장음표시 사용
101쪽
I. III. XXI, CAP. 47, 48que ab transitu fluminis diei unius itineres Placentiam ad hostes contendunt. Hannibal paucis post diebus
sex millia a Placentia castra communivit, et postero die, in conspectu hostium acie directa, potestatem pugnae fecit. XLVIII. Insequenti nocte caedes in castris romanis,lumultu tamen quam re maior ab auxiliaribus Gallis facta est. Ad duo millia peditum, et ducenti equites , vigilibus ad portas trucidatis, ud Hannibalem transfugiunt: quos Poenus benigne alloquutus, et spe ingentium donorum accensos, in civitates quemque suas , ad sollicitandos popularium animos dimisit. Scipio, caedem eam signum desectionis omnium
Gallorum esse ratus, contactosque eo Scelere *, velut iniecta rabie, ad arma ituros, qvnmquam gravis adhuc vulnere erat, tamen quarta vigilia noctis insequentis.
tacito agmine prosectus ad Trebiam fluvium, in loca altiora J Iucosque impeditiores equiti Castra movcl. Minus, quam ad Ticinum, sesel Iit; missisque Hannibal primum Numidis, deinde omni equitatu, turbasset utique novissimum agmen , ni aviditate praedae divaeua romana castra Νumidae devertissent. Ibi dum perscrutantes loca omnia castrorum, nullo satis digno morae pretio tempus terunt, emissus hostis de manibus est: et quum iam transgressos Trebiam Romanos , metantesque CaStra ConSPexissent, Paucos moratorum occiderunt k, citra flumen interceptos.
mulos, apud Polyh. lucosque: ita inllIS. Gud. Ia reliquis locus 'e, et ita plerisque edd. Millesque ex emeud. Vallae. - μνerlissend ι al. diseDD, aena, male ; vide ad I, 51, n. a. s.
102쪽
Scipio, nec vexationem vulneris in via iactanti ultra patiens , et collegam iam enim et revocatum ex Sicilia audierat ratus exspectandum, locum, qui Ι'ropo flumen tutissimus stativis est visus, delectum communiit. Nec procul inde Hannibal quum consedisset si, quiintum victoria Equestri elatus, tantum anxius inopia, quae per hostium agroS Euntem, nusquam praepuratis Commeatibus, maior in dies excipiebat, ad Clastidium I vicum, quo magnum frumenti numerum Congesserant Romani, mittit. Ibi quum vim Pararent, Spes facta Proditionis: nec sane magno
Pretio , numis aureis quadringentis, Dasio Brundusi-DO, praesecto praesidii, corrupto, traditur Hunnibali Clastidium. Id horreum suit Poenis sedentibus ad Trebiam d. In captivos o tradito Praesidio, ut fama cIc- mentiae in principio rerum colligeretur, nihil sacvllum PSt.
XI IX. Quum ad Trebiam terrestre constitisset bel-
S. Vexationem Dulneris in ina iactanti ipsum , vel vulniis. Ob asperitatem: visi legeml. iaciati; ut laetatis eicatricis, vel itineris XXIX . 3a . et Miarieris XXX. 19, et in simili loco Curi. V l. I pr. iactutιouem Diarae mhati IIaeile tolerantem . Cous. ad cap. n. S. Iactantis multi MSS. et edd.
6. procul in te Hannibal quum consedisset, tutervallo quinque mili. Pass. et Trebia fluvio luter ut is uecastra interiecto. Cons. Polub. III. 68, qui et inopiam eius a Gallis sublevatam dicit. . Ad Clastidium , hod. Chiaseigo , vel Chiast gio. filictis dieitvr h. l. et Γαλατιο ἡ κωμη iqui. in Marcello, P.
Mo; sed oppidum itis. XXX lI, 29; et Pola b. Il. 3έ; III, 69 , Galliae tri huitur XXIX. x MXXXII, 3r, et a
I Iut. Marcell. pag. 3oo, et Liguriae in s. XXXlI, 29; nisi ibi eum Sigonio et Cellae. Geogr. ant. II, 3 . legend. Camitina . Galli eerte Cisalpini a Liguribus distili glimitur XX l , Ss pr.
Clastidium in dubiis utrius ille gentis sinibvs suisse positum, vel hauc Liguriae partem inter Apenuinum et Padum Livii tempore ad Gulliae Cisalpinae provinciam pertiuuisse. suspi- hatur Cluver. Ital. Λnt. I, o, P. 7s. Ad rem coiis. Dol3h. III, 69.-Mittit milites, partem coΡiarum. Dura ellipsis, ut sorte excidit una alteraque
aute consedisset ili castris , stativis eustra posui,,ul. Gus ad IX, εέ, u. 7.
103쪽
lum interim circa Siciliam insulasque Italiae imminentes, et a Sempronio consule, et ante adventum
cius, terra marique res gestae. Viginti quinqueremes, cum mille armatis ad depopulandam oram Italiae a Carthaginiensibus missae , novem Liparas : octo insu-
Iam XVulcani tenuerunt; tres in fretum avertit aestus. Ad eas conspectas a Messana duodecim naves ab Ilierone, rege Syracusanorum, mi Ssae, qui tum sorte Messanae erat, Consulem romanum opperiens, nullo repugnante captas naVES Messanam in portum deduxe Putit. Cognitum ex Captivis, praeter Viginti naves,
cuius ipsi classis essent di in Italiam missas, quinque et triginta alia quinqueremes Siciliam petere ad sollicitandos votores socios. Lilybaei occupandi pracci
puam curam esse: Credere eadem tempeState, qua
ipsi disiecti forent ., eam quoque classem ad Aegates
CAP. XLIX. r. Terrestre constitisset bellum , substitisseti, quiesceret , ut XXII. 32. et XXXV, 4. Eodem sensu cap. 48 exlr. dicitim, Poenos sedisse ad Trebiam. Conser Gron. Obss. 1 vas , pag. 4 8. 2 Mem naMea tenue inrtini vide ad I. I. n. 8ὶ Limnas, sorte
. positus, quouiam insula et oppidum eius idem liabuere nomen. Lipara princeps est et maxima insula-rtim, quae Liparaeae, seu Liparenses ab illa, et propter ventos ignesque subterraneos Aeliae et Unicauiae, vel Hephaestiades vocantur; et quas ulu-Εique numero septem, ut Appian. Mil. civ. V, iob. qui u lite, Ptolem. quindecim, et Isidorus novem suisse triuiunt. Ivlut Liparam et Stelliam est Hiera , κατ' dicta ulcani instilia , ερα Ηραιστου. Vialca ilia. h. Volcano, sacra prae reliquis Vulcauo, et tem plo eius ornata; quamvis et ceterae
mim de arguine uici huius cap. non ni hi
2. , Cuius Wsi eliassis essent,
vide ad cap. 3o, n. 5. 3. Eadem lem 'estate, qua ipsi disie-eti frent, dispulsi, eam quoque classem ad Aegates insudas vide ad eap. O . u. 8 deiectaR , iit XXI H . έο. 34 extr. ubi vulgo male legitur euei
tur . ei Gron. mouet, naufragos tan
tum eiici ; ut Aetiei , qui summa resalva vi ventorum , seu tempestate ver autur. et depellantur a cursu, vel a medio inati ad inseri rem Partem. Sie elisi scilicet per tempestatem
104쪽
insulas cleiectam. Haec, sicut audita erant, rex M.
Aemilio praetori, cuius Sicilia erat provincia, perscribit, monet Iuc, Lilybaeum firmo teneret praesidio. Extemplo et circa a praetore, ad civitates missi legati tribrantque , qui suos ad curam custodiae intenderent ante omnia Lilybaeum teneri; ad apparatum belli, edicto proposito, ut socii navales decem dierum cocta cibaria ad Daves deserrent: ubi signum datum
esset, ne quis moram Conscendendi saceret; perque omnem oram, quidam si ex
navali . et XLIV . 39 , ubi Gron. EDra L. coni. reiectos, hoe est, retritos, ιι uia eiici pro pr. dicantii r nuufragi , aut citii si ut tempestate al,lati eis, tibi Muidum stierint, nee quo tetende lint
Sed ob tat ibi vox bis. Couser ad
AD u. H, Σέ. u. 2, et de verbo disterii nil Tae. Λrin. 1, 32. n. 7: et II. I 3, u. 9. 1Iitic et insta XXXVIII,
ιiis tecta temPestiate statua Pro membra
statuae distracta di persaque; nisi leg. Irieeta, sei licet de hasi vel nati iii menio. Conser ibi DraL. At deserere mae-
est elicere. expellere. - 'I. Aemilio. Sie ediderunt Draxen b. et Creverius, unum multi dederitit rex Messanae mitio, aut Messana quod in iis ro-
novi rum edit. lirgere est. Vertim quO.t, iam non modo Flor. omittit Irassa nae, sed etiam Put. eonsentienn in uis
perlegit M. Aemilio, non dubitandii mest, quin iis sit edendum. LP . - Ae mitio ρraetori huius anni ; Sigon. et . Pigho α Sed Sempronius consul hocantio Astieam cum Sicilia sortitum , et in Stelliam prosectum scribunt Liv. a P. 17,5o, et Polyh. lli. 4r, St. Vnde non nhsurde quis eolligat, Aemilium:inno superiore praeturam gessisse, ne
Stelliam proviae iam habuisse, et iu
ea ex more Sempronium consul. successoreiu exspectasse. Potest tamen
vera esse sententia Sigoiiii et Pighii. Livius autem non nisi Per occasionem praetores aliquot linius anni nominat: et sorte, lib. XX, de eo miliis eorum egerat. Verum ne comitia quidem Prautorum anni seq. memorat: qua in re diligentia illius desiderari potest. . Dii L. . Extempla Et cima a Praestore id ex NS. Flor. n. m. sec. re Posui Cum Stroth. prob. Dca L. ad G Mitates misslegati, conser nil l. 4 . n. l . ct l. s. n. I. Vulgo circa Praetorem . id est, circa eum locum , ubi praetor erat , Striatii. Gron. iungebat legati circa rvel rem , hoe est, qui ei rea illum
erant, eumque honoris Calaba n secta
bantur relictis praesidiis suis. Conser Inipp. Suel. Caes. 27 . et Brou, h. ad Tibiall. I, 3. v. 87. Vulgo tamen ita diei qui eirea aliquem sunt, ut Gl περ του II e vae loquendi modo apud Graecos usitati imo. monet Drah. S. Qui suos ad ciaram crastodiae intenderent, ad intentiorem cnstodiam excitarent. - Ante omnia Lilrbaetim teneri; vide ad V, 25 . n. 4. - Socii uaoates; vide ad IX, 38, xi. I. 6. Perque Omnem oriam quidam
105쪽
ventantem hostium classem. Simul ita pie quamquam
do industria morati Cui Sum navium erant Carthaginienses, ut ante lucem accederent Lilybaeum praesensum tamen est, quia et luna Perno X. Erat 7, et sublatis armamentis veniebant; extemplo datum e specuIis signum, et in oppido ad arma conclamatum est, et in naves Conscensum. Pars militum in muris portarumque in stationibus , pars in naVibus erant: . et Carthaginienses, quia rem sore haud cum imparatis . cernebant, usque ad lucem portu se abstinuerunt, demendis armamenti S eo tempore aptanda Ilio ad p. gnam classe ubsumpto. Vbi illuxit, recepere classem in altum, ut Spatium Pugnae esset, exitumque liberum e portu naves hostium haberent. Nec Romani detrectavere pugnam, et memoria circa Oa ipsa loca g starum rerum η freti, et militum multitudine ac vi
L. Vbi in altum evecti sunt, Romanus Conserero pugnam, et ex Propinquo vires Conserve velle: contra eludere Poenus, et arte, non Vi, rem gerere, nu-
rtc.ex emend.Fabri reposui miis.Vulgo inepte pro quistam legitur qui ermit , et το eriit ab omnibus sere M SS. abest. Non male etiam Gron. coni. P. O. o. uti ex s. mospicer erat, scille. homi- ex Calusilue orae, vel custodes ad id . testinati. - Nox proprie dicendii merat: Simul ac elaque Praesensum est Carthnginierues accedere quod . quamquam de industria .... Lia1 Meiam, praesensum tiamen est, quia... Meniebam , extemPlo ete. Haec brevius expromit Livius, ne verba praesensum est bis ponenda essent. T. Luna Pernox erat, vide ad V. 28, n. b. - Sublatis armamentis, iunitiam riatia, ut procul eonspici Possent ; Sigon. 'ontra mox armamenta demere, de Poenis . ad pugnam navalem se cxpedientilius, ut XXXVI. 38;XXXVI , ψέ . eom onere inclinare .
contrahere, demittere. Aymamenta Suut mateuciae, vela, muli, rudentes, remi, et omne instrumentum nauti
eum; unde et navis iis instructa dicitur armata cons. ad IX, έo, deindo instrumenta cuiusve generis, ut XXV l, 43, n. a. 8. Ci/'ca ea insa Ioeri gestarum rerum; vi te ad cap. 1 . n. 8. CAP. L. t. Vires eo vivae; vide ad XXI. I. n. Σ. - Eliadera; vide ad II. 48, n. 6. - S iis na libus; vide ad I x. 38. n.
106쪽
men sacere: nam ut sociis navalibus nillatim instru- cui in classem, ita inopem milite habebant: ct, sicubi conserta navis esset , liudquaqua in Par numerus divinatorum ex ea Pugnabat. Quod ubi animadversum est, et Romanis multitudo Sua auxit animum, et paucitas illis minuit. Extemplo Septem naves punicae circumventae; fugam ceterae Ceperunt. Mille et scptingenti fuere in navibus capti, milites nautaeque; in his tres nobiles Carthaginiensium. Classis Pomana incolumis, Una tantum Perforata navi, Sed ea quoque ipsa reduce, in poPtum rediit. Secundum hanc Pugnam nondum gnaris eius, qui Messanae erant, Ti. Sempronius consul Messanam venit. Ei fretum intranti rex Hiero classem ornatam obviam duxit: transgressusque ex regia in Praetoriam naVem, gratulatus sospitem cum exercitu ot navibus advenisse, i recultisque prosperum ac selicem in Siciliam transitum, statum deinde insulae, et Carthaginiensium conata exposuit: pollicitusque est, quo animo priore bello populum romanuni iuvenis adiuvisset , , eo Senem adiuturuin. Frumentum vestimentaque sese Iegionibus consulis , Sociisque navalibus gratis praebi-α. Conserta naDia; vide ad VI, 12, n. 7. 3. Secundiam Mine pugnam videod 1 . 4, n. nondum gnaris eius, Aetlieet Plignae, ad Lily elim com anissue. - Fretum intranti Siculum. - Classem Ornutam ; v. ad IX, έo,
quidam eas optarent vide ad I , Sa,n. 1; et XXI, 3s, . 4ὶ .suv. scilic. grande periculum. adhuc imminere Lilybaeo. Ita exponere malim , quam eum Strotii. - Molentibus duplieiter
enixere, ut tam ad n as res. quam adfore reseratur, et altera viee significet evientia us,aucra non inritis. Idem tamen nota male coni. ει α quιbusium.
Coiiser ad cap. 39. ii. 4, ubi Gronov. mouet, Purperam deleri eto Drati Grutero , non cogitaute se com mpere elegantiam vel bi υOIentibus e quare lentibus fore iunxia videtur.
107쪽
litrum. Grande psiculum Lilybaeo maritimisque civitatibus esse, et quibusdam volentibus novas ressore. Ob haec consuli nihil cunctandum visum, quin Lilybaeum classe poteret; et rex regiaque classis una
profecti. Navigantes inde , pu Datum ad Lilybaeum ,
susasque et Captas hostium naVes , a CePere.
LI. A Lilybaeo consul, Hierone cum Classe regia dimisso, reli loque praetore ad tuendam Siciliae oram, ipse in insulam Melitam δ, quae a Carthaginiensibus tenebatur, traiecit. Advenienti Hamilcar, Gisgonis filius, praesectus praesidii, cum paulo minus duobus millibus militum, oppidumque cum insula traditur :inde post paucos dies reditum Lilybaeum, captivique
et a Consule et a praetore, praeter insignes nobilitato vivos, sub corona venierunt Postquam ab ea part satis tutam Siciliam censebat consul, ad insu
las Vulcani. quia fama erat, stare ibi punicam clii sem traiecit. Nec quisquam hostium circa eas insu
las inventus. Iam sorte transmiserant ad vastandam Italiae oram: depopulatoque vibonensi agro urbem etiam terrebant. Repetenti Siciliam consuli exscensio hostium in agrum vibonensem sacta nuntiatur: literaeque ab senatu de transitu in Italiam Hannibalis, et, ut Primo quoque tempore collegae serret auxilium , missae traduntur. Multis sim it anxius curis,
Cap. LI. t. disti a Melite inter Si. eiliam et Libyam. hodie Malia; vide
ad Sil. XIV, 1; Diodor. V, ta; Cic. Vere. ll. 7a; IV, 46; Αeta Apostol. XXVIII, 7.
2. Sub corona Menierunt; vide ad II,3 7, n. 3.3. Ad insutis Vulcanu, vide ad eap.
4. Vibonensi agro, parte agri Bruttiorum. euius urbs olim dieis remo, vel potius Irrirtovios, postea I ιbo, ne umbon , et Vibona Valentia, liridi Monte Leone et nix Ona r unde alen
108쪽
exercitum extempIO in naves implfitum Ariminum supero mari misit: Sex. Pomponio legato cum viginti quinque longis navibus si vi bonensem agrum, maritumamque oram Itali ac tuendam attribuit: M. Aemilio practori quinquaginta navium classem explevit: ipse, compositis Siciliae robus, decem navibus oram Italia Iegens, Ariminum pervenit: inde cum eXercitu suo prosectus ad Trebiam flumen, Collegae coniungitur. LII. Iam ambo consules, et quidquid romanarum virium erat, Hannibali Oppositum ', aut illis copiis defendi posse Pomanum imperium, aut spem nullam aliam esse, satis doctavabat. Tamen consul ulter, equestri proelio uno, et Vulnere Suo minutus , trahi a rem malebat: recentis animi alter, eoque ferocior, nullam dilationem patiebatur. Quod inter Trebiam Padumque agri est, Galli tum incolebant; in duorum Praepotentium Populorum certamine, per ambiguum favorem, haud dubie gratiam victoris Spectantes. Id Romani, ne quid modo moverent, aequo Satis, Pocnus periniquo animo serebat, ab Gallis ac-
S. Exertatum extemplo in naMes im-
Potitum . ariminum hodie Rimini,
Opp. Vmbriae trans Apenninum adoram maritimam situm, ubi mari Hailriatico iuiscetur Ammima nurn. , ho
die ua echia ).-Supero mari vid. V. 33. n. 3 misiι; conser Polib. IlI.6r et 68, qui tamen pedestri itinere
st. Ercitum eo missum tradit : un ine
Schineigh. suspicatur, iam Liviii mni' id Polyh. IlI, 6 t. in eodice suo ἐξώρμησε legisse Pro Veriora autem eum docere potuisset Polybius, III, 68.6. Longis naoibtis , Vide ad cap. 17, n. S.-Oram Itiatae legens, praetertiavigans , ut 35. 27 , n. 3. Conser ad Aran. VI, . n. s. CAP. LII. r. Iam ambo consules
2. Equestri Proelio uno . et sminere suci miselira ; fractus animo et vitibus: quo sensu Apollon. I et 4 , μινυθον ποθω et ἀuηχανι', Lucanius vero deme . eoud. l. 342, μειούσθαι dixit; Gron. Vox uno h. l. parum n Pta. eius eoni. Stroth. et tina Sigon. Η si voluisset Livius . simul posuisset , Gron. Forte leg. Viano. 3. Trahi rem; vide ad II, 6 . n. 6. -- Recentis animi alter: v. ad Iti, εα, n. 3. - Νe et ad modo moMerent, ut modo quieti essent. nee se iungerent
109쪽
citum se venisse ad liborandos eos, dictitans. Ob eam iram, simul ut praeda militem aleret, duo millia peditum et mille equites, Nuini das plerosque, mixtos quosdam et Gallos, populari omnem deinceps agrum usque ad Padi ripas iussit. Egentes ope Galli, quum ad id dubios servassent animo , coacti ab auctoribus iniuriae ad vindices suturos declinant: legatis Pae ad
consulem missis, auxilium Romanorii in terrae ob nimium cultorum fidem in Romanos laboranti, orant. Cornelio nec causa, nec tempus agendae rei placebat : Suspectaque ei gens erat, quum ob infida inulta facinora, tum, ut alia vetustate obsolevissent β, ob recentem Boiorum Persidiam. Semproni as Contra, continendis in fide sociis maximum vinculum esse primos, qui eguissent ope, defensos censebat. Τum, Collega Cunctante , equitatum si suum , mille peditum
iaculatoribus seri ne admixtis, ad defendendum galli-
Ctim agrum trans Trebiam mittit. Ii, sparsos et in
compositos, ad hoc graves praeda plerosque, quum
inopinatos invasissent, ingentem terrorem Caedemque ac fugam usque ad castra stationesque hostium secere : unde multitudine effusa 13ulsi, rursus subsidio suorum proelium restituere. Varia inde pugna sequente 7, quamquam ad extremum aequassent certa-
έ. Quum ad id dubios se Massem animos vide ad II, 23 , n. 3. gatisque ad consulem missis , scilicet Cornelium ; sorsati quia iiiiii litum de Semitronii adventu sciebant Galli ;Stroilia Malim tutelligere Sempronium, quia in castris omnia solus agit
tius cum Drah. consules. Conser
tamen ad XXI v, γέ , n. l. S. Vt alia Metustate obsolevissent ἔvide ad II, 33, n. 3. - Ob reeentena Boiorum persidiam ; cons. P. 2S. Continendis in fide s iis, ad reliquos
in fide socios continendos, maximiam 3 incidum esse defensos Primos et: shoc est. defensionem eorum, qui primum ope eguissent. 6. Equitatam auum eis. Tων ρου imrεων - πλειστον μέρος, πεζους
ς Mes praeda; vide ad II, 23. n. 3. . Maria inde pugna ae erae etc.
110쪽
men , maior tamen hostium Romanis fama victoriae suit. LIII. Cutevum nemini omnium maior iustiorque.
suam ipsi consuli, videri; guudio eiserri , qua parte
copiarum alter consul Dictus foret, ea se Dicisse. Restitutos ac refectos malimus an Os: Nec quemquam esse , Praeter collegam , qui Hlatam dimicalionem pellet e eum, animo magis, quam Comore, aegrum , memoria uulneris aciem ac tela horrere. Sed non esse
Cum ac o senescendum y: quid enim ultra disserri aut teri temρus ' Quem tertium consulem, quem alium exercitum exspectiari' castra carthaginiensium in Italia, ac prosee in convectu Vrbis esse. Non Siciliam ac Sardiniam Dictis aden tas, nec cis nerum HisPansam peti. sed solo Patrio, terraque, in qua genisi sirent, Pelli Romanos. et Quantum ingemiscant. inquit. D Patres nostri, Circa moenia Carthaginis bellare sciliu ti. si videant DOS, Progeniem suam, duos consules a Consularesque Exercitus, in media Italia paventes
is intra castra 2 Poenum, quod inter Alpes Apennio numque agri sit, suae ditionis secisse 2 is Haec assidens aegro collegae, haec in praetorio prope con-
Conset Polyh. HI, 69. Sequente Prouulg. sequentes fieripsi ex emend. Iae. Gron. Cedentes sequentesque eoni. I. Fr. Gmn. Mox iungue maior tamen Iamia ι icaoniae hostium de victis liO-
tibus. Romanis, apud Romanos. 1 ut iacie est, Romani tamen de victis hostibus magis gloriati stitit; Dodr. Durior est ratio eorum , qui nil hnstitimox seqq. Mictoriae fama intelligunt. Alii liaee menda non carere iacile Pu tan L animadverti. MaιOr lamen iustiorque romanae s M. f. coni. I. Tr. Gron. ut Livius scita verborum rePelitione luserit; cui scr. c. P. Seq. Pr. m. i. ciam Romanis LM.f ut XXIII. 33, tertia victoria eum Poenis erar Iae. Gron. Vocem eaedes post hostium inserebat Burm. Sed τό maior ad D-mam reserendum; confer verba seqq. C p. LIII. r. Gaudis esserri coepit. ea parte se Micis re. Ita et nccusati cum ii asin. excipit verbum gaudere; neque Pua est. Cum Simili. ad Dicisse tutel. Iigere Occiam rem tims eonfer ad II ,3a, tr. 6 . et ne ad se iiq. quidem : vide mox n. 3. Ad seqq. cL Pol b. IlI, 7o. a. Λυρι esse eum aegro senescordum vide nil I, 22, n. 3.