장음표시 사용
321쪽
INST VIALD N LIB. I so, ad ipse confirmanda quaedam ex eorum definitione, partibus,adiunctis argumenta sumi- possunt: nec inuentionis nouae quicqua hic est. Nec tantum ad inuentionis partes,sed ad
dispositionis quoque ista pertinent. Nas 5- clusiones ad constantis syllogismi regula factae complexionem suam non probaret, eius
ipsius syllogismi definitio in argumenti subsidium veniret. Cicero de Fato conexi primi proprietatem quandam ad conclusionis confirmationem adhibuiti. Si quod ait, primum in connexo est, necessarium est, fit etia quod
consequitur,necessarium. De eodem connem
Drio proprietas est consimilis in Lucullo Ipsa enim ratio,ait,connexi cum concesseris superius, cogit inferius concedere. Et idem de . , finibus secundi connexi definitionem quandam attigit: Teneamus illud ait necesse est, cum consequens aliquod falsum sit,illud cuius consequens sit, non posse esse verum. Sic in Natura deorum disiuncti syllogismi prora nuntiatio quaedam ab eodem ponitur . In omD nibus disiunctionibus,t nivibus eiu aut noneu ponitur,alterutrum verum esse. Quamobrem omnes dialecticae artis partes orq-cepta in argumenta quaestionis alicuius trahi possunt:nec tamen nouum argumenti genus
322쪽
vllum erit quaestionis enim, de qua agitur
necesse est rationes illas causas, effecta, aut aliquid reliquorum argumentorum esse.
Expositis quatuor argumentorum vitiis alieno, obscuro ambiguo,salso,& falso quidem per omnia genera argumentorum,sequitur admonitio quaeda de maximis propositionibus,quas sic Aristotelei vocat in schola,quae generales probationesi rationes sunt ex pr(ceptionum prius expositarum definitionibus,aut diuisionibus, aut aliis locis sumptae:quarum nulla noua ars in dialectica tradi debet, loci enim inuentionis de dispositionis non tantum valent ad alias res omnes, sed etiam ad seipsas explicandum.Itaque non est dissicile ex praeceptis argumetorum,syllogismorum,simethodi generales praeceptiones de canones:id est, ut scholastici loquuntur,maximas propositiones elicere,ut in dialectica inuentione vel definitiones argumetorum, vel sententiae quaedam illustres ex his collectae ad aliquid probandum assumutur:vt Omnia referuntur ad suum fine: Forma dat cuique rei suam essentiam, Caulae effetas,
Messecta vicissim ex causis demonstrantur:Subiectorusiadiunctorum est comunis doctrina: Dissentaneorus unum affirmetur de aliquo,alterutrotinus de eodem negetur necesse est: Quod valet inrepari, valeat in re quae est par Quyd valet in maiore valeat in minore: Quod valet in minore valeat in maiore Quae similiaiunt,eandem ratione habeat: quae dissimilia sunt,dissimilem: Coiugatorum si unu ea,&alter similiter erit: In diuisione nihil debet deetae aut superesse. De quo negatur genus,de eodem negatur species: De quo assirmatur specierum,de eo te affirmatur genus De quo definitio dicitur vel negatur,de eodem dicitur vel negatur res definita. Ex pertis crededum est Verax est Deus. In syllogismis similiter ad aliquid probandu vel definitiones
323쪽
usurpantur,vel sententiae quaedam illustres ex syllogis morum praeceptis deductae vi Exieris nihil nisi verum concluditur:Ex falsis interdum vera,interdum falsa conclusio efficitur. Sic ex methodo etiam quaeda monitio anes leges fiunt, qualis est illa Ciceronis primo libro Osticiorum: Omnia quae via&ratione suscipitur de re aliqua institutio,debet a desinitione proficisci,ut inteis ligatur id de quo disputatur. dc Vitiosum est in disput tione non eodem ordine exequi,quo propositimus. Insillogismo connexo secundi modi assumptio
consequentem partem connexae propositionis falsam assumit ponendo eius contradictionem, e complexio antecedentem partem falsam concludit ponendo eius contradiistionem vim homo esset lapis,esset expers sim:
Concluditur locus de maximis propositionibus, quas vocant,de quibus quidem dialectici velut secunda
artem, requasi ab argumentoria doctrina diuersiam tradere solet,cum tamen ars haec nulla noua sit:quia eiusmodi rationes ex generalibus locis summutur,stinique quaestionis proposita vel causae,vel facta,vel aliquid aliud ex reliquis argumentorum generibus. ANALYsIS DISPOSITIONI
i Analysis ut inuentionis, sic dispositionis vitia virtutum oppositione spectabit. Ac de syllogismi vitiis ordine, quo de virtutibus dictum eiudicamus,Perspiciamus igitur imprimis ne sit alienus syllogisinus, concludat aliud quam propositi fuerit si deinde ne
324쪽
gi PETRI RAMI 'obscura sit eius conclusio quod cum verbis fit, vitium est Grammaticae, non Dialecticae. Rebus autem dupliciter obscura fit ratiocinatio,vel quia syllogismi partes multas rous
interpositis confunduntur ideoque propositionis,assumptionis, complexionis sententia occultatur: vel quia pars aliqua syllogismi sola ponitur, reliquis de industria praetermissis, ne statui possit, quid hinc efficiatur. Primi generis exemplum repetatur e se cudo gemnere simplicium syllogismorum de Pythagorae raciocina ne:ubi nisi diligenter attendas,uix partes ratiocinationis perspicias. Se cundi generis exemplum Cicero in Rulli lege reprehendat 3 Datur igitur, ait, primum ut liceat eis vendere omnia, de quibus vendendis senatusconsulta facta sunt M. Tullio, C. Cornelio Coss. aut postea, Cur hoc tam est obscurum atque caecum quid)ista omnia, de qui b senatus cessiit, nominatim in lege prq scribi nonne potuerunt Duae sunt obscuritatis huius causa Quirites,una pudoris, siquis pudor esse potest in tam insigni impudelia: alterasceleris. Hic Cicero sophisma Rulli. coarguit,qud generalem tantum propositionem posuerit:in qua occulte assumptio, coplexioque lateret,& furtim recodita esset.
325쪽
INs T. DI A L. . LIB. III sis Ambiguitas in orationinmagnopere vitanda est, ut in argumentis ante monuimus:ea interdum accidit vitiose argumenticu partibus quaestionis dispositione, de quo
nunc agitur. Duo calamitatis ex hac fraude insignia exempla de duobus regibus comemorantur, Croesod Pyrrho . Croesus Lydiae rex appollinem de bello aduersus Cyru Perserum regem cum consuleret,oraculo ambiguo falsus est: CroesusHalim penetras,magna peruertet opuMim. Credidit Croesus, cum Halim Capadociae fluuium traiecisset, se hostium magnam vim peruersurum: peruertit autem suam, ait in diuinatione Cicero Pyrrhus Epirotarum Libro.5. rex,cum eundem consuleret Apollinem de bello Tarentino cotra Romanos,similis ambiguitate responsi delusus est: . fore Eacida Romanos incereposse. Credidit Romanos se victurum Pyrrhus, victus autem est a Romanis.
Considerandu deinceps erit de tota syllogismi dispositione, quam constanter partes inter se cohaereant Saepe enim non par-
326쪽
si PETRI RAMItium falsitas, sed conclusonis inconsequentia refellitur Auiusmodi sunt ista sophis ataouissui dicit te animal esse,dicit erum: si uisi uis autem te asinum esse dicit, dicit te esse
cui qui igitur dicit te asinum,dicit erum. Item illud quod Diogeni obiectum est: vaen. ambifli,habes:
Cornua nonam ibim: ornua igitis hales.
Videtur ad leges primi generis simplicis
composita prior esse conclusio, cum tamen argumentum animal non generaliter ut doctrina requirit,sed specialiter antecedat maius extremum quaestionis,&secundi exempli propositio cum specialiter efferatur, eodem in vitio erit:.si generaliter intelligatur, falsa erit:cornua enim non amisimus, quae s. .ivatis nunquam habuimus. i Stoicum illud Zeno de. - ni eonsectarium vitiose concluditur: achberationen titur,id meliu eu,quam quod ratione non titur: Nihil autem mundo melius: atisne igitur mundus titur ni Itaque meritd a Cotta deridetur Hoc, , , si placet,lam efficies,ut mundus optime le- , gere libra videatur . Zenonis enim vestigiis
327쪽
INST. DI A L. CLIB. III hoc modo rationem poteris concludereri seuod literatum est,idesi melim,quam quod noni, literatum
Nihil autem mundo es melius: D Literatis igitur es mundus. Isto modo etiam disertus fluide matheii maticus,musicus omni denique doctrina eri cruditus, postremo philosopli' erit mudus. Clarius etia vitiu conclusionis eius intelligetur,siquid absurdius concludas hoc modo: Senarius maior es enario: In to autem numero nihil eu maius. Infinitus ergo numerus est denarius.
Tametsi satis idonea reprehesio est vitiost conclusionis, quod ad nullum modum legitim syllogismi conficiatur vera tamen concluduntur aliquando dispositione fallaci Vt apud Persium: ., qui quam Iasiuiliberinis ducere iram Sit ra i Abet, e olaiticet, edolo, iuere:non sum berior Bruto' Sequere dispositione hac, errabis aliquado:vt
an quietua est aliud homo,nisi ruod anima est'
uis igitur homo est. Fallax est conclusio. Denique nihil ex omnibus negantibus, specialibus enuntiatis
328쪽
in ullo simplici syllogismo,nihil in primo ge
nere ex propositione speciali, vel assti mptione negata, nihil in secundo ex omnibus a firmatis aut propositione speciali, nihil in tertio ex assumptione negante,aut generali c5plexione,nihil item omnino ex modificatis cotingetibus vel puris, vel mistis cocluditur.
io Connexis syllogismis quan uis non congruentibus ad constantiam speciemque doctrinae, multum tamen utimur. Vtile est igitur admonere inconstantes eas conclusiones esse.Terentius, Is AL ii - ' caeterum
Iliae tib actum Mitis struans queam
Mutare nunc quum non queo. quo anim ero.
'. - Cic.Etenim si largitionem factam esse confiterer,idque recte lactum esse defenderem,facerem,improbe etiam, si alius legem tulisset:cum vero nihil commissum esse con, tra lege defendam, quid est quod mea defensionem latio legis impediat Ouidius, bd si quoties peccant homines uafulmina mittat Iuppiter exiguo tempore inermi erit: Nun a b desonuit, repituque exterruit orbem: rum discusis aera reddit aquis.
329쪽
iNs T. DIAL LIB. III. si Iure igiturgenitorque deum rectorque ocatur: Iure capax mundu nil Ioue maius habet.
Caesar apud Salustium, Si digna poena pro
factis eorum reperitur, nouum consilium adprobo . sin magnitudo sceleris omnium inge nia exuperat ,his utendum censeo, quae legii bus comparata sunt. Quanuis enim falsa non sint omnia generis huius exempla,iisdem tam e vestigiis falsum effici cocludiq; potest: viis Si arbor equus esset, iueret: Sed arbor equis non est: eo igitur arbor Liuit.
Propositio, assumptioq; verisiunt: coplexio autem falsi. Proprium autem syllogismi est,
certam dispositionem Wnunquam falletem pri escribere, ut antecedentibus positis consequentia necessario concedenda sint. Rarum est vitium conexi ex cosequentis assumptione: incidit tamen aliquando. Ouidius, si cura dei m tam rarta dindicat ira, Ipseprecorserpens in longam porrigar aluum: Dixit, O diserpens in longam tenditur aluum. Ratiocinatio igitur se habet: Si di statuerunt indieare Cadmum,fame enitae therpens: Ergo i flatuerunt indicare.
Fallax est ista conclusio. dic enim
330쪽
sit Eet RI RAMisi arbor equis esseChiueret:
sed diuit arbor: Ergo arbor erum,si, veris partibus antecedentibus falsa complexio efficitur. Quanqua utroque isto hollendi antecedetis taetin edicosequentis genere videtur coclusiones firmae effici, si modo antecedes negetur, coseque affirmetur:
l EXEMPLvM REMOTI antecedentis.
Virgil ir si sine hae tua,atque inuito numine Traei
Italiam petiere,luant peccata,neque illos
ueris auxilio sim tot restans sequuti evasuperi nanesique dabat,cur nuc tua qui qua Melctere iussapotest,aut cur noua conderefata' Pro Mi re. 8 Cicero, Quod si licet desinere , si te au- et thore possum, si nulla inertiae, nulla superbiae turpitudo, nulla inhumanitatis culpa suscipitur,ego verd libenter desino Sin autem inertia fuga laboris, desidiam , repudiatio supplicum superbiam, amicorum neglectio a improbitatem coarguita. nimirum haec causa est eiusmodi,quam nec industrius, nec mise- acricors,nec officiosus deserere possit.