장음표시 사용
231쪽
potest per assentiam, qui praebetur propositioni, nomdum suffulanter explicata: dc demonstratae.
CV m alios convincimus cirroris, tum, illos dici
490. Quicumque alserum refutare vult, ille deo bet demonstrare sellitatem propositionis , quam alter pro vera habet. Demonstr. Cum alios convincamus tum , Cum d monstrationes , legitime concinnatas , in subsidium adhibemus u. 487. , consequens est, ut s alios erroris movincere volumus , debeamus demonstrare ψproposirionem , quam alter pro vera habet, esse falsam g. 33 r. ). Alios erroris convincere est refutare alios β. 498. . Ergo qui alios vult refutare, debet demonstrare, selsam tale propositionem , quam alii pro vera habent. I. soo. Hinc intelligi potest quomodo resutatio aqualicumque impugnatione differat. Impugnamus alium si insusscienter, scilicet ex principiis incertis & p eari .probamus, alterum errasse. . Sor. Propolitio vera non potest refutari. Demon o Si propositio vera pollet refutari; tunc demoni rari posset , propositionem veram esse salsami g. 49ς. . Cum vero omne id , quod legitime demonstratur, verum sit g. 3. 99. ), verum quoque cise set, propositionem veram esse sellam. Absurdum autem di impossibile est, ut proposito vera smul lit filsa per prisc. contrad. Ergo absurdum quoque α' nn possibile est, ut propolitio vera refutCtur. Non Impugnari quidem potest propositio verae, i. e. pouum varia dubia, quae uituntur principiis i iussi-
232쪽
susticientiris & dubiis, iplis in speciem obverti, sed
resutari nunquam potest .so1. Ex quo vides clarissime , propositione ii . quae legitime demonstrata est, non posse refutari.
Demonstri Cum propositio , quae legitime demonstrata eii , sit necetiario Vera β. 339. , Vera autem propositio refutari nequeat β. sci. ): consequens est, ut propositio quae legitime demonstrata est , non possit resutari. g. 323. Si itaque propo. tionem tuam demones,disti legitime, contrariam jam refutasti. Demon r. Si propqstionem tuam legitime demonstrasti, eo I plo evicisti, eam esse, voram. 39p. Si evitasti per demonstrationem , tuam propolitisnen
elle veram, demonstrasti eo ipso, c 3ntrariana propositionem elle falsam ; quia contraria propositio ινο;ὲ potest timul este vera; alias non e let contraria, adeoque contrariam propolitionem jam refutasti . 490. β. 3O4. Quemadmodum alium convincimus vel a
priori vel a posteriori . 49'. ); item vel pe de- ,
monstrationem directam , ct ostentivam , vel per demonstrationem indirectam, & apogogicam I. 488. : Ita datur quoque modus refutandi a priori posteriori , neque minus refutatio directa sive ostensiva ,& refutatio indirecta sive opogogica locum huist. . so . Queruadmodum porro alterum convict i rus , sensum Nopostionis , de qua convictio instit uitur, 'distincte explicare debet β. 408. ὶ: ita cunis ti-
turus alterum , propolitionem explicet ex mentri a Dfirmantis, & demou2Mndum est , quod scilic t hic,
nec alius sit sensus auctoris, quem cInsulare volumus. Quod vocamus fatum costroversiae formare. q. 3o6. Hinc iplo CVitamus omnem logomachiam quae est imisugnatio propositionis , cui rei pondentem notionem veram agnoscit impugnans . ses quam ipse aliis verbis exprimit. . ror . Ex regulis convictionis tetera rerutatoris O a r
233쪽
qu thra intelligi & dij adieari possunt, quae paueIs
I. Si alter, quem confutare vis, incommoda usus su Vit dictione , admoneri poIerit, ut dictionem corrigat. II. Directe refutaturus alterv m, seudat modum quo niter in errorem inciderit spiciali qu e indicet eProremacit in principiis, aut in modo concludendi commissum. III. Confutare qui vult alterum, caveat, ne alterius , quem confutara' Trit, attentionem tu ep sq. 493.
g. sos. Hinc conficitur , a consequentiis periculosis , qu e non animo resut Indi, sed nocendi formanti r, esse abstinendum. Demonstri Cum ejusmodi consequentiae ideo tan tum formentus, ut alteri noceatur, ejusdemque existi,inatio in dilcrimen vocetur; facile intelligitur, ejus, inodi consequentia S., quae non tam animum veritatis cupidum , quam cupiditatesn nocendi , aliorumquovisui adversarium exponendi , declarant , hominem , qui refutari debet , turbulentis implere assectibus , ,haia vero alterum convicturus erroris , non debet ipsum multis d. sturbare a flectibus g. 49 confestquens est, ut refutaturus alterum, non debet ipsumtidiculis S periculosis eonsoquentiis onerare. Schol. Complurium hic. mos est in confutando,ur , cum fundamenta errorum convellere deberent, Ec subruere . fundamentum falsitatis intactum re, inquant , oppido ad consequentias consequentiarum confugientes . Non quidem om des volumus redis ci consequentias , sed id raptum submonemus , c/utionsis permultas circa coniequentias formandas ora ervari debere , quarum nonnullas easque potio, res hic adjiciemus. vj Confeeyeπtidebiso' 'tur, non forinen ur ex τ' is nude spectatis, Ied ex ero eorum d myensu. β Consequentiae formentur ex verbis, non
evi= a ,sed intra contextumspectatum spectatis. opus es, ut consequentia prono nexu ex propositioni ι lati
234쪽
hon vero per multas detorsiones dictitas quasi buuextorquealve. ) Requiritur, ut consequentiam quae ex alicuius auctoris placitis fuit, non ipsi auctori mu- per imputemus, quippa qui Jortuse hanc stericu famconsequentiam non introspexit. εὶ In primιs vero ab ejusmodi consequentiis , quie tantum illudendi , nocea di causa sormantur, abstinendum est β. 49 s. . Maseautiones illustrabimus pauribus exemplis lectioribus. Com. r. inter Holmanni Adfert. de iure Consequentia-νum 1726. Vitem. habita, & Hobellet in Tract. per Consequentiae deductionem. ueo; QRJ ejusmodi consequentia. formant , ut
exponant cissentientes tantum ritui aliorum , eorun quae famam in discrimen vocent, veritatis studio neglecto, dicuntur confectarii item consequentiariam fabri . Consequentiae deductio. SehoL Hi consequentiarii , qui dissentientes ridiculis & periculosis consequentiis nocendi causis onerant, I. primam, quam sermant, Consequentiam precario assumunt , ii ex hac , quam suae ratione ast
munt, deducunt plures , & verbis dissientientium in perver um 1ensum detortis, id agunt , ut ipsis multa pediculosa & veneni plena imputent. S. 3ioi Hos consequentiario, stolidissime agere infesti tango ex dictis constat. Demonstr. Cum: consequentiarios consequetiis suis ridiculis famae dii sentientis , dc fortunae nocere studeat q. sop. ): consequens est, ut consequentiarius distentientem in statum turbulentorum affectuum conjiciat , adeoque media conviciioni contraria adhibeat β. 496. Quo ipso con equentiarios stolidiss tne ag re, cum confutare alios volunt, pluq satis intelligitur. f. 3ii. Argumenta ab imidia ducta appellantur rationes illae, quibus utimur, ut dissentientem ejusque
placita aliis exosa reddam , quo opprimantur. . stet. Hinc vides, consequentiarios uti argamen
235쪽
lecutiones , auspicia regiminis, pacta & foedera dc matrimonia quoque speciatim recenseantur . meori. denique litterariae, in qua vel lactat seientiarum .di librorum , vel, vitae & nctst eruditorum , enume 'rara debent, is vel im primig finis ely ut cogniti, veritatum , a veteribus in medium prolatarum inde acquiratur itemque subsidia sulipeditentur , qui bus ars heurissca , sive inveniendi, postid collocupletari . opus itaque est, tu in Litaria litteraria recent eantur scripta Eorumque argumenta . item methodus, innidem adhibita, quave ratione dc oc-
Opus est , ut describantur vitae eruditorum accura re, ο'maque tradantur feliciter, quas ad cumibi eiussiti menta & facta plenius intelligenda spectant γ
hulque , circa eorumdem lectionem dc examen ol Ν me ad Jegenda & dijudicanda lcripta dogmatica spectant, adseremus. qi '. dogmaticum sciretisca qui le-Vult , as primus, omnium auctoris scopum sibὸ perspectum reddat . Id. quod cum ex ipso scripti te v et in primis ex praefatione feri poterit γ
υα'ta in Print ea scripta dogmatica scientificis
fere Cupid, id agat , ut quasque veritates in δε- guis S obviaS per odis, in certas quasnam describat'. Propositionum Ipecies, atque, mina vel ad desinitio
mala & problemata, pertineant, sollicite dispiciat γη '' - , porro 'an lariptis dogmaticis legendis volo u , iluam fieri potest diligentissime 'ad ti gulos attPndatur terminos , quasque cum iis iungat auctor notiones, probe ynimadvertat F.
hesis, Denique in i lectione dogmatici script Q. eiusdemque scientifica , veritates antecedentes fami- dix0, antequam persas legendo, dc d
236쪽
- . ' Ei IUDICANDI. . silanstrationes subinde resolvas in syllogismos. qua Aalysi demonstrationbm dictum est supnae 3ο6. . 466. Ad examinanda scripta dogmat ca vel maxime faeit, q.) si attenderis, nuria scriptum sit per-'fp euum, II. 3 num idem fit ordine consemim III. num sit solidum scriptum. . IU. mim denique complatum sit, scopoquis suffciens. g. 46 . PerisDuam dicitur scriptum, st omnes terminos adcurate definiat, neque adeo voces, ab usu
Foquendi abhorrentes, & vagas, adhibeae. q. 468. Si itaque peripleuitate scripti judieare volueris, peropus est, ut animum advertas ad termino.
rum definitiones. Quae st infuerint,' regulisque definiendi supra' β. fueo. traditis, convenientersint allatae; ηon est, quod de obseuritate scripti conqueraris.
Schol. Fit vero nonnunquam, ut nonnulli scripto res nimii sint in definiendo, i dc plures omnino praemittant vocum explicationes, quam ad propositiones sequentes demonstrandas requiruntur. Non hoe ipse
sunt obleuri iis quidem, sed superflua immiseent
suis, adeoque essiciunt, ut scriptum nimis fiat 'pro. Iixum. Scriptum enim nimir prolixum dicitur. qtiost plura continet, quam quae scopo inserviunt. Alii na, nus, quam par erat, definiunt vel nullis plane verin adaequatis us terminorum explicationibus. Quoipiis non potest non irrepere in scriptum obscuritas. 'Scra . planat enim obscurum voratur, in quo vel plane numiae adhibentur definitiones, vel in vagis saltem, doindeterminatis notionibus acquiescimus. Haec de perspicuitate seripti . . . . u. -
. q. 4ες. ordine conscriptus liber dogmaticus selen 'eificus' dicitur , se singulae notiones det probositiohes ira coordinantur, v sequentibus plenius intelligendis & demonstrandis inserviant. Cons. βοῦ 33, Schol. ordo autem' hie, pro diverser scriptoris fini varias esse potest . la libro bistorico dogmatico is peris
saepe observatur ordo, ut omnia ea , quae .ad idem spectinat argumentum, in unum coacerventur , Ῥι
237쪽
ordo dicitur ordo scholae . In libro autem dogmatico scientifico, in quo veritates methodo systematica connecti debent g. 4s3. γ, is est observandus or-dΘ, ut ea semper praestruantur . ex quibus subsequentia concipi & explicari polluat g. 33- Qui ordo dicitur ordo natura. g. 4 o. Si itaque de ordine libri dogmatici stientifici judicare volueris, videas in primis, num legitimae experientiae, definitiones & axiomata, tamquam principia demonstrandi indubitata . 38y. praemittantur, ex iisque theoremata & problemata apte de
g. 47I. Nunc ad palmariam scripti dogmatici scientifici virtutem scilicet soliditatem. devenimus . Scriptum autem dogmaticum appellatur solidum, si in ea omnes propositiones firmis domonstrationibus corrob rantur ita quidem. ut nihil, praeter experientias in dubias, definitiones & axiomata, sine probatione ad
. 4 et. Qui igitur de soliditate scripti dogmatici judicium ferre cupit, is probe fr) attendat ad sin-ἐulas propositiones, num secundum regulas, .m3 8.expositas, rigorose demonstratae sint, Σὶ num ejusmodi principia fuerint praemissa, quae sunt certa, ct de quorum veritate dubitari non potest, 33 num methodus demonstrativa apte adhibeatur, eaeque mnes observentur regulae methodi. quas supra g. 33. 'expositimus. Si minus regulae methodi demonstrativae servantur, scriptum dicimussuperficiarium, Q nuui circulus in demonstrando fit commissus, de quo vid.
t. Μaxime vero dijudicaturus soliditatem scripti scientifici dogmatiei, totum perlegat librum lacontinenti connexione, attentiusquo veritatum ne xum & catenam contemptetur. Ex quo intelligi potest . minus aptos esse ad examinanda scripta dogmatica scientifica, quotquot , legendis fabulis Romaueasibus assueti. aut in vocabulis ediscendis, & α-
238쪽
ET IUDICANDI. . et 3. tulis Grammatices memoriae mandandis , occupati, nequeunt multarum propositionum nexum distinctu
g. 4 3. Num scriptum dogmaticum denique completum sit, ex auctoris fine dijudicabis; cui obtinendo si tuffecerit scriptum, est completum; tin minus, est
β. 4 4. Ex his omnibus intelligitur, scriptum lcie
tificunt dogmaticum systematico conscribi debere. Demonstr. Cum enim is ema dicamus veritatum inter se, & eum principiis suis connexarum conge riem per def.): consequens est, ut, quaecumque Veri tates sunt inter se, & cum suis principiis connexae . illae debeant systematice pertractari ., Iam vero cum veritates. quae in libro scientisco dogmatico continen tur, sint inter se connexae & cum principiis suis β.3 1. : manifestum est, scriptum scientificum dogma. ticum systematice conscribi debere. Sches. Sub finem: hic monere adhuc debemus, quu- nam sit plagiarius, epitomator, item compilator. Compilator ille dicitur, qui ea, quas hinc inde dispersa sunt, in unum colligit, nulla connexionis aut ordinis habita ratione . Plagiarius dicitur, qui, qua ab aliis mutuatus est, a 1e inventa esse, aliis vult persuadere. Epitomator dicitur qui ex scripto spissiori
ea fetigit, quae fini suo sunt convenientia, & ex icripto majori minus componit.
239쪽
1 Radidimus hactenus praecepta ζ quibus opus est si
vel ipsi veritatem investigare, ves ab a iis iio stigatam Ggnoscere, & dijudicare voluerimus Nunc paucis, qua ratione cum aliis debear communicari ve
4 6.' Nos obligatos esse ad veritates eum aliis' Communicandas docetur in moralibus, In' quibus itidem ultilissimae prudentiae regulae shppeditantur, quae Erea veritatum communIcationem' sunt observandae pde quibus plura in praelectionibus: - β. 4 7. d alterum ad veritates, alter incognia ere, verbis, viva voce prolatis, perducit, is alterum docere dicitur. - .c g. 478.' Qui alterum vult docere, dolio perspicui-eati, gaudeat. 3Demonstr. Curn qui afterim diocere vult,' rerum lsteri incognitarum , notitiam alteri intenerare velit P. 477. : consequens est,' id agere debere docentem. t ab altero, quem docet, Hiel figatur. Cum vero in- relligi nequeat, nisi perspicuitatis rationem habuerit : eQnlequens est, ut docens perspicuitatis dono sit instructus. I. 4 p. Hinc fluunt haec consectaria.
Corol. I. Ergo ille demum docere debet , qui fem . quam docet, distincte intestigit . Qui' enim' rem, quam docet, distincte intelligit, is eam per verba cum aliis facile' distributiusque eommunicam potest 3o. 3.
Corol. II. Ergo docens singulos terminos accura- ω definiat, neque in vocibus vagis, dc indeter
240쪽
; natis, quae obscuritatem pariunt I. 13s. 136.)
Coeol. III. Ergo docens res abstractas, & a sensibus paullo remotiores, exemplis selectioribus & e sommuou VKa petitis , illa stret , propterea quod exempla lucem maximam rebus abstrui oribus faene
Corol. IV. Ergo docens bonae methodi eges exarde sequatur, ea praemittat, per quae sequentia in Giliguoltu . . Orol. V. Propositioves porro omnes in suam th
sin & hypothesin res,vat g. 216. , & demon- stratiouum , ab aliis allatarum, analysin instituat ἰέρ- 397. q. 48o. Docens porro instructus sit dono docendidi, i. e. prompte & expedite, & cum suavitatqliqua, sensa animi exprimat. Demonstr. Cum docens, alteri, rerum ipsi inc gnitarum, notitiam ingeneram debeat g. 4:7. .
consequens est, ut doceus aptus sit ad attentionem in altero excitandam , excitatamque conservandam.
Quod cum fiat per experientiam, tum demum, si docens continenti concitatoque orationis flumine , in aures animosque audientium suaviter influat, δε- sile intelligitur, ad docientem vel marime requiri, ut dono docendi sit instructus, mentemque & verba habeat in promptu. Not. Si q.is n3turalem quemdam languorem in se deprehenderit, sibique, & animi praesentiam, & ve borum copiam, deelie senserit, huic auctor suasor-uue exstiterim , - ut, si risui ludibrioque audientium te expodere saviit, milIδm faciat docendi proviaciam, aliam, aliamque Vitae rationem ineat. Satius enim pst non dicere, quam cum aliorum fastidio & irrisione docere. q. 4gi. Id praeter a agere debet docens, ut eos, quos docet, de veritakibu ceratos reddat.