장음표시 사용
31쪽
rLe es' tradit , in ethicam , seu philosophiam του-iem , jurisprudentiam im politicam dirimitur '. Corifisi sertatio poster. ipsius de Resormat. philή. v. VII p. 13. seqq Ad. disciplinas piracticas, . nihil dbstat,
quominus Logicam, sive philosophiam rationalem qu que reseramus . Haec enim doeet , quomodo intellectu nostro , ad eognoscendam veritatem fugiendosque inores , recte uti debeamus , adeoque uti vides , immodiate & sine ch cultione ad praxin & felicitatem n6stram tendit. ... . t t. Hae sunt potissimae philosophiae partes , quam suo complectitur ambitu . De ordine vero , quo harum quaequs pertractanda , has , velim notes posi
' Corol. i. Is generatim in disciplinis philosophicis vrediscendis ordo observandus , ut ea praemittantur , quae intelligendis reliquis subserviunt g, 3o. 3. Quo
Corol. 1. ) Logica primo omnium loco pertractanda est quia tradit regulas, quibus dirigitur intellectus in cognoscendisaveritatibus reliquis . . . . . Corol. 3. in Metaphysica, sive philbsophia prima , praemittenda est philosophiae morali coroI. q. Metaphysica praemittenda quoque est
Corol. .s. Ipsae autem partes metaphysicae ita col-- locentur' ut priipo quidem dico ontologiam . secundo cosmologiam , tertio psychologiam , quario denique . theologiam naturalem tradamus. Rationes harum positionum speciatim ressemus in praelectionibus. nostris , ubi quae de specialim ordine ceterarum disciplinarum monenda sunt, quoque addu
32쪽
pRiusquam , quid sit Logica , intelligi potest , ad-
' seramus , necesse est , nonnullas propositiones , deteris , quae dicentur , rectius concipiendis maxime subservitur . . . β. 48. Experientia sensusque communi condocefii cti , novimus , nos naturali quadam , vel verum co- 'gnoscendi , vel illud dijudicandi ; vel rationes denique conficiendi , sive ratiocinandi. , dote esse instructus. 'I. 49. Naturalis haec judicandi ratiocinandique sa- 'cultas ipsa exercitatione & usu crebriori Ita perfici- . . tur a nonnullis , ut non modo , quid in quaque severi sit, perspiciant, verum quoque, quale .illud sit , judicare queant. 6. so. Cum mens nostra vel cognoscit quidpiam , vel de eodem judicat; tum vero illa, Oportet , regu lis quibusdam dirigatur in cognoscendo vero . Quidquid enim, inquit Crosa in Log. Lat. p. I. recte ac secus cadere potest , id legibus , necesse est , si jaceat, quarum ad normam exactim probetur , taleque Comperiatur, quale est. . fr. Si qui naturalem iudicandi .rati Inandique facultatem usu & crebsori exercitatione ita perfecerunt , qt. & verum cognoscere οῦ & illud dijudicare queant ; tum ipsis tribuimus Logicam naturalem . Ut ita Logiea n muralis nihil aliud sit quam naturalis nolira judicandi ratiocinandique vis , usu &exercitatione quomodocumque polita; sive , ut UVol
sus definit , Logica naturalis nihil est alluc., quam B 3 dispo-
33쪽
dispositio quaedam -naturalis exercitio communi adhibitum deducta, dirigendi operationes mentis seu facultatem cognoscitivam an cognoscenda veritate. Confipsius LM. Lat. s. 309- ' . .set. Datur omnino Logica naturalis . Demonstr. Cum enim experiontia doceamur , nos
naturali quadam judicandi facultate gaudere. , & illam naturalem judicandi dotem ita nos poste perficere, ut verum a falso internoscere possimus . 48. ; illa autem naturalis judicandi vis exercitatio perseiacta diestur Logica naturalis β. 3I.): manifestum est,
dari omino Logicam naturalem. όcholi Pluribus hanc propositionem exemplis eo nu-
ieinus S illustrabimus in praelectionibus nostris , &quid existimari debeat de dirisione Logicae naturalis inconnatam is acquisitam, dii putabimus. q. 33. Qui Logica utuntur naturali , in cognoscendo vero regulis quibusdam dirigantur necesse est. Demonsti Cum enim , qui Logica naturali utun-- tur verum vel cognoscant, Vel dijudicent , g. 1.), triens autem nostra nihil cognoscere aut dijudicare, queat , nisi quibusdam dirigatur regulis β. 39. : ap- .
paret , eos qui Logica utuntur naturali, etiam secundum certδἐ agere regulas. g. 34. Quamvis Vero , ope Logicae naturalis , Ju- dicis aut ratiocinia conficientes , nonnullis regaratur
regulis g. 33.ὶ a istae tamen regulae ab iis , qui k-
cu ndum Logicam naturalem rationes subducunt , 'non distincte peripiciuntur. ' . Demonstr. Qui enim Logica gaudent naturali , II habitu quidem. gaudent , Verum cognoscendi , illudque . internoscendi a falso . si . . Sed ille habitus sive promtitudo acquiritur usu & e4qrcitatione crebriori - 49.ὶ adeoque , qui seeundum Logicam naturalem , vel judicant , vel ratiocinantur , ii vera
quidem persaepe judicant , vel ratioci antur . Sed cum , ob similitudinem exemplorum , ita judicent, nec aliis τ mirum non est , ipsos in judicalido oc
34쪽
. . . P R o L E G o M A N A . 13rinocinando confuse adaa uva nolle regulas, . secvu-duni quas vel Iudic-c, vel ratiocinentur. Exemu . Fit ita Lepent maero , ut agamus secundum certas quasdam regulas, quamvis ea idem non. distincte perspiciamus. Sic e. gri quilibet rusticorum quotidie
. actiones suas. instituit secundum legem imaginationis: quamvis, quia sic lex imaginationis , prorsus ignoret. Idem accidit iis, qui erebriori exercitio naturalem jUicandi facultatem ita perfecerunt , ut dc verum dijudicare , ct legitime quoque ratiocinari possint . Hi , secundum casus similes agente&., agunt secun dum regulas ratiocinandi , iis . licet nondum distincta perspectis 'Rem illustrabimus exemplo . t Fac , Ca-jum , hon eruditum illum quidem ., sed I.ogica tamen naturali instructum , in exemplo quodam , sibi jam noto , observasse , in hoc tyllogismo elle nexum nullum, consequentiam nisi lam: . o. homicidium est vitium, . . N. avarit' est homicidium,. E. N. avaritia est vitium, ' .Fac porro, alium Cajo occurrore syllogismum , qui huic in sorina apprime smilis, ea C. g. ' .
o. corpus .est subitantia, N. 1piritus eu corpus,
E. N. spiritus est subilantia. tum Cajus , recordatus. pri em syllogismum ἱ co clusionem legitime inferri negabit regula tamen . contra quam hoc in syllogismo peccatur, in exemplo a Caio confuse tantum perspicitur . Si enim quis regulas dis mcte cognoscit , is cum ad casus speciales fit ap- .plicauo , easdein indicare porest. α speciatim nume
β. 3s.. Ex quo eonficitur , illos , qui sola Logica naturali sunt conditati, saepissime labi possie & errare. Demonstr. Cum enim , qui secundum Logicam naturalem , vel judicant, vel ratiocinantur , regulas judicandi ratiocinandi ve cdnsus e tantum perspiciant' F. : . : fit, ut in exemplo quodam foeciali quid
35쪽
intelligi queat, illos , qui icti Logica naturali sunt Imtenti. , i. e. qui solo usu & exercitatione judieandi facultatem perfecerunt g. 3 i.) , saepenumero labi, & contra leges. ratiocinandi idcntidem pec .
Seh. Idem scilicet accidit fis qui sola Logica naturali contenti sunt . Id quod etiam illis observamos
evenire , qui solo usu linguam aliquan, didicerunt . Hi enim sermones regulis convenienter ifilii tuere minime possunt. Clim vero , nulla usi instillitione. , regulas linguae, veI'prsrsus non , vel obscure certe &confuse admodum norint ; & majori errandi periculo sunt expositi, quam quidem illi , qui regulas loquendi distincte' peripiciunt, & rationem sermonis ex regulis, distinctius cognitis, reddere possunt. I. 36. Si quis regulas , quibus mens in cognoscenda veritate dirigatur 3 . so. in , dissimcte perspicit , sigillatisque eas in casu quopiam speciali indicare potest; tum ipsi tribuimus Logicam artificialem. Ut ita Logica artificialis, Iasematice confiserata, nihil aliud sit, quam ejusmodi disciplina ,.qua regulae & praecepta distincte traduntur , quibus intellectus nostri operatIones , in cognoscenda & dijudicanda veritate diriguntur. Logica autem artificialis , subjective dc Mbrutualiter spectata , est nihil aliud , quam scientia sive habitus regulas distincte psispiciendi & applicandi , quibus intellectus operationes in veritate investiganda& dijudicanda diriguntur.
t. Non operolius' hic in prima vocis' Logices originem inquiremus , netque , quibus alias titulis haec utilissima disciplina. insigniri soleat , multis ex-DOnemus , ea , quae hic sciri merectur , in ipsis pra lectionibus nostris commemoraturi . Id unum , nostra refert , hic adserri , Logicam vocari quoque phil sophiam rationalem , propterea quod ipsa est ea d, sciplina , uuae vel maxime . cupatur in hoc , ut T V . gulas '
36쪽
gulis, ad rationis culturam promovendam spectantes,
Schol. Logica artificialis καέ dicitur Logica, cum, judice quidem Muliero, philosopho Lipsensi ; Logica naturalis ne Logicae quidem nomen me
reatur. De quo coram copiosius.
37. Si quis gaudet habita, regulas , quibus intellectus operationes in cognoscenda veritate dirigun- tu , in casibus obviis applicandi : tunc ipsit tribuimus Logicam utentem. Si quis vero tantummodo reguIas, quibus facultas nostra cognoseendi & judicandi eon- formatur , novit ; nec transfert illas. ad praxin : . tum ipsi tribuimus Logicam docentem. I. 3 . Ex his intelligis, recte Logicam artificialem appellitari a nonnullis distinctam explicationem , sive explicatam effgiem Logicae naturalis . . 'Demonstri Cum enim in Logica artificiali distincte exponantur regulae β. y6. , quas, sola utentes L gica naturali , confuse tantum & obscure novimus
β. s4. : dubitari non potest , Logicam artificialem recte dici explicationem distinctam. , sive essigiem e
plicatam Logicae naturalis. ' . . sy. Hinc conficiuntur quaedam propositiones tam quam Consectaria.. Corol. I. Logicasti artificialem a naturali non esse sentialiter differre, ex his plus satis liquet. CoroI. II. Hinc colligi potest, Logicam artificialem multum antecellere Logicae naturali. Corol. III. Conficitur hinc , in Logica artificiali debere deduci regulas ex natura mentis humanae ejusque modo rigendi . Corol. IV. Intelligis denique , .quid sit, quod erudit M , negemus , unice posse esse contentum Logica naturali , sed illi adhuc adjungendana esse , ajamus , Logicam artificialem. t. Sunt quidam , qui ,' ut omnem omnino Phlolosophiam , ita Logicam quoque peros , existimant , non opus esse i ut quis praecepta Logica, quae vocant
37쪽
εε L o o I C m. tricas scholasticas, animo teneat, solam lassicere Lo. sicam naturalem, clamitant . At nihil dicunt aliud , quam hoc , non opus esse ,. ut distinctam rerum co. gnitionem nobis acquiramus ; . n opus et se ut rationem colamus; non opus denique esse , ut possimus rationem sussicientem reddere judiciorum nostrorum , eorumdemque fundamenta aliis ' sigillatim explicare . .
At. narratie haec, est jas consutalle . Miserum est , utor verbis cel. Croiae , pauca nosse sed profricto miserius est, nec ea pauc4 quidem ita nosse , ut ., te
non errasse, certo scias. ἡ ' .
. 6o. Logica . artificialis . si ematice considerata , optime ita pertractatur , ut dispeseatur in partem theoreticam & practieam . . Demonstri Cum enim in Logica artificiali , scistematice considerata , praecepta debeant tradi & regulae , quibus intellectus nostri operationes diris. debeant in veritate invenienda.& dijudicanda β. 56. intelligitur , Logicam artificialem , lystematice consideratam, optime ita disponi , ut prima quidem parte operationes mentis earumdemque natura expli-'
centur , subnexis generalioribus judicandi ratiocinandique regulis; altera vero parte tradatur. modus specialior , operationes mentis ita dirigendi. , ut veritas - inveniri facile & dijudicari legitime . queat . Illam partem Logices vocamus partem theoreticam, hanc practicam. g. 61. Hinc intelligitur denique , non sine ratione dc veteres, ct recentiorer, hanc iniisse rationem L gi m tractandi , ut partem theoreticam secundum tres mentis operationes disponant. Demonstr. Cum enim. Logica artificialis sit explicata essi es Logicae naturalis 9. 33. , inter ςῶ-giem autem aliωjus rei & rem , ut ita dicam , e giatam exacta debeat deprehendi convenientia sive similitudo e manifestum pii , inter Logicam naturalem& artificialem exactam debere teperiri similitudinem. Iam Vero non plures , quam tres mentis operatio
38쪽
nes per naturam sunt possibiles . Aut. enIm mens nostra simpliciter' rem apprehendk eamdemque sbi repraeseutat ; aut de eadem aliquid vel assirmat , vel negat , rvpraesentationes vel combinando vel divudendo ; aut denique ex duobus vel pluribus judiciis nova eruit judicia , site ratiocinatur . Ergo Logka artificialis recte secundum has tres mentis operationes disponitur , ut scilicet s. doctrina de ideis sive notionibus,' explicetur , β, de judiciis sive propositionibus , τὶ de ratiociniis sive syllogismis
Not. Usus Lorices rectius percipiuntur , quam enarrantur. Τam multiplex prosi o Logices uius' est , ut verbis satis exprimi non ponat . Omnia commoda , quae ex diligentiori rationis cultura in te radundant , a Logicae pertractatione tibi polliceri poteris . Plures & specialibres usus Logices coram explicaturi
39쪽
pstima menris nostrae operatio est simplex rei perceptis , live notio . Est autem notio nihil aliud , quam 'Dareumque objecti repraesentatio in mente sinea firmatione dc negationE . . Not. Cur hic de ideis agamus atio in promptu est. Cum cnim in Logica theoretica tres mentiS Opinrationes exponi debeant β. 61 3, pHlosophum autem ejusmodi uti deceat ordine , ubi ea priemittantnr , per quae sequentia pIssunt intelligi s . in.): vides , a simplicioribus esse progrediendum Od . magis compo sita. . Iam vero nulla simplieiot mentis operatio est , quam repraesentatio alicujus rei in judiciis enim jam combinantur vel separantur idere , in ratiociniis combinantur plura judicia. in Elgo ab ideis in tractatione Logices esse oediendum , patet . V istum ita lue ab enunciatione orsum nescio, qua ratione de-
Schol. Notio dicitur alias quoque, idea, conceptus,fimplex appreben , itemque pereeptio, dcc Dum V ro notionem per repraesentationem objecti in mente defi-
40쪽
DE ID ais si v E NOTIONIBUs. definimus; quaeri poterat, quid per repraesentationern nobis velimus. Κεpraesentationem autem definimus per assimilationem eorum, quae .sunt extra ens in eodem.
Hanc definitionem exemplis repraetentationis in speculo, in imagine, in statua denique , illustrabimus in commentationibus nostris. Cons. Hagen de Μethodo
Sehol. Alii alio modo ideam sive notionem definiendam putant; alii, tostae vocabulum tam clarum esse , existimant , ut definitione nulla indigeat . Celi. Holi mann. definit cum Syrbio ideum per exemplar rei in cogitante. Vid. Instit. Log. p. 8s. Not. Observes denique velim, nos , cum ideam deis finimus per repraesentationem objecti sine affirmatione is negatione , consulatum ire illos , qui negantideam , in qua nihil vel affirmetur , vel negetur ACons Crousezii Log. p. g. . Equidem mon negaverim , simplicem objecti apprehensionem in casibus perpluribus conjunctam esse cum affirmatione , & negati ne . Α teneris enim , quod ajunt , unguiculis consuevimus immediate a perceptione de re percepta judicium ferre . Quo fit , ut , cum rem aliquam animo
nobis repraesentamus , eodem sere tempore de eadem judicandi ratiocinandique . habitum nobis compar mus u Exinde autem non conficitur , nullam omnino
dari notionem sive perceptionem simplicem , in qua mihil vel assirmetur . vel negetur . Sed de his plura
g. 63. Per experientiam deprehendimus , nos quaedam ita percipere sive repraesentare nobis , ut possimus ea ab aliis rebus internoscere. Exempl. Sic e. gr. quando colorem rubrum percipis tunc illum ita percipis, ut possis illum a nigroi, albo, caeruleo, .&c. distinguere . q. 64. Cum rem quampiam ita percipimus vel nobis mente repraesentamus , ut eam possimus ab aliis rebus discernere' . tunc . dicimus ejus rei , . quam ab aliis distinguimus gaudere notione sive idea clara . inita