M. Friderici Christiani Baumeisteri Augusti ... Institutiones philosophiae rationalis methodo Wolfii adornatae

51쪽

n: llas. tantum notas ad rem repraeuentatam , si

omnibus aliis rebus discernendam, insuffcientes , n bis mente iistimius, dicatur idea incompleta β. 88.) rintelligitur , ideam distinctam recte dividi in completam Cc incompletam.

t. Leibnitius quidem omnem ideam distinctam , putavit , esse completam . At molfius', secessione hic a Leibniιio facta , ideam distinctam diffinxit in completam , & incompletam , idque jure meritoque

optimo.

β. so. Experientia docet , nos , cum notas characteristicas, rem repraesernatam constitnentes. sigillatim nobis repraesentamus aut rursus poste novos charaeteres harum notarum nobis speciatim repraesentare ,

aut minus. in .

Exempl. Sic e. gr. si tibi notionem spiritus se maveris distinctam ; timc potes notas sive charactet res , spiritum ab omnibus' aliis rebus distinguente

tibi stillatim mente sistere, dum nosti , spiritum esse 1 sio antiam, Σὶ antrilectu praeditam, 3 voluntato

gaudentem.

NOt. Harum notarum , quibus spIritum ab aliis rebus internoscis , aut novas rursus notas allegare potes , aut minus , I. e. aut nosti rursus , quid si substantia , intellectus , itemque voluntas , .aut non nosti. f. pr. Si objectum A ita nobis repraesentamus , uenon modo notas characteristicas, quibus objectum A abal is rebus discernitur, speciatim enumerare queamus, sed novas quoque notast notarum nobis sigillatim mente listamus; tunc dicimur objecti A gaudere idea aac quata. Sin minus id positamus, tunc dicimur ejusdem habere ideam in addequatam . . . vet. Unde. intelligitur, ideam distinctam recte dividi in adaequalism & in inadaequatam. Demonser. Cum idea gaudemus distincta tunc notas characteristica; speciatim nobis repraesentare possumus V. 73. ) . Cum vero notas characteristicas rei

52쪽

s 1 v E NOTI, ONIBU s. orei cujusdam nobis repraesentamus , tunc aut . barum notarum characteristicarum novas rursus notas allegare possumus, aut minus .vo. In illo casu habes idem adaequatam , in hoc inada natam . E. idea distincta dividitur reste in . adaequatam & in inadae

quatam.

.. 93. quo longius itaque In enumerandis & allegandis novis notarum notis potes progredi , hoc stadaequatior idea β. 92. . . 'β. 94. Idea adaequata oritur ex idea distincta notarum characteristicarum. Demonstr. Cum adsequata gaudemus idea: tum notarum characteristicarum notas positumus nobis sigillatim repraestistare easdemque enumerare g. 9'. Si vero notas rei possumus nobis fgillatim repraesentare, tunc rei ideam habemus distinctam g. s. . E. ideam adaequatam tum acquirimus , cum notarum characteristicarum idea distincta gaudemus, sive , quod idem est, Idea adaequata oritur ex idea distinctam partium sive notarum characteristicarum. β. 93. De omnibus rebus ideas adaequatas formare nobis non possismus. Demonstr. Cum adaequata idea oriatur ex idea di- sincta notarum characteristicarum , oinctum totale constituentium g. 94. do omnibus autem rebus ideas distinctas sermare nobis nequeamus , quia objecta , sensibus e bilita , confuse nobis repraesentamus β: si . . maniferam .est, omnium rerum adaequatas ideas formari non stosse. - . 'β. 96. Formatio idearum adaequatarum dicitur ph, losophis anat is notion m. corol. Dicitur autem se aes . idearum adaequatarum ideo aia fis oratiosam , quia , si sermas ideas adaequatas , partes sive notas rei repraesentatae rursus in suas partes sive notas resolvis tu. yr. in moro anatomicorum , qui corpus humanum fin suas sosvunt pa tes , & partes rursus in partes dissecant , minima quaeque sollerter pertentantes. g. 97

53쪽

g. ς . In analysi notionum non postumus in insui.

luna progredi. - . ' .

Demonstr. Cum ad ideas plene adaequatas mens hominum pertingere nequeat, & in idearum adaequatarum formatione limites quasi nobis constituantur β. 0s- analysis autem notionum absolvitur idearum adaequataruiu formatione I. 93. palam est, in salysi notionum nos non posse .in infinitum pro- .gredi, Cores. . . Neque. Opus est semper , ut eo usque in notionis analysi progrediamur , quousque possumus . Cum 1 ad notas characteristicas in analysi notionum perveneris , quae sunt cuique clarae non est , quod eas amplius resolvas . . Cor. 2. ). Cum ad ejusmodi notas in notionum

analysi perventum fuerit , in quibus ob simplicitatun suam nihil amplius discernere licui; tunc analysis LMIonum sisti poterit . bCor. 3.) Cum . finem fueris assecu us , cujus gratia instituitur notionum analysis ; finis autem est vel explicatio , vel demonstratio : tunc in evolvendis notis characteristicis poteris subsistere . Plura de his Nota. Hactenus de Isserentia idearum formali sua de diverso modo ideas formandi . Quae differentia conspicua est in hoe sthemate.

clara o obscura .

distincta 'confusa. r completa ' . . incompleta a adarquata . inadaequat ur. Ad dit reatiani nunc notiouum milieriae lam accedimus. Est autem difffrentia naionum materialis , ea quae a materia earumdem seu a re repraesentata desumitur. Schol. Atque bac tespectu ideae a nonnullis disti lituuntur in 'ideas x. in sua stiarum , si) acclis rium sive modorum T ) relatioμςm , Quana triplico

54쪽

differeatiam in praelectionibus ipsis sumus exposturi , aliam nunc idearum differentiam materialem subjunm qntes . Ideae scilicet , ratione objecti sive rei rkfraesentatae optime dividi posse videntur in ideas sin gulares sive individuales , ct in ideas abstractu, Nuniversales . Quae differentia ut rectius queat intelligi ad sequentia attendi volo. . 99. Ouidquid exsistit, sive sensu percipimus, Id vocamus singulare sive individuam.

Exempl. E. gr. Haec mensa, hic. Cajus , quem vi deo , hic Titius , quem loquentem audio ., lunt imdividua . . I. ioci. Individuum omnimode est determinatum.

Demonstr. Quidquid sensibus percipimus . id variis

nimiique multis circumstantiis involutum dc vestitum observamus. Quod sub variis nimisque multis circumstantiis corroderari potest id vocamris omnimode determinatum . E quidquid sensibus percipimus , id omnimode est determinatum , sive in eo ita . jam omnia adiunt , ut non plures circumstantiae sive determin riones accedere queant , quamdiu debet manere haec res . Quidquid sentibus percipimus , est individuums .ς 9. . E. Vides, individuum else Onan modo deter

Exempl. Sic e. t. e Calus, quem vides, est individuum . occurrunt In I c Cajo tam multae circum- flairtior & determinationes , quae essiciunt , ut Cajus praecise sit hic Caius ut non plures accedere queant , quamdiu debet elle hic Cajus . Si. enim vel minima. accesserit determinatio, quae antea non aderat, tunc aliud individuum emergit . . a '. IGI. Intelligis nunc hinc, /Cor. i. Quid sit , quod nonnulli individuum L fita . niant per ejusmodi quid , quod non habet fui simile .

Veteres appellabant individua , quorum unumquodque constat .ex proprietatibus quarum collectio numquam in aliquo alio eadem esse potest. Porphyr. in Isag.

55쪽

r. r. Vides in quo consistat principium Indiv iduationis. Est illud nihil aliud, quam complexus omnium istarum proprietatum & determinationum , quae essiciunt, ut aliqua res pra cise haec res st, nec alia β. toet. Idea individaalἰs est ejusmodi representatio , qua individuum nobis mente sistimus , sive est repraesentatio rei cujusdam exsistentis . y . . . to 3. Idea individualis sistit nobis nimis multas circumstantias omnimodasque determinationes. Demonstr. Cum idea individualis sit repraesentatio individui sive rei exsistentis c g. rox. . , individuum autem omnimode sit determinatum .roo. , patet, ideas individuales nobis sistere omnimodas determina

tiones . .

I. io . Quamvis vero individua sive res singui res sub omnimodis circumstantiis vel determinationibus spectari possint g. roo. iisdemque alterum individuum semper ab altero discernatur; per experientiam tamen deprehendimus , in nonnullis determinationibus similes esse res singulares , in nonnullis vero dissimiles . . ' . .. ' .

g. ros. Quae individua sunt similia , ad eamdem classem reserimus , quam speciei nomine a ellamus . Recte hinc specier definitur per similitudinem indivi

duorum, in

Exempl. Sic e .gr. sumas Caium, Τstium, Sempronium , & pluta alia individua . Haec depreh endes , vel. ratione aetatis , vel staturae, vel stirpis, vel pietatis', vel vestium , vel aliarum denique circumstantiarum , disserre ; in hoc vero perpetuo convenire , observabis , 'quod corpore organico & anima rationali gaudeant , quodque adeo sint homines . Hinc elata sem entium constituimus , cui hominis nomen imp nimus Q atque hinc apparet, cur notio hominis speciem constituat. - .

. ao6- Hinc intelligitur , notionem species non ingredi , nisi quod individua inter se communia ha- .

56쪽

s f v E Novio NIBUS. I. io . Quod si plures species inter se conserimus, ealdemque observamus , in quibusdam determinationibus sive proprietatibus inter se suntles est e ; tunc illa similitudo .specierum classem quandam luperiorem eonstituit, quae species illas sub se complectens genus

Vocatur . . ' Exempl. Sic e. gr. homines constituunt certam entium speciem , item equi , leones , canes , &c. Hae omnes species, quamvis in quamplurimis inter se dii- . ferant , in quibusdam tamen sunt smiles & conveniunt . Id scilicet commune habent leones , bovgS , homines , canes , &c. quod I. vivant, et.. quod , sientiant, adeoque genus entium constituant , quod . - nimalis fert nomen, Animal enim id omne vocatur, quod vivit & sentit . . u. xo8. Notiones universales sunt notiones , quia

bus ea repraesentantur , quae rebus pluribus comm nia sunt. . . in

Exempl. Sic notio hominis , item notio animalis sunt notiones universiales , quia per ideam hominis sistitur nobis id, quod pluribus individuis , e. gr. CDjo , Petm , Titio , Sempronio, dcc. eommune est να per ideam animalis sistitui id , quod pluribus sp ciebus , exempI. grat. leoni , equo , homini , commune est. g. iov. Notiones specierum & generum sunt noti nes 'universales.

Demonstr. Cum , qui notionem species habet , id sibi debeat repraesentare , quod pluribus indisiduis Communei est. s .ios. , & , qui notionem generis sibi format , id sibi repraesentet , quod pluribus speciebus est communes β. io'. ejusmodi aurein noti nes , quibus ea repraesentantur . quae pluribus rebus sunt commuaia , dicantur notiones universales . . xo8. ὶ : palam est , notiones specierum dc ggnerum esse notiones universales. q. Ho. Notiones specierum & generum formantur .

abstractione. .

. . De Diuitia

57쪽

Denrons r. Cum . notiones specierum tibi formas. δtunc eas tibi tantum repraci cntare debes determinationes, in ' quibus individua conveniunt g. ros.) ,- deo quasdam determinationes in individuo non debes simul considerare , eas scilicet omittis., in quibus in-divjdua non perpetuo sunt sibi similia . Cum unum absque altero consi ramus , tunc dicimur abstrahere. E. qui vult notiones speeterum sibi sormare , ille debet illa sibi se are ope abstractionis . Porro curn notiones generum ita nobis sermemus ut eas tantum. determinationes consideremus , in quibus species plures conveniunt g. 3o7. sacile patet , notiones generum formari tum , cum quasdam determinationes , in quibus species non conveniunt , omittimus . Quod cum fieri. sine abstractione nequeat; manifestum mi , notiones quoque generum formari perti abstractio

nem . . . .

h. III. Notiones fiunt. universales ex singularibus

mediante abstpactione. . ' . . .

Demonstri Notiones universales sunt notiones, quibus ea repraesentautur, quae rebus pluribus sunt communia h. io 8. in t Notiones pautem individuales sive singulares sunt quibus individuum , adeoque res. omnimode determinata . too. nobis sistitur .ior. ex notionibus itaque singi laribus fieri tum

universales , patet , , cum quasdam. determinationes . In individuo occurrentes , omittis , easque tantum consideras , quae . sunt similes . Cum vero quasdam determinationes , in perceptione individui obvias , . non consideramus similesque tantum . nobis repraesentamus tunc aicimur ab ἰis . quas non conside- , ramus , ab rabere . Hinc est , ut . notiones univer-

tales ex siligularibus fieri mediante absit actione , a

firmemus.

Poterat haec propositio Ita quoque demonstrar . Notiones generum & specierum sunt notiones universales g. ioq. in .; jam vero notiones generum & spe- .cierum formantur abstractione s. . ito. : manise stum

58쪽

flum hinc est , notiones universales formari ope abis

- Corol. Hinc factum est, ut philosophi notIones univeriales vocent quoque abstradus . Tales sunt notiones hominis, substantiae, entis , &α - ' . Iret. Ex praestructis intelligis nune, genera &species non eχsistere, nisi in individuis . .

Demonstri Quidquid exsstit , i3 vero omnimode

determinatum , & multiplicibus variisque circumstantiis involutum est per experient. . Cum vero nOtio speciei. non omnimodas determinationes sub se comprehendat , sed eas tantum , quae in individuis sunt similes .ros. consequens eiY, ut species. non actu exsistat, sive , ut molfius enunciat , ens , cui ea sola insunt, quae notioni speciei respondent, ex Mere mequeant . Quia vero notionem speci ci nihi Iingredi potest , nisi quod individua communia habent I. io6. , adeoque omnia ea , quae . in specie continentur , in singulis indἱvIduis dantur : palamost , spectes. non exsis re , nisi in singulis individuis .

Porro cum generis . notio ea comprehendat , quae

sunt spec ebus communia s. ror. species autem non exsistunt , nisi in in viduis per demonstrata) : rursus oppido patet , genus non exsistere , nisi in individuis

Mempl. Sumas e. gr. notionem' hominis, tamquam speciei Ad eam constituendam requiruntur hae determinationes ', a in corpus organicum , et cum eo connexa anima rationalis . Nullum autem actu exsistit ens , quod tantum has duas determinationes in se comprehendat, praetereaque nullas , quia individua illa , quae hominum classem constituunt , . pluri bus aliis determinationibus gaudent , ad notionem hominis , qua talis , coiistituendam non pertinen

tibus . . . . .

f. ii 3. Hinc vides omoibus singularibus inense universalia , genera en in ' & qecies existunt in individuis . 112. notiones autem generum

59쪽

specierum sunt universales s . in o. . E. omnibus Individuis sive singularibus inosse universalia , patet ,1 λ .Recte assirmari , individuum esse fundamenta generis & speciei. . 9. 114. Plus est in individess, quam est In specie. Demonstr. Cum in individuis omnimodas deprehendamus determinationes & circumssantias β. 1 oo.); notionem autem speciei me tantum determinationes ingrediantur , quae in individuis sunt perpetqo similes . xo6. : facile vides , ad notionem speciei non omnes determinationes , quae sunt in individuo , requiri, sed tantum similes , & inter se con enientes.

Ex quo intelligitur, plus esse in individuIs , quam est in specie. Exempl. Sic. e. gr. In his individuis, Tetra Cajo,

Titio i. omnimodas determinationes dc propcietates animadvertis . Potes in petro aetatem, staturam , VC- stes, eruditionem , locum , , in quo con oratur , ω plura alia, quae essiciunt, ut Petrus set Petrus , considerare; quae vcrq omnes determinationes non suntia specie , scilicet in notione hominis. Ad hanc enim formandam nihil requiritua ampIius , quam anima rationalis, cum corpore organico conjuncia. itf. Plus est in specie, 'quam in genere. Demonstr. Cum notionem generis determinatione constituant , q*ae m specie tacitum sunt similes IO7. . patet, non omnes determinationes , in specie currentes , requiri .ad notionem generis constitue dam. Adeoque plures, vitis, determinationes remriri

in specie, quam In genere. . . .

Exempl. Sic e. gr. plures requIruntur determina--tiones ad notionem homiηis, tamquam speciei , constituendam , quam ad notionem animalis , tamquam generis.. Ad hominis enim , notionem non modo requiruntur vita de sensio , sed quoque anima rationa

lis , cum corpore organico connexa . Ad notionem.

autem animalis requir tur tita dc sensio Plura itaque, patet, adesse debere in specie, quam in genere.

60쪽

116. Ex his intelligis nunc, quid si , quod phi-Iosophi ajant,

CoroI. I. a determinata specie non concludi dabere ad genus, Corol. 2. in genus cum sua specie non posse recipro-ἀari , Corol. 3. non omne id , quod repugnat speciei , ideo repugnare generi, quamvis, quod repugnat generi, idem repugnet quoque speciei. Not. Haec ultima assertio , familiaris philosophis ,

vel ideo notanda est, quod contra hanc in controvem sis recentioribus identidem peccatum , memini : id quod in praelectionibus cumulatius demoastratum dabimus . Sic e. gr. repugnat homini , tamquam speciei irrationale esse . . Ideo vero nondum repugnat animal in genere. Contraria autem ratione concludere pota sum, repugnat animali in genere, sine sensione esse Ergo etiam homini. zRationes autem harum positionum , quas tamquam eonsectaria , ex praestructis deduximus , reddemus

coram.

Schol. Ceterum ex his omnibus vides, quomodo, intelligi debeat regula illa , a nonnullis philosophis recentioribus ita enunciata : Quo minorem habet idea comprehensionem , eo majorem habet extensionem . Comprehensionem autem vocat auctor artis cogitandi illam considerationem determinationum sive circumstantiarum , quae ad ideam aliquam

constituendam concurrunt . Cum vero quoque coa-

sideretur subjectum , cui illae determinatio: es attribui possint , hoc subjectum Aocat extensionem . Regula itaque haec hac sibi Mugi e in quacumque idea pauciores adliuit determinationes , i ta idea potest ad plura iubjecta extendi , quam ea , . in qua itant plures . E. gr. idea Petri comprehendit omnimodas & multiplice, determinationes ; hinc est , ut idea Petri

non possit extendi & applicari ad alia subjecta .

Idea vero bominis non comprebendit tam multas Eaum. Log. D de-