장음표시 사용
141쪽
ceptore t Piscatoribus etenim credimus, non Dialeeticis. Tu si ausu temerario Stagiritae technis, tanquam Ajacis clypeo tectus, in Catholicam inveheris Ecclesiam ; nos Apostolicam induti simplicitatem, nixus hosce tuos quotidie, arridente Deo , irritos facimus. Sit Venia , quaeso, abs re nostra non longae digressioni, Religionis verae Zelo habitae. Nullam inveniri in Aristotelis scriptis comtam, elegantemque dicendi copiam , Ornatumque sermonem, praeter jam enarrata Ciceronis testimonia , ostendit quoque Philosophi ejusdem assectata locutionis obscuritas. Is porro tota volumina veluti oraculis implevit flexilo. suis, & ambiguis adeo, ut non solum illa non facileis intelligas, sed etiam interpres egeat interprete , idque
in castum non raro eX peritur.
Verum hoc quantum distet a suavitate loquendi, quid opus est verbis ad expromendum y Quid, qu is , ma gis durum, incultum, horridum ipsa tenebricosa orationer Ego quantum in me est, minime potis sum capere, qua Via involuta , perplexaque sensa , & verbala obieetatione jucunda avres , animumque audientium permulcere, atque allicere valeat. Ecquis locutionem 30 illam laudibus .esserat, quae eam lumen adhibere rebus
d beor, ei obscuritatem , ct tenebras asserct r dicebar
Tullii quoque sententia est, oportere Oratorem &SI rerum, & verborum claritatem sequi, ut ab audientibus facile queat intelligi : Et oratio, cujus summa Virtus
est perspicuitas, quam fit otiosa , si egeat interprete pQuintilianus sciscitatur: eoque deteriorem idem habe- bat Oratorem , quo illius Oratio videretur Obscurior.
Quid quaeris p ab ipso ipsissimo Stagirita eo nomine Heraclitus ille Philosophus Ephesius incessitur acerri
142쪽
me , quod scilicet de natura nimis obscure memoraverit , proptereaque apud Grajo3 Σκοτεινος appellatus. Idemque docet, in eo praecipuam locutionis laudem versari, ut perspicua sit , atque dilucida ; ideoque natam Orationem, ut mentis senia adaperiat , quae si obscura sit, proprium non assequitur finem . Di Etionum illam esse deteriorem, cuJus se utentia , facile perspici nequeat , indicendi arte praecellentium magistrorum calculis, ipso non abnuente Aristotele, satis demonstratum censeo; nunc ostendendum restat, tenebricosum fuisse quoque Stagiritae sermonem, ut a fronte, a tergo , a lateribus teneantur Aristotelei. Nobiles Graii Peripati studiosi, fautorumque Stagiritae laudum non nemo unanimi consensu adversus illius implicitum, &quod omnem captum effugiat dicendi genus clamitant. Themistius Aristotelis scriptis de composito caliginem quandam offusam fatetur. Quemadmodum & furori simile esse, alio loco ait, si quis speret se ex Aristotelis libris sententiam ejus penitus assecu
Perquam multa ad id attinentia in unum collegisse Lodovicum Vivis invenio, quae propriis ejusdem hic sub-nediam verbis, quum melius a nemine tradenda arbitrer.
Quantam hic de Stagirita dicere intelligit potuisset afferre utilitatem omnibus disciplinis r quantam luce mys quae vel ab aliis accepisset , vel invenisset ipse, aut reconcinnasset, aperte, ac dilucide voluisset prodere. Sed tum ipse obscuravit consulto sua, tum sortuitae aliae obscuritates accesserunt, quae aquam sontis hujus in fi- 1lulas perturbatam mitterent . Primum, ut scriptores omnes , qui ante ipsum sui sient carpserat, callido, &vafro vir ingenio, talionem veritus, sententiis est usus
ambiguis, & in utrumque latus flexibilibus, ne quis
143쪽
etiam existeret, qui i psius dicta laceraret . . . Nec solum obscuritas fuit in rebus sensorum sed etiam in verbis: affectavit enim quoddam dicendi genus pressum , &astrictum, Attico etiam brevius, & contractius , ut interdum non tam eloqui videatur , quam res indicare . Haec est igitur exilis, haec affectata , obscura, tenebrisque involuta, ni unt , Cimmeriis Aristotelica locutio . Qua , quaeso, via pressus iste ferino, & astriactus, ad proprios occulendos sensus de industria elaboratus, tam dulcis , tam fluens, tanque perelegans esse poterit, ut , si Peripateticorum verbis standum , ab Stagiritae pectore, non aliter ace Nestoris lingua melle dulcior fluebat oratio p Multa ingenii sui dexteritate is congessit, verum est; sed illa tam parum exculta, atque e X purgata posteris reliquit, ut non aliter sit admiranduS, ex laudati Vivis sententia, quam diligens auri, vel sosissor argenti, qui massas ingenies e terrae venis eruerit. Multigena lectione praeclarus Franciscus Patricius captiosam sermonis Aristotelici obscaritatem, eorundem Themis ii , & Simplicii etiam auctoritate patefacite 61 Aristoteles autem, ait, Ioco omni S alterius velamenti, obscuritatem verborum, clausularum , sententiarum, argumentorum , methodorum elegit , eisque ira usus est, ut occasionem dederit Themistio viro magno fautoriri, ac sectatori suo assirmandi, eum ita scriptis suis obscuritatem inspersisse, ut sepia cum sese piscatoribus O cultare vult , atramentum aspergit . Et Simplicius, Pro lego me nis in Praedicamenta clare scripsit: Nec vero fabulis, nec symbolicis aenigmatibus, ut ante eum quidam, Aristoteles est usus, sed loco Omnis alius vela menti, obscuritatem elegit. Ita Patricius . . . Jam Atticus Platonicus philosophiis omnium primus nuncupaverat Aristotelem Sepiam, eo quod quemadmodum
144쪽
dum Sepia piscis, ne a piscatoribus deprehendatur, atra- mentum effundit suum, cujus sub umbra sit in tuto; sic Stagirita, in rebus illis, in quibus vel furto , Vel errore capi dubitaverat , sermoni obscuritatem offudit, &sic, astutus homo, omnia miscens , aciem callide deludebat .
, Id tenebricosum scribendi genus adeo Aristoteli proprium, ut docti viri ex ipsa Peripati cohorte, quidquid sermone aperto, exornataque oratione, sub illius nomine evulgatum invenerint, id ei attribuendum vel quammaxime dubitaverint. Olympiodorus Philosophus Alexandrinus inter Aristotelis interpretes non ignobilis, ingenue profitetur, primum Meteororum librum eo argumento Aristoteli minime ascribendum , quod in illo Constatas, apertumque dicendi genus inveniatur. Idemque Vivis asseveranter tenet, librum de Mundo ad AI xaudrum, ejusdem non esse censendum , eo quod ipsa
dictio plerisque in Ioeis comitor es, O foridior, atque etiam, rei sic dicam, lascivior, quam Arototelica. Viro genere, & doetrina per quam Illustri Joanne
Francisco Pico Mirandulano narrante, Themistius in aggredienda in Analyticos paraphrasi docet, obscura , in Aristotele multa , & ad occultandum potius, quam ad aperte prodendum scripta videri, idque data opera, quemadmodum indicare videntur illa ejusdem verbata
μηχα ωBM. Idem Themistius eo in opere, cui duplex est titulus , , ψ γλοσοφος, in Aristotelis do-etrina, scribit, nescio quid σκολιόν , ψ διώροφον, hQGest, obliquum, tortuosum , atque Versatile inveniri.
Andronicus Rhodius , qui ejus librorum post effossionem correetor, stu compositor fuit, de Xenocratis agens dogmate putat, quod etiam Themistius refert, ea scripsisse Ari-
145쪽
se Aristotelem, quae non possint intelligi, & quae ab aliis redie , ab Aristotele non redie dieia , & inter
Verum enimvero prisci non tantum ex Peripatetica familia sic de scriptis Aristoteleis judicate visi sunt, sed& recentiores quoque Scholastici id nequaquam negare
sunt ausi . Petrus nanque Fonseca Iesu ita , rei evidentia captus aliquando, magistrum a tanta levitate scribendi vindicare satagens, eundem hoc modo apertissime ac-6 cusat: Quod si Aristoteles pleraque tradidit, quae explicatius O politius, omuino melius scribere potuisset,
condonandum id facile est. Ut enim primus erat, partim in inveniendis, adsua initia redigendis rebus, ita non satis potuit omnia eo cultu orationis scribere, quo solent ii, qui cum ea tractent, quae plane eomperta habent , ad solam scribendi rationem attenduvt. Quum jam demonstraverim obscuram, tenebrico samque extitisse Aristotelis orationem, Peripateticis, quibuscum res est, Peripatetico sic more loquar, ut illorum manifestissimum convincam errorem . Longe, inquam , lateque obscurus sermo a comta, ct exquisita locutione distat , artis dicendi magistrorum, ipsiusque Aristotelis decreto ; sed Aristotelicis libris tetram obscuritatis caliginem ab eodem offusam, illustriores Graeci Peripatetiei, recentioresque Latini perhibent igntis in Aristotelis libris nullam elegantiam ., exquisit amisque locutionem inveniri nece Fario assi mandum es. Promissi denique nostri pars altera fuit, inelegantiam Aristotelicae distionis celebriorum austoritate viro rum comprobare ψ idque aggredior exequi, ut addam huic Paragrapho Colophonem . Divi Basilii Graeci, &Ecclesiae Dosioris eximii, cujus laudes in dicendo, docendoque nulla unquam obscuratura est oblivio, con
146쪽
stantissima fuit sententia , a Dialogis scribendis se absti- 6snuisse Aristotelem , quod desitutus copia, ct suavitate, sibi conscius esset penuriae cujusdam dicenidi . Eodem accedit eruditi ili mi Cardinalis Bessarionis humiliter, &demisse de Stagiritae locutione sentientis judicium, propterea quod is semper servat quietum illud, ct remissum , ct ad docendum idoneum genus dicendimne ulla exornatione: quo etiam loco Theophrastum longe magistro copiosiorem, ornatioremque facit. Iudicis hujus sententiae inhaerendum libenter & quod natione sue rit Graecus, deque horum literis oppido quam peritus;& quoniam Stagiritae, ac Theophrasti nonnulla invocem Latinam e Graeca lingua transtulerit assiduitate exquisita . Praeter haec , quum in Aristotelea oratione NazianZenus, Ireneus , & Tertullianus nullum inve- 66nissent pulegium , nullam suavitarem , ubertatemque , illam appellavere Minutisiqnium; cujusque etiam scripta veluti Spineta Hieronymo habita . Iamdudum de Aristotelis comta, ornataque locutione dubius haerens Franciscus ille Petrarcha , qui bibliothecas tandiu clausas reseravit primus, & pulverem
situmque e monumentis maximorum auctorum eXcussit,
errori ne publico de Stagiritae eloquentia taciturnus Obsequeretur, serentique cederet vulgo , an vera potius elatebris in apertum erueret ; ingenuus denique , elegantisque judicii vir, post multa haec addidisse comperimus : In libris tamen ejus , qui ad nos venerunt, sa- ne cepta fides eloquentiae vestigium nullam es. Animos igitur, viresque colligant , intendantque
nervos omnes Lycei algore praeter modum correpti, si lubeat ut caeteri de eximia Aristotelis eloquentia bene cum eis consentiant. Adversus Ciceronem insurgendum
ab illis est ajentem , Peripati Corypheum ne orationis
147쪽
quidem dulcedine usum. Respuendi Themistius, Simpliciusque Graeci Peripatetici assirmantes, atram eum caliginem propriis offudisse voluminibus. Divo Baslio adversandum fas erit, illi dicendi penuriam imputanti. Bestarion Cardinalis redarguendus, quietum Aristotelis
scribendi genus, & absque ut la exornatione existimans. Invehendum quoque in Naeti anZenum , Ireneum , azΤertullianum, ejus minutiloquium criminatos. Tandemque Divo Hieronymo resistendum, Stagiritae scripta tanquam Spiveta palam praedicanti. At cuinam illorum animus, viresque suppetent hanc tueri Provinciam 8 Quamobrem nemo tot, tantorumque eloquentiae magistrorum testimonia,&judicium respuer, Lycei medii sedlatores plerumque artis dicendi inscientes dicam , rudesque secuturus, quos ob hoc maXimo erravisse , quod loquendi facultate caruerunt , ut in libris suis de Dialeetica ostendit Laurentius Valla . Quis secundis illos auribus hoc in negotio excipiet, quando non tantum Stagiritae Graecum idioma prorsus ignoraverint, sed & Latinum quoque e Scholis pene abdicatum ab eis y Novis loquendi modis, exoticisque vocabulis a barbari et faece expiscatis, scholasticam linguam essin . Xere, tot in Dialectis disperti tam , ut Schola una aliam non intelligat. Non solum hoc , sed ne Stagiritae artes , Peripatique Naeniae rite intellectae celebritatis jacturam fecissent, quibus primum animus suit inania , sutiliaque interpreis tamenta exquisitiori calamo exarare , Vatiniano illos sunt odio prosequuti, & veluti criminis laesae Aristoteliacae Majestatis reos, ad necem, ad venena damnarunt.
Pudet, & piget talia referre, & tamen non sunt digna silentio. Audiamus Lucillum Philaltheum , non minus Graece, quam Latine dodium, Aristotelisque assiduum
148쪽
enarratorem , sic de se ipso loquentem e Primo porro 68rempore, quo Prificen philosophandi rationem meliori-δus esiqnendi , aut scribendi temperare praeceptis, ct instittitis sum auspicatus, in multorum obtretiationeS, calumnias ,'invidiam adeo incidi , ut vix eum hummo etiam vita periculo subsistam . Sed de veneni genexibus alias.
Quid hoc in negotio definiendum relinquiturῖQuid
Aristoteleum sermonem neque abundare pulegio, neve fulgere elocutionis ornatu, neve medios Peripateticos faeti hujus idoneos aestimatores habendos. Nec de iis dein cernendis , ad primos Lycei Graecos asseclas, tanquam ad aptum judicem esse accurrendum ; etenim hos quo que, re bene perpensa, pedisequos invenies 'Pευδοπα δυας. In hac re testem citabo Τhebanum illum , cujus ex ore nihil non rectum, nihil non consideratum exibat; Cebetem dico , Platonis, Socrate magistro , condiscipulum, &qui nascentem vidit Peripatum . Iste porro Tabulam ad formandos hominum mores sane commode verbis depingere aggressus, inter Eruditionis salsi nominis asseclas Iocat sui aevi Peripateticos: Ουπι go οἱ σσω
Ποιηται , εφη , ρι δε P πρες , οἱ δε Διαλεκτικοι , ci δώνω σικοῖ , οἱ δs Ayβροταοὶ , οἱ δε δε με ρει. οἱ δώδε μολογοι, οἱ δέ H δονιαο , οἱ δε ΠEPIIIAI HTILOI, ρι δε Κριτικοι , ψ οσοι αλοι πυπις εισὶ et πλήσιοι. Ce hetis verba sunt haec omnia , quae ut revera veluti in Tabula, veteri proverbio , cunitis appareant, ecce addo Latinum sensum illorum. Isi vero homines, interrogatur senex qui intra septum obambulant, qui sunt e Falsi nominis Erudiιionis amatores inquit decepti , s at sic
149쪽
atque opinan es, se vera Eruditionis frui consuetussine . Guibus ergo nominibus appellantur Mip Alii Poetae i quit ) alii Oratores alii Dialectici, alii Musici, alii Arithmetici, alii Geometrae , alii Asrologi , alii Voluptuarii , alii PERIPATETICI , alii Critici, caeteriorve horum non dismiles. Verum quoniam talia dixerim , omnium video in me Lycei sectatorum ora, oculosque inimico esse conversos. EXcusatum me habeant rogo ; etenim ille ego non sum , qui vulnus inflixi , sed obductam tantum res ri- cui cicatricem . Ingenuae profecto amicitiae specimen est , & in aegrotantes officium serpentia , sordidaque ut Cera manu medica patefacere. Et si libenter in amicis habeam Peripateticos, tamen ejusdem Stagiritae vestigia ingressus, Veritatem eis anteponendam duxi 3 A α-
cum awbo sint amici, sanctum es honori Veritatem praeferre. Ipsius Aristotelis monitum est de Socrate, &Platone loquentis.
PARTIS PRIMA S. VI. LAERTII DIOGENIS VERBA.
En tamen postea ad Hermeiam eunuchunia Atarneae tyrannum prosedius est, quem nonnulli ajunt ab eo amatum ; quidam assinitatem quoque cum eo ccii unxisse ferunt, silia,sive fratris filia ei in matrimonium collocata, quemadmodum
150쪽
admodum ait Demetrius Magnes in libro de Poetis, scriptoribusque ejusdem nominis 3 qui etiam Eubuli servum Hermeam extitisse tradit ψ Bithynii m genere, qui dominum interfecerit. Aristippus in primo libro de antiquorum deliciis , Aristotelem Hermeae pellicem amavisse dicit, quo sibi concedente & illam uxorem ducit, & gaudio elatus, mulierculae eodem modo sacrificavit , quo Athenienses Eleusinae Cereri facere solent, atque ipsi Hermeae Paeana scripsit eum., quem infra admscripsimus.
HErmeam eunuchum Atarneae tyrannum , ad quem rproficiscitur Aristoteles , hujus quandoque αdiscipulum fuisse , & amasium alio loco dixi . Strabo
illum Strape2itae cujusdam, Demetrius vero Magnes, Eubuli servum, antequam dominaretur, laciunt; sed utrunque fieri potuit, quum ter venditus a laudato Sui- ada habeatur . Domino in Regno successit; at nefarie quidem , quippe illum interfecerat. Dum apud Heris meam commoratur Stagirita, illius eoncubinae stulto
Miserandum Eunuchum l Posteaquam, adolescenS, sui copiam fecisset magistro, is, cui nihil unquam nefas fuit nec in facinore, nec in libidine , illum curat Ia- queo suspendendum . Ob aflectatum Regnum proprii a
domini foeda nece partum, conscientia ei sorte an in umverberante, ad Memnonem Rhodium Persarum ducem, simulata amicitia accersitus, conserre se recusat Nemmias. Ad vocantem vero , malis artibus illum accedere hortatur nequam Aristoteles, ut sic quod autumo Eunucho e medio sublato, usdem scorto ipse quam bre-S a vissi-