장음표시 사용
331쪽
INST. DIA L. N. LIB. III. iii ni ratiocinationem ita concludit, ut consequens retineat. Ait igitur Clinia,
si nihil mali esset amis adessent:
Iam aderunt,inquit Clitipho. Concludit tandem Clinia, Nihil igitur eu mali. Propositio iisdem verbis ponitur Assumptio exornatur adluctis loci, personarum, qudd longe mulieres Mabsint, quod mul
tum temporis,dum ornantur,absumut Ser
mo igitur sic est, Clio si nihil mali esset,iam hic adessent Cluaam aderunt. Clin.quando i ut erit'Clit.Non cogita hine longius abesseis nos mo
res mulierum Dum moliuntur bdum comuntur, annus eu Clin.
Timeo.Cht. restira: eccum Dromonem cum Oro
naahunt tibi. v. intum D se,u.S . erum interea dum ser
Ilia sunt relicta Clit. Mulier tibi adesse audio Clinia'
clin.Egonero audio nunc demum,m idea, in isti. Clitipho.Quanuis autem in his exemplis costantia consequentiaeerta conclusionis videatur, ea
332쪽
31 PETRI RAMI tamen non tam dispositionis genere, quam rerum cohqrenti uratio e enicitur .m Vtilitas autem p rqcipua retexendi syllogismi est in breuioribus aut logioribus disputationibus, quae plerunque obscuriores solent esse. primigeneris illa sunt, clim syllogismi partes magis comprehendutur,quam distinguntur, ut in illo Miloniano principio , Etsi vereor,iudices, ne turpe sit, pro sertissimo vitaro dicere incipientem , timere minimeque deceat, cum T. Annius Milo magis de reipublicae salute, quam de sua perturbetur,me ad eius causam parem animi magnitudinem adferre non posse. Retexe enim sententiam hic inclusam,syllogismum hunc inuenies: Profortissimo diro dicere incipientem,tDmere turpe est:
Cicero pro Milone fortissimonis dicere incipiens timet: ni igitur turpe. Nec ullus syllogismus simplex est,qui nosos stina conexi syllogismi propositione coprehendi: ut Si nemo timidus est liber:
Et omnis auarus esitimidus: Certe nemo auarus es 3 liber.
Eodemque modo inlacteris conclusionibus. Longioris autem disputationis retexedae genus illud sit ut cum in perpetuae ac togae orav
333쪽
INST. DI A L. LIB. III gritionis partibus multos syllogismos distinxeris, uno summa totam complectare omnibus detractis amplificationibus, notatis tamen, si commodum est,capitibus argumentorii. Sic Milonianam Ciceronis orationem in unum conclusionis modum conclusam perspicies.
Insidiatisrem, si ratum licet interficere.
ut populi,iudiciorum, senatus, Marti, naturalis talium ante legis aut horitas testatur: nec senatus, nec Pompeii leges vllae reclamant.
t P. Clodia insidiatorii sceleratu fuit. Insidias si quidem parauit utilitate , odio; improbis moribus, spe impunitatis imput sus: quod ipsius ioce: factis intellectum
est: sceleratum veraefuisse, in deos atque homines facinora eius arguunt.
Clodius igitur iure caesus esi. Hac dispositione Milonis defensione Ci-eero conclusit hoc modo. Cum vero poeta, cum oratorem, cum alium quenuis scriptorem legendum hexplicandum sumpseris,lotum sic e xcuties, in breuem conclusionis alicuius summam comprehendes.
Misi Virtutes syllogismi sunt exposita libro secundo de vitiis dicendu est. quae sunt in genere quatuor: si syllogisinus alienus sit,si obscurus, si in partibus Sigambiguus,si denique in consequens de inconstans. Syllogi mus alienus est, qui aliud concludit, quam sit propositu: visiquis vellet cocludere virtutem esse summum bonu,
334쪽
d mathematicum illud concluderet hoc modo: Omne triangulum tribus lateribus aequale halet tres
angudos aquales duobus reditis:
I pleuronis triangulum tribulateribus aequalerco leuron igitur tres angulos habet aquatis duos
hic syllogism legitim quide est,had artis norma opositus sed tam vitiosus,quia a Sposita questione alien'. Secundum syllogismi vitium est obscuritas: quae est vel in verbis, vel in rebus. obscuritas in verbis licet vitiosa sit, non est tamen hoc vitium imputandi dialecticae,sed grammaticar: quia dialectica doctrina est metis: intelligentiae: grammatica vero verborum scientiam, proprietatem sibi vendicat:itaque siquid in verbis peccatur,grammaticae vitio peccatur rebus autem duobus modis obscuratur syllogi sinus,vno,clim longa oratio interiecta inter partes syllogismi facit,ut vix syllogisimus agnoscatur, ut apud Ovidium libro decimo quinto metamorph. svllogisimus Pythagoricotra sum carniu ob eam causam obscurus: altero, cum partes syllogismi de industria sublicetur: de qua occultatione prqcipit Aristoteles octauo topico,ut ad fallendia aduersarium, quicum disputamus,interdum unam,interdu plures partes ollogismi praetermittamus de subticeamus. O muta de quibus medendis senatuscosuissessa sunt
M. Tullio O C. Cometio cosy.autpostea vendutore Sed loea publiea urbis,di sacella, O mos Caurm,c fati ita ad Minturnas, O Herculanea viasunt euhoegenere ne igitur omnia venduntor,
Rullus in oratione sua assumptionem dc complexione reticuit, ne appareret eius manifesta improbitas: hidcirco ratiocinationem suam de industria obscurauit.
Tertium syllogismi vitium est ambiguitas,cu ea incidit in unam,aut plures partes syllogismi:tum enim saepe fallit ratiocinantem: Min errorem falsae conclu-
335쪽
sonis deducit: ut cum Croesus accepto ab Apolline oraculo ita secum ratiocinatus esset, Croesus Halimpenetrans metuamperuertet v vim: Ego sum Croesis Halimpenetrans: Ego igitur magnam peruertam opum vim.
Delusus est ambiguitate propositionis: putabat enim se erue,suruo vim iostium . peruertit autem suam: Am-iguitas autem in ollogismi partibus accidit aliquado ex argumento: de quo vitio antea dictum est. Interdum latione partium quaestionis, quae sunt ambiguae ut in exemplo proposito. Sic Pyrrhus rex Epirotarum dec plus fuit,ctim ex oraculo Apollinis ambiguo sic apud se ratiocinaretur, Apollo dicit, . Go te Anaeida Romanos vincereposse: Ego sum Anaeides: manos igitur vincerepossum. Ambiguam propositione sic interpretatus est, ut putaret a se Romanos victum iri,cum tamen esset secus intelligendum, Romanis Pyrrhum victum iri. Quartum syllogismi vitium dicitur inconsequintia:omnis autem syllogismus in consequens est, qui ad artis prius exposite legem mormam non c5uenit: a que ita appellatur, quia in exemplo proposito, aut in alio quopiam simi I propositione Scassumptione veris complexio vera non sequitur,sed falsa. Syllogismus fallax est Vinconsequens quia noest copositus ad ullam lege artis. In secudo enim genet simplicis ex omnib' partib assirmatis vitiose cocluditur. Idem exemptu est libro primo de inuetione rhetorica . syllogismus iit in primo genere sic recte fieret, uicquid optimum es,utitur ratione:
Mundo eli optimus: Mundus igitur utitur ratione.
Cotta refellit vitiosum syllogismum Stoicorum rvitioso exemplo similis dispositionis,ubi propositione: Vassumptione veris conclusio falsa sequitur.
336쪽
Hic error est inconseqnentiae: quia in secundo genere simplici concluditur ex asArmatis omnibus ut
Omnis liber vivit,ut vuli: Ego vivo ut voloe
Ego sum igitur liber. Incosequentiae vitia consideranda sunt in syllogismis eo ordme,quo virtutes syllogismorum in praeceptis artis perspeximus: ac primum circa definitionem syllogismi accidit error ubi no de argumetu in propositione, assiiptione disponitur sed aliud, diuersu:vt
Omnis virtvi est laudabilis: Omnis iustitia es 3 expetoida: E et omiti iussitia est laudabilis.
Syllogismus fallax est, quia ei definitio syllogismi non couenit.In syllogismis autem simplicibus duplex est error communis omnium generu. Primus,siquis ex omnibus partibus specialibus ratiocinetur: ut
Iliquod ammare Paptum ad risum: Aliquis equus est animat: net aliqui equm ' aptus ad risum. Secudus,siquis ex omnib' partibus negatis c5cludat: ut
Nulliu homo currit: Nullus equus est homo: net nullus equus currit.
Antecedetibus partibus veris complexio falsa sequitur. Quin etiam vitia sunt singulis generib propius opposita,quae ex inspectione virtutum facile depreheduntur: ut in primo genere syllogism propositione affirmat', Massia mptione negatus captiosius est squia notouenit ad ullum modum primi generis: antecedentibus partibus veris falsam complexionem efficit:vt Omire animal e ubstantiae Nullus Iapu est animal . Nullus igitur lapis 'substantia. Vel propositione specialis Lassumptione generalis .ut Aliquod ammat neurritu tesium:
337쪽
INST. DIA L. LIB. III. et somnis homo e Panimaliae et aliquis homo nou currit. In secundo genere duo item vitia sunt,si omnes partes affirmentu C. ut Omnis homo e Fanimat: Omnis equus est animali Argo omnis equus est homo.In quo genere fallacia est consectarium Stoicora prius expositum: Vel si propositio sit specialis,&assumptio
generalis: viriliquod animal non ridet: Omnis homo ridet:
iniquis igitur homo non e Panimai Tertii generis item duo sunt vitia,si syllogianus sit 5-plexione generalis: ut Omnis homo est animali Omnis homo est Abstantia: net omnis Abstantia es auima I.
Vel si assumptione fuerit negatus:vtomuis homo eli animat: Nullus homo eli equus: AErgo nullus eq- ess animal Ex cotingentibus etia puris nihil unquam concluditur, biduis currens contingit hominem esse:
Omnem equum contingit currere: Omnem igitur equum contingit hominem esse.
Neque etiam fit syllogismus ex contingentibus, ab- lalutis enuntiatis: quia positi alicubi antecedentib veris conclusio falsa sequi: ut Nullus lapis vigilate
Omne anima Leontingit vigilare: Nullum igitur auimal eontingit lapidem esse. Hoc postremum falsum est: quia mutua cosecutione cuasfirmatione sua consentit, Omne animal eontingit lapidem esse in contingentibus enim modificatis si affirmatio falsa fuerit,mnegatio item falsa erit recontra.
338쪽
io Expositis adulterinis, fallacibus syllogismis, qui videtur aliquam simplicem argumenti dispositione imitari,deinceps videndum est,qui sint fallaces, incoctantes modi in coniuncta argumenti dispositione: In
summa autem conexis duplex error accidit. Primus,cutollitur antecedens, ut consequens tollatur. Secundus, cum retinetur consequens,ut retineatur antecedens:&quanuis exempla prioris generis apud bonos authores permulta reperiantur,admonendia tamen est eiusmodi conclusiones ad iudicandu de re proposita firmas, costantes no esse, propterea quod alicubi cotingit errare, uantecedentibus veris falsum concludere, quo argum Sto,inconsequetiae inconstantiae vitiu diiudicatur. ii Mitio obiurgatus a Demea fratre, quod perini teret ciuem Atticam pauperculam ab Esenino uxorem duci ,respondet se non probare quidem factum, sedi men aequo animo ferre: Syllogi simus sic est: S actum mutari post Guo ferrem: Sed mutari non potes: AEqm igitur animo mihi ferendum ess 'i Cicero purgat se Sulpitio,quod legem de ambi tu tulerit, ktamen Murenam defendat reum ambitus: Argumentum sic disponitur: Si defenderem Mureuam ambitum commisisse, idque
Sed non defudo uurenam ambitum ommisisse: Erere nihil improbefacio.
Ex remotione antecedentis remouetur consequens.13 Excitat Augustum admisericordia simili exemplo Iouis, quod ita disponitur:
Si Iupiter omnia mortalium delicta velitpunire, tandem erit inermis di impoteus. Sed non omnia ellecta punitentpropterea me potentisimus, summus e
s Caesar censet Lentulum, Celli egu, alios parinticipes coniurationis no esse morte multandos,sed ha-
339쪽
bendos in vinculis Argumentum sic disponitur: Siconiuratipoeuasuis sagitiis digua puniri pos
Lacerbissima mortepunianture Sed nonpossuntpro merito puniri:
Ne igitur morte puniatur ed in vinculis habeantur. Exemplum est ad ostendendam in consequentiam in hoc genere dispositionis,ubi tollitur antecedes adtollendum consequens:antecedentibus enim veris complexio falsa sequitur: syllogismi autem regula ce t em constans quae liquam fallit, quin propositione massumptione veris conclusio verse ficiatur.
is Verba iunt Cadmi Thebis profugi, apud Illy
rios sic cu sua coniuge molestos casus animo repetetis: di iratisset mihi,quia spars humudelibusserpetissime interfecti, ultionis cacasia repens: deinde assumptio additur a poeta, Euod Cadmus repentefactussiserpens: unde concluditur id quod antecedit, Deo videliret iratosfuisse Cadmo,propter interfecta
I Venus orat Iouem, ut liberet Troianos obsessost Argumentum pressius ita concluditur: Si Troiani bona paee tua tu Italia, venerili uat poenas rSed bona paratu a venerunt in Italiam: Ne luant igitur poena . Cicero confirmat iustum esse officium defensionis pro Murena:Propositio antecedet parte negatur, consequente affirmatur: Si neque iners, neque superbus neque iubum,nus essem ibenter desuerem Murenam defendere: deinde assumptio tollit antecedentem partem: Sed inersae si vero, O iubumanus essem: Et complexio tollit consequentem. crure non desimam Murenam demidere.
is Clinia apud Terentium torquetur mora: dilatione Antiphilae amicae suae.
340쪽
1 Expositis itatuor syllogismi vitiis alieno, sciaro,ambiguo,incosequenti,admonitio postrema restate de praecipua utilitate retexendi syllogismi .ad comprehendenuam de aestimandam propositae rei sententiam. Retexitur autem syllogismus vel in breui,vel in longa disputatione: prioris generis eae empla repetantur ex libro secundo,ubi breues clausulae ex optimis aut horibus citantur. Posterioris generis exempli esset, siquis tota aliquam Ciceronis orationem syllogismo complecte.
retur:vt diuinationem contra Cecilium, hoc modor Is est potissimum eligendiu actor quem Siculi a.
xime velint, erres nolit. Itemque is reiiciendus quem Siculi nolint, orar- res maxime velit.
Sed Siculi Ciceronem expetunt, quem imprimis idoneum ad hanc causam agendam cognouerunt Verres eundem metuit,quem sentit firmum trauem uanctum. disertum fore accusatorem: Siculi vero Cecilium nolui sibi ipsis suspectum, socium Verris, de indisertii, Vsubscriptoribus indisertis vallatu,nec ulla iusta causa suscipiedae accusationis fretus& Caius Verres eude Cecilita maxime expetit ob eas ipsas causas, de ut accusatoris prevaricatione infamia iudicioris liberetur. si re tu hae Sisiens causa Cicero eligendiis essaciones Cecilius reiicieiidus.
Sic summa secuda orationis de lege Agraria est in hocollogismo, Si insidia feri libertati me, prae simulatione Cla
varia intelligetis, defendite uirites ab his insidiis me tram libertatem. Sed illud excreatioue decemuirorum S ex potestate,qua illis permittitur utelligi pote Acua e hac extin Chtpese libertate me ira retinere.
Assumptio declaratur per partes legis Agrariae,quae ut de constituendis decemviris summa aut horitate sipotestate praeditis,deque vedendis emedis, distribuendis agris publicis Ad hunc modum reliquae Ciceronis