. Adfectibus illa Lenibus ad certos fines pertendit honestis
ut rapidis fertur, varioq. errore viarum
.sed breuia σ1yrteis, larebroso in gurgite vitae,
Frangit stulta ratem. Sed cui PRUDENTIA lumen Traefert dia suum , quanquam diuersa viarum Osfert see facies, cautus tamen eligit uuam, Cuiu iter summa pertendit in atria sedis, Anis ubi, O metas vita seuprema beatae, Atria plena bonis, sua nec fortuna, nec viti Vis aufrre potest, lapsus neq. temporis unquam Perdere: quin animus auist Her illa beatus, Nec oerare potest meliora, aut pluribus unquam eAdfluere, mora sorte seua, nil cetera cura in
Arpies missiers, ad signum destino ictus, D
39쪽
1ς CIVIT. VERII natio flectitue oculos, aut plura minatur.
Icere nam medium laus est: temeraria in auras
Spargere tela manu, facile ipsa ignauia possit, Hac sedes itaq. est lumen, dux, meta viarumia, Sola potestriues, gentes, urbe . beare, Nec tamen huc fas est discrimine cuiuis Scandere, σ in vita summa regione beata Sistere p. Nam scire viam qua ducit in arcemDParuum est, turbida si mens est, nec rebus honestis inpia satis fungi, quia vel natum vel usus Abnuat. Urbe itaq. hac nostra procul esse iubemus talem, ceu vere nouo qua rida gestis
Ludere, nugari, contemnere seria, regnum Caeca VOLUPT ATIS, rebus praeferre gerendis Nec curit domitare armis rationis, ut hoste
Adfectus animi, male responsantis honesto, Spernenti . decus, quo praeniter inclyta V IRFUs. Est Croesi qui cacus opes, iustosue triumphos PRO M A tuos: validas est sano in corpore vires, Aut oris speciem fugitivam, aut illicis auram
Forma, qui malesanus amat, metamq. bonorum
Mimat , inque via , velut ipsis sede quiescit. Uallibus es imis qui degener incubat , Hic Feda UOLUpTAT Is relegens vestigia: vulgus Hac fatuum, hac proceres,haec magnos formula reges, Excepto sapiente tenet. Sed plura profari a
Iam verat hora: meus nam Sol decliuis in aquor
mina Dbducit, summi qua Solis imago' Prauia ni fuerit menti, seriatas. nostrae, Caspitat, gemina languet caligine noctis. Sic ait, oe sim finem dedit ore loquendi Dius Aristoteles speciose . limina clausit. INTERPRETATIO.
Hvr v sc E diei principio solis ortus poetice depingitur, & Ariastoteles per aheneam, siue auditat portam ex veri ciuitate prodit, ac Reginam eiusque comitatum excipit. Neque enim alia quam ab nea illa siue audiendi porta inVeri ciuitatem regina discendi cupida introire potui si et,cum,ut die antegresta intellectum est, auditus lit protprius cognitionis sensus ac disciplinae.
40쪽
BAR T. DELBEN. x7 Sed principio statim dubitatio existit, quo pacto Reginam Aristoteles non prius visam ita facile agnouerit Z Scire igitur operaepretium est, ita commentum esse auctorem, quasi reginae imaginem Zeuxis noselum pingendi, verum etiam diu mandi peritia excellens, iam olim vivente adhuc Aristotele in ipsa Veri ciuitate, in atrio Temperantiae tanquam castitatis specime penicillo suo expresserit. Praeterea mortuis diuinandi peritiam attribuunt poetae, unde Homeri tota νεκυία siue ino tuo rii diuinatio in Odyssea. Itaque si omnibus vita functis verandi siue diuinandi facultas concussa est, multo minus ea deesse potest sapientiae
totius principi Aristoteli. Denique per somni j speciem haec peregrinatio tota effingitur: somniorum autem licentia & libertas quantasti omnes sciunt, eaque D. Hieronymus olim defensione. lib. i. Apologiae aduersus Rufinum, solertissime usus est. In Veri ergo ciuitatem Regina tanquam Xenagogo sue hospitum duce Aristotele ingreditur. Atque is principio statim demonstrare incipit, quemadmodum tota ciuitas veritatis, tributa sit in partes treis. Quarum prima excelsissima rupes, quasi siue summae arcis in ea locum obtinens:altera puluinus, siue moles plana, inquam gradibus aliquam multis adscenditur,ex latis ac lunamosis virtutum uris, cuique moli rupes illa imposita est: tertia vero infima, valles quinque habens, crassis circumfusas & occultatas tenebris. Sitie, summa ciuitatis pars, rupem habet excelsam, in eaque templa virtutum mentis siue intelligentiae: edia planiciem altam vitae politicae,& v. in eam vias latas sue regias virtutum moralium: tertia & infima est vitiorum. Harum autem ciuitatis partium similitudine, triplex vitae nostrae genus declarari ostendit,ut iam olim ab eo positum fuit c. v. lib. i. ad Nico m. Summa enim ciuitatis pars quasi vita est philosophica, in contemplatione rerum & veri inuestiganai studio posita:altera pars, nempe mecita, imago est vitae politicae, cuius laus omnis in actione consistit tertia vero infima pars, speciem habet vitae voluptariae, mollis, delicatae, ab Epicuri& M. Apicij disti plina non abhorrentis. Tribus autem his vivendi modis, homines aut imperare ait, aut seruire, intelligens de ratione &adpetitu. Namque in philosophantium animis & politicorum, adpetitus tanquam seruulus, rationi ceu reginae & dominae parere cogitur: voluptariorum autem hominum ratio, quas ancillula miserrimam adpetitui seruit seruitutem. De triuio autem hoc vitae, philosophus loco anted. Dio Romanus orat. iv. de regno. Plutarch. lib. te instit.puer. D.
Tl masti. H. Quaest. CLXXIX. Artic. H. ADIPICE PRAETERE A.
Voluptates ac dolores virtutum ac vitiorum comites, notari ait rivulis xx. voluptates rivulis decem dulcibus & limpidis:dolores aliis totidem turbidis & amaris. De hoc voluptatum & dolorum comitatu infra differendi locus die xxv.