장음표시 사용
131쪽
silentio ab Aristotele habitum; nisi velimus perperam, inepteque omnino Stagiri tam fuisse locutum . Ut vero constanter magis, rationisque ad normam oratio proce deret existimavi, punctum post illud λσγειν penitus abolendum, sic dictantibus Graecis codicibus, & recteis; quum statiin post verbum sequatur copula H. Quoquo tamen modo se res habet, quae nunc exposui, ne a Gra ce eruditis velut i dicta excipiantur rogo, ac si quis aliter senserit, mihi cum illo hujus rei controversia suturaristi enim sententiae tantum favere placet, quantum non levis patitur conjectura quippe me ex illis non delectat haberi, qui dum librariorum insectantur inscitiam, proindunt suam ; ut Quintilianus ait. Verum Tullius, tertio de Oratore libro, Aristotelem Isocratis magis, quam Xenocratis gloria permotum,
in arte dicendi proprios instituisIe discipulos inquit. Ita que ejus sunt verba) ipse Ari teles cum florere docratem nobilitate discipulor videret, quod ipse su as dispalationes a causis forensibus,qcivilibus, ad inanem
sermonis elegantiam transulibset, mutavit repente totam formam prope disciplinae suae , versum quendam de Philocteta paulo secus dixit. Ille enim turpesibi , ait ,
ese tacere cum Barbaris; hic autem cum Isocratem pateretur dicere . Thomas Aldobrandinus in hac re nequaquam Cic 35 roni astipulatur, negans Philoctetae versum de Isocrate pronuntiatum ab Aristotele , temporum ratione sic postulante, ut ipse dicit. Nam si , ut Laertius ait in vita Platonis , laudati Aldobrandini verba sunt ) Isocrates sex annis ante Platonem nascitur , vix verisimile via detur , Aristotelem, qui decem, ac septem natus an nos Platonem audire incoepit, vigintique annoS eum audivit , quique sene jam Isocrate docere inccepit , Iso
132쪽
cratis gloria sic commotum , ut seni juvenis aemulatione studiorum obtreetaret. Equidem Aldobrandinum judicii hominem elegantissimi, pulitiorisque humanitatis minime eXpertem, hac occasione demiror, quando curiose jam priscorum vitis Philosophorum speetatis , mores, ingeniumque effugerit Stagiritae. Notius est quam ut plura in iuverba sumenda sint, quod ipse Aristoteles proprium praeceptorem summae senectutis Platonem , & longe omnium quicunque scripserunt, aut locuti sunt & copia dicendi, & gravitate principem , inverecunde spreverit , insolenterque irriserit. Si hoc verum , quemadmodum dubitari nequit, non est ut mirandum sit, si Platonis coaevum pene Isocratem per audaciam impudenter lacessisset. Dionysius narrat Halicarnasseus, Aristotelem Isocratis famae obtrediaste , proptereaque a Cephisodoro hujus discipulo, mirabilis pro magistro Apologia con Cinnata , quam quatuor contentam libris significat
Athenaeus. Num tamen apertae s multates istae reverasiat aliquando cum Isocrate habitae , & an vivo , aut 33 eodem fato jam suncto susceptae, paucis definire verbis non ausim ; idque minus , si Aristoteli nostro aliqua cum
Isocrate unquam controversia fuerit. Hunc inter magis, aliumque illius aetatis Rhetorem, Aristotelem quoque nomine, natione tamen Siculum, Ortam distentionem
suspicor; quum Siculus isse fuerit, ut Laertius narrat, qui contra Isocratis Panegyricum scripsit . Utcunque est; cui otium relinqui iur , viresque suppetunt, is enucleabit, si sorte nominum , aevique congruentia lucu- lentos sane auctores eluserit. Aggrediar nunc quod superest; id autem unum su-PeresIe videtur, ut ea convellantur, quae de Aristotelis Q. eXqui.
133쪽
exquisita scriptorum locutione, ornatuque gloriabundi jadillant Aristotelei. Narrat Laertius , Stagiri tam auditores suos in Thesi , & Rhetorice simul exercuisse, quemadmodum paulo ante tetigimus ὴ qua de re extat etiam Ciceronis assentio; is enim de Thesi edisserensa; habet : In hac Arilsoteles adolescentes non ad Philosophorum morem tenuiter diffserendi , sed ad eopiam Rhetorum in utramque partem , ut ornatius , o uberius dici post, excrcuit. Idemque Aeos sic enim appellat
quassargumentorum votas tradidit,linde omnis in utram que partem traheretur oratio.
His, aliisque Tullii commendationibus attendentes Lyceo addicti, facile sibi suaserunt, Aristotelis scripta admirabili quadam dicendi copia , maximaque orationis ubertate ab eodem suisse exornata . Hoc nimirum a
gumento illum ignavo popello veluti maximum Philosophorum proponunt , quemadmodum qui copiam , suavitatemque dicendi mirabiliter conjunxerit cnm Sapientia . Ego vero , ne in hoc negotio pennas ut
ajunt nido majores extendere videar , mediocris ingenii fasces , venerando, augustoque doctorum Senatui submittam , nempe ex eodem Ciceroniano fonte veritatem ipsam puram putam haurire conabor primum; dein vero celeberrimorum virorum de ea re judicium an feram , ut postulante sic veritate, tantus error a Peripateticis diffusus aboleatur. Hortatur Tullius Ciceronem filium, apud Cratippum philosophum Athenas de gentem , ut in philos phicis , non quiete Graecorum philosophorum more, 46 sed conate dicere, ornateque assuescat . Eidem propterea Latina sua & Oratoria, & Philosophica opera prae manibus habere jubet, quoniam id quidem ait nemini video Graecorum adhuc contigisse, ut idem utro- Τπe
134쪽
que in genere laboraret, sequereturque o illud forense dicendi, i s hoc quietum disputandi genus, nisi forte Demetrius Phalereus in hoc numero haberi potest ispmtator subtilis, Orator parum vehemens, dulcia tamen , tit Theophrasi discipulam possis agnoscere.
Et ecce Tullium apertis , ut dicitur, tibiis canentem , Graecorum philosophorum neminem , Theophrasto , & Phalereo exceptis, Philosophiam aliquantum cum Eloquentia conjunxisse : & quanquam isti ambo in eo laboraverint, Rhetorum tamen more posthabito, inveniuntur suavitate tantum sermonis contenti. At ubi, quaeso,in hoc Ciceroniano Syllabo Philosophorum in dicendo , scribendoque commendabilium, ipsius Stagiritae nomen signa turr Si non adest ne dulcedine eum sermonis quidem delediatum,testimonio Tullii liquido apparet. Praeterea, divinitatem illam dicendi, quam blaterones .Graii Τheophrasto ascribunt , extenuat cum Cicerone Seneca, illum iaciens, non ut Graecis visum es,
Divini ; tamen dulcis eloquii virum , ct nitidi sine labore . El. revera is a praeceptore suo Aristotele , non a divino veluti sermone , sed ob probatam ejus locui ionem, Euphrastus nominatus est , quum antea Drtamus, vel Dianus diceretur; subsequentes deinde Graeculi praetermodum jactabundi, ac si Iovis suisset ore lo
cutus , eum nominavere Θεοφρατον .Verumenimvero Comiam, ornatamque locutionem
, a Graecorum Philosophorum more prorsus alienam suisse semper, Graecosque simul Oratores nequaquam phialosophica pertractaste , Platonis , & Demosthenis, Arusotelis ipsius, Isocratisque exemplo , ab eodem Cicerone non obscure didicimus. Equidem ct Plutonem exia
simo sunt ejusdem Ciceronis verba si genus id forense dicendi tractare voluisset, gravis e , ct copios fine potuis
135쪽
potuisset dicere . Et Demosthenes, fi illa quae a Platone didicerat tenuisset, pronuntiare voluisset, ornate , splendideoue facere potuisset. Eodemque modo de Ari- soleis, Isocrate judico , quorum uterque suosurio delectatus , CONTEMSIT alterum . Quid igitur magis a Tullio expectandum , Peripatetici, cujus veluti
innixi sententiae , Aristotelicorum voluminum eloquentiam , dicendique ubertatem ad sidera usque jaetabundi evehit is p Nonne ipsissimo docente Cicerone audistis, suo Philosophiae studio deleEtarum Stagiri tam , dicendi Copiam , Ornatumque ab eo suisse posthabitum , ac Philosophorum more locutum Z Commendatione , judicioque Tullii ejusdem non raro approbatam Aristotelis dicendi artem invenies , non inficiabor ; verum quaecunque Orator ad hoc spectantia proseri, non de Aristotelea ubertate, non de copia illius dicendi, neque de ornatu Scriptorum ejus , sed magis de Rhetoricis tantum praeceptis ab illo exhibitis a cipenda sunt. Haec perquam 1acile noverit, qui ani' mum, mentemque ad ea iniendar , quae idem ipse Cicero per verba ista docuit aliquando : Atque inter hunc
ADMotelem , cu ins O illum Iegi librum , in quo expo-Juit dicendi artem omnium juperiorum ,-ilos, in quibus ipse sua quaedam de eadem arte dixit, ct hos gemmanos lujus artis Magisros , hoc mihi Ῥisum es interesse , quod earim acie mcntis , qua rerum omnium Nim, Daturamque viderat, haec quoque adspexit, quae ad diacendi artem, quam ille despiciebar pertinebant. Illi amrem ρni hocsolum colendum duceboni , halitarunt in
hac una ratione tractanda, non eadem prudentia qMa tiale , sed usu in hoc uno genere , sudioque majore. Ille igitur modo apud Tullium Stagirita apparet, ut qui ingenii quamvis perspicacia Rhetorices praecepta
136쪽
pti tradiderit, ipse vero dicendi gravitatem , jucunditatemque scribens, despexerit, quemadmodum de natura memoranti decebat Philosopho . Tantumque abest quin Philosophi prima Naturae elementa pertrahi antes, de iis jejune non dixerint, quod istiusmodi res dicer ornate velle, puerile sit, ex ejusdem Oratoris senten- 'stia . Quemadmodum ' de quibus Philosophi tenui quodam , exanguique sermone disputant , Oratores cum q6 omni gravitate, & jucunditate explicant. Propterea inque Zeno Rhetoricam palmae extensae, Dialeeticam pu- 47gno similem dicebat ; Rhetorum nempe Oputionem apertam, ornatamve, Philosophorum strictam , coni. pressamque significans. Atque ipsus etiam Oratoris testimonio, Philoso- 48phorum licet aliqui nitido quodam , & laeto verborum genere fuerint usi, palaestram tamen , & oleum , ut ipse inquit, illud sapere videtur . Milis es enim oratio
Philosophorum , umbratilis , c alio loco scribit nee 49 sententiis , nec verbis instructa popularibus , nec juncta numeris , sed soluta liberius; itaque sermo potius,
qua vi oratio diceuda eis. Quantum vero haec ab illo dis et, teri io ad Herennium libro docetur: Sermo est Gratio remi Ua, oe itima quotidianae locutioni . Hac ita que locutione, eo usos sermone Philosophos a Tullio accepimus, i pso non excepto Aristotele . Si modo Ciceronis testimonio demonstratum habemus, a Philosoph
Tum more quammaxime abhorrere orationis ubertatem rquis e Peripato audebit asserere, exquisita eloquentia ,& admirabili dicendi ornatu a Stagirita propria elucubrata volumina Tullii sententia 'calluerit quanquam ipse , docueritque praecepta Rhetorices. Ad id ostendendum, austore utitur Carneade Cicero ente , neminem scriptorum artis, ne mediocriter quidem
137쪽
dem disertum suisse , repetens usque a Corace, & Tisia, quos artis illius inventores, & principes suille constaret.
Et revera, non qui Citharae chordas concinne suis aptaverit locis, sed illas digitis harmonice concitans , is est citharista. Quam plurimos etiam Poeticae praeceptores passim invenies , quorum modulata carmina stomachum faciant . Sic Aristoteles, quamvis & praecepta Rhetoricae, Tullii audioritate , perdo te tradiderit, uberta tem tamen dicendi, ornatumque scribendi non habuit. Cujus si causam quaeras, apud eundem quoque Oratos I rem hisee invenies annotatam verbis: Non omnia quae loquimur , mihi videtur, ad artem , praecepta sisereoocanda. Quippiam porro in Oratore, in eloquente inelle , cum ipso Tullio arbitror , quod artis praecepta non praebent, quod eorundem magistri non habent, nec tradere possunt. Postremo , Aristotelicae eloquentiae patroni ostendere satagentes , Aristoteleorum voluminum exquisitam elegantiam, tanquam in Aram, ad Ciceronis verba il-sa laconigiunt , quibus Stagiri tam , Flumen Orationis
aureum fundens appellat. Verumenimvero quantum a
janua, ut proverbio dicitur, isti aberraverint , nullo liquebit negotio. Inibi quippe, non de re oratoria agitur, nec propterea in medium adducitur Aristoteles, sed contra Stoicum potius quendam Philosophum affertur , inter caetera asserentem, Mundum in tempore faetum , ardoreque tandem deflagraturum , habere &eum mentem, quae & seipsum fabricata sit, omniaque moderetur, moveat, regat. Verba Tullii sunt haec
quae apponam: Cum enim tuus iste Stoicus sapiens DLIahurim tibi isa dixerit, veniet flumen orationis uuis reum fundens Arisoteles , qui illuua desipere dicat, neque enim ortum esse uJliam Mundum, quod nulla fuerit
138쪽
rit novo consilio initio tam praeclari operis incoeptio , ct
ita eum eqse undique apertum , ut nulla vis tantos queat motuS , mutationemque moliri, nulla senectus diuturnitate temporum existere, ut hic ornatus unquam dilarius occidat . Quis non videat Aristoteleam dicendi vim , copiamque minime hoc loco commendat amy Redarguitur Stoicus, non illius eloquio, sed doctrina , placitoque Lycei, & Philosophus Philosopho, ut fas est, non Oratore refellitur. Dum FIumen Orationis aureum fundens nominatur Stagirita , tunc non extollitur tanquam in dicendo ornatus , & gravis. Hoc constans in Tullii voluminibus est, ut eum de Philosophorum oratione mentio fiat, non de Oratorum , sed de communi Locitione sit intelligendum. Guanquam omnis locutio oratio est, idem etiam docet ) tamen unius Oratoris locutio hoc 33 proprio signata nomine est. Ergo quoniam de Mundi aeternitate impium illud
Stagiritae effatum ad rem propos iam non parum tunc faciebat, videbaturque opportunitati quammaXime consonum , veluti aurum omni existimatione dignum ejus commendatur doctrina ; idcircoque etiam aureas sempersundens sententias dicitur auctor illius ; ut nempe praeclara doctoris laudatione , argumento vis addatur, &pretium. Sed sit hoc aurum Gentibus carum, cordi sit Infidelibus; ab eo tamen pii caveant, religiosique , ne Vires experiantur auri Tolosani . Ciceronis commendationem hanc ad Aristotelis scriptorum elegantiam non attinere , ullumque penituS cum illa habere commercium, pertinaces quoque , Obstinatique Peri pati fautores profitentur . Hos inter heroicus quidam Lycei patronus , Oratione ad studiosam juventutem habita, alio detorquere videtur verba illa Orato-
139쪽
possunt. Plurima enim ex veteribus monumentis , qaae
interciderunt , citat, sic propicr hujusmodi foculos, arbitror , Arisotelem a Cicerone , sumen aureum vocari .
Quisnam vero hujus caereroqui non inelegantis interia pretanienti auctor extiterit, diu multumque haesitavi; et enim praefigatur licet integra oratio ad Nicomachum libris Lugdunianae editionis, tamen nihilominus reticeiatur inibi nomen tanti E κωματί . Mirabar equidam, cur Lyceo addidit, fontem unde tot, tantaeque manaverint magistri laudationes obcaecari, & oblivione veluti obrui si vistent ; idque magis, cum laudator aegregius , totos
artus , nervosque ad ostendendum intenderet , quor,
quantisque bonis per Aristotelis doctrinam clitetur E
clesia. Et quanquam insano quodam captus Lycei amore Orator is videretur, pius tamen , religiosusque primum mihi habitus est. Deinde vero in Stagiritae opera Francosurianae editionis forte incidens, intercidit omnis dubitatio, & quem verae Ecclesiae amore incensum existimaveram , ejusdem inveni hostem acerrimum , oppugnatoremque exterminandum . Is , inquam , ille est Philippus Melanchthon , Consession istarum parens, qui Luthera nam juventutem ad Philosophiae studia exhortans, secatis Aristotelis laudibus effutivit adeo, ut qui maxime . Cundia ejus mendacia , ineptiasque cachinnis potius , quam narratione dignas hoc loco per per de re pro supervacaneo duxi Orationis tamen suae initium hic addere non pigebit, scilicet ut e fimbria te xtum dignoscatur.
Dicam de Arifotele sic enim exorsus non ut fio pavenricis, sed breviter ea , quae de vita ejus con
140쪽
perimus recensebo: deinde de genere Philosophiae , ct de scriptis ejus aliquid a seciam , ut admoneam ad Ol scentes , quodnam Philosophiae genus maxime probandum , atque expeteudum sit , os Utcndam quantum profit ad Arbiotelicam rationem, ac methodum afue factum eqse . Ita enim saluo , sine hoc neminem unquam fore artificem methodi ullo rn genere . Me vero fieri potes, quin multa falsa sophisice misceant ii, quibus ignota est via illa docendi, quam monstrat Aristoteles. Porro haee sopbistica quantum parit errorum, sic elimBltum,
non solum in Ecclesia , sed in Republica r In fabulis es, Dioni , appetiisset Iunonem , objectam esse nubem Iunonisspecie , ex qua nati dicuntur Centauri. Ita
indocti, ex)alsis opinionibus , ac sophisticis gignunt factiones Ecclestiue exitiosas . a d haec postea erunt dicenda. Haec ille. Dic, omnium quos unquam Sol viderit scelesti iasmet cujusnam Ecclesiae pacem Aristotelica methodo, Peripatique doctrina confirmare, ac tueri laboras, nisi abominabilis Luthera nae illius, cui tu dignissimus Antistes post illud monstrum Lutherum praestitisti Z Quod
si ita , tibi, tuaeque Aristotelicae sapientiae propterea terga damus, sciasque, quidquid hac via tibi placebit, displiciturum & nobis , quibus nihil magis placet, quam displicuisse tibi . Sancta Catholica Ecclesia , non vulgari , & salsa doctrina , non Gentium artificiis, & deliramentis, sed sacris Scripturis, Patrum traditionibus, Conciliorum, Ponti sicumque decretis sirmiter innititur, & tuetur , iisque praesidiis ei pax conciliatur tranquilla, & tuae cruenta bella , excidiumque paratur. Impia illa sophismata, quae Aristotelis Coryphaei tui magisterio didicisti detestamur ; neque hortatione ulla effincere nunquam poteris,ut in Fidei rebus tali utamur prae-R cepim