장음표시 사용
61쪽
mitates , maximeque Iustitiae virtutem o c. Quanquam alio etiam modo, virtus ipsa est livom ς, siue extremitas videlicet ing ευ ut loquitur philosophus c.vi. lib.ii. ad Nicomach. hoc est, quatenus optima est
Pergit subiungere de voluptate, ac dolore, signis virtutis & viiij cem tissimis. Nam,ut est c. ni. lib. ii. ad Nico m. habitum atque perfectionem virtutis in eius animo esse intelligimus,qui munere virtutis atque ossicio non inuitus neque iniucunde perfungitur: quibus autem hoc ip- sunt doloris quasi morsus essicit, ij habitum viiij animo comprehende runt, ut argumento est voluptas ea, quam ex turpi stagitiosaque vita percipiunt. Idque nunc Aristoteles per illustris exempli adpositione declarauit. Quibus enim parce, bric, continenter vivere melli ac voluptati est, inquit, ij temperantiae virtutem habent, quibus autem hoc
ipsum felli siue dolori est,is sunt intemperantes.
Ostendit reginae riuulos ex arce in seriori erumpentes habere signiscationem voluptatis adiunctae virtutibus, & doloris, qui comitatur vitiis. Fluunt autem hi rivuli dextra laruaque, iuxta vias illas in quibus domicilia virtutum. Sed eorum riuulorum alij puri ac dulces: alij turbidi & amari, ut dictum die primo.
Falsa & inani quadam specie voluptatis aut doloris decepti homines, e via saepe in deuerticulum abeut, relictisque itineribus ac domiciliis virtutum, abdunt sese in valles ac latebras vitiorum. Doloris enim metu & molestiarum, a studio virtutis deterriti: illecebris autem blandissimarum voluptatum deliniti, ad vitiorum calles adherescunt. In quo cernere licet, quantopere occaecati sint. Illis enim quia natura virtuti tanquam spinae rosis additi sunt, doloribus perhorrescunt: illos non vident, qui ex vitiorum gurgite ac Voragine erumpunt. Voluptates appetunt eas,quibus vitiorum frontes, quasi meretricularum, fucatae sunt: ad illas non respiciunt ex virtutibus efflorescentes. De quibus eleganter Cebes Thebanus in tabella vitae humanae. Et Musonius apud
A. Gellium c. I. lib. XVI. SED NE VIRTVTVM.
Et tamen ut in boni viri specie latitent magnifice de virtute ipsa loquuntur, siue ut Horatius poeta eleganter dixit ep.vi. Virtutem verba putant, ut lucum ligna: ut Iuvenal.Virtutem verbis Herculis inuadunt: aut Vi
62쪽
xt philosophus ipse c. iv. lib. u.ad Nicomach. ιιιιππι φιλια*ειν. confugientes ad verba, putant se philosophari. Cum enim lucrari & voluptates carpere, & falsum gloriae choragium comparare optent: specie quadam & ostentatione virtutis, apud imperitos iidem sibi faciunt qui tantum actiones ipsas, non autem animum quo susceptae sint, considerant, sucoque illo & apparatu, non ipsa virtutis facie
natiua commouentur. UT TOGA sIT PALMATA VIDENT.
Declarat hominum amentiam, qui tametsi virtutem, animi vestem pulcherrimam & quassi ornatum regalem esse intelligunt, vitiorum autem irdidato&pannoso vestitu nihil esse foedius, viiij tamen libentius sutili centu culo, quam virtutis toga palmata vestiuntur.
Pergit hoc ipsium illustrare similitudine. Recta valetudo siue sanitas
est corporis temperatio, cum videlicet ea congruunt inter se, c quibus constantiis,ut est apud Aristotelem problem. ni. Partis i. & c. m. lib. x.
ad Nico m. sic virtus perturbationum moderatio est, & quas valetudo animi, de perpaucos tamen inueniri ait, qui hanc liue sanitatem siue tranquillitatem animi & pacem sectentur. Sed a mediocritate siue in dio defluunt ad extrema vitiorum, ut quondam Vlyxes ad Scyllam plus nimio nauim adpellens,de remigio suo sex comites amisit. Odys
Quasi anticipatione quadam illis occurrit qui dicerent, deflectere se a virtutum via in vallem vitiorum, sanc, sed vi ac necessitate quadam id potius, quam culpa sua euenire. Itaque illum ipsiam, de quo paulo
ante mentione fecimus, Vlyxem,& si mortalem catum,malum erudumque m callidum atquesubdolum, tamen a Scylla sibi cauere nequisse. Sed Aristoteles sapienter sane hanc desensionem refellit c. i. & deinceps lib. iii. ad Nicom.ostendens homini datum esse diuinitus εἰ id est vo luntarium . in quo inest electio siue consilium, voluntas siue liberum arbitrium,& consultatio, quae tria principia interna sunt omnium vitae nostrae actionum, quibus tanquam taedis praelucentibus,animi sine of sensione in domicilia virtutum proficiscuntur, posita in viis quinque urbis huiusce excelsis atque luminosis,ut Aristoteles die sequenti Reginae dicturus est.
63쪽
vIRTUTE MORALI. VC IDA vicinae refugit iam tela diei, Nigrante . sithius pepli OX contrahit, atros
Dei aloe properanter equos: comes avolat via Penti ore Tauor: curru Sol aureus igneo
Duehitur contra, fomes huic Fiducia, si dens
sagere, G solita ignauis etiam addere calcari Sole igitur duce nunc, Veri spectemus in urbe Virtutis trima visenda palatia, circum Signa ubi porticibus robur spirantia in amplis. Iua viros referunt oculis, quos ignea quondam Extulit in caelum virtuου, hodieq. nepotum Iidus ire Timor, nerui . nauta languens Invaseris metuit. Non illis nullius olim Honuit vultus, non spe deiecit honesta Triste supercilium Fortunassianeq. tales Sebilitare animos, incendia saeua dolorum Sualuere unquam, non terrabilis a mortis, Terriculas longeq- ω tas vincit, imago Demouere flatu. fortis, quam dicere portum
Humana soliti vita, setanon sime magna Vulgus in hunc penetrare solet for dine portum,
Omnes ipse rates quia portus conterit. AEquo Hunc animo subeunt tamen illi , mascula tirtus uos armans trepidare vetat, dum finibus hostes Defendunt patriis, aut dulcia pignora natos Pro inant, carosue malis damnisque parentes Non timide prohibent, assim q.impendere gaudent. Patri . in primis dum sacra tuentur, em aras, Et pro resistione ruunt in vulnera, quondam Concidit o pronam subiectos victima cultros,
64쪽
BAR T. DEI B E N. Sanguinis riuo fumantes imbuit aras. Acceptas, pelago, ceu sfonte volubile , semper
Flumen reddit aquas. vltro Virtutis amore , Sic animi trepidis opponunt pectora fortos Tebus,sto icto deuota pericula vincunt i, Et patria reddunt caroq. accepta starenti, Debita vel natis impendunt munena vitae.
Sunt alij yecie fortes Virtutis inani
I. iacamq. alios trepidum ventoso Gloria curru
D certamen agit, fama vel divi loquacis Cogit in arma fames, laudum. immensa cupido, Purpureoue facit fortes fucata venenoeAmbitio, aut poenas manens ignauia, viresso itere ipsa iubet , macula . horrescere cerali. Caeritu. Est alius fortes imitarier audens Aspem qui didicit contemnere fortiter usuol. duo. Est alius cui caeco ira impete feruens Excitat immanes stolida in certamina vires, ut animi poenas dolor ingeniosius in acres Cum laesus fremit, vindicta occasio ridet iv. boc dubitant aliqui sies in disiciramina ferre Luaelibis, euentu quoniam certare secundo Sunt soliti, hac illis a re siducia robur.
V. Saepe etiam vecors dubiarum inscitia rerum Gabio mentem, protrudit in aspera caecam .
Hi tale animi fal sub imagine fortes,
Virtuti .solent simularo fallere vultu. . Omnibus his locus est nullus Virtutis in aula Huius, quam duce me REGINA inuisiere perges, in pice de fusca silice ut veni . rubente Sanguineis,furgunt haec atria: lampas in ipso Limine iti supero lucet: Tationis imago
Rectae inest, radio speciosa palatia lucis
Virtutum qua complet, uti pharus ardua quondam Emicat, ostendens trepidis ex aequore portum. dipice uti rutilent insignia tecta trophaeis, Atria iti longis circum redimita coronis, Et lauru lictrice virent palmi . portant Certa etenim dubiis ex rebus praemia fortes, In patriam atq. lares multa crem laude reuersi.
Sed nunciam satius, REGINA, est visere in amplae G si
65쪽
1ι C I V I T. V E R IJnteriora domus. Vide, ut simulachra virorum I coronato laetis flent vertice palmis'. q. in porticibus visum stirantia robur, Sustineant tectum solida ceu mole columnaruanc quoq. porticibus qua cingitur area circum, Inoice Stat media fructum de Dostilibus altὸ Curribus a'. armis visenda mole trophaeum, Et lari rutilo ,subiectis ignibus ardens. Luale, de stoliis congestis victor aceruose solitus struere, OrsisAectis vrere famis,
Et si a victrici redimitus tempora lauru, Gradivo venerans oferre ea munem patri. Ante focum talem, facieq. habituq. Quiner
Inoiecte, medio flat limite frenua UIRTUs, Et neq. se in medias infert temeraria flamas, re procul ab is nimium instet. viragor Parte alia metuens plus aequo incendialallet Tigna cito longὸ fugiens IGNAVIA cursu. Laeua iacer rapidis ambusta AUDACIA flamis, In quas praecipiti vaecors sese intulit ausis. Ingenteου sed iam est opera flectare columnas, me modo Uirtutis quibus inclinam recumbunt, Atria, ceu quondam illorum, Ressublica neruis Incubuit,quorum hacblirant simulachra guris. Primus in his ingens Pario de marmorei rat
mphitryoniades, nodose robore clauae, Ex uioq. acer Nemeaei horrente Leonis. Friami es illi star proximus Hector, armis Et pietate Agi, non proximus ordine tantum.
Remulides sequitur, patria qui signa Camillus
Rettulit, atq. una totum seruauit in arce Jmperium. Flamis dextram crepitantibus urens
Scauula star. VideU ut fons nil caperata, doloris orguit expertem y Nimirum pectore in imo ceramor patria, violentior aestuat ignis. Impiger hinc Brutus sto, qui patrem ex is ultro, Vt patria induerer patrem pis . Addice contra Est locus, herois nulla hub imagines rans, Fornicem ubi fulcit , sublimi mole columna.. Retis Alexandri hic fleteris celebrerima quondami
66쪽
BAR T. DELBEN. Dum mea de Sophia stadio die lata ,sed auras ac postquam tu rapidas abierunt irrita, Verivemus a mora, curruq. excussus, habenis Recti sivis ratio quem temperat, excidit amens In valges, vitiis ubi turpia regina profanis. Scilicet huic solium postquam fortuna tenere , Et dediti eri a manu tractare Sarij Sceptra, ster aurora populos urbe . beatas,
Immemori essi, stirps . oblitus auita
s 'soliti Reges sese ignorare superbi )
Filius esse Iouis, Deus immor alis haberi Velle strox carpit, patrem ignorare Philippum Tabias aversos iugulare insimus amicos, Temptiq. Amicitia mensis, violare profuso Sanguine amicorum.Sed enim rex Iuppiteri
Has intemperias, hac impia facti per u Fulmine prostrauit statuam bacchantis, alto Exclusam hostilio Virtutis, sede locari Vastis in aduersa tulit, quam A U NAc I A praeceps indet. Hic inter nunc missimulacra superbo nasupercilio Regum, qui nomine digni Vix satis humano, diuum sibi poscere honores,
Et regnum tentare Iouis furialiter ausi. Haud secus ac montes furiato pectore quondam inuontibus accumulant, insana mole Gigantes, Et vasti properant conuellere limen Olympi. Scilicet hac solita est, mutato nomine,stultis Fabula narrari de Regibus, omnia rite
suos audere iubet, vapido sub pectore feruens Jmperi, steri , calumq. imitata potestas, Iura negare sibi scripta, contemnere leges,
Vulgi mi terriculas fatui, non vincula Regum . Nunc geminas huc secte acies , as. intima tecti
dissice, nulla ubi sunt statua, sed plurima imago,
Praesicia venturi vivis quam ductibus o D Zeuxidis simitata manus. Licet ora tuerie uania, oe in duris exercita pectora rum, Mua Regina tuo aut patrum viguere sub aeuo.
Prima tui se offert hic magna parentis imago francisci, quo rege ,suis in finibus olim Asa arenascentes Musarum VALLI Asructus
67쪽
1 CIVIT. VERI Uidit, O hanc nouiter caeli se munere vitam Viuerelliata es: tatam sine lumine cuius Ipse etiam mors est, perhibet quam nomine vita
Vulgus iners: nec flare diu aut florere beato Culmine regna sient, quorum de finibus exsul
As Usis procul fugit Ap I EN T I A, caeca UOLUPTAS
Succedit profugis, opum vesana CUPIDO. Hic etiam magno virtutis robore saeptus vir tuus Emanuel, depicta in ima me splendet, Qui patria eiectus regni dicione, iussq. Curarum pelago iactatus , aspera longa Perpessus mala multa fugae: sed robore mentis Perstitit inuicto, sede'. recepit auitas, concilio oe virtute, cato non impar Ulyxi Clara Vestani hic quo3. vel cantis imago, . Auspiciis cuius, Cano duce deinde, carina Neptuno mirante is, iaceret'. puellis, Emensa Oceanum est immensum, minis una Omin dignasu, VICTORI A , praepete cursu,
Terrarum pelagi totum circundeait orbem.
Hac ubi fatidica sapiens sub voce peregit, p
e Igaiores procul a tectorum culmine Daraei Vmbras conssiciens, Sole . auertere cursus
A quor in occiduum, ne dedit ore loquendi. /
DI E v vs antegressis intellectum est generatim de vi naturaque virtutis,nempe habitum eine, quo instructi & ornati mediocritatem tenent auream illam, quae ceu meridies quaedam est inter metas solis, ortum & occasium,ubi poetae scdein ac domicilium aiunt esse omnium Deorum, Lactant. ad Thebaidem m. Deinde explicatum est de principiis & quas sontibus iis, e quibus manant virtutes, mente, adpetitu,electione , consilio,voluntate. Praeterea demonstratum est quemadmodum virtutes procreentur, nempe actionibus honestis. Postremo quae notae sint virtutis aut viiij in animo iam insidentis,nempe voluptas & dolor. His ita expositis, Aristoteles consequens nunc esse ait de virtutis cuiusque natura dicere speciatim. Quinto igitur hoc peregrinationis die, Reginam & comites eiusAri stoteles in Veri ciuitatem ab illa, per quam introierunt,porta audiendi nempe,via breui quadam iuxta murum urbis, & videndi atque odoratus portas, ducere porro pergit, ad illam quae contactus porta est, a
68쪽
A. Palatium Fortitudinis. B. Ingens trophaeum in area C. Fortitudo. D. Timiditas siue Ignavia. E. Audacia. palath media.
69쪽
cuius portae ingressu,via ducitur illa, in qua exaedificatum est a Poeta palatium Fortitudinis. De qua virtute primo loco nunc dicere instituit Aristoteles,vel quoniam ceteris omnibus notior est, vel quia illius qua irascimur, animi parris propria est. Quae si minus prior naturi ordine,
at certe vehementior est. Acrius enim vitae pericula propulsare soliti omnes, quam sectari commoda, vereq. M. Cicero: Quμ,inquit, honorem, quis gloriam, quis laudem, quis vitam decus tam unquam expetat, quam ignominiam, infamiam, contumeliam fugiat Z Aliter tamen ordine naturae prior temperantia esset, nempe ad concupiscendi facultatem attinens. Haec enim prima facultas animi esse videtur natura, ut ex D. Thomae disputatione intelligi licet partis i. quaest. xx cI. arti c. II. Per quam autem adposite Aristoteles inducitur cum de fortitudine, cuius extrema sunt timiditas & audacia, dunurus esset, a descriptione
diei sic incipiens ut in ipso quasi ingressia, ac limine sei monis sui, timoris ac fiduciae mentionem fecerit. Nam & timorem, noctis:& fiduciam diei & solis comitem esse dixit, quemadmodum Lucretius lib. vi. Noctis terribilem caliginem,& Amm. Marcellinus lib. XX rix. Horrore, inquit, tenebrarum hebetari solent obstricia terroribus montes,ut inter innumera multa, Aiax quoq. Homericus docc optans perire potius luce, quam paruormidinis augmenta noctumae. De Nocte autem Dea & curru eius,Theocritus Idyll. 11. Apollon. in iii. Argonaut. & utriusque interpres. De Pavore Deo res protrita est.
Intelligi vult palatium Fortitudinis, cuius formam & quasi faciem
paulo post expressurus est: nunc ambitu eius cotineri ait, signa heroum de sortium virorum, qui pro salute patriae, in periculum capitis & vitae discrimen, vltro se intulerunt, ornatissimaque amplificatione laudes corum inlustrare pergit ex adiunctis, quibus eos laquam notis insignes facit,ut,non rebus secundis insolenter efferri, non aduersis de statu animi deiici , non mortis aut doloris & supplici j metu frangi ac debilitati
Perurbane lusit in illos qui mortem adpellant portum quietis, ut
Herodotus lib. Via. Sotades apud Stobaeum, Dionysius Longinus ista υψου Epictetus apud Arrianum c. x. lib. iv. M. Cicero lib. i. Tusc. Quaestionum. Noster autem festiuisti me, mortem ait portum quidem esse, ast naues omnes,id est omnium corpora, in eo portu frangi, cum quidem animus, qui corporis nauclerus de gubernator est, in vitae sempiternae domicilium peruenire nequeat, quin nauis eius in morte quasi ipso portu Sc aditu frangatur. ACCEPTAs MARI. Planissima comparatio, ut omnia ex mari flumina oriuntur, in ei uoque
70쪽
que sinum rursus influunt, vi solis ex mari vapores eliciente, quibus in pluviam conuersis, terraeque in gremium se sis,existunt flumina, quae
in oceanum deinde rursus deonerantur:sic viri fortes, quam a patria vitam acceperui, eandem illi egregia animi alacritate resederunt. De sua minum autem ortu sic Aristoteles in Meteotis c. xiii. lib. i. ea nasci partim ex aere ac vaporibus terra conclusis, partim aqua caelesti, & imbre
Praeclare in ipso quasi vestibulo & limine sermonis a vera sinceram Fortitudine, distinguit genera quinque Fortitudinis fallacis &ncosae,
latentia in specie quadam & simulatione Virtutis, nempe illorum, qui miserias & aerumnas sufferre & perpeti audent non patriae, parentum, amicorum salute permoti, aut aliqua specie honestatis animum pulsante: sed alij aliis causis permoti . Primum genus illorum est, qui gloriae spe aut infamiae metu nihil periculi recusant. Alterum, illorum qui se periculis offerunt fiducia quadam experientiae de quibus Aristoteles c. v. lib. 11. de arte dic. Tertio loco sequuntur illi qui irarum facibus in flammati & vltionis adpetentes, pericula contemnunt. Quarti generis sunt,qui freti felicitate qua semper usi fuerunt, fortiter in aciem ac dimicationem veniunt. Postremo genere illi continentur,qui fortiter faciunt ignoratione : ut si Hector cum Achille dimicaret persuassis non esse Achillem, sed Patroclum aut Thersiten. Primum illud genus,verae fortitudini hersimile ac paene geminum est. Quintum autem siue postremum ali militudine virtutis longissime omnium recessit. Atque haec omnia exsequutus est copiose Aristoteles cap. via. lib. ni. ad Ni
comach. ADsPICE DE FUSCA SILICE.
Ingreditur nunc Aristoteles Reginae totum Fortitudinis palatium aperire. Ac principio id quadratum esse ait, unaque in quovis latere pomta insigne. Materiam deinde murorum posuit silicem, qui lapis est colore ferti distinctus venis sanguineis, quales cernere licet in iaspide. Ex tali igitur, siue lapide, siue saxo, in regia Fortitudinis effeta esse ait trophaea, fornices, coronas, scilicet propter lapidis huiusce duritiem ac firmitatem virtutis domicilio conuenientem. de qua duritie Plinius cap. x Ox. & xx II. lib. xxx VI. Neque alia mens Virgili; cum ait in
Quis si dura silex, aut set Marpesia cautes.
Praeterea ostendit Aristoteles Reginae,turriculam cristallinam simi.
litudine phari eminente in ipso frontispici, tympano, tanto quide ni
gore ut atrium palatij totum fulgore suo lustret & compleat. Cingi autem ait, Fortitudinem a doloribus,aerumnis ac periculis, quae magno animo excipiunt viri fortes, cum aliis honestatibus impulsi, tum p