장음표시 사용
531쪽
te cautum est: vi, si quis alienum hominem, aliena naue quadrupedem, quae pecudum numero sit, iniuria occiderit, quanti ea res in eo anno plurimi fuerit, tantum domino dare
ne quadrupede. . Quod autem non praecise de quadru
pede, sed de ea tantum, quam pecudum numero est, cauetur, eo pertinet, ut neque deseris hesitis, neque de canibus cautum esse intelligamus: sed de iis tantum, quae grega tim proprie pasci dicuntur, quales sunt, equi, muli, anni, oues, capae. De suibus quoque idem placuit. Nam & sues pecudum appellatione continentur: quia & hi gregatim pascuntur. Sic denique & Homerus in Odyssea ait, sicut AElius Martianus in suis institutionibus refert. Δ, ις
Hominem Η. e. seruum ; nam sub voce hominusimpliciter posita, intelligitur semus. In eo anno Retrorsum computato t. 2I. I. I. f. h. t. & quidem a die υulneris accepti, si post longum ioteruallum demum mortuus fuerit d. l. 2I. N Ls L. b. t. Quodsi mox decesserit, a die momtis computatur annus d. l. sa . a. Ad I. I. Neque de canibus9 De his enim agitur in capite tertio. I. I 3. h. t. De suibus Reliqua enim animalia omnia dum vivunt utilitatem praestant: nou sues, sed pol quam occisi.
532쪽
TIἀρ Κορ-πετρην, set τε κρήνη δε ρεθουση. '. ' Hoc est: Assidet is fusiur , quorum grex magnus
Pascitur . ad Coracis saxum , fontemquo
a. Iniuria autem occidere intelligitur qui nullo iure occidit. Itaque qui latronem: occideriti non tenetur, utique si aliter pericu-iltun eisugere non potest De casu, dolo, culpa 3. Ac ne is quidem hac lege tenetur, qui
casu Hoc em Alia versio est Marciani ICti in L. 6s s. 4.F Gog. 3. ueniens hune suibus assidentem, qua pa-i . sicuntur Iuxta Coracis Saxum, totaque fontem Are. thusam. Ad I. a. Nullo iure H. e. ad quod nullum ius habuit. Licet sine dolo fecerit, nam & eulpa lassicit L. s. g. I.β. b. t. Non renetur Nam quod quisque ad tutelam corporis sui fecerit, hoe iure fecisse existimandus est l. 3.j. de L. I. Edugere non potest In hoe eonsistit Asma moaderaminis inculpata tutelae. Vt se. alter me inuaR dat l. 3. c. ad L. corn. de Stear. periculum vitae immineat l. 4. C. eod. l. s. pr. β. h. t. & ego sine nece in uasoria periculum effusere nequeam cI, pen. h. i.
533쪽
niatur.Nam alioqui non minus ex dolo quam ex culpa, quisque hac lege tenetur. De iaculatione.
t 4 Itaque si ἰquis, dum iaculis ludit, vel
exercitatur, transeuntem seruum tuum traiecerit, distinguitur. Nam, si id a milite in eo campo, ubi solitum est exercitari, admissum est, nulla culpa eius intelligitur: si alius tale quid admiserit,culpae reus est. Idem iuris est de milite,' si in alio loco, quam qui ad exercitandum militibus destinatus est, id admiserit. 'De putatione. s. Item, si putator ex arbore deiecto ra
Ad g 3. Culpa eius nulla Nam & leuissima culpa damnum dari resarciendum, si ex lege Aquialia agatur L q4.1 b. t. Si modo dammim ex alte rius facto culposo perseqaatur, veluti si sutor forama calcei pςrcusserit ceriticem pueri, ut oculus ei suffoderetiiri insing h. t. Aliud si per accidens damnum equatur, veluti si vulneratus, dum medicum non adhibet, moriatur, ubi vulnerans . Non de occiso , sed de vulnerator tenetur l. 3O. s.
Ad β. 4. Nulga eulpia eruo Quia in te Iieita versa tur, & quidem litito modo, & alter non debebat ibi intempet lue iter facere h. t. Si alitu) Quia non eonuenit iaculis ludere, in loco mi non competente d. l. 9. sis. In alio loco) Nam sic utut in re lidita versetiit fit tamen illud non opportuno loco, di hinc moindo illicito. t .
534쪽
mo seruum tuum transeuntem Occiderit, si prope viam publicam, aut vicinalem id fastum est, neque proclamauit, ut casus euitari posset, culpae reus est: sed si proclamauit, nec ille curauit praecauere, extra culpam est putator. AEque extra culpam esse intelligitur , si seorsim a via forte, vel io medio fundo caedebat, licet non proclamauit: quia in eo loco nulli extraneo ius fuerat veris saudi. 1 . . De curatione relicta. 6. Praeterea si medicus , qui seruum tuum secuit, dereliquerit curationem eius;& obid mortuus fuerit seruus, culpae reus erit. De imperitia medici. . Imperitia quoque culpae adnumera.
Ad s. s. Hicinalem 2 Vtut enim hac priuata sit, usum tamen publicum habet l. a. f. 22. F. ne quid in loc.publ. Licet non proclamauit) Hoc ita, si nesciuerit, aliquem ibi iret. t. Quod si tamen videat
aliquem euntem, etiam tunc proclamare tenetur,
alias in dolo esset. Ad I. 6. Dereliquerit eurationem itaque negliis gentia in medico, qui aegroto adesse poterat, & deinbebat, sic coercetur l. s. pr. f. h. t. Mortuus Medico quidem euentus mortalitatis non imputatur; si tamen per culpam vel imperi tiam quid deliquit, utique tenetur l. 6. . . Is do P. Praesita Ad p. Culpae c umeratur) Nemo enim debet profiteri artem, quam non intelligit l. 13a.d. R. I.
535쪽
tur: veluti, si medicus ideo seruum tuum occiderit, quia male eum secuerit, aut perperam ei medicamentum dederit. De imperitia'infirmitate. 8. Impetu quoque mularum, quas mulio propter imperitiam retinere non potuit, si 1eruus tuus oppressus fuerit, culpae reus est mulio. Sed re si propter infirmitatem eas
retinere non potuerit, cum alius firmior eas retinere potuisset, seque culpae tenetur. Eadem placuerunt de eo quoque, qui cum equo veheretur, impetum eius aut propter infirmitatem, aut propter imperitiam suam retinere non potuerit. quanti damnum aestimatur.
9. His autem verbis legis, quanti id ea in anno plurimi fuerit, illa sententia exprimitur, ut si quis hominem tuum , qui
hodie claudus, aut mancus, aut luscus erit, occiderit, qui in eo anno integer , aut pretiosus fuerit, non tanti teneatur, quanti hodie erit, sed quanti in eo anno plurimi fuerit. Qua ratione creditum est , poenalem esse huius legis actio
/ Αd g. Propter infirmitatem) Non enim debuit affectare id, in quo intelligit, vel intelligere
debet, infirmitatem suam aliis periculosam futuram t. 8. g. L. F. h. t. Retinerea Nisi hoc contingat subitanea equi consternatione, forte in rabiem vergente, Nann
536쪽
a stionem: quia non solum tanti quisque obis ligatur, quantum damni dederit, sed aliquando longe pluris. Ideoque constat, in here
dem eam actionem non transire: quae tran
situra futilet, si ultra damnum nunquam lis
quid aestimatur. 1o. Illud non ex verbis legis, sed ex interpretatione placuit, non solum perempti corporis aestimationem habendam esse, secundum ea, quae diximus: sed eo amplius, quidquid praeterea perempto eo corpore damni nobis allatum fuerit: veluti si seruum
tuum, tio praestari solet ex eo tempore, quo damnum comtingit. Brun n. ad La .h.t. num. . CarpZ. P. . Q gr.
d. 8. & se non amplius poenalis est haec actio. Mn transtro Potissimum quia ex delicto est sI. Inst. de perpet. s temp. a 2. Inde nec hodie contra heredes transit, utut enim non amplius poenaliasidest tamen adhuc ex delicto. Sptimaretur Hoc dubium, cum actiones ex des icto in heredem non eompetant, licet nude rem per sequatur Actor l. 4. 3. . re L 7.1. de alien. iud. mut. eaus excepta sola condictione furtiua l. 9 Τῶ cinae 'rt. Itaque hoe intelligendum de casu, si heres inde locupletior factus t. 23. f. 8.F. b. t. vel lis cum defuncto contestata Luno Ceae deis IE . des aut restringendum ad L. Aquiliam, ubi e iam culpa vindicatur, nec ad dolum respicitur. Ad I. Io. Iliatum fueris) Re vera; nee enim illud damnum ex asseetione, sed ex veritate aesti
537쪽
tuum heredem ab aliquo institutum , ante quis occiderit, quam is iussit tuo hereditarutem adierit: Nam hereditatis quoque amis se rationem esse habendam constat. Item si ex pari mularum unam, Vel ex quadrigis equorum unum quis Occiderit, vel ex comoe dis unus seruus occisus fuerit, non solum occisi sit aestimatio, sed eo amplius id quo que computatur, quanti depretiati sunt, qui supersunt. De obfleursu huius actionisaeae capitalis. Ii. Liberum autem est ei, cuius seruiis oecisus fuerit, ct ex iudicio priuato legis Aquiliae damnum petilequi, & capitalis cri
caput secun aum. 12. Capiti secundum legis Aquiliae in usu
hon esti Caput tertium. - 13. Capite tertio de omni cetero da innouauetur. Itaque si quis seruum . vel eant qua
Ad I. II. Capitalis inimiisse) Lex Aquilia eminisso satisfactionem praestat. Sed pii blaccl pariter satisfaciendum criminali iudicib ex V Cornelia de sicariis. Modo tamen dolo homicidium com missuta l. 23. I. idola s. s. h. t non eulpa L ia
Ad li. it. VF non 60 Otiosa ergo opera est, inasuirere, de qua re egerit 3 de hoc tamen prolixe tollieitus fuit Freher. lib. d. Pare . c. 3. Ad g. 13. De omni cetero In quacunque re re
538쪽
quadrupedem, quae pecudum numero est, uulnerauerit; siue eam quadrupedem, quae pecudum numero non est, veluti canem aut feram bestiain, vulnerauerit. aut occiderit: hoc capite actio constituitur. In ceteris quoque omnibus animalibus, item in omnibus rebus, quae anima carent , damnum per iniuriam datum, hae parte vindicatur. Si quid enim ustum, aut ruptum aut fractum fuerit, actio ex hoc capite constituitur.Quanquam poterat sola rupti appellatio in omnes illas causas sussicere. Ruptum enim intelligitur, quod quoquo modo corruptum est. Vnde non solum fracta, aut usta, sed et
iam scissa, ct collisa, & effusa, ct quoquo
modo perempta atque deteriora facta, hoc verbo continentur. Denique responsum est, si quis in alienum vinum aut oleum id miscuerit, quo naturalis bonitas vini aut olei corrumperetur, ex hac parte legis Aquiliae
De dolo culpa.14. Illud palam est, sicut ex primo capite demum quisque tenetur, si dolo aut culpa eius homo aut quadrupes occisus occisauefuerit 3 ita di hoc capite de dolo aut culpa,
quocunque modo hoc datum fuerit, modo non casu. Vulnes uerio Sed si ex illo vulnere mortuus,recuseritur ad I. caput. l. I S. I. I. σι .F. h. t.
539쪽
DE LEGE AQVILIA. IT& de cetero damno quemque teneri: ex hoc tamen capite non quanti eo anno, sed
quanti in diebus triginta proximis res fuerit, obligatur is qui damnum dederit. quanti damnum aestimatur. II. At nec plurimi quidem verbum adiicitur. Sed Sabino recte placuit, perinde habendam aestimationem, ac si etiam hac parte plurimi verbum adiectum tasset. Nam plebem Romanam, quae Λquilio tribuno interroganto hanc legem tulit, contentam fuisse, quod prima parte eo verbo via esset. De actione directa, utili ,Vin factum. I6. Ceterum placuit, ita demum directam ex hac lege actionem esse, si quis praecipuo corpore tuo damnum dederit. Ideoque in eum, qui alio modo damnum dederit, utiles actiones dari solent: veluti, si quis hominem alienum, aut pecus ita incluserit, ut fame
necaretur: aut iumentum ita vehementer egerit, ut rumperetur: aut pecus in tantum
exagitauerit, ut praecipitaretur: aui; si quis
alieno Ad I. I 4. In diebuε trigιnta) Hodie inter hoc deprimum caput non est ratione aestimationis damni differentia. υid. not. ad . 9.
Ad I. I s. Aquilio tribuno ) Est enim lex Aquilia plebiscitu iii l. I. I. I. U. h. t.
Ad I 6. Mi) Differunt hae tres actiones ratione originis, ita ut directa ex verbis, villis ex ratione, in factum ex interpretatione, descendata. In effectu vero omnes conueniunt l. s. s. I. r. δε
540쪽
alieno seruo persuaserit, ut in arborem adscenderet, vel in puteum descenderet, ct is adscendendo, vel descendendo, aut mortuus, aut aliqua parte corporis laesus fuerit, utilis actio in eum datur. Sed, si quis alienum feruirin aut de ponte, ani de ripa in flumen deiecerit, re is sui eatus fuerit ; eo quod Proiecit, corpore suo damnum dedisse, non dissiculter intelligi potest: ideoque ipsa lege Aquilia tenetur. Sed si non corpore damnum fuerit datum, neque corpus laesum fuerit, sed illo modo alicui damnum contigerit, cum non suffciat, neque directa, neque utilis te sis Aquiliae actio ; placuit eum, qui obnoxiias fuerit,in factum a stione teneri, veluti, riquis misericordia duehus, alienum servum
compeditum seluerit, ut fiseret.
Si non corpore Ex modo damni eti m distim untur illae actiones: si corpore in corpin damnum datum, competit actio direct . Si corpore in nos corpus, datur utilis: si non corpore, noe in corp- e. Ds pecus in ei usumqtus dimiserit, vel fumo apes iu gauerit l. 49. pr. f. b. t. datur in factum. In factum actione) Haec aliquando latius sumi ιtue, M actionem utilem comprehendit t. r. s. l. 9. pr. LII. I. 8. F. b. t. Misis ordin) Inteni pestiua misericordia est no