장음표시 사용
481쪽
Is ac si quis duos homines , alterum dextram, alterum sinistram viam ingressos, in unum tandem locum
Priusquam vero quid ipsi censeamus, exponendum aggrediamur, unum est animadvertendum; scilicet in variis doctorum de hac quaestione commentariis inultam doctrinam, multam locorum notitiam, multum in explanandis veterum Scriptis acumen, et subtilitatem deprehendi posse; haec tantum . nemo autem ex iis
ut nobis videtur, quum de Hannibale praestanti simo inter priscos imperatores viro ageretur, id Cogitavit , opportunam admodum tutissimamque 'iam prudentissimo duci haud dubie placuisse. Vnde enim prosectus Hannibal, et quo tenderet, consideram operae pretium erat; neque multa quae ad artem belIi spectant, in hac quaestione solvenda Praete mitti decebat. Ad aliam igitur rationem conVersi, non de verbis tantum, Sed de re disputaturi sumus;'non de variis scriptorum opinionibus , sed de prudontia Hannibalis, qui praetentata Boiorum, Insubrium, Salassorumque Insubriam incolentium indole, iter suum ex his indiciis instituere debuit. Constat enim ei semper Boios aut Insubres viae duces adfuisse, quibuscum amicitias et societatem iunxerat; nequctignorabat, quam atroX Vigeret apud eos populos nominis romani odium , et quo socdere adventantes
Poenos essent excepturi. Quid plura 2 illud multum conseret, unde dissicuItates apud veteres belli punici
secundi scriptores ObVias explanemus, viamque inveniamus quam sequutus Sit Hannibal: non eam quidem qua citius a Rhodano in Italiam iretur; sed qua rectius ab eo fluvio peteret nationes suturas auxilio Carthaginiensibus, quarum ope sectus libertatem gentium omnium a romana ambitione tutaretur, et in
482쪽
Capitolio incenso populum iam lase regem, et ad ombis universi imperium grassantem contunderet delexetque sunditus. Alpes Romanis parum notas suisse, ante expediti
nem Haiuli balis, ex eorum annalibus certum est:
quamvis enim in continuis adversus Gallos Cisalpinos bellis ad hos sabulosae altitudinis montes saepius devenire debuerint, nihil aliud tamen videntur com-Perisse, quam ea iuga a maioribus Gallorum olim esse superata, dum fertiles peterent Campos septemtrionalis Italiae. Massiliam vero, ipsis profecto ante Hannibalis tempus cognitam, navibus solebunt appeller*neque ulla exi Stit causa, cur unquam antea illos Italiae sinos ab iis suisse tentatos arbitremur. POStquam autem perfregit Hannibal viam; tum exercitus reipublicae transcendere Alpes, tum privati homines incultas ignotasque regiones explorare ausi sunt. Et ubi peragrari inceptao sunt, suum Romanos ingenium Per inviu locorum, non sine defatigatione et periculo, diu multumque impulit, donec Augusti tandem temporibus Alpes munitis viis patefactae, aedificatis urbibus habitatae, cacumen suum Romanis iubentibus quasi submisere. Quamdiu vero punicum bellum desaeviit, sciebant tantum Alpium tractus nive et glacie
aeterna concretos Vix incolam pati; tamen Miutuor esse per montium iuga tramites, maximis quidem laboribus decurrendos, per quos Cisalpini Transalpiniquo Galli habebant commercium : primum Per Alpes maritimas qui a Genua ad Arelatem, per Nicaeam et Monoeci Herculis portum Monaco , ducebat;
secundum per Taurinos Taurinumque saltum mont
nard a Salassis ad Λllobrogas; quartum deni Iue Pet Alpes Rhaeticas, quo Rhaetis Insubres iungebantur.
483쪽
Quum autem per Rhaeticas et maritimas Alpes transiisse in Italiam Hannibalem speciose nemo ContEn
clerit, de duabus tantum mediis viis, altera per Cottias,
altera per Graias ferino lite evit. Alpes Cottiae quae forciat, primus omnium CaeSa T. I . G. I, IO, edocuit, quum hos montes trans endissut ad Puprimendam Helvetiorum provincias romunus invadentium audaciam. Sed do iis I au a. et ea rapidissime , Obscure etiam interdum contra morem , ut tigit, quod in Caesaro raptim scribente non miramur. Ceterum ab Ocelo, quod citerioris Provincia extremum vocat, Cottiam Alpem cum quinque legi senibus traiecit. Caesaris temporibus xium Romani in hoc monte iam munierant: quando munierint . incertum. Quod si Livio, lib. V, cap. 34. fides adlii-heatur, hac praeterierunt Galli qui in Italia conso-derunt : sed quis credat Isarae accolas per Tricastinorum agros secus Druentiam, per sae Taurinum
saltum longius iter defloxisse, nedum vallem sortilem quam Isara intorsiuit, decurrerent 7 Nonne satius est arbitrari, quum septemtrionales populos italici caeli
cIemcntia invitaret, invicemque omnes molioris solis umore capti sestinarent, eam cuique Placuisse Viam. quae cuique erat Proxima notissimaque 7 Nec sundoest huic opinioni auctoritas. E Polybio nempe Constat, Gallos cognomine Gaefatas Opem Boiis et Insubribus adversus urina POrnana serentes, idem sequutos esse iter, quod Hannibal postea clegit: quae gens Germania vulgo creditur oriunda. Si modo Viam . quam illi ingressi sunt, certo descriptam definitamque haberemus, iam de itinere Hanni halis non dubitaretur. At Strabo docot Guesatis irruentibus ol)oni tulisse Sequanos, quorum si auxilia defuissent, seu Straillos Iuditio ingressum suisse tentaturos. Sessu uui Ru- Τν T. LI v. 'rom. IV Η li
484쪽
potuerunt, nisi hos per Allobrogas ite P secisse putemus, et vallem, quam Isara interfluit, secus fluvium peragrasse Usque ad Graias Alpes. Vnde colligendum foret hae Hannibali iter suisse. Ad hoc accedit vetus traditio quae veru ne an salsa sit, nescimus tempore Cornelii Nepotis vigens, qui eam in vita Hannibalis refert, cap. b: ci ad Alpes, D inquit, posteaqua in Venit, quae Itali: im ab Gallia
1 seiungi ut, quaS nemo unquam Cum exercitu ante
, eum, praeter Herculem Graium, transierat quo
D sacto is hodie saltus Graius appellatur Alpicos,
is conantes prohibere transitum, concidit, loca pa- is tofecit, itinera muniit, effecitque, ut ea elephantusis ornatus ire posset, qua antea unus homo in crinisu vix poterat repere M. Vid. Edit. Paris. , pag. 235. Hic certe Cornelius nostrae multum lavet opinioni, scilicet Hannibali per Graiam Alpem Italiam patuisse. Iis vero montibus antiquum nomen fuisse Cremonia uel Centronis iugum ex ipso Coelio liquet, cuius haee apud Livium verba invenimus, SuPra Pag. 79: Peris cremonis iugum Hannibalem transisse: qui saltus,a eum Per Salassos montanos in Liluos Gallos deduis xerit, is quibus Vercellae, Laumellum, Ticini iniquo obtinebantur. Quamquam nihil superest de Caelio , cuius scripta apud Romanos bona fama floruisse comporimus, tamen testimonium Cius recusari non potest, quum ab ipso Livio reseratur, contrariam sententiam propugnante.Duo itinera PerPoeninasGraiasque Alpes, iussu Augusti, esse instituta compertum est, quorum
utrumque, ut plurimis placet, Lugdunum ducebat; aut, si quibusdam creditur, alterum Vienna Allobrogum, alterum Lugduno si uicbatur. Strabo viam, quae Pur
485쪽
ε ratas Alpes iliat. saoliorem multo, neque tot praecipitiis , obstacillis Iue omnigenis Circumventamos tondit. Ea per Centrones currebat seCundum de xteram ripam Isarao, donec ad Montem - Melianuni
MontmElian in meridiem fluvius inflectatu P : Ea. Gallos Rhoduni accolas in Italiam tuansmittebat; ea in Boios et Insubres recta incidebat, qui 53 sere
annos ante Christum natum migrare in eas regio-
nos inceperunt. Quae via quum Ρeropportune sita ex ipsa tiarao sertilissima valle tranficurrentibus popillis victus assatim suppeditaret, haud immo cito quidem arbitrati videbimur, per hanc unam Cisalpinis Transalpinisque Iallis suisse commemium.
Secundi belli punici historiam in Polyhii lib. III,
cap. 34-6O , legentibus unum dolendum est . quod in hac narratione rapidissima, quum multa adeo i nucis paginis praestantissimus scriptor coegerit, ea hii uni genet aliter et latiori sensu edisseruerit. Nempe nulla sere loca nominat, in quibus a Rhodano ad Alpes Hannibalis copiae stationes habuerint. Sed hoe Polybio facile condonandum est, qui non doctissimis intecrecentiores viris historias suas scripserit , sed veteribus Graecis, aeque Galliam, et Hispaniam magnamque Partem occidentalis Europae ignorantibus. Quod
si commoratus in iis esset, Graecorum profecto ingu- nia uti ea prolixa alienarum ignotarum tute urbium et regionum enumeratione abhorruissent. Ipsi etiam Obiectu ante occupanti ea excusatio fuit.
Si Hannibalis iter, ex paucis quae apud Polybium
Praecisa magis occurrunt, velimus describere, in iis ex lilanandis principia superius enunciata se ili uti, propositum id ante oculos se inper habeamus , ub
486쪽
Hannibale Ri,odanum non divisum, sed uno alveo lessuentem , eo loco traiectaim esse, qui quatriduo amari distaret; inde Poenos , ducibus Gallis Insubribus, vel Boiis, adversa sitiminis ripa quatuor iisse
dies 5 circiter millia ad quendani usque locum ,
Insulam nomine, oonfluentibus ibi in unum Rhodano et Scora, quem secus fluvium decem dies icio sere millia romana incessit, donec ad radices montium devenerit. Ιis veluti milliariis, quaesitum iter deseri-
Quum ea de quibus non disputatur demonstraro supervacaneum laret, quo in loco Rhodanum Hannibal traiecerit non disseremus : ex omnium conSen Sallumen illud Poeni prope Rupem-Mutivam tranSierunt, aut tribus supra Ruρ - Matiram millibus, in vado antiquitus noto, cui nomen Ardosia ; qui locus et
ivati duo sio circiter millibus a mari, et 75 millibus, ab Insula distat, sicque cum loco Polybii naD-
ratione designato apprime convenit. Inde Hannibal adverso flumine progressus, quarti Scastris pervenit ad Insulam, frequentem civibus tu D-ram et triticἴ seracissimam. Ea Insula a Polybio Livi Ossile hucusque concordibus
memorata, quaenam Sit, apud recentiores ambigitu P.
Quippe doctissimi viri Menestrier, Deliandine. ct Λiigitas miliarer ibi sitam esse volunt. ubi Rhodanus et Ara Pin unum numen coeunt. Eam cl. Comes Fortia d'Vrbanin Cavaris proximam RV Maurae vult, duobus EX-guae brachiis quorum alterum nihil nisi rivulias est Rhodanoque comprehensam, sex millia longitudine, decem vero latitudine Vix patentem, quatia orcirciter millia ab eo loco distantem , in quo transiit Rhodanum Hannibal. Vniis ex annalium militarium Scriptoribus, eam Rubione Isara Rhodanoque contineri
487쪽
DE TRANSITU ALPIUM iii bitrati P. Denique praestantissimi doctrina viri II.
Bouche , Mandators, Ab ait, Delus , Lereonne , et Angliis quidum anonymus a quo disputationem habemus do Alpibus ab Hannibalo superatis, Londini
anno I 82C editam, in hoc consentiunt, ut ea sit apud Allobrogas regio, quam a Sem Ptem tr. Rhodanus, umeridie tiara, et ah oriente includunt excelsi montes.
qui ab Elanna ad Gratianopolim iuxta
millia extenduntur , Scalarum quo iter habent et Carthus in m. Non satis mirari possumus , tam diversis de Insula sententiis recentiores contendisse, quum Polybii Liviisque Polybianos libros sequuti , narratio clara adeo et accurate enuntiata sit, ut nullus dubio locus
esse videatur. Quippe docet Polybius , libr. III., cap. 49, eo Hannibalem quatriduo post traiectum Rhodanum devenisse: tum quid itineris quatuor his diebus
Poeni cmensi sint, ex eodem uucto De colligemus.
Νempe stadia I 4oo Hannibalem a Rhodano ad Alpium radices decucurrisse refert: tum cap. 5o, ab Insula ad easdem Alpium radices Boo stadia numerat: Ergoa mye-Matim ad locum ubi in Rhodanum Isara insertur , SeXCenta Prope stadia supersunt. De Iscare etiam, aut Scora magnae controversi Rohahitae sunt, utrum hoc nomine Isaram, an non.
Polybius designaret. Quod nomen tale a Polybio scriptum reor, quale ipse Pronuntiatum Gallis audiverat, postea Romanis in Isaram, mulli Oris Soni Causa , mutatum. Spectandus doctrina vir legenerat uel ille ea de re Polybium, antiquitus manu scriptum, in Vaticani bibliotheca inspexit, neque non laetuS VO-
488쪽
ΕΝ VRS 'scabulum Ischr vel Isaras deprehen lit. ii l. autem Dan Mille, cuius praegravat auctoritas, intelligi liic Ararim non Posse ussirmat ud litque ex doctissimorum Con- Sensu fluvium, quom vocant Isaram, eundem ESSe
suem gallico appellamus Is/re. II ac videlicet opinione inductus clariss. Schwei glancuser quam Polybii historiam anno x 789 cderct, Isaras' non autem Scorias scripsit; et ipse quidem se ex p.ritissi in i cuiusque iudiciis lectionem hanc ceteris ante tulisse Profitetur. Iis addam vorba ili. Demo , quae mea faciam η :α Scoram et Isaram unum eundomque esse fluvium, hinc Certo demonstratur. quod Isara 75 millibus a Ioco ipso , in quo Poeni Rhodanum transierunt, absit; ad eumque Hannibal post quatriduum itor devo norit. EContrario si Lugdunum usque , ad Ararim adscendere velimus, non iam 75 millia , verum i 56 habebimus . quae . qua tuor dierum spatio decurrere, equi, iumenta elephantique non potuerunt: Praesertim quum Ct Isara et iterum Rhodanus suissent traiiciendi M. Cui si argumento accedat Iuidquid roboris afferre possunt mensurae intervallaque Certis rationibus aestimata e profligati prorsus habebuntur, qui Insulam coeuntibus Arari et Rhodano definitam volunt, et qui eam Rubionem inter et Isaram sitam ESSE COI tendunt; immo et ii quibus ca duobus Cyguae brachiis Rhodunoque inclusa placet; ca enim tria diversa loca multo plus aut minus 75 millibus absunt a RUe
Est otiam alia causa, cur Insulam in Isarae et Rhodani confluento positam credamus: quae enim de naturu locorum narrat Polybius, cuivis alii regioni minime Convenirent; scilicet, hinc Rhodanum , inde Isu-
489쪽
ram duo late Pa praeterfluentes eum sensim angusta PQ , donec in quo confluunt loco, procurrento lingua te P
utinetur: Ceterum figura similem osso huic Aegypti parti, quam Delta nuncupant, nisi quod unum istius latus mare et fluviorum ostia claudant: illius autem montes accessu disiiciles, et ad quos nullus sermo adi-lus patet: eam demum, et incolis frequentem, et frumenti feracem celebravi. Haec memoravit Polybius: nee credere piget nimium insudasse clarissimum Deluo, ut Allobrogum Insulam huic Aegyptiaco Della simillimam figura demonstraret. Non enim hoc sibi proposuerat Polybius: neque verisimile est, quo tempore mathematicorum auxilio nondum invaluerat geographia, ei omnia adfuisse . unde illud diligenter supputaret. Ergo non adamussim exigenda comparatio, quam nos quoque ut recipiamus, satis est omnia de natura loci a Polyhio narrata, huic nostro convenire, neque ulli alii quem hactenus Hannibal Peragraverit. Nunc quidem quum Λllobrogum Insidam a Rupe- Maura 5 circiter millia absuisse, desinentem in acu
tum eo loco, ubi Rhodanus et Isara confluunt, et coHannibalem adverso amne prosectum quartis castris pervenisse constat, nihil impedimenti hucusque superest; at de reliquo itinere variae sunt sententiae, neque hinc verum facile quis exprimere possit. Duae sunt praecipuae Opiniones recentiorum devia, quam statim a Rhodano Hannibal sequutus est: et utraque arte pari doctrinaque desensu animum iudicantis in diversa trahunt, suspensumque distinent.
Alii quum plurima in Livio parum vero similia inv
niant, gentesque et loca tumero mixta Confusaque nP-guant, ab eo refugiant, Polybioque duce Hannibali per Graias Alpes aditum pandunt Italiae: alii Livium
490쪽
certiora clicere rati, quin ea ct sustus ot conlidentitis ustii litui, graecum tamen scriptorem reiicere non ausi, quem non inulto post expeditionem hane vixisse, et studiosum veci sapionituque spectatu laudatum scirent, Conciliare Pugnantes tentaverunt; rem disticilem , nec sane suscipiendam, nisi PraeoccuPassent animos Livii narrantis eloquentia et illecebrae: ii Cottias Alpes praebuisse transitum Hannibali contendunt. Quos inter . in prima fronte eminent Viri doctissimi Mandatora, Daminiale et, nostrae aetatis clarissimum
alterum opinionem propugnant VI . doct. In ID, Deluc, et vir quidam in Oxoniana Vniversitate notis
Quare in hoc sontentiarum conflictu . si nostram opinionem solidis in Diti fundamentis vel inaras, sustiasis Iaedum Praemittenda sunt, quibus in quaestione solvenda usuri sumus. Revocemus igitur in memoriam, quae Polyti ius Liviusque pei hibent; scilicet Hannibalem, priusquam hellum Romanis in pati inminferret. misisse clui certio vos sieront, an apud Gallos Circumpadanos idem adhuc illud viveret vomani nominis odium. Boduces legati nativa attulerunt, Ox Iuibiis Optimam viae rationem facilius institueret. Doistis quidem populis non satis dilucide loquitur Polv-hius : Boios tamen eos esse atque Insubres, illos Parmensis et Mutinensis, hos Mediolanensis agri incolas. ex ipso Polybio varia mox loca sidem faciunt, et quamquam posterioris huius gentis limites certo descriptos non habeamus, tamen finitimam Alpibus fuisse haud immerito arbitramur. Nec dubium est Iegatos ab Hannibale eo consilio missos fuisse, ut inquietos
Gallorum animos adversus ditionis Pomanae Contumeliam concitarent. En Polybio, lib. III, cap. 4 o. et Disita od by Corale